اتامەكەن – قۇت مەكەن
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اتامەكەن – قۇت مەكەن.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 21 - جىلدىق مەرەكەسىنە وراي تاريحي دەرەكتەر تۋرالى بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ؛
2. قوعام مۇشەسى رەتىندە مەملەكەت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەرىن دامىتۋ؛
3. ەلىنە، جەرىنە، تىلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ماقتانىش، قۇرمەت سەزىمدەرىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، وي قوزعاي بىلۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: وي قوزعاۋ، پىكىرتالاس، ويىن.
كورنەكىلىكتەرى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ رامىزدەرى، كارتاسى، سۋرەتتەر، «تاريح - اقپارات بەتتەرىندە» (كىتاپ سورەسى)
تەحنيكالىق جابدىقتالۋى: ينتەربەلسەندى تاقتا.
ساباقتىڭ بارىسى:
(قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا» كۇيى اقىرىن ويناپ تۇرادى، ەكراننان
قازاق جەرى تۋرالى سۋرەتتەر كورىنە كورسەتىلەدى )
قايىرلى كۇن، بالالار!
ءبىز - قازاقپىز!
ەسىگى اشىق، ءتورى كەڭ،
جىلاپ وتتىك جىلدار ءومىر ورىنەن.
جەتەر ەندى، جەلپىنەيىك، قارايىق،
مىنا ومىرگە يەگەردىڭ كوزىمەن.
ءيا، جۇمىر جەردىڭ تىنىس - تىرشىلىگىن ءجىتى باعىپ، ونىڭ بار اسىلى مەن جاسىعىن تاريح تارازىسىنا سالىپ، زەردەلەگەن ۇلى كوش العا باسىپ بارادى. بۇل ۋاقىت كوشى، ءومىر كوشى. وسى تاريح كۋا بولعان ءبىزدىڭ حالقىمىزعا 20 - عاسىر سىيلاعان عالامات وقيعا.....
- بالالار، بۇل قاي عالامات وقيعا دەپ ويلايسىڭدار؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى.
ءمۇعالىم: وتە دۇرىس. مىنە قازاقستان حالقى بۇگىندە ءدۇبىرلى، ماعنالى مەرەكە قارساڭىندا، بۇل قاي مەرەكە؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە - 20 جىل تولىپ وتىر.
(ەكراننان ق ر تاۋەلسىزدىگىنە - 20 جىل ەمبلەماسى ورىن الادى )
ءمۇعالىم: راس، تاۋەلسىزدىكتىڭ 21 جىلدىعىن ءبىز ەركىن دە ەرىكتى ەلدىكتە وتكىزدىك. 21 جىل ىشىندە ەلىمىزدى بۇكىل الەم تانىپ، 130 - دان استام ۇلت ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا تاتۋ - ءتاتتى ءومىر سۇرۋدەمىز.
وزىڭدىكى ەلىڭ دە، وزىڭدىكى جەرىڭ دە.
ءوزىڭدى ءوزىڭ ەتپە بوس، تاۋەلسىزدىك تورىندە - دەپ جار سالعىمىز كەلەدى
ەندەشە، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ - 21 جىلدىق مەرەكەسىنە وراي وتكىزىلەتىن
«اتامەكەن - قۇت مەكەن...» اتتى تاريحي – تانىمدىق ساباعىمىزدى باستايىق.
(ەكراننان ق ر كارتاسى، ۇستىندە اتامەكەن ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىلىپ شىعادى)
ءمۇعالىم: مىنە، بالالار ءبىزدىڭ كەڭ بايتاق جەرىمىز، اسانقايعى بابامىز ايتىپ كەتكەن، سۋى - ءسۇت، توپىراعى - ماي، قويناۋى – قازىنالى، جەرى كولەم جاعىنان 9 - ورىنعا يە،
اتامەكەنىمىز. ساباعىمىزدى «اسسوسياسيا» ويىنى ارقىلى باستاساق. مىنا «اتامەكەن» سوزىنە قاراعاندا ويلارىڭا نە تۇسەدى؟ ماقسات ەلىمىزدىڭ بايلىعى مەن سۇلۋلىعىن، اتامەكەنىمىزدى بىزگە امانات ەتىپ كەتكەن بابالارىمىزدىڭ ەرەن ەڭبەگى، باتىرلىعى، قايسارلىعى ەلەستەيدى
سەزىم بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە، ناتو - نىڭ بەيبىتشىلىك ساقتاۋ مۇشەسى، ازيا،
ەۆروپا ەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىك جانە ەكونوميكالىق قاۋىمداستىق مۇشەسى، الەمدە 100 - دەن استام ەلدە ەلشىلىگى بار، 50 - دەن استام ەلدىڭ بىزدە ەلشىلىگى بار كەڭ بايتاق وتانىم، قايراتتى دا كۇشتى «بارىس» ەلەستەيدى. (ەكراندا بارىس سۋرەتى كورسەتىلەدى).
توميريس التايدان كاسپييگە دەيىن جەردى الىپ جاتقان تاۋەلسىز جەرىم. قازاق ەلىنىڭ كوگىندە جەلبىرەگەن كوك بايراعى ايبىندى گيمنى، تۇعىرلى ەلتاڭباسى ەلەستەيدى.
دياس ەلىمىزدىڭ قاسيەتتى ورنى بولىپ ەسەپتەلىنەتىن استاناداعى «اتامەكەن» كەشەنى ەلەستەيدى. (ەكراندا «اتامەكەن» ەتنومەموريال كەشەنىنىڭ سۋرەتتەرى سلايد تۇرىندە كورسەتىلەدى.)
ءمۇعالىم: راحمەت بالالار! ويلارىڭ جۇيرىك، تىلدەرىڭ جەتىك ەكەن./اتامەكەن كەشەنى تۋرالى ايتۋ/ جۇمىسىمىزدى ارى قاراي جالعاستىرامىز. ەندى، اتامەكەن ءسوزىنىڭ ءاربىر ارىپىنە توقتالايىق. (ەكراندا «ا» ءارىپى شىعادى) قانە، كىم نە تۋرالى ويلاپ وتىر؟
5 - وقۋشى: «ا» - اتا – بابا. اتا - بابامىز وتكەن جول ەلەستەيدى. «اتا - باباسىن سىيلاماۋ ازعىندىقتىڭ بەلگىسى» - دەپ عابيدەن مۇستافين اتامىز ايتقانداي، ءار كەز اتا ءداستۇرىن ساقتايتىن، اتا - اناسىنىڭ ابىرويى، ارى بولاتىنداي «ازامات» بول دەپ تۇرعانداي.
نازەركە: اتادان جاقسى ۇل تۋساشى - دەپ تۇرعانداي ەلىمىزدىڭ ءبىر تۋار پەرزەنتتەرى ابىلاي، اباي - دەپ تۇرعانداي.
ءمۇعالىم: ەندى كىشكەنە عانا «سەرگىتۋ ءساتىن» وتكىزىپ جىبەرەلىك. سەرگىتۋ ساتىندە «ءسوزدىڭ كوركى ماقال» دەمەكشى ماقال – ماتەل ايتىپ سايىسايىق. بىرەۋىمىز باستايمىز، ەكىنشىمىز اياقتايمىز.
1. اتاڭنىڭ بالاسى بولما، ادامنىڭ بالاسى بول.
2. اتا كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر.
3. اعادان اقىل، اتادان ناقىل.
4. وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ.
5. پالەن جەردە پايدا بار، ءوز جەرىڭدەي قايدا بار.
6. تۋعان جەردىڭ جەرى دە كورىكتى، ەلى دە سۇيىكتى.
ءمۇعالىم: راحمەت بالالار! ءالىپبيدىڭ باسىندا تۇراتىن «ا» ءارىپى تۋرالى ويلارىڭىز ءماندى دە ماعنالى ەكەن.
اتا – بابالارىمىز وتكەن جولدى ەسكە تۇسىرسەك، نە دەگەن دارحان ەل، نە دەگەن ءتوزىمدى ەل، نە دەگەن باتىر دا باتىل مەنىڭ ەلىم!» - دەپ كوڭىلىڭ كوككە كوتەرىلەدى.
ەندى «ت» ءارىپى تۋرالى ويلانايىق. (ەكراندا «ت» ءارىپى شىعادى)
7 - وقۋشى: «ت» - تاۋەلسىزدىك. 1991 جىل، 16 - جەلتوقساندا قازاقستان «تاۋەلسىز» رەسپۋبليكا بولىپ جاريالانعاندىعى ويعا ورالادى. جاڭا عانا ءوزىمىز ايتىپ وتكەن اتا - بابالارىمىزدىڭ وي - ارمانى، بىزگە «تاۋەلسىزدىك» تاڭى بولىپ جەتكەندىگى تۇسەدى.
8 - وقۋشى: «ت» - تەڭگە. (ەكراندا تەڭگەلەر كورسەتىلەدى)
1993 جىلى قاراشا ايىندا اينالىمعا تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ ەنگىزىلۋى. تەڭگە – اسىل قازىنا، حالىقتىڭ بايلىعى، ەل ەڭبەگى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 21 - جىلدىق مەرەكەسىنە وراي تاريحي دەرەكتەر تۋرالى بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ؛
2. قوعام مۇشەسى رەتىندە مەملەكەت الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەرىن دامىتۋ؛
3. ەلىنە، جەرىنە، تىلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، ماقتانىش، قۇرمەت سەزىمدەرىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، وي قوزعاي بىلۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: وي قوزعاۋ، پىكىرتالاس، ويىن.
كورنەكىلىكتەرى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ رامىزدەرى، كارتاسى، سۋرەتتەر، «تاريح - اقپارات بەتتەرىندە» (كىتاپ سورەسى)
تەحنيكالىق جابدىقتالۋى: ينتەربەلسەندى تاقتا.
ساباقتىڭ بارىسى:
(قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا» كۇيى اقىرىن ويناپ تۇرادى، ەكراننان
قازاق جەرى تۋرالى سۋرەتتەر كورىنە كورسەتىلەدى )
قايىرلى كۇن، بالالار!
ءبىز - قازاقپىز!
ەسىگى اشىق، ءتورى كەڭ،
جىلاپ وتتىك جىلدار ءومىر ورىنەن.
جەتەر ەندى، جەلپىنەيىك، قارايىق،
مىنا ومىرگە يەگەردىڭ كوزىمەن.
ءيا، جۇمىر جەردىڭ تىنىس - تىرشىلىگىن ءجىتى باعىپ، ونىڭ بار اسىلى مەن جاسىعىن تاريح تارازىسىنا سالىپ، زەردەلەگەن ۇلى كوش العا باسىپ بارادى. بۇل ۋاقىت كوشى، ءومىر كوشى. وسى تاريح كۋا بولعان ءبىزدىڭ حالقىمىزعا 20 - عاسىر سىيلاعان عالامات وقيعا.....
- بالالار، بۇل قاي عالامات وقيعا دەپ ويلايسىڭدار؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى.
ءمۇعالىم: وتە دۇرىس. مىنە قازاقستان حالقى بۇگىندە ءدۇبىرلى، ماعنالى مەرەكە قارساڭىندا، بۇل قاي مەرەكە؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە - 20 جىل تولىپ وتىر.
(ەكراننان ق ر تاۋەلسىزدىگىنە - 20 جىل ەمبلەماسى ورىن الادى )
ءمۇعالىم: راس، تاۋەلسىزدىكتىڭ 21 جىلدىعىن ءبىز ەركىن دە ەرىكتى ەلدىكتە وتكىزدىك. 21 جىل ىشىندە ەلىمىزدى بۇكىل الەم تانىپ، 130 - دان استام ۇلت ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا تاتۋ - ءتاتتى ءومىر سۇرۋدەمىز.
وزىڭدىكى ەلىڭ دە، وزىڭدىكى جەرىڭ دە.
ءوزىڭدى ءوزىڭ ەتپە بوس، تاۋەلسىزدىك تورىندە - دەپ جار سالعىمىز كەلەدى
ەندەشە، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ - 21 جىلدىق مەرەكەسىنە وراي وتكىزىلەتىن
«اتامەكەن - قۇت مەكەن...» اتتى تاريحي – تانىمدىق ساباعىمىزدى باستايىق.
(ەكراننان ق ر كارتاسى، ۇستىندە اتامەكەن ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىلىپ شىعادى)
ءمۇعالىم: مىنە، بالالار ءبىزدىڭ كەڭ بايتاق جەرىمىز، اسانقايعى بابامىز ايتىپ كەتكەن، سۋى - ءسۇت، توپىراعى - ماي، قويناۋى – قازىنالى، جەرى كولەم جاعىنان 9 - ورىنعا يە،
اتامەكەنىمىز. ساباعىمىزدى «اسسوسياسيا» ويىنى ارقىلى باستاساق. مىنا «اتامەكەن» سوزىنە قاراعاندا ويلارىڭا نە تۇسەدى؟ ماقسات ەلىمىزدىڭ بايلىعى مەن سۇلۋلىعىن، اتامەكەنىمىزدى بىزگە امانات ەتىپ كەتكەن بابالارىمىزدىڭ ەرەن ەڭبەگى، باتىرلىعى، قايسارلىعى ەلەستەيدى
سەزىم بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە، ناتو - نىڭ بەيبىتشىلىك ساقتاۋ مۇشەسى، ازيا،
ەۆروپا ەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىك جانە ەكونوميكالىق قاۋىمداستىق مۇشەسى، الەمدە 100 - دەن استام ەلدە ەلشىلىگى بار، 50 - دەن استام ەلدىڭ بىزدە ەلشىلىگى بار كەڭ بايتاق وتانىم، قايراتتى دا كۇشتى «بارىس» ەلەستەيدى. (ەكراندا بارىس سۋرەتى كورسەتىلەدى).
توميريس التايدان كاسپييگە دەيىن جەردى الىپ جاتقان تاۋەلسىز جەرىم. قازاق ەلىنىڭ كوگىندە جەلبىرەگەن كوك بايراعى ايبىندى گيمنى، تۇعىرلى ەلتاڭباسى ەلەستەيدى.
دياس ەلىمىزدىڭ قاسيەتتى ورنى بولىپ ەسەپتەلىنەتىن استاناداعى «اتامەكەن» كەشەنى ەلەستەيدى. (ەكراندا «اتامەكەن» ەتنومەموريال كەشەنىنىڭ سۋرەتتەرى سلايد تۇرىندە كورسەتىلەدى.)
ءمۇعالىم: راحمەت بالالار! ويلارىڭ جۇيرىك، تىلدەرىڭ جەتىك ەكەن./اتامەكەن كەشەنى تۋرالى ايتۋ/ جۇمىسىمىزدى ارى قاراي جالعاستىرامىز. ەندى، اتامەكەن ءسوزىنىڭ ءاربىر ارىپىنە توقتالايىق. (ەكراندا «ا» ءارىپى شىعادى) قانە، كىم نە تۋرالى ويلاپ وتىر؟
5 - وقۋشى: «ا» - اتا – بابا. اتا - بابامىز وتكەن جول ەلەستەيدى. «اتا - باباسىن سىيلاماۋ ازعىندىقتىڭ بەلگىسى» - دەپ عابيدەن مۇستافين اتامىز ايتقانداي، ءار كەز اتا ءداستۇرىن ساقتايتىن، اتا - اناسىنىڭ ابىرويى، ارى بولاتىنداي «ازامات» بول دەپ تۇرعانداي.
نازەركە: اتادان جاقسى ۇل تۋساشى - دەپ تۇرعانداي ەلىمىزدىڭ ءبىر تۋار پەرزەنتتەرى ابىلاي، اباي - دەپ تۇرعانداي.
ءمۇعالىم: ەندى كىشكەنە عانا «سەرگىتۋ ءساتىن» وتكىزىپ جىبەرەلىك. سەرگىتۋ ساتىندە «ءسوزدىڭ كوركى ماقال» دەمەكشى ماقال – ماتەل ايتىپ سايىسايىق. بىرەۋىمىز باستايمىز، ەكىنشىمىز اياقتايمىز.
1. اتاڭنىڭ بالاسى بولما، ادامنىڭ بالاسى بول.
2. اتا كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر.
3. اعادان اقىل، اتادان ناقىل.
4. وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، كۇيمەيسىڭ.
5. پالەن جەردە پايدا بار، ءوز جەرىڭدەي قايدا بار.
6. تۋعان جەردىڭ جەرى دە كورىكتى، ەلى دە سۇيىكتى.
ءمۇعالىم: راحمەت بالالار! ءالىپبيدىڭ باسىندا تۇراتىن «ا» ءارىپى تۋرالى ويلارىڭىز ءماندى دە ماعنالى ەكەن.
اتا – بابالارىمىز وتكەن جولدى ەسكە تۇسىرسەك، نە دەگەن دارحان ەل، نە دەگەن ءتوزىمدى ەل، نە دەگەن باتىر دا باتىل مەنىڭ ەلىم!» - دەپ كوڭىلىڭ كوككە كوتەرىلەدى.
ەندى «ت» ءارىپى تۋرالى ويلانايىق. (ەكراندا «ت» ءارىپى شىعادى)
7 - وقۋشى: «ت» - تاۋەلسىزدىك. 1991 جىل، 16 - جەلتوقساندا قازاقستان «تاۋەلسىز» رەسپۋبليكا بولىپ جاريالانعاندىعى ويعا ورالادى. جاڭا عانا ءوزىمىز ايتىپ وتكەن اتا - بابالارىمىزدىڭ وي - ارمانى، بىزگە «تاۋەلسىزدىك» تاڭى بولىپ جەتكەندىگى تۇسەدى.
8 - وقۋشى: «ت» - تەڭگە. (ەكراندا تەڭگەلەر كورسەتىلەدى)
1993 جىلى قاراشا ايىندا اينالىمعا تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ ەنگىزىلۋى. تەڭگە – اسىل قازىنا، حالىقتىڭ بايلىعى، ەل ەڭبەگى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىپ: الگوريتم تيپتەرى (سىزىقتىق، تارماقتالۋ جانە سيكلدىك الگوريتمدەر)
