اۋەسقويلىق
دەڭگەيى: _____ بازالىق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
Cاباقتىڭ لەكسيكالىق تاقىرىبى: اۋەسقويلىق
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. تىڭدالىم، وقىلىم، جازىلىم، سويلەسىم جاتتىعۋلارى ارقىلى ءتىل ۇيرەنۋشىلەردىڭ سوزدىك قورى مەن ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ؛
2. جاڭا سوزدەردى مەڭگەرتۋ ارقىلى وي - پىكىرىن تولىق جەتكىزۋگە داعدىلاندىرۋ، سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ؛
3. ءتىلدى ۇيرەنۋگە قىزىعۋشىلىقتارىن، مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قۇرمەتىن ارتتىرۋ.
كورنەكى قۇرالدارى: سلايدتار، ساندار، پاراقشالار، جۇمىس داپتەرى، كادەسىي، كۋۆەيتكالار.
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر، جۇمىس تۇرلەرى: ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، سۇراق - جاۋاپ، سۋرەتپەن جۇمىس، ويىندار، وقىلىم، تىڭدالىم، جازىلىم، سويلەسىم.
Cاباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقىتۋشىنىڭ كىرىسپە ءسوزى.
قايىرلى كۇن قۇرمەتتى كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار!
مەنىڭ ساباعىم بازالىق دەڭگەيگە ارنالعان.
ساباقتىڭ تاقىرىبى «اۋەسقويلىق» دەپ اتالادى.
ءى. پسيحولوگيالىق جاعدايات. تانىسۋ.
- ەڭ ءبىرىنشى ءوزىمدى تانىستىرعىم كەلىپ تۇر.
- مەنىڭ اتىم انار قالىمجان قىزى.
- ال، ەندى سىزدەرمەن تانىسايىق، الدارىڭىزدا مىناداي كۋۆەيتكالار تۇر. وسى كۋۆەيتكالارعا وزدەرىڭىزدىڭ اتتارىڭىزدى جازىڭىز جانە اتتارىڭىزدىڭ باستالاتىن ارپىنە ءبىر سىن ەسىم جازىڭىز. ول سىن ەسىم سوزدەردىڭ ءبىر جاقسى قاسيەتتەرىڭىزدى بىلدىرەتىن ءسوز بولسىن. مىسالى: مەن اقكوڭىل انارمىن.
- تاماشا، بارلىقتارىڭىزبەن تانىس بولدىق. ساباعىمىزدى ءار قاراي جالعاستىرايىق.
ءىى. جاڭا سوزدەرمەن تانىسۋ
- سىزدەرگە «ارتىعىن تاپ» ويىنىن ۇسىنعىم كەلەدى. جۇمىس داپتەرلەرىڭىزدى اشىڭىزدار. تاپسىرما بويىنشا ءتورت ءسوز بەرىلگەن، سونىڭ ىشىندەگى ارتىعىنىڭ استىن سىزىڭىزدار.
«ارتىعىن تاپ» ويىنى
1. بور، تاقتا، كومپيۋتەر، جاپسىرما
2. تەرەزە، اۋەستىك، ۇستەل، ەسىك
3. جيناستىرۋ، قايشى، قاعاز، جەلىم
4. ورمان، توعاي، دالا، توپتاما
5. مەكتەپ، عيمارات، توسبەلگى، مەكەمە.
6. كىتاپ، داپتەر، جيناق، وشىرگىش.
7. ءسانقوي، كوڭىلشەك، ەرىنشەك، اۋەسقوي.
8. ماقتان ەتۋ، سۇراق قويۋ، جاۋاپ بەرۋ، جازۋ.
قانەكەي، قايسى ارتىق؟ ءبىرىنشى ارتىق ءسوز قانداي؟ كەلەسى.... ال، ەندى وسى سوزدەردى قالاي تۇسىنەمىز؟ (جاپسىرما - ناكلەيكا، كەلەسى، اۋەستىك – ۋۆلەچەنيە، حوببي؛ جيناستىرۋ – سوبيرات؛ توپتاما – كوللەكسيا؛ توسبەلگى - زناچوك، جيناق - كوللەكسيا، اۋەسقوي – ۋۆلەچەننىي، ماقتان ەتۋ - گورديتسيا)
وتە جاقسى، ءبارىڭ، دۇرىس ايتتىڭىزدار. بۇل سوزدەر بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ جاڭا سوزدەرى.
وسى سوزدەردى بەكىتۋ ماقساتىندا. كەلەسى تاپسىرمانى ورىندايمىز.
بەرىلگەن سويلەمدەردى قاجەتتى سوزدەرمەن تولىقتىرىڭىزدار.
1. ازامات «وسىمدىك الەمى» تاقىرىبى بويىنشا ماركالاردى... ءجۇر. (جيناستىرىپ)
2. ول ءبىراز ۋاقىت... جيناۋمەن.... (جاپسىرما، اۋەستەندى)
3. ساۋلەنىڭ... قانشا... بار؟ (توپتاماسىندا، توسبەلگى )
4. ايگۇل ءوز توپتاماسىن.... (ماقتان ەتەدى)
5. بۇگىن ساباقتا «مەنىڭ...» تاقىرىبىنا شىعارما جازدىق. (اۋەسقويلىعىم)
6. كۇلاشتىڭ... جۇزدەن استام توسبەلگى بار. (جيناعىندا)
ءىىى. وقىلىم.
اۋەسقويلىق – «ۋۆلەچەنيە، حوببي» دەپ تە ايتامىز. بۇل ءسوز 18 عاسىردا نەمىس تىلىندە «اعاش ويىنشىق» دەگەن ماعىنانى بىلدىرگەن. بەلگىلى كومپوزيتور ۆولفگانگ موسارت 3 جاسىنان مۋزىكامەن اۋەستەنگەن، 4 جاسىندا پەسالار جازىپ، مۋزىكالىق كونسەرتتەر قويعان. شۆەسيا كورولى گۋستاۆV كەستە تىگۋمەن اۋەستەنگەن. ارنولد شۆارسەنەگگەر Hammer ماشيناسىنىڭ ويىنشىقتارىن جيناعان. دانيا حانشايىمى مارگارەت سۋرەت سالۋدى جاقسى كورگەن. ورىس پاتشاسى پەتر ءى كۇمىس اقشا جيناۋمەن اۋەستەنگەن.
ا) ءماتىندى تىزبەكتەپ وقۋ
ءا) «سۋرەتتەر سويلەيدى» تاپسىرماسى. سىزدەر بەرىلگەن سۋرەتتەردى ءماتىن بويىنشا ءتيىستى سويلەمدەرمەن سايكەستەندىرەسىزدەر.
ءىV. گرامماتيكالىق تاقىرىپ: شىعىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋلارى مەن استام دەمەۋلىگى
سان ەسىمگە شىعىس سەپتىگىنىڭ - نان - نەن؛ - دان - دەن؛- تان - تەن جالعاۋلارى جالعانىپ بۇل سوزگە استام دەمەۋلىگى قوسىلۋ ارقىلى مولشەرىنەن ارتىق دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
مىسالى: جيناقتا ون+نان استام جاپسىرما بار.
V. جازىلىم
تاپسىرما: بەرىلگەن سانداردى شىعىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋى مەن استام دەمەۋلىگىن قوسۋ ارقىلى سوزبەن جازىڭىز.
1. كازتەست جۇيەسى بويىنشا تەست تاپسىرۋعا 100 مەملەكەتتىك قىزمەتكەر قاتىستى. 2. ءسابيرا دۇكەننەن 50 توسبەلگى ساتىپ الدى. 3. توپتاماعا 220 جاپسىرما جينالدى. 4. گۇلنار ءوز توپتاماسىنداعى قىزىل قىزعالداق گ ۇلىنىڭ 90 ءتۇرى بار ەكەنىن ماقتان ەتەدى. 5. جيناققا 60 ءتۇرلى - ءتۇستى اسىل تاستى بۇيىمداردىڭ كوشىرمەسى جاسالدى.
1. 100 –
2. 50 –
3. 220 –
4. 90 –
5. 60 –
سەرگىتۋ ءساتى: “قاتە شىققان فاكس ”ويىنى
شارتى: 3 - 4 ادامنان تۇراتىن 3 كوماندا ورتاعا شىعادى. ءار كوماندانىڭ سوڭىندا تۇرعان ادام جازىلعان دايىن پاراقشاداعى ءسوزدى تاڭدايدى. سول ادام الدىڭعى تۇرعان ادامنىڭ ارقاسىنا ءسوزدى سۋرەتتەيدى (سۋرەتىن سالادى) ەكىنشى ادام ءوز الدىنداعى ادامنىڭ ارقاسىنا تۇسىنگەنى بويىنشا سۋرەتىن سالادى، ال سوڭعى تىڭداۋشى نە سالىنعانىن ايتۋعا ءتيىس. (ءۇي، گۇل)
Vءى. تىڭدالىم. بەينەفيلم
«سىرىڭكەدەن ماكەت جاسايتىن بوكسشى»
- تىڭدالىم بويىنشا ۆيكتورينا سۇراق - جاۋاپ.
- قولىمدا 5 كادەسىي بار. بۇل زاتتاردا بۋراباي ءوڭىرىنىڭ سۋرەتتەرى بەينەلەنگەن.
- وسى زاتتاردى كىم العىسى كەلەدى؟ زاتتى وزدەرىڭىزگە الۋ ءۇشىن، سىزدەر تىڭدالىم ءماتىنى بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز كەرەك.
1) سپورتشى بوگرات گريگوريان سپورتتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىسادى؟ (بوكس)
2) سپورتشى نەمەن اۋەستەنەدى؟(سىرىڭكەدەن ماكەت جاساۋمەن)
3) شىركەۋ جاساۋعا قانشا ۋاقىت كەتتى؟ (1 جىل)
4) ءقازىر شەبەردىڭ قانشا تۋىندىسى بار. (20 جۋىق)
5) ءماتىن ىشىندە تاقىرىپقا ساي قانداي ءسوز كەزدەسەدى؟ (حوببي)
6) ماكەتتىڭ بيىكتىگى نەشە سانتيمەتر؟ (1 مەتر 40 سم)
VIءى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. سويلەسىم. بەرىلگەن سۇراققا جاۋاپ الۋ ارقىلى سويلەسىمدى جۇزەگە اسىرۋ
سىزدەر بوس ۋاقىتتارىڭىزدا نەمەن اينالىساسىزدار، نەمەن اۋەستەنەسىزدەر؟
تىڭداۋشىلار وزدەرى نەمەن اۋەستەنەتىنى تۋرالى اڭگىمەلەيدى.
ۇيگە تاپسىرما: جاڭا سوزدەردى جاتتاۋ، ولارمەن سويلەمدەر قۇرۋ.
اقمولا وبلىسى، بۋراباي اۋدانى،
تىلدەردى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ
ماشيروۆا انار قالىمجان قىزى
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
Cاباقتىڭ لەكسيكالىق تاقىرىبى: اۋەسقويلىق
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. تىڭدالىم، وقىلىم، جازىلىم، سويلەسىم جاتتىعۋلارى ارقىلى ءتىل ۇيرەنۋشىلەردىڭ سوزدىك قورى مەن ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ؛
2. جاڭا سوزدەردى مەڭگەرتۋ ارقىلى وي - پىكىرىن تولىق جەتكىزۋگە داعدىلاندىرۋ، سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ؛
3. ءتىلدى ۇيرەنۋگە قىزىعۋشىلىقتارىن، مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قۇرمەتىن ارتتىرۋ.
كورنەكى قۇرالدارى: سلايدتار، ساندار، پاراقشالار، جۇمىس داپتەرى، كادەسىي، كۋۆەيتكالار.
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر، جۇمىس تۇرلەرى: ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، سۇراق - جاۋاپ، سۋرەتپەن جۇمىس، ويىندار، وقىلىم، تىڭدالىم، جازىلىم، سويلەسىم.
Cاباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقىتۋشىنىڭ كىرىسپە ءسوزى.
قايىرلى كۇن قۇرمەتتى كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار!
مەنىڭ ساباعىم بازالىق دەڭگەيگە ارنالعان.
ساباقتىڭ تاقىرىبى «اۋەسقويلىق» دەپ اتالادى.
ءى. پسيحولوگيالىق جاعدايات. تانىسۋ.
- ەڭ ءبىرىنشى ءوزىمدى تانىستىرعىم كەلىپ تۇر.
- مەنىڭ اتىم انار قالىمجان قىزى.
- ال، ەندى سىزدەرمەن تانىسايىق، الدارىڭىزدا مىناداي كۋۆەيتكالار تۇر. وسى كۋۆەيتكالارعا وزدەرىڭىزدىڭ اتتارىڭىزدى جازىڭىز جانە اتتارىڭىزدىڭ باستالاتىن ارپىنە ءبىر سىن ەسىم جازىڭىز. ول سىن ەسىم سوزدەردىڭ ءبىر جاقسى قاسيەتتەرىڭىزدى بىلدىرەتىن ءسوز بولسىن. مىسالى: مەن اقكوڭىل انارمىن.
- تاماشا، بارلىقتارىڭىزبەن تانىس بولدىق. ساباعىمىزدى ءار قاراي جالعاستىرايىق.
ءىى. جاڭا سوزدەرمەن تانىسۋ
- سىزدەرگە «ارتىعىن تاپ» ويىنىن ۇسىنعىم كەلەدى. جۇمىس داپتەرلەرىڭىزدى اشىڭىزدار. تاپسىرما بويىنشا ءتورت ءسوز بەرىلگەن، سونىڭ ىشىندەگى ارتىعىنىڭ استىن سىزىڭىزدار.
«ارتىعىن تاپ» ويىنى
1. بور، تاقتا، كومپيۋتەر، جاپسىرما
2. تەرەزە، اۋەستىك، ۇستەل، ەسىك
3. جيناستىرۋ، قايشى، قاعاز، جەلىم
4. ورمان، توعاي، دالا، توپتاما
5. مەكتەپ، عيمارات، توسبەلگى، مەكەمە.
6. كىتاپ، داپتەر، جيناق، وشىرگىش.
7. ءسانقوي، كوڭىلشەك، ەرىنشەك، اۋەسقوي.
8. ماقتان ەتۋ، سۇراق قويۋ، جاۋاپ بەرۋ، جازۋ.
قانەكەي، قايسى ارتىق؟ ءبىرىنشى ارتىق ءسوز قانداي؟ كەلەسى.... ال، ەندى وسى سوزدەردى قالاي تۇسىنەمىز؟ (جاپسىرما - ناكلەيكا، كەلەسى، اۋەستىك – ۋۆلەچەنيە، حوببي؛ جيناستىرۋ – سوبيرات؛ توپتاما – كوللەكسيا؛ توسبەلگى - زناچوك، جيناق - كوللەكسيا، اۋەسقوي – ۋۆلەچەننىي، ماقتان ەتۋ - گورديتسيا)
وتە جاقسى، ءبارىڭ، دۇرىس ايتتىڭىزدار. بۇل سوزدەر بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ جاڭا سوزدەرى.
وسى سوزدەردى بەكىتۋ ماقساتىندا. كەلەسى تاپسىرمانى ورىندايمىز.
بەرىلگەن سويلەمدەردى قاجەتتى سوزدەرمەن تولىقتىرىڭىزدار.
1. ازامات «وسىمدىك الەمى» تاقىرىبى بويىنشا ماركالاردى... ءجۇر. (جيناستىرىپ)
2. ول ءبىراز ۋاقىت... جيناۋمەن.... (جاپسىرما، اۋەستەندى)
3. ساۋلەنىڭ... قانشا... بار؟ (توپتاماسىندا، توسبەلگى )
4. ايگۇل ءوز توپتاماسىن.... (ماقتان ەتەدى)
5. بۇگىن ساباقتا «مەنىڭ...» تاقىرىبىنا شىعارما جازدىق. (اۋەسقويلىعىم)
6. كۇلاشتىڭ... جۇزدەن استام توسبەلگى بار. (جيناعىندا)
ءىىى. وقىلىم.
اۋەسقويلىق – «ۋۆلەچەنيە، حوببي» دەپ تە ايتامىز. بۇل ءسوز 18 عاسىردا نەمىس تىلىندە «اعاش ويىنشىق» دەگەن ماعىنانى بىلدىرگەن. بەلگىلى كومپوزيتور ۆولفگانگ موسارت 3 جاسىنان مۋزىكامەن اۋەستەنگەن، 4 جاسىندا پەسالار جازىپ، مۋزىكالىق كونسەرتتەر قويعان. شۆەسيا كورولى گۋستاۆV كەستە تىگۋمەن اۋەستەنگەن. ارنولد شۆارسەنەگگەر Hammer ماشيناسىنىڭ ويىنشىقتارىن جيناعان. دانيا حانشايىمى مارگارەت سۋرەت سالۋدى جاقسى كورگەن. ورىس پاتشاسى پەتر ءى كۇمىس اقشا جيناۋمەن اۋەستەنگەن.
ا) ءماتىندى تىزبەكتەپ وقۋ
ءا) «سۋرەتتەر سويلەيدى» تاپسىرماسى. سىزدەر بەرىلگەن سۋرەتتەردى ءماتىن بويىنشا ءتيىستى سويلەمدەرمەن سايكەستەندىرەسىزدەر.
ءىV. گرامماتيكالىق تاقىرىپ: شىعىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋلارى مەن استام دەمەۋلىگى
سان ەسىمگە شىعىس سەپتىگىنىڭ - نان - نەن؛ - دان - دەن؛- تان - تەن جالعاۋلارى جالعانىپ بۇل سوزگە استام دەمەۋلىگى قوسىلۋ ارقىلى مولشەرىنەن ارتىق دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
مىسالى: جيناقتا ون+نان استام جاپسىرما بار.
V. جازىلىم
تاپسىرما: بەرىلگەن سانداردى شىعىس سەپتىگىنىڭ جالعاۋى مەن استام دەمەۋلىگىن قوسۋ ارقىلى سوزبەن جازىڭىز.
1. كازتەست جۇيەسى بويىنشا تەست تاپسىرۋعا 100 مەملەكەتتىك قىزمەتكەر قاتىستى. 2. ءسابيرا دۇكەننەن 50 توسبەلگى ساتىپ الدى. 3. توپتاماعا 220 جاپسىرما جينالدى. 4. گۇلنار ءوز توپتاماسىنداعى قىزىل قىزعالداق گ ۇلىنىڭ 90 ءتۇرى بار ەكەنىن ماقتان ەتەدى. 5. جيناققا 60 ءتۇرلى - ءتۇستى اسىل تاستى بۇيىمداردىڭ كوشىرمەسى جاسالدى.
1. 100 –
2. 50 –
3. 220 –
4. 90 –
5. 60 –
سەرگىتۋ ءساتى: “قاتە شىققان فاكس ”ويىنى
شارتى: 3 - 4 ادامنان تۇراتىن 3 كوماندا ورتاعا شىعادى. ءار كوماندانىڭ سوڭىندا تۇرعان ادام جازىلعان دايىن پاراقشاداعى ءسوزدى تاڭدايدى. سول ادام الدىڭعى تۇرعان ادامنىڭ ارقاسىنا ءسوزدى سۋرەتتەيدى (سۋرەتىن سالادى) ەكىنشى ادام ءوز الدىنداعى ادامنىڭ ارقاسىنا تۇسىنگەنى بويىنشا سۋرەتىن سالادى، ال سوڭعى تىڭداۋشى نە سالىنعانىن ايتۋعا ءتيىس. (ءۇي، گۇل)
Vءى. تىڭدالىم. بەينەفيلم
«سىرىڭكەدەن ماكەت جاسايتىن بوكسشى»
- تىڭدالىم بويىنشا ۆيكتورينا سۇراق - جاۋاپ.
- قولىمدا 5 كادەسىي بار. بۇل زاتتاردا بۋراباي ءوڭىرىنىڭ سۋرەتتەرى بەينەلەنگەن.
- وسى زاتتاردى كىم العىسى كەلەدى؟ زاتتى وزدەرىڭىزگە الۋ ءۇشىن، سىزدەر تىڭدالىم ءماتىنى بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز كەرەك.
1) سپورتشى بوگرات گريگوريان سپورتتىڭ قاي تۇرىمەن اينالىسادى؟ (بوكس)
2) سپورتشى نەمەن اۋەستەنەدى؟(سىرىڭكەدەن ماكەت جاساۋمەن)
3) شىركەۋ جاساۋعا قانشا ۋاقىت كەتتى؟ (1 جىل)
4) ءقازىر شەبەردىڭ قانشا تۋىندىسى بار. (20 جۋىق)
5) ءماتىن ىشىندە تاقىرىپقا ساي قانداي ءسوز كەزدەسەدى؟ (حوببي)
6) ماكەتتىڭ بيىكتىگى نەشە سانتيمەتر؟ (1 مەتر 40 سم)
VIءى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. سويلەسىم. بەرىلگەن سۇراققا جاۋاپ الۋ ارقىلى سويلەسىمدى جۇزەگە اسىرۋ
سىزدەر بوس ۋاقىتتارىڭىزدا نەمەن اينالىساسىزدار، نەمەن اۋەستەنەسىزدەر؟
تىڭداۋشىلار وزدەرى نەمەن اۋەستەنەتىنى تۋرالى اڭگىمەلەيدى.
ۇيگە تاپسىرما: جاڭا سوزدەردى جاتتاۋ، ولارمەن سويلەمدەر قۇرۋ.
اقمولا وبلىسى، بۋراباي اۋدانى،
تىلدەردى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ
ماشيروۆا انار قالىمجان قىزى
You Might Also Like
-
زالدىڭ ءىشى كۇز مەزگىلىنە ساي ەتىپ بەزەندىرىلگەن.
