احمەت بايتۇرسىنوۆ "وگىز بەن باقا"
احمەت بايتۇرسىنوۆ "وگىز بەن باقا"
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ا. بايتۇرسىنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن بايلانىستىرا ءتۇسىندىرۋ؛ احمەت ەڭبەكتەرىنە شولۋ جاساۋ؛ احمەتتىڭ حالقى ءۇشىن جاساعان ەڭبەكتەرىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ؛
اقىن مىسالدارىنىڭ نەگىزگى يدەياسىن، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. ۇستاز ۇلاعاتىن تانۋ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. بالالاردى بىلىمدىلىككە، مادەنيەتتىلىككە، ادامگەرشىلىككە باۋلي وتىرا، كورسەقىزارلىقتان، كورەالماۋشىلىقتان اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: كومپوزيسيالىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سالىستىرۋ، مانەرلەپ وقۋ، رولگە ءبولىپ وقۋ، جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پورترەت، سىزبا، اقىننىڭ شىعارماشىلىعىنان كورمە، ينتەراكتيۆتى تاقتا، دايەك سوزدەر
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ورىس ادەبيەتى، بيولوگيا، قازاق ءتىلى، ءان.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق.
2. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ.
سەرگىتۋ.
3. جاڭا ساباق.
4. رولگە ءبولىپ وقۋ.(ساحنالىق كورىنىس).
5. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى.
6. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جۇمىسى.
7. كومپوزيسيالىق تالداۋ.
8. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
9. قورىتىندى. سەمانتيكالىق كارتامەن جۇمىس.
10. ۇيگە تاپسىرما، باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ادەبي ەرتەگىنىڭ اۆتورى ءابدىلدا تاجىبايەۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
“ءا. تاجىبايەۆ كىم؟” توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
ءا. تاجىبايەۆ
↓
اقىن
قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى
ماراپاتتاۋلارى: “وكتيابر ريەۆوليۋسياسى “وردەنىمەن “ەڭبەك قىزىل تۋ ” وردەنىمەن 2 رەت “قۇرمەت بەلگىسى” وردەنىمەن، مەدالدارمەن
دراماتۋرگ
پروفەسسور
“جامبىل” كينوفيلمىنىڭ سەنارييىن جازعان.
ادەبيەت زەرتتەۋشىسى
تۇڭعىش جيناعى “جاڭا ىرعاق” 1933 جىلى جارىق كورگەن
50 شاقتى كىتاپتىڭ اۆتورى
“تولاعاي” ادەبي ەرتەگىسى
▪ تولاعايدىڭ ەر جەتۋى
ۇشتەن تورتكە جەتتى جاسى،
تۋعان ايداي ەكى قاسى،
اق تىستەرى اق مەرۋەرتتەي.
قوس جۇلدىزداي كوز جانارى،
قوس بەتىنىڭ تامىپ قانى،
جالىندايدى جانعان ورتتەي.
▪ تولاعايدىڭ جولبارىسپەن ارپالىسۋى
▪ تولاعايدىڭ ەلگە جاساعان ەرلىگى
كىم قالدى ەكەن ەگىلمەگەن،
كىم قالدى ەكەن توگىلمەگەن،
كوز كورگەننەن تولاعايدى.
كۇڭىرەندى دە اناسىنداي،
كۇن دە باتتى شاراسىزداي،
ءتۇن قاپ - قارا شاشىن جايدى.
اۋىسىپتى زامان تالاي،
اتالعالى تاۋ – تولاعاي...
وي تاستاۋ
تولاعاي سياقتى حالىقتىڭ تاۋداي ءۇمىتىن ارقالاپ، تاۋداي ءىس اتقارىپ جۇرگەن ازاماتتار بار ما؟
ەل تاۋەلسىزدىگىنە – 20 جىل
تاۋەلسىزدىك ماڭگىلىككە ساقتالسىن،
الدىمىزدا بارلىق ءۇمىت اقتالسىن.
تاتۋ – ءتاتتى بىرلىك بولىپ قاشاندا،
بەيبىت ءومىر بار حالىقتا ساقتالسىن.
ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ
ەرتەگى
↓
قيال - عاجايىپ، حايۋاناتتار تۋرالى، شىنشىل ەرتەگى، ادەبي ەرتەگى
سەرگىتۋ ءساتى:
شاتتىق شەڭبەرى
جاڭا ساباق
ا. بايتۇرسىنوۆ (1873 - 1938)
↓
1873 جىلى 28 قاڭتاردا قوستاناي وبلىسى، تورعاي الىبىنداعى، سارىتۇبەك جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن.
اقىن - اۋدارماشى.
كوركەمسوز شەبەرى، عالىم. ادەبيەت زەرتتەۋشىسى.
اعارتۋشى.
احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ تاريحتاعى ورنىنا قاتىستى پىكىرلەر
م. اۋەزوۆ: “اقاڭ اشقان قازاق مەكتەبى اقاڭ تۇرلەگەن انا ءتىلى، اقاڭ سالعان ادەبيەتتەگى ەلشىلىك ۇرانى، “قىرىق مىسال”، “ماسا” ەڭبەگى، “قازاق” گازەتىنىڭ 1916 جىلعى قانجىلاعان قازاق بالاسىنا ىستەگەن ەڭبەگى، ونەر، ءبىلىم، ساياسات جولىنداعى قاجىماعان قايراتى ءبىز ۇمىتقاندا دا تاريح ۇمىتپايتىن ىستەر بولاتىن. ونى جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. بۇنىڭ شىندىعىنا ەشكىم داۋلاسپايدى”.
س. سەيفۋللين: “وقىعان مىرزالار شەن ىزدەپ جۇرگەندە، قورلىققا شىداپ، كونىپ، ۇيقى باسقان قالىڭ قازاقتىڭ ۇلت نامىسىن جىرتىپ، ارىن جوقتاعان، پاتشا زامانىنداعى جالعىز – اق احمەت ەدى. قالاي بولسا دا جازۋشىسى ازعانا، ادەبيەتى ناشار قازاق جارلىلارىنا وقۋ ءھام ءتىل قۇرالدارىمەن قىلعان قىزمەتى تاۋداي... ”
تاۋ سىلەمىندەي مول مۇرا
1882 - 1885 جج.
اۋىلىندا حات تانىپ ساۋات اشتى. وسى جىلى اكەسى بايتۇرسىن مەن ونىڭ ءىنىسى اقتاس قازاننىڭ 12 – دە سىبىرگە 15 جىلعا جەر اۋدارىلادى.
ادىلەتسىز ءومىردىڭ ۋلى زارى بالا جۇرەگىن 13 – دە جارالايدى.
1891 - 1895جج.
مۇعالىمدىكتى ءبىتىرىپ، اۋىل مەكتەپتەرىنە ءمۇعالىم بولدى. اقتوبە، قوستاناي، قارقارالى اتىرابىندا بالا وقىتادى.
1909ج.
ابايدان كەيىنگى اۋدارماشى احمەت يۆان اندرەيەۆيچ كرىلوۆ (1768 - 1844ج) تۋىندىلارىن اۋدارىپ “قىرىق مىسال” دەگەن اتپەن 1909 جىلى پەتەربۋرگتە باسىپ شىعاردى.
1912 - 1920جج.
“قازاق” گازەتىنىڭ رەداكتورى، “الاشوردا” پارتياسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە قازاق ەلىنىڭ بولاشاعى، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن قىزمەت ەتتى.
عىلىمي ەڭبەكتەرى: اراب جازۋىن قازاق تىلىنە ىڭعايلاپ وڭدەدى. الىپپەنى قازاق تانىمىنا، ۇلتتىق تۇسىنىگىنە لايىقتاپ جازدى “وقۋ قۇرالى” دەگەن اتپەن 1912 جىلى ورىنبوردا باسىلىپ شىقتى.
وسى جىلدار ارالىعىندا بىرنەشە كىتاپتارى جارىق كوردى.
1929 - 1938جج.
احمەت ۇستالىپ، اباقتىعا قامالادى دا، لاگەردە ۇزاق ازاپ كورىپ، ودان 1936 جىلى قايتىپ كەلگەنىمەن، 1937 جىلى تاعى جاپپاي جازالاۋ ناۋقانىنا ۇشىراپ، 1938 جىلى ءولىم جازاسىنا كەسىلدى.
مىسال
↓
▪ وسيەت بولاتىن ويدى باياندايدى: ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ادالدىققا ۋاعىزدايدى. جاعىمسىز قىلىقتاردى مىسقىل تۇرىندە ايتىپ تۇسىندىرەدى.
▪ جاقسى قاسيەتتەردى ماداقتايدى: اللەگوريا
يۆان اندرەيەۆيچ كرىلوۆ
“اققۋ، شورتان ءھام شايان”، “قاسقىر مەن قوزى”، “قايىرىمدى تۇلكى”، “الا قويلار”، “قارتايعان ارىستان”، “قايىرشى مەن قىدىر”، “ات پەن ەسەك”، “وگىز بەن باقا”.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ا. بايتۇرسىنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن بايلانىستىرا ءتۇسىندىرۋ؛ احمەت ەڭبەكتەرىنە شولۋ جاساۋ؛ احمەتتىڭ حالقى ءۇشىن جاساعان ەڭبەكتەرىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن ۇعىندىرۋ؛
اقىن مىسالدارىنىڭ نەگىزگى يدەياسىن، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. ۇستاز ۇلاعاتىن تانۋ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. بالالاردى بىلىمدىلىككە، مادەنيەتتىلىككە، ادامگەرشىلىككە باۋلي وتىرا، كورسەقىزارلىقتان، كورەالماۋشىلىقتان اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: كومپوزيسيالىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سالىستىرۋ، مانەرلەپ وقۋ، رولگە ءبولىپ وقۋ، جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پورترەت، سىزبا، اقىننىڭ شىعارماشىلىعىنان كورمە، ينتەراكتيۆتى تاقتا، دايەك سوزدەر
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ورىس ادەبيەتى، بيولوگيا، قازاق ءتىلى، ءان.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق.
2. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ.
سەرگىتۋ.
3. جاڭا ساباق.
4. رولگە ءبولىپ وقۋ.(ساحنالىق كورىنىس).
5. توپتاستىرۋ ستراتەگياسى.
6. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جۇمىسى.
7. كومپوزيسيالىق تالداۋ.
8. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
9. قورىتىندى. سەمانتيكالىق كارتامەن جۇمىس.
10. ۇيگە تاپسىرما، باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ادەبي ەرتەگىنىڭ اۆتورى ءابدىلدا تاجىبايەۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
“ءا. تاجىبايەۆ كىم؟” توپتاستىرۋ ستراتەگياسى
ءا. تاجىبايەۆ
↓
اقىن
قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى
ماراپاتتاۋلارى: “وكتيابر ريەۆوليۋسياسى “وردەنىمەن “ەڭبەك قىزىل تۋ ” وردەنىمەن 2 رەت “قۇرمەت بەلگىسى” وردەنىمەن، مەدالدارمەن
دراماتۋرگ
پروفەسسور
“جامبىل” كينوفيلمىنىڭ سەنارييىن جازعان.
ادەبيەت زەرتتەۋشىسى
تۇڭعىش جيناعى “جاڭا ىرعاق” 1933 جىلى جارىق كورگەن
50 شاقتى كىتاپتىڭ اۆتورى
“تولاعاي” ادەبي ەرتەگىسى
▪ تولاعايدىڭ ەر جەتۋى
ۇشتەن تورتكە جەتتى جاسى،
تۋعان ايداي ەكى قاسى،
اق تىستەرى اق مەرۋەرتتەي.
قوس جۇلدىزداي كوز جانارى،
قوس بەتىنىڭ تامىپ قانى،
جالىندايدى جانعان ورتتەي.
▪ تولاعايدىڭ جولبارىسپەن ارپالىسۋى
▪ تولاعايدىڭ ەلگە جاساعان ەرلىگى
كىم قالدى ەكەن ەگىلمەگەن،
كىم قالدى ەكەن توگىلمەگەن،
كوز كورگەننەن تولاعايدى.
كۇڭىرەندى دە اناسىنداي،
كۇن دە باتتى شاراسىزداي،
ءتۇن قاپ - قارا شاشىن جايدى.
اۋىسىپتى زامان تالاي،
اتالعالى تاۋ – تولاعاي...
وي تاستاۋ
تولاعاي سياقتى حالىقتىڭ تاۋداي ءۇمىتىن ارقالاپ، تاۋداي ءىس اتقارىپ جۇرگەن ازاماتتار بار ما؟
ەل تاۋەلسىزدىگىنە – 20 جىل
تاۋەلسىزدىك ماڭگىلىككە ساقتالسىن،
الدىمىزدا بارلىق ءۇمىت اقتالسىن.
تاتۋ – ءتاتتى بىرلىك بولىپ قاشاندا،
بەيبىت ءومىر بار حالىقتا ساقتالسىن.
ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ
ەرتەگى
↓
قيال - عاجايىپ، حايۋاناتتار تۋرالى، شىنشىل ەرتەگى، ادەبي ەرتەگى
سەرگىتۋ ءساتى:
شاتتىق شەڭبەرى
جاڭا ساباق
ا. بايتۇرسىنوۆ (1873 - 1938)
↓
1873 جىلى 28 قاڭتاردا قوستاناي وبلىسى، تورعاي الىبىنداعى، سارىتۇبەك جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن.
اقىن - اۋدارماشى.
كوركەمسوز شەبەرى، عالىم. ادەبيەت زەرتتەۋشىسى.
اعارتۋشى.
احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ تاريحتاعى ورنىنا قاتىستى پىكىرلەر
م. اۋەزوۆ: “اقاڭ اشقان قازاق مەكتەبى اقاڭ تۇرلەگەن انا ءتىلى، اقاڭ سالعان ادەبيەتتەگى ەلشىلىك ۇرانى، “قىرىق مىسال”، “ماسا” ەڭبەگى، “قازاق” گازەتىنىڭ 1916 جىلعى قانجىلاعان قازاق بالاسىنا ىستەگەن ەڭبەگى، ونەر، ءبىلىم، ساياسات جولىنداعى قاجىماعان قايراتى ءبىز ۇمىتقاندا دا تاريح ۇمىتپايتىن ىستەر بولاتىن. ونى جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. بۇنىڭ شىندىعىنا ەشكىم داۋلاسپايدى”.
س. سەيفۋللين: “وقىعان مىرزالار شەن ىزدەپ جۇرگەندە، قورلىققا شىداپ، كونىپ، ۇيقى باسقان قالىڭ قازاقتىڭ ۇلت نامىسىن جىرتىپ، ارىن جوقتاعان، پاتشا زامانىنداعى جالعىز – اق احمەت ەدى. قالاي بولسا دا جازۋشىسى ازعانا، ادەبيەتى ناشار قازاق جارلىلارىنا وقۋ ءھام ءتىل قۇرالدارىمەن قىلعان قىزمەتى تاۋداي... ”
تاۋ سىلەمىندەي مول مۇرا
1882 - 1885 جج.
اۋىلىندا حات تانىپ ساۋات اشتى. وسى جىلى اكەسى بايتۇرسىن مەن ونىڭ ءىنىسى اقتاس قازاننىڭ 12 – دە سىبىرگە 15 جىلعا جەر اۋدارىلادى.
ادىلەتسىز ءومىردىڭ ۋلى زارى بالا جۇرەگىن 13 – دە جارالايدى.
1891 - 1895جج.
مۇعالىمدىكتى ءبىتىرىپ، اۋىل مەكتەپتەرىنە ءمۇعالىم بولدى. اقتوبە، قوستاناي، قارقارالى اتىرابىندا بالا وقىتادى.
1909ج.
ابايدان كەيىنگى اۋدارماشى احمەت يۆان اندرەيەۆيچ كرىلوۆ (1768 - 1844ج) تۋىندىلارىن اۋدارىپ “قىرىق مىسال” دەگەن اتپەن 1909 جىلى پەتەربۋرگتە باسىپ شىعاردى.
1912 - 1920جج.
“قازاق” گازەتىنىڭ رەداكتورى، “الاشوردا” پارتياسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە قازاق ەلىنىڭ بولاشاعى، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن قىزمەت ەتتى.
عىلىمي ەڭبەكتەرى: اراب جازۋىن قازاق تىلىنە ىڭعايلاپ وڭدەدى. الىپپەنى قازاق تانىمىنا، ۇلتتىق تۇسىنىگىنە لايىقتاپ جازدى “وقۋ قۇرالى” دەگەن اتپەن 1912 جىلى ورىنبوردا باسىلىپ شىقتى.
وسى جىلدار ارالىعىندا بىرنەشە كىتاپتارى جارىق كوردى.
1929 - 1938جج.
احمەت ۇستالىپ، اباقتىعا قامالادى دا، لاگەردە ۇزاق ازاپ كورىپ، ودان 1936 جىلى قايتىپ كەلگەنىمەن، 1937 جىلى تاعى جاپپاي جازالاۋ ناۋقانىنا ۇشىراپ، 1938 جىلى ءولىم جازاسىنا كەسىلدى.
مىسال
↓
▪ وسيەت بولاتىن ويدى باياندايدى: ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ادالدىققا ۋاعىزدايدى. جاعىمسىز قىلىقتاردى مىسقىل تۇرىندە ايتىپ تۇسىندىرەدى.
▪ جاقسى قاسيەتتەردى ماداقتايدى: اللەگوريا
يۆان اندرەيەۆيچ كرىلوۆ
“اققۋ، شورتان ءھام شايان”، “قاسقىر مەن قوزى”، “قايىرىمدى تۇلكى”، “الا قويلار”، “قارتايعان ارىستان”، “قايىرشى مەن قىدىر”، “ات پەن ەسەك”، “وگىز بەن باقا”.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
