InfoHub Logo

تاقىرىبى: «اياۋلى كۇز، التىن كۇز - 2023»
ماقساتى:
1. «اياۋلى كۇز، التىن كۇز - 2023» سايىسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ اراسىنان كۇز حانشايىمىن جانە كۇز حانشاسىن انىقتاۋ. وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىعىن، شەبەرلىگىن باقىلاۋ.
2. كۇز ايلارى تۋرالى بىلەتىندەرىن ورتاعا سالا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ سايىسقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، ىنتاسىن ارتتىرۋ.
3. ۇيىمشىلدىققا، ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ كورسەتە بىلۋگە، تابيعاتتى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق.
مەرەكەلىك بەزەندىرۋ: كۇزگە بايلانىستى قابىرعا گازەتتەرى مەن شارلار ءىلۋ، جاپىراقتار، جەمىس - جيدەكتەر، كوكونىستەر ت. ب.
جۇرگىزۋشى:
ارمىسىزدار، مەيىرىمدى اتا - انالار، قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! تابيعات - كۇللى تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۋاتتى قونىسى، التىن ۇيا بەسىگى، قۇت بەرەكەسى. وسى تابيعاتتىڭ ءتورت مەزگىلىنىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. كۇز ادام بالاسىنا مولشىلىق، بەرەكە اكەلەتىن مەزگىل. سوندىقتاندا دا، ادامدار كۇزدى بەرەكەلى كۇز، التىن كۇز دەپ باعا بەرەدى. التىن دەيتىن سەبەبى، بىرىنشىدەن، اينالانىڭ ءبارى ساپ - سارى تۇسكە بويالادى، ەكىنشىدەن، التىن بايلىقتىڭ بەلگىسى. كۇزدە ەگىندى جيناپ الاتىن بولعان اتا - بابالارىمىز «سابان توي» وتكىزىپ، كۇز بەرەكەسىن تويلاپ وتىرسا، ءاربىر مەكتەپتە وسى كۇز مەرەكەسىن تويلاۋ، كەشتەر وتكىزۋ داستۇرگە اينالعان. سول ءداستۇردى جالعاستىرا وتىرىپ،«اياۋلى كۇز، التىن كۇز - 2022» مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن.

التىن كۇز ءبىز بەن سىزگە شۋاق شاشسىن،
كوڭىلدى سەرىپپەلى كۇيىن اشسىن.
ب ا ق پەنەن شاتتىق بىرگە قاتار قونىپ،
بەرەكە بىرلىكپەنەن ورتاقتاسسىن.
كوڭىل قويىپ، قۇلاق سالىڭىزدار!
ۇنسىزدىك ورناپ تىنا قالىڭىزدار!
بۇگىنگى ءبىزدىڭ باعدارلامامىزدا:
كەلتىرەتىن ءاردايىم سەزىم كۇيىن،
كورەسىزدەر قىزىقتىڭ نەشە ءتۇرىن
ءانشىنىڭ انىقتاعان ءانىن ەستىپ،
كوڭىلىڭىز قالارى حاق ءبىر سەرپىلىپ.
وسىلاي ءبارى - ءبارى بولىپ جاتسا،
ماقساتقا قالار ەدىك ءبىز دە جەتىپ.

سايىس بەس بولىممەن تۇرادى:
1. كەل تانىسايىق
2. ءوز ونەرىن كورسەتۋ
3. قاس - قاعىم ءسات.(كۇز مەزگىلىنە قاتىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ)
4. كۇزگى حانزادا مەن حانشايىمى (كۇزگى ءسان ۇلگىلەرىن كورسەتۋ.)
5. كۇزگى سىيى.(كۇزگى تابيعي ماتەريالدان جاساعان جۇمىستارىن كورسەتۋ) جۇرگىزۋشى:
ناعىز سارى التىنداي سارى كۇز - قىركۇيەك ايى. ول - ەڭبەك ايى. كۇز ماۋسىمىنىڭ ەكىنشى اي – قازان. بۇل اي – مەرەكە باسى. ويتكەنى ديحاندار سابانتوي جاسايدى. كۇزدىڭ سوڭعى ايى - قاراشا. قاراشا دەسە دەگەندەي، اينالا تەپ - تەگىس سۇرەڭسىز. جاپىراعىنان ايىرىلعان اعاش قارا سۋىققا قالتىراپ، جۇدەۋ دالاعا ءوڭ بەرە الماي سەلتيەدى.
كۇز مەيرام قۇتتى بولسىن بارشاعا، كۇزدىڭ ءسانى كەلىپ قاپتى ورتاعا. ءادىلقازى القالارمەن تانىستىرىپ، كەتەيىنشى وسى وتىرعان بارشاڭا،- دەي وتىرىپ قۇرمەتتى كورەرمەندەر ءادىلقازى القالارىمەن تانىستىرىپ وتەيىن.
جۇرگىزۋشى:
بىزدەردە ويىن - ساۋىق باستالادى،
تاماشا ءان ايتىلىپ، بي بيلەيدى.
قوشەمەتتەپ قول سوعىپ وتىرايىق،
ۇمىتارمىز كۇنى بويى شارشاعاندى.
اققۋداي ادەمىمىز، سۇلۋ جانبىز
جان سۇلۋى مەن ءتان سۇلۋىن تەپە - تەڭ عىپ
ەرىكسىز وزىمىزگە قاراتامىز - دەپ «اياۋلى كۇز، التىن كۇز - 2022» اتتى بايقاۋىمىزعا قاتىساتىن ۇمىتكەرلەرىمىزدى قوشەمەتپەن ورتاعا شاقىرامىز. بۇگىنگى بالىمىزدىڭ ۇمىتكەر حانزادالارى مەن حانشايىمدارى.
قوش كەلدىڭىز كورەرمەن،
«اياۋلى كۇز، التىن كۇز» كەشىنە.
وتىرىڭىز قول سوعىپ،
شات كۇلكىگە بولەنە.
كوبەيدى قۇت - بەرەكە،
استىق تولى قويمامىز.
قۇتتى بولسىن مەرەكە،
«التىن كۇزدى» تويلايمىز.
ەندەشە، قۇرمەتتى كورەرمەندەر قاتىسۋشىلارىمىزعا ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، الدىمەن توپتىڭ قايسىسى ءبىرىنشى بولىپ شىعاتىنىن انىقتاپ الايىق. ول ءۇشىن جەرەبە تارتسا دەيمىز حانزادالار.
جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى كوپشىلىك كورەرمەنىم،
جاقسىلىققا ءاردايىم ارتقان سەنىم.
اقجول تىلەپ ۇكىلى ۇمىتتەرگە،
تانىستىرۋ شارتىنا كەزەك بەردىم.

ەندەشە ءبىرىنشى شارتىمىز «كەل تانىسايىق» ۇمىتكەرلەرىمىزدىڭ وزدەرىن تانىستىرۋى. ولاي بولسا، ارداقتى دا، اياۋلى ءادىلقازىلارعا جۇگىنەيىك.
«كەل تانىسايىق» بولىمىنە باعاسىن بەرسەڭىزدەر ەكەن.

اتىم - ماناس بولادى سۇراساڭىز،
البان ەكەن كەشەگى ءبىر اتامىز.
اكەم اتى قاليجان اسقار تاۋىم،
پانا بولىپ بىزدەرگە ءجۇز جاساڭىز!
اناشىم گۇلسايا ەلەمەسە قىزى،
جۇزىنەن توگىلەتىن كۇننىڭ نۇرى.
اتىڭا كىر كەلتىرمەي وتسەم سەنىڭ،
موينىمنان تۇسەر مە ەكەن پەرزەنت جۇگى..!
ۇستازىم - گۇلنۇر اپاي اياۋلى ادام،
بىزدەردەن بار بىلگەنىن اياماعان!
وسىنداي ۇستازداردىڭ ارقاسىندا،
كوپشىلىكتىڭ كوڭىلى تويار ماعان!
كوپ ايتىپ ءوز جايىمدى نە قىلايىن،
ونەرىممەن ودان دا تاڭ قىلايىن!
كىشىگە ۇلگى، ۇلكەنگە ونەگە بوپ،
ساحنانىڭ تورىندە ءسان قۇرايىن!

ارمىسىزدار ۇلاعاتتى ۇستازدار،
بارمىسىزدار جىگەرلى دوس قۇربىلار.
قارسىلاسىم سالەم بەردىم بارىڭە،
باس يەمىن سالەم بەرىپ يىلە!
تەكتىلىكتەن جارالعان قازاعىمنىڭ،
ەرەكشە دارا تۋعان قىزدارىڭمىن.
شۋاق شاشقان كوكتەمنىڭ شۋاعىنداي،
ايگۋل اتتى كىشكەنتاي قىزدارىڭمىن.
ءادىلقازى القالارى بۇگىنگى،
ءار ارۋدى باعالاي ءبىل ونەرلى.
قارسىلاسىم بارشاڭىزعا ساتتىلىك.
دوستىق دەگەن ارتتىرايىق ۇعىمدى.
نامىستى نۇرقوجا اسسالاۋماعالۋيكيم ەل اعايىن،
ءسوزدىڭ باسى قاشاندا سالەمدەسكەن.
ۇلىمىن مەيرامبەكتىڭ نۇرقوجا اتىم
اجەمنىڭ ەرتەگىسىن تىڭداپ وسكەن.
وقيمىن ءبىرىنشى سىنىپتا، رۋىم كوكەك،

بار نۇرلى، ايىم اتتى باۋىرلارىم.
ارۋداي ايكۇمىس ارمىسىڭ جينالعان دانا حالقىم،
جاقايىممىن ساقتاعان ەلدىڭ سالتىن.
مانسۇر اتتى ءىنىمنىڭ قامقورشىسى،
ايكۇمىستىڭ قىزىنىڭ جاسۋلاننىڭ.
ونەرلى وركەن. ازان ايتىپ وركەن دەپتى ەسىمىڭ،
قوناقتاردان ارىلمايدى ەسىگىم.
ۇيىمدە ۇيىتقى بولار بەرەكەم،
اتام مەنەن اجەمنىڭ يەسىمىن.
ارعى تەگىم مىرزاحمەت اۋلەتىم،
ءۇشقۇدىق شاعىن شارۋا داۋلەتىم.
ال حالايىق كەلىپ قالدىم الدىڭا،
ونەرىمدى سىناماقشى الدىڭدا.
قىرىقتىڭ ءبىرى قىدىر دەپتى بابامىز،
سيىنارىم اۋليە بەكەت اتامىز.
دارىندى داريعا نۇرسۇلتان قىزى داريعا،
رۋىم توبىن قويانمىن
تۋعان اۋىلىم ءۇشقۇدىق
بارلىعىنا ايانمىن!
نىسانباي اتام، اجەم دينا پاپام مامام ءبارى دە.
ابىرويمەن وسى اۋىلدا ەڭبەك ەتەر ءالى دە.
سالەم بەرەم ۇستازدارعا،
سالەم بەرەم بارىڭە!
التىن ۇل مەكتەبىم،
ءبىلىم ۇل مەكتەبىم،
ءبىلىم الىپ شاتتانامىن.
جاقسى وقىپ، ءتارتىپتى توپ
بي بيلەيمىن، ماقتانامىن! سىمباتتى ساعىنىش.
اتا - اجەمنىڭ قۋانىشى، قىزىعى - اتام - ساعىنىش،
نۇربولاتتىڭ قىزىمىن.
مىنەزى ۇياڭ، ينابباتتى
وتباسىمنىڭ ەركەلەتكەن گۇلىمىن
ءۇشقۇدىعىم - تۋعان جەرىم، كەڭ دالام
ونەر قۋعان ونەگەلى مەن بالاڭ
ۋا، حالايىق، قارسى الىڭىز قول سوعا
ساماتوۆا ساعىنىشىڭ مەن بولام!
ايبىندى اليشەر. جينالعان قوشەمەتكە، ۋا، حالايىق
سوزىمىزگە جىردان القا تاعايىق.
سالەمدەسۋ - اتا سالتى قازاقتىڭ،
الدىمەنەن امانداسىپ الايىق.
ارۋاعى اۋناسىنشى اتالاردىڭ،
بۇگىنگە كۇن قابىل بولعاي اتالاردىڭ.
تىلەۋىن قوس بالانىڭ تىلەپ كەلگەن.
ارايلانعان الميرا.
ارمىسىزدار، بارمىسىزدار اعايىندار،
جارىسقا كەلىپ تۇرعان تالايىن بار.
ءيىلىپ سالەم بەرەم، ءادىل قازى،
ءبىلىنسىن گۇل - قىزداردىڭ ەركە نازى.
جايناعان گۇل بايشەشەك جازدىڭ كەزى،
قۇلپىرعان گۇلدەرمەنەن جەردىڭ ءجۇزى.
اكەم قوبدىباي، انام لاززات الميرا دەپ قويعان ەكەن ەسىمىمدى.
جۇرگىزۋشى: اسىل تاستان، ونەر جاستان، شىعادى دەپ دارىندى.
حالىق ايتسا، قالت ايتپاس،
ءارقاشاندا نانىمدى
سول شىندىقتى كۇندەلىكتى،
كورىپ ءجۇرمىز ومىردەن.
ونەرىمەن تانىسايىق،
تىلەكشى بوپ كوڭىلدەن. ورتادا سايىسكەرلەرىمىزدىڭ «ءوز ونەرلەرىن»تاماشالايىق.
ەندى ءادىل قازى القالارىنا ءسوز بەرەمىز. جۇرگىزۋشى: كۇز كەلدى، حان مەن حانشايىم،
وتكىزدى كۇزگى بال ايىن.
اعىزار سويلەپ ءسوز مايىن،
ال حانىمىز اقىلدى.
بارشا جۇرتتى شاقىردى،
بي دە بيلەپ ءان ايتتى.
قۋانىشتان شالقىدى.
حانزادالارىمىز بەن حانشايىمىمىزدى ءوز ونەرلەرىن كورىپ بولساق، ءۇشىنشى ءبولىمى «قاس - قاعىم ءسات».(كۇز مەزگىلىنە بايلانىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ) كەزەك بەرەيىك.
«جاپىراق تەرۋ» ويىنى ارقىلى ۇيىمداستىرىلادى. الدارىڭىزداعى شاشىلعان جاپىراقشالارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. 1 - سۇراق: كۇز مەزگىلىندە تابيعات قانداي وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى؟ - كۇن سۋىتادى، جاڭبىر جاۋادى، جاپىراقتار سارعايىپ جەرگە تۇسەدى، قۇستار جىلى جاققا ۇشادى. ادامدار، بالالار جىلى كيىنەدى. 2 - سۇراق: جۇمباق شەشۋ. اعايىندى ءبارى،
شىقسا – جاسىل،
تۇسسە – سارى. بۇل نە؟
جاپىراق 3 - سۇراق: كۇز مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟ - ەرتە كۇز، التىن كۇز، قارا كۇز. 4 - سۇراق: كۇز ايلارىن اتا. - قىركۇيەك، قازان، قاراشا. 5 - سۇراق: جۇمباق شەشۋ. اسپاي پىسكەن، قايناماي تۇسكەن.
- جەمىس. 6 - سۇراق: «ماقال - ماتەلدى جالعاستىر»
1. ەڭبەك ءتۇبى --------------------
2. ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي -------------------- 7 - سۇراق: بەس جەمىس - جيدەكتەردى اتاپ بەرۋ. - الما، المۇرت، ءجۇزىم، ورىك، شابدالى. 8 - سۇراق: بەس كوكونىستەردى اتاپ بەرۋ. - پياز، قىزاناق، ورامجامجاپىراق، كارتوپ، ءسابىز.
ءادىلقازىلار باعالارىن بەرسە.
مەندىبايباي ءاقجۇنىس پەن باقىتقالي اقنيەت ورىنداۋىندا التىن كۇز تاقپاعى.
دامىلداپ جاتقان بالعانداي
توقتاتتى سۋلار تاسۋىن.
اعاشتار التىن جامبىداي
شاشادى جەرگە شاشۋىن.
جۇرەكسىز قويان بەزەدى،
جوڭكىلسە قاڭباق كۇزدەگى
قيقۋلاپ كوكتە جۇزەدى،
قۇستاردىڭ كەرۋەن تىزبەگى
كۇيەكتە كۇيلى مال قانشا.
التىن كۇز، اسەم اينالام
قارايمىن كوزىم تالعانشا.

جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى كەش ءوتىپ جاتىر ءوز مانىمەن،
ءار سۇلۋ اسەم بولار ءوز سانىمەن.
كۇز ءسانى ونەرىمەن ورتاعا شىعىپ،
ءسان كورسەتەر سايىسكەرلەر سانىمەن
- دەپ قاتىسۋشىلارىمىز ءوز شىعارماشىلىقتارىمەن جاساعان «كۇزگى حانزادا مەن حانشايىمدى» (كۇزگى ءسان ۇلگىلەرىن كورسەتۋ) ءسان ۇلگىسىندە ورتاعا شاقىرامىز. ولاي بولسا، قول سوعىپ قوشەمەتتەپ وتىرايىق.
سالماقتى ۇلدار مەن سىمباتتى قىزدارىمىزدىڭ ءوز قولدارىمەن جاساعان كيىم ۇلگىلەرىن تاماشالاپ بولساق، ءادىلقازىلارعا ءسوز بەرسەك. جۇرگىزۋشى: كورسەتەدى ونەر ءار سالادا سايىسىپ، قيمىلدارى جۇرگەندەي ءبىر جاي ۇشىپ مەرەكەلىك كۇزگى سىيدى جاساپتى، ۇلدارىمىز بەن قىزدارىمىز بىرلەسىپ. «كۇز سىيى» بولىمىندە قاتىسۋشىلارىمىز كۇزگى سىيدان ءوز شىعارماشىلىقتارى بويىنشا دايىنداپ اكەلگەن تۋىندىلارىمەن تانىستىرسىن. ولاي بولسا، توپتارىمىزدىڭ وزدەرى دايىنداعان تابيعي ماتەريالدان اكەلگەن جۇمىستارىن تانىستىرىپ ءوتسىن. جانەدە ءادىل قازىلار القاسى دا قاراپ باعالاپ جىبەرسە.

جۇرگىزۋشى: ءبىلىم - تەڭىز، مەكتەپتى كەمە دەيمىز، ءبىلىم مەن تاربيە ەگىز نەگە دەيمىز، ادەمى مەن ءتالىمى ۇندەسەتىن، جاستاردى بولاشاققا جەتەلەيمىز. جەڭىستەر مەن جەڭىلىستەن تۇراتىن ءومىر - كۇرەس، جەتكىزە مە مۇراتىن. جەڭبەدىم دەپ، جەڭىلدىم دەپ رەنجىمەگىڭ، قاتىسۋ دا ءبىر جەڭىس، جان بولساڭ سەن ۇعاتىن. قوش دەمەيمىز، ءالى تالاي سايىستار بار ونەرلەرىڭ ورلەي بەرسىن، قايىسپاڭدار، ويلى ورتا كەڭەيسىن كۇننەن - كۇنگە وسكەن ەلدىڭ جۇرتىنان قالىسپاڭدار،- دەپ وتىرىپ بۇگىنگى «اياۋلى كۇز، التىن كۇز - 2023» بايقاۋىنىڭ ناعىز حانزاداسى مەن حانشاسىن جاريالاۋ ءۇشىن ورتاعا قۇرمەتتى ءادىلقازىلار القاسىن شاقىرامىز. قۇرمەتتى كورەرمەندەر! جەمپازدارىمىزعا بيىك شىنداردى باعىندىرىپ، قونار تۇعىرلارى بيىكتەي بەرسىن دەي وتىرىپ، كەشىمىزدى وسىمەن اياقتايمىز! جەڭىستى كۇندەردە كەزدەسكەنشە!!!!!!

اقتوبە وبلىسى، العا اۋدانى،
ءۇشقۇدىق مەكتەپ - باقشاسىنىڭ باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى
مىرزاعۇلوۆا گۇلنۇر سەرىك قىزى