بالالاردىڭ قارىم-قاتىناس نىشاندارىن دامىتۋ جاتتىعۋلارى
بالالاردىڭ قارىم - قاتىناس نىشاندارىن دامىتۋ
ماقساتى: - جاعىمدى، قولايلى ەموسيونالدى جاعداي قۇرۋ؛
- توپتى بىرىكتىرۋ؛
- ساباق ۇستىندەگى مىنەز - قۇلىق ەرەجەلەرىن قۇرۋ.
1. «سالەمەتسىزدەر مە، مەن تانىسقانىما قۋانىشتىمىن».
جاتتىعۋدىڭ ءوتۋ بارىسى: ءاربىر وقۋشى 3 مينۋت ىشىندە وزىنە ۇنامدى ات تاڭدايدى دا، ونى الدىن - الا ارنايى دايىندالعان پاراقشالارعا فلوماستەرمەن جازىپ، باسقا وقۋشىلارعا كورىنەتىندەي ەتىپ ءوزىنىڭ كەۋدەسىنە بەكىتەدى. سودان كەيىن، 10 مينۋت ىشىندە توپ مۇشەلەرىنىڭ ءارقايسىسى شەڭبەر بويىنشا كەلەسى ءسوزدى ايتىپ شىعۋى قاجەت: «سالەمەتسىزدەر مە، مەن تانىسقانىما قۋانىشتىمىن!». كەيىن، ءوز اتتارىن اتاپ، ءوزى تۋرالى بىرنەشە ءسوز ايتادى.
تانىسۋ كەزىندە باسقالاردىڭ ەسىندە قالۋ ءۇشىن، ءاربىر قاتىسۋشى ءوزىنىڭ ەرەكشە قاسيەتىن اتاۋى قاجەت.
جۇرگىزۋشىگە ۇسىنىس: تانىسۋ كەزىندە توپتاعى وقۋشىلار ورىندارىندا وتىرىپ سويلەي بەرەدى، سويلەۋ كەزەگى شەڭبەر بويىمەن جۇزەگە اسادى. بۇل جاتتىعۋ قاتىسۋشىلاردى بايسالدىق پەن سالماقتىلىققا باعىتتاپ، ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ ۇجىمدا بەيىمدەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزۋ كەرەك. ءتىپتى قاراپايىم تانىسۋ دا باسقا ادامدار تۋرالى كوپتەگەن اقپاراتتار بەرە الادى.
2. ساباقتاعى مىنەز - قۇلىق ەرەجەلەرىن وندەۋ.
3. ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى: جۇرگىزۋشى ساباقتاعى مىنەز - قۇلىقتىڭ بىرنەشە ەرەجەلەرىن ۇسىنادى. سونىمەن قاتار، بۇل ەرەجەلەردىڭ بارىنە، مۇعالىمگە دە، وقۋشىلارعا دا بىردەي ەكەندىگىن ەرەكشە اتاپ وتەدى:
1. قارىم - قاتىناستاعى سەنىمدىلىك. ءبىز ءوز توبىمىزدا ءبىر بىرىمىزگە سەنۋىمىز كەرەك جانە دە «سەن» دەپ ءتىل قاتۋىمىز كەرەك.
2. دۇرىس نەمەسە دۇرىس ەمەس جاۋاپتار بولمايدى. سەنىڭ بىلدىرگەن ءاربىر ويىڭ دۇرىس بولىپ تابىلادى.
3. ساباقتى باسقا بىرەدىڭ مىنەز - قۇلقىن نەمەسە قىلىقتارىن تالدايتىن، سىنىپ ساعاتىنا اينالدىرۋعا بولمايدى. ايتىلعان ماسەلەلەر مەن ءومىر جاعداياتتارىنىڭ قۇپيالىلىعىن ساقتاۋ قاجەت.
4. قارىم - قاتىناستىعى شىنايىلىق. توپپەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن كەزدە ءارقايسىمىز بولىپ جاتقان وقيعاعا قاتىستى شىن سەزىمىمىزدى، ياعني تەك قانا شىندىقتى ايتامىز. ەگەر دە شىندىقتى ايتقىمىز كەلمەسە، وندا ءبىز ۇندەمەي وتىرامىز. مۇنداي جاعدايدا، ءوزىڭنىڭ نە ويلايتىنىندى ايتپاساڭ، وندا ۇندەمەي قالعان دۇرىس.
5. توپتاعى باسقا ادامداردىڭ سوزىنە باعا بەرۋگە بولمايدى، ەگەر ول سەننەن سۇراماسا. توپتاعى جاعدايدى تالقىلاعان كەزدە ءبىز وقۋشىلاردى ەمەس، ال ولاردىڭ ءىس - ارەكەتى مەن مىنەز - قۇلقىن عانا باعالايمىز. ءبىز «سەن ماعان ۇنامايسىڭ» - دەگەن پىكىردى قولدانبايمىز. ءبىز بارلىعىمىز بىردەيمىز!
6. ساباقتا بولعان جايتتاردى، ءبىر - ءبىرىمىز تۋرالى ويلاردى ساباقتان تىس ۋاقىتتا تالقىلاماۋىمىز كەرەك. ساباقتاعى بولعان نارسەلەردىڭ ءبارى بىزدەردىڭ ورتاق قۇپيامىز بولىپ قالسىن.
7. ءسوز سويلەپ جاتقان ادامدى سىيلاۋ. توپتاعى وقۋشىلاردىڭ بىرەۋى سويلەپ جاتقان كەزدە ونىڭ ءسوزىن بولۋگە بولمايدى، بىرەۋدەن ءبىر نارسە سۇراعاندا سول ادامعا قاراپ سويلەۋ كەرەك.
8. ساباققا بەلسەندى قاتىسۋ. ءبىز بەلسەندىلىك تانىتامىز، قارايمىز، سەزىنەمىز، ءوز - ءوزىمىزدى، توپتىڭ باسقا مۇشەلەرىن جانە تۇتاستاي توپتى تىڭدايمىز. ءبىز تەك ءوزىمىزدى عانا ويلامايمىز. ءبىز ۇنەمى توپپەن بىرگەمىز، باسقالارعا ىقىلاستىمىز.
9. توپتىڭ تۇراقتى قۇرامى. ەشكىم ساباققا كەشىگىپ كەلمەۋى ءتيىس.
جۇرگىزۋشىگە ۇسىنىس: وسى ەرەجەلەردى توپتىڭ ءاربىر مۇشەسىنە تۇسىنىكتى ەتىپ، ناقتىلاي ءتۇسىندىرۋ، قاتىسۋشىلار تاراپىنان قويىلاتىن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. سودان كەيىن وقۋشىلار تاراپىنان ۇسىنىلعان ۇسىنىستاردى تالقىلاۋ. بارلىق قاتىسۋشىلارعا ءوز ويلارىن بىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ.
ەرەجەلەردى قابىلداۋ ءداستۇرى: جۇرگىزۋشى جوعارىدا ۇسىنىلعان ەرەجەلەردى ۇستاناتىنىنا «سالتاناتتى تۇردە انت» بەرەدى جانە ساباققا قاتىسۋشىلارعا ءدال سولاي ىستەۋدى ۇسىنادى. كەيىن، ءاربىر ساباقتىڭ باسىندا بۇل ەرەجەلەردى ەسكە ءتۇسىرىپ تۇرۋ قاجەت.
4. «جەل كىمگە قاراي سوعادى؟» ويىنى
ويىننىڭ بارىسى: وقۋشىلار ۇلكەن شەڭبەر بويىنا ءتىزىلىپ وتىرۋلارى شارت. ال، ويىننىڭ جۇرگىزۋشىسى «جەل كىمگە قاراي سوعادى؟» دەگەن سوزدەرمەن ويىندى باستايدى. ياعني، كەلەسىدەي: «جەل جانۋارلاردى جاقسى كورەتىندەرگە قاراي سوعادى»- سول كەزدە، توپتاعى بارلىق جانۋارلاردى ۇناتاتىن بالالار ورتاعا جينالادى. توپتاعى وقۋشىلار ءبىر - ءبىرىن جاقىنىراق تانىپ ءبىلۋ ءۇشىن، ويىن بارىسىندا قويىلاتىن سۇراقتار ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن.
«جەل بويى ۇزىندارعا قاراي سوعادى»، «كىمنىڭ دوستارى كوپ»، «كىم ساباقتى جاقسى وقىعىسى كەلەدى»، «كىم مەكتەپكە كەلۋدى ۇناتادى» جانە تاعى باسقالار.
ويىن ويناۋ بارىسىندا ءاربىر قاتىسۋشىعا باسقالارعا سۇراق قويۋعا مۇمكىندىك بەرۋ ءۇشىن، جۇرگىزۋشىنى اۋىستىرىپ وتىرۋ قاجەت.
5. «شەڭبەر» ويىنى.
ويىننىڭ بارىسى: بالالارعا ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىن ۇستاپ، شەڭبەر قۇرىپ تۇرۋ ۇسىنىلادى. سونىمەن قاتار، شەڭبەر بويىمەن تۇرعان بالالاردىڭ ءارقايسىسى وزىنە قارسى تۇرعان بالانىڭ كوزىنە قاراپ، جىلى جۇزبەن كۇلىمسىرەۋ كەرەك.
ماقساتى: - جاعىمدى، قولايلى ەموسيونالدى جاعداي قۇرۋ؛
- توپتى بىرىكتىرۋ؛
- ساباق ۇستىندەگى مىنەز - قۇلىق ەرەجەلەرىن قۇرۋ.
1. «سالەمەتسىزدەر مە، مەن تانىسقانىما قۋانىشتىمىن».
جاتتىعۋدىڭ ءوتۋ بارىسى: ءاربىر وقۋشى 3 مينۋت ىشىندە وزىنە ۇنامدى ات تاڭدايدى دا، ونى الدىن - الا ارنايى دايىندالعان پاراقشالارعا فلوماستەرمەن جازىپ، باسقا وقۋشىلارعا كورىنەتىندەي ەتىپ ءوزىنىڭ كەۋدەسىنە بەكىتەدى. سودان كەيىن، 10 مينۋت ىشىندە توپ مۇشەلەرىنىڭ ءارقايسىسى شەڭبەر بويىنشا كەلەسى ءسوزدى ايتىپ شىعۋى قاجەت: «سالەمەتسىزدەر مە، مەن تانىسقانىما قۋانىشتىمىن!». كەيىن، ءوز اتتارىن اتاپ، ءوزى تۋرالى بىرنەشە ءسوز ايتادى.
تانىسۋ كەزىندە باسقالاردىڭ ەسىندە قالۋ ءۇشىن، ءاربىر قاتىسۋشى ءوزىنىڭ ەرەكشە قاسيەتىن اتاۋى قاجەت.
جۇرگىزۋشىگە ۇسىنىس: تانىسۋ كەزىندە توپتاعى وقۋشىلار ورىندارىندا وتىرىپ سويلەي بەرەدى، سويلەۋ كەزەگى شەڭبەر بويىمەن جۇزەگە اسادى. بۇل جاتتىعۋ قاتىسۋشىلاردى بايسالدىق پەن سالماقتىلىققا باعىتتاپ، ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ ۇجىمدا بەيىمدەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزۋ كەرەك. ءتىپتى قاراپايىم تانىسۋ دا باسقا ادامدار تۋرالى كوپتەگەن اقپاراتتار بەرە الادى.
2. ساباقتاعى مىنەز - قۇلىق ەرەجەلەرىن وندەۋ.
3. ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى: جۇرگىزۋشى ساباقتاعى مىنەز - قۇلىقتىڭ بىرنەشە ەرەجەلەرىن ۇسىنادى. سونىمەن قاتار، بۇل ەرەجەلەردىڭ بارىنە، مۇعالىمگە دە، وقۋشىلارعا دا بىردەي ەكەندىگىن ەرەكشە اتاپ وتەدى:
1. قارىم - قاتىناستاعى سەنىمدىلىك. ءبىز ءوز توبىمىزدا ءبىر بىرىمىزگە سەنۋىمىز كەرەك جانە دە «سەن» دەپ ءتىل قاتۋىمىز كەرەك.
2. دۇرىس نەمەسە دۇرىس ەمەس جاۋاپتار بولمايدى. سەنىڭ بىلدىرگەن ءاربىر ويىڭ دۇرىس بولىپ تابىلادى.
3. ساباقتى باسقا بىرەدىڭ مىنەز - قۇلقىن نەمەسە قىلىقتارىن تالدايتىن، سىنىپ ساعاتىنا اينالدىرۋعا بولمايدى. ايتىلعان ماسەلەلەر مەن ءومىر جاعداياتتارىنىڭ قۇپيالىلىعىن ساقتاۋ قاجەت.
4. قارىم - قاتىناستىعى شىنايىلىق. توپپەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن كەزدە ءارقايسىمىز بولىپ جاتقان وقيعاعا قاتىستى شىن سەزىمىمىزدى، ياعني تەك قانا شىندىقتى ايتامىز. ەگەر دە شىندىقتى ايتقىمىز كەلمەسە، وندا ءبىز ۇندەمەي وتىرامىز. مۇنداي جاعدايدا، ءوزىڭنىڭ نە ويلايتىنىندى ايتپاساڭ، وندا ۇندەمەي قالعان دۇرىس.
5. توپتاعى باسقا ادامداردىڭ سوزىنە باعا بەرۋگە بولمايدى، ەگەر ول سەننەن سۇراماسا. توپتاعى جاعدايدى تالقىلاعان كەزدە ءبىز وقۋشىلاردى ەمەس، ال ولاردىڭ ءىس - ارەكەتى مەن مىنەز - قۇلقىن عانا باعالايمىز. ءبىز «سەن ماعان ۇنامايسىڭ» - دەگەن پىكىردى قولدانبايمىز. ءبىز بارلىعىمىز بىردەيمىز!
6. ساباقتا بولعان جايتتاردى، ءبىر - ءبىرىمىز تۋرالى ويلاردى ساباقتان تىس ۋاقىتتا تالقىلاماۋىمىز كەرەك. ساباقتاعى بولعان نارسەلەردىڭ ءبارى بىزدەردىڭ ورتاق قۇپيامىز بولىپ قالسىن.
7. ءسوز سويلەپ جاتقان ادامدى سىيلاۋ. توپتاعى وقۋشىلاردىڭ بىرەۋى سويلەپ جاتقان كەزدە ونىڭ ءسوزىن بولۋگە بولمايدى، بىرەۋدەن ءبىر نارسە سۇراعاندا سول ادامعا قاراپ سويلەۋ كەرەك.
8. ساباققا بەلسەندى قاتىسۋ. ءبىز بەلسەندىلىك تانىتامىز، قارايمىز، سەزىنەمىز، ءوز - ءوزىمىزدى، توپتىڭ باسقا مۇشەلەرىن جانە تۇتاستاي توپتى تىڭدايمىز. ءبىز تەك ءوزىمىزدى عانا ويلامايمىز. ءبىز ۇنەمى توپپەن بىرگەمىز، باسقالارعا ىقىلاستىمىز.
9. توپتىڭ تۇراقتى قۇرامى. ەشكىم ساباققا كەشىگىپ كەلمەۋى ءتيىس.
جۇرگىزۋشىگە ۇسىنىس: وسى ەرەجەلەردى توپتىڭ ءاربىر مۇشەسىنە تۇسىنىكتى ەتىپ، ناقتىلاي ءتۇسىندىرۋ، قاتىسۋشىلار تاراپىنان قويىلاتىن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. سودان كەيىن وقۋشىلار تاراپىنان ۇسىنىلعان ۇسىنىستاردى تالقىلاۋ. بارلىق قاتىسۋشىلارعا ءوز ويلارىن بىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ.
ەرەجەلەردى قابىلداۋ ءداستۇرى: جۇرگىزۋشى جوعارىدا ۇسىنىلعان ەرەجەلەردى ۇستاناتىنىنا «سالتاناتتى تۇردە انت» بەرەدى جانە ساباققا قاتىسۋشىلارعا ءدال سولاي ىستەۋدى ۇسىنادى. كەيىن، ءاربىر ساباقتىڭ باسىندا بۇل ەرەجەلەردى ەسكە ءتۇسىرىپ تۇرۋ قاجەت.
4. «جەل كىمگە قاراي سوعادى؟» ويىنى
ويىننىڭ بارىسى: وقۋشىلار ۇلكەن شەڭبەر بويىنا ءتىزىلىپ وتىرۋلارى شارت. ال، ويىننىڭ جۇرگىزۋشىسى «جەل كىمگە قاراي سوعادى؟» دەگەن سوزدەرمەن ويىندى باستايدى. ياعني، كەلەسىدەي: «جەل جانۋارلاردى جاقسى كورەتىندەرگە قاراي سوعادى»- سول كەزدە، توپتاعى بارلىق جانۋارلاردى ۇناتاتىن بالالار ورتاعا جينالادى. توپتاعى وقۋشىلار ءبىر - ءبىرىن جاقىنىراق تانىپ ءبىلۋ ءۇشىن، ويىن بارىسىندا قويىلاتىن سۇراقتار ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن.
«جەل بويى ۇزىندارعا قاراي سوعادى»، «كىمنىڭ دوستارى كوپ»، «كىم ساباقتى جاقسى وقىعىسى كەلەدى»، «كىم مەكتەپكە كەلۋدى ۇناتادى» جانە تاعى باسقالار.
ويىن ويناۋ بارىسىندا ءاربىر قاتىسۋشىعا باسقالارعا سۇراق قويۋعا مۇمكىندىك بەرۋ ءۇشىن، جۇرگىزۋشىنى اۋىستىرىپ وتىرۋ قاجەت.
5. «شەڭبەر» ويىنى.
ويىننىڭ بارىسى: بالالارعا ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىن ۇستاپ، شەڭبەر قۇرىپ تۇرۋ ۇسىنىلادى. سونىمەن قاتار، شەڭبەر بويىمەن تۇرعان بالالاردىڭ ءارقايسىسى وزىنە قارسى تۇرعان بالانىڭ كوزىنە قاراپ، جىلى جۇزبەن كۇلىمسىرەۋ كەرەك.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «اعاش بولشەكتەرىن قۇراستىرىپ بەكىتۋدىڭ ءادىس - تاسىلدەرى».
-
تاقىرىبى: رەتتىك سان ەسىم. قازاقتىڭ بەلگىلى سپورتشىلارى
