بالالاردىڭ تىلدەرىن قالاي دامىتۋ كەرەك؟
تاقىرىبى: بالالاردىڭ تىلدەرىن قالاي دامىتۋ كەرەك؟
ماقساتى: بولاشاقتا بالامەن جۇمىس ىستەۋ مىندەتىن بەلگىلەۋ، اتا - انالارمەن بەتپە - بەت كەزدەسە وتىرىپ، بالا تاربيەسى، بالالاردىڭ ءتىلىن دامىتۋ جايىندا اڭگىمەلەسۋ، بالا تاربيەسىندە اتا - انانىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: تاقتاعا ۇلاعاتتى سوزدەر جازىلعان پاراقشالار ىلىنەدى: «تاياقتاۋ وڭاي، تاربيەلەۋ قيىن»، «بالا نەنى بىلسە جاستان، ۇيادان ولە ولگەنشە سونى تانىپ قيالدايدى»
تاربيەشى:- قۇرمەتتى اتا - انالار! ءبىز سىزدەرمەن بۇگىنگى اتا - انالار جينالىسىندا كەزدەسكەنىمىزگە قۋانىشتىمىز. ءبىز بەن ءسىزدى بايلانىستىرىپ تۇرعان ارينە بالالار. سول بالالارىمىز امان بولسىن! بالالارىڭىز سىزدەردى تەك جاقسى قىلىقتارىمەن قۋانتا بەرسىن دەي كەلە بۇگىنگى جينالىسىمىزدى اشۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
كۇن تارتىبىندە قارالاتىن ماسەلەلەر:
1. پسيحوگيمناستيكا «كۇنشۋاق» جاتتىعۋ
2. دوڭگەلەك ۇستەل. «بالا دەگەن كىم؟»
3. «بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ» بايانداما
4. سيتۋاسيالىق سۇراقتار
5. اتا - انالارمەن بىرگە جاڭا جىل مەرەكەسىن قىزىقتى وتكىزەيىك
6. قورىتىندى
1. پسيحوگيمناستيكا. «كۇنشۋاق» جاتتىعۋ
اتا - انالار ورتاعا شىعىپ دوڭگەلەنىپ تۇرادى. ورتادا جارقىراپ تۇرعان كۇننىڭ ساۋلەسى مەن جىلۋىنان ءبىزدىڭ اتا - انالاردا، بالاباقشالاردا دا جايلى. ولاي بولسا، ءارقايسىسىمىز مىنا عاجاپ باۋلار ارقىلى كۇننىڭ جىلۋىن قابىلدايىق. كۇننىڭ جىلۋىن قابىلداعان وڭ قولىمىزدى جۇرەگىمىزدىڭ ۇستىنە قويالىق. كۇننىڭ مەيىرىم جىلۋى ءبىزدىڭ ءون بويىمىزعا تاراپ، ءبىزدىڭ جىلۋىمىز كوبەيدى. ەندى وسى جىلۋدى قولدارىمىزعا ۇستاسىپ، ءبىر - بىرىمىزگە بەرىپ ۇلكەن شەڭبەر جاسايىق. مىنە كوردىڭىزدەر مە كىشكەنە كۇننىڭ مەيىرىم جىلۋىن ءبىر - بىرىمىزگە بەرۋ ارقىلى ۇلكەن كۇن دە پايدا بولدى. ءاردايىم وسىنداي كۇن شۋاعىنداي ءبىر - ءبىرىمىزدى جىلىتىپ، ءبىر - بىرىمىزدە مەيىرىمدى، سۇيىسپەنشىلىكتە بولايىق.
2. دوڭگەلەك ۇستەل. «بالا دەگەن كىم؟»
دانالىق ءسوز:
«بالانى دۇرىس تاربيەلەۋ - بۇل ءبىزدىڭ قارتتىق شاعىمىز، جامان تاربيەلەۋ – بۇل ءبىزدىڭ كەلەشەك قاسىرەتىمىز»- ا. س. ماكارەنكو ت. ب. سۇراقتار جاسىرىلعان القاپتاعى گۇلدەر.
وي قوزعاۋ: «بالا دەگەن كىمدەر؟»
گۇلدىڭ بەينەسىن كەلتىرىپ گۇلدىڭ جاپىراقشالارىنىڭ ىشىنە اتا - انالار جاۋاپتارىن جازادى. مىسالى؛ باۋىر ەتىمىز، بولاشاعىمىز، جانىمنىڭ ساياسى، اسىراۋشىمىز ت. ب.
ءبىزدىڭ ۇرپاعىمىزدان كۇتەرىمىز كوپ. ولاي بولسا، ءبىز تاربيە ۇردىسىنە بالامىزدىڭ جات قىلىقتاردان اۋلاق بولۋىن قاداعالاۋىمىز كەرەك، قانداي جاعىمسىز تىلەكتەردى بالامىزعا تىلەمەيمىز. مىسالى، ەرىنشەكتىك، جالقاۋلىق، ساراڭدىق ت. ب. ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ ادامگەرشىلىك، مورالدىك بەينەسى ءار ۋاقىتتا كوڭىلىمىزدەن شىعا بەرمەيدى. كۇندەلىكتى ومىردە اشۋلانشاق، ادەپسىز بالالار كەزدەسىپ جاتادى. بالا ءوزىنىڭ بولاشاعى ەكەنىن ۇعىناتىن ءار اتا - انا ءوز بالاسىنا كوپ كوڭىل ءبولۋ كەرەك.
گۇل تەرۋگە شىعايىق!
(اۋەن وينالىپ تۇرادى، ارنايى دايىندالعان گۇلدەر القابىنا بارۋ). بارلىق اتا - انالار ورىندارىنان تۇرىپ، گۇل تەرۋگە شىعادى. ءبىر - ءبىر گۇلدەن الادى. سول گۇلدەردە سۇراقتار جاسىرىلعان. وسى سۇراقتار توڭىرەگىندە سۇراقتار ءوربيدى.
سۇراقتار:
1. ءسىزدىڭ بويىڭىزدا، ءسىزدىڭ ويىڭىزشا قانداي جاقسى قاسيەتتەر بار؟
2. ەگەر سىزدىكى دۇرىس بولماسا دا بالاڭىزدان كەشىرىم سۇراي الاسىز با؟
3. بالانىڭ بويىنا جاقسى قاسيەتتەر قالىپتاستىرۋ جولىن ايتىڭىز؟
4. شىدامدى دەگەن نە؟ شىدامدىلىق قاسيەتىن قالىپتاستىرۋدا ءسىز قانداي ءرول اتقاراسىز؟
5. «ونەگەلى وتباسى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىز؟. ت. ب
3. «بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ» بايانداما، وقيتىن تاربيەشى - شاراپوۆا. ت. ش
4. سيتۋاسيالىق سۇراقتار.
«قىمبات ماشينا اڭگىمەسى»
«بىردە اكەسى امانعا جاڭا ويىنشىق ساتىپ اكەلىپ بەردى دە: «سىندىرۋشى بولما، قىمباتقا ساتىپ الدىم»،- دەيدى. قانداي ويىنشىق دەسەيشى. قارا بوياۋى جالتىلداعان قارا ماشينا. كەلەسى كۇنى امان جاڭا ماشيناسىن قۇشاقتاپ اۋلاعا شىقتى. سىرتتا ونى قانات، ءمانسۇر، مۇرا قورشاپ الدى.
- قاراڭدارشى، پاپام اپەردى. امان ماشيناسىن قۇشاعىنان شىعارماي ماقتانا سويلەدى.
- كەلشى كورەيىك.
- جۇرە مە ەكەن ءوزى؟
- قانداي ادەمى كەل وينايىق.
امان ويىنشىعىن قۇشاقتاپ ولارعا بەرمەي قويدى. ءارى - بەرىدەن سوڭ، قانات، ءمانسۇر، مۇرا دا ءوز بەتتەرىمەن ويناپ كەتتى. امان ويىنشىعىن ۇيگە اكەلىپ، كەرەۋەتتىڭ استىنا قويدى دا سىرتقا شىقتى. قاراسا بالالار وزدەرىنشە ارىق قازىپ ويناپ ءجۇر ەكەن. امان قىزىعىپ جۇگىرىپ قاستارىنا كەلدى.
- مەن دە وينايىنشى.
ال بالالار بولسا ۇندەمەي ويىندارىن جالعاستىرا بەردى.
سۇراقتار:
1. اڭگىمەدەن نە تۇسىندىڭىزدەر؟
2. كىم قاتەلىك جىبەردى دەپ ويلايسىزدار؟
3. امان كىنالى مە؟
4. اماننىڭ اكەسىنىڭ ورنىندا سىزدەر قايتەر ەدىڭىزدەر؟
5. اتا - انالارمەن بىرگە جاڭا جىل كەشىن قىزىقتى وتكىزەيىك.
اتا - انالارعا ۇسىنىس كونكۋرستارعا قاتىسۋ.
1. قار قالاشىعىن جاساۋ
2. توپتى بەزەندىرۋ
3. جاڭا جىل كەشىن تاتتىمەن قامتاماسىز ەتۋ.
- قۇرمەتتى اتا – انالار كەلگەندەرىڭىزگە راحمەت. الدارىڭىزدا تۇرعان قاعازعا بۇگىنگى جينالىستان العان اسەرلەرىڭىزدى، بولماسا بىزگە، بالاباقشاعا دەگەن ايتار ويلارىڭىز بولسا جازىپ كەتىڭىزدەر. بالالارىڭىز اۋىرماسىن، سىزدەرگە دەنساۋلىق تىلەيمىز. كەلەسى كەزدەسكەنشە ساۋ بولىڭىزدار. بالالاردى سەبەپسىز بالاباقشادان قالدىرماۋلارىڭىزدى سۇرايمىز.
بالالاردىڭ تىلدەرىن قالاي دامىتۋ كەرەك؟ جۇكتەۋ
ماقساتى: بولاشاقتا بالامەن جۇمىس ىستەۋ مىندەتىن بەلگىلەۋ، اتا - انالارمەن بەتپە - بەت كەزدەسە وتىرىپ، بالا تاربيەسى، بالالاردىڭ ءتىلىن دامىتۋ جايىندا اڭگىمەلەسۋ، بالا تاربيەسىندە اتا - انانىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: تاقتاعا ۇلاعاتتى سوزدەر جازىلعان پاراقشالار ىلىنەدى: «تاياقتاۋ وڭاي، تاربيەلەۋ قيىن»، «بالا نەنى بىلسە جاستان، ۇيادان ولە ولگەنشە سونى تانىپ قيالدايدى»
تاربيەشى:- قۇرمەتتى اتا - انالار! ءبىز سىزدەرمەن بۇگىنگى اتا - انالار جينالىسىندا كەزدەسكەنىمىزگە قۋانىشتىمىز. ءبىز بەن ءسىزدى بايلانىستىرىپ تۇرعان ارينە بالالار. سول بالالارىمىز امان بولسىن! بالالارىڭىز سىزدەردى تەك جاقسى قىلىقتارىمەن قۋانتا بەرسىن دەي كەلە بۇگىنگى جينالىسىمىزدى اشۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
كۇن تارتىبىندە قارالاتىن ماسەلەلەر:
1. پسيحوگيمناستيكا «كۇنشۋاق» جاتتىعۋ
2. دوڭگەلەك ۇستەل. «بالا دەگەن كىم؟»
3. «بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ» بايانداما
4. سيتۋاسيالىق سۇراقتار
5. اتا - انالارمەن بىرگە جاڭا جىل مەرەكەسىن قىزىقتى وتكىزەيىك
6. قورىتىندى
1. پسيحوگيمناستيكا. «كۇنشۋاق» جاتتىعۋ
اتا - انالار ورتاعا شىعىپ دوڭگەلەنىپ تۇرادى. ورتادا جارقىراپ تۇرعان كۇننىڭ ساۋلەسى مەن جىلۋىنان ءبىزدىڭ اتا - انالاردا، بالاباقشالاردا دا جايلى. ولاي بولسا، ءارقايسىسىمىز مىنا عاجاپ باۋلار ارقىلى كۇننىڭ جىلۋىن قابىلدايىق. كۇننىڭ جىلۋىن قابىلداعان وڭ قولىمىزدى جۇرەگىمىزدىڭ ۇستىنە قويالىق. كۇننىڭ مەيىرىم جىلۋى ءبىزدىڭ ءون بويىمىزعا تاراپ، ءبىزدىڭ جىلۋىمىز كوبەيدى. ەندى وسى جىلۋدى قولدارىمىزعا ۇستاسىپ، ءبىر - بىرىمىزگە بەرىپ ۇلكەن شەڭبەر جاسايىق. مىنە كوردىڭىزدەر مە كىشكەنە كۇننىڭ مەيىرىم جىلۋىن ءبىر - بىرىمىزگە بەرۋ ارقىلى ۇلكەن كۇن دە پايدا بولدى. ءاردايىم وسىنداي كۇن شۋاعىنداي ءبىر - ءبىرىمىزدى جىلىتىپ، ءبىر - بىرىمىزدە مەيىرىمدى، سۇيىسپەنشىلىكتە بولايىق.
2. دوڭگەلەك ۇستەل. «بالا دەگەن كىم؟»
دانالىق ءسوز:
«بالانى دۇرىس تاربيەلەۋ - بۇل ءبىزدىڭ قارتتىق شاعىمىز، جامان تاربيەلەۋ – بۇل ءبىزدىڭ كەلەشەك قاسىرەتىمىز»- ا. س. ماكارەنكو ت. ب. سۇراقتار جاسىرىلعان القاپتاعى گۇلدەر.
وي قوزعاۋ: «بالا دەگەن كىمدەر؟»
گۇلدىڭ بەينەسىن كەلتىرىپ گۇلدىڭ جاپىراقشالارىنىڭ ىشىنە اتا - انالار جاۋاپتارىن جازادى. مىسالى؛ باۋىر ەتىمىز، بولاشاعىمىز، جانىمنىڭ ساياسى، اسىراۋشىمىز ت. ب.
ءبىزدىڭ ۇرپاعىمىزدان كۇتەرىمىز كوپ. ولاي بولسا، ءبىز تاربيە ۇردىسىنە بالامىزدىڭ جات قىلىقتاردان اۋلاق بولۋىن قاداعالاۋىمىز كەرەك، قانداي جاعىمسىز تىلەكتەردى بالامىزعا تىلەمەيمىز. مىسالى، ەرىنشەكتىك، جالقاۋلىق، ساراڭدىق ت. ب. ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ ادامگەرشىلىك، مورالدىك بەينەسى ءار ۋاقىتتا كوڭىلىمىزدەن شىعا بەرمەيدى. كۇندەلىكتى ومىردە اشۋلانشاق، ادەپسىز بالالار كەزدەسىپ جاتادى. بالا ءوزىنىڭ بولاشاعى ەكەنىن ۇعىناتىن ءار اتا - انا ءوز بالاسىنا كوپ كوڭىل ءبولۋ كەرەك.
گۇل تەرۋگە شىعايىق!
(اۋەن وينالىپ تۇرادى، ارنايى دايىندالعان گۇلدەر القابىنا بارۋ). بارلىق اتا - انالار ورىندارىنان تۇرىپ، گۇل تەرۋگە شىعادى. ءبىر - ءبىر گۇلدەن الادى. سول گۇلدەردە سۇراقتار جاسىرىلعان. وسى سۇراقتار توڭىرەگىندە سۇراقتار ءوربيدى.
سۇراقتار:
1. ءسىزدىڭ بويىڭىزدا، ءسىزدىڭ ويىڭىزشا قانداي جاقسى قاسيەتتەر بار؟
2. ەگەر سىزدىكى دۇرىس بولماسا دا بالاڭىزدان كەشىرىم سۇراي الاسىز با؟
3. بالانىڭ بويىنا جاقسى قاسيەتتەر قالىپتاستىرۋ جولىن ايتىڭىز؟
4. شىدامدى دەگەن نە؟ شىدامدىلىق قاسيەتىن قالىپتاستىرۋدا ءسىز قانداي ءرول اتقاراسىز؟
5. «ونەگەلى وتباسى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىز؟. ت. ب
3. «بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ» بايانداما، وقيتىن تاربيەشى - شاراپوۆا. ت. ش
4. سيتۋاسيالىق سۇراقتار.
«قىمبات ماشينا اڭگىمەسى»
«بىردە اكەسى امانعا جاڭا ويىنشىق ساتىپ اكەلىپ بەردى دە: «سىندىرۋشى بولما، قىمباتقا ساتىپ الدىم»،- دەيدى. قانداي ويىنشىق دەسەيشى. قارا بوياۋى جالتىلداعان قارا ماشينا. كەلەسى كۇنى امان جاڭا ماشيناسىن قۇشاقتاپ اۋلاعا شىقتى. سىرتتا ونى قانات، ءمانسۇر، مۇرا قورشاپ الدى.
- قاراڭدارشى، پاپام اپەردى. امان ماشيناسىن قۇشاعىنان شىعارماي ماقتانا سويلەدى.
- كەلشى كورەيىك.
- جۇرە مە ەكەن ءوزى؟
- قانداي ادەمى كەل وينايىق.
امان ويىنشىعىن قۇشاقتاپ ولارعا بەرمەي قويدى. ءارى - بەرىدەن سوڭ، قانات، ءمانسۇر، مۇرا دا ءوز بەتتەرىمەن ويناپ كەتتى. امان ويىنشىعىن ۇيگە اكەلىپ، كەرەۋەتتىڭ استىنا قويدى دا سىرتقا شىقتى. قاراسا بالالار وزدەرىنشە ارىق قازىپ ويناپ ءجۇر ەكەن. امان قىزىعىپ جۇگىرىپ قاستارىنا كەلدى.
- مەن دە وينايىنشى.
ال بالالار بولسا ۇندەمەي ويىندارىن جالعاستىرا بەردى.
سۇراقتار:
1. اڭگىمەدەن نە تۇسىندىڭىزدەر؟
2. كىم قاتەلىك جىبەردى دەپ ويلايسىزدار؟
3. امان كىنالى مە؟
4. اماننىڭ اكەسىنىڭ ورنىندا سىزدەر قايتەر ەدىڭىزدەر؟
5. اتا - انالارمەن بىرگە جاڭا جىل كەشىن قىزىقتى وتكىزەيىك.
اتا - انالارعا ۇسىنىس كونكۋرستارعا قاتىسۋ.
1. قار قالاشىعىن جاساۋ
2. توپتى بەزەندىرۋ
3. جاڭا جىل كەشىن تاتتىمەن قامتاماسىز ەتۋ.
- قۇرمەتتى اتا – انالار كەلگەندەرىڭىزگە راحمەت. الدارىڭىزدا تۇرعان قاعازعا بۇگىنگى جينالىستان العان اسەرلەرىڭىزدى، بولماسا بىزگە، بالاباقشاعا دەگەن ايتار ويلارىڭىز بولسا جازىپ كەتىڭىزدەر. بالالارىڭىز اۋىرماسىن، سىزدەرگە دەنساۋلىق تىلەيمىز. كەلەسى كەزدەسكەنشە ساۋ بولىڭىزدار. بالالاردى سەبەپسىز بالاباقشادان قالدىرماۋلارىڭىزدى سۇرايمىز.
بالالاردىڭ تىلدەرىن قالاي دامىتۋ كەرەك؟ جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
«ۇكىلى دومبىرا» اتتى كۇي سايىسىنىڭ سەنارييى
