InfoHub Logo

بالاڭىزدى وزگەلەردىڭ كەرتارتپا ءسوزى مەن پىكىرىنە قۇلاق سالماۋعا جانە ءوز - وزىنە سەنىمدى بولۋعا ۇيرەتىڭىز!
ەگەر ءسىز بالاڭىزدان تەك جاقسىلىق كۇتسەڭىز، بۇل ونىڭ تاعدىرىنا اينالادى دا، بالاڭىزدىڭ ءوز - وزىنە سەنىمدىلىگى ارتادى. ەجەلگى دانالارىمىز ايتقانداي: ادامنىڭ ءوزىن، ونىڭ ءومىرى مەن تاعدىرىن ونىڭ ءوز ويلارى مەن كوزقاراستارى قالىپتاستىرادى. «ادامنىڭ قانداي بولۋى ونىڭ ءوزى تۋرالى كوزقاراسى مەن وي - پىكىرىنە بايلانىستى، بارلىعى سوعان تاۋەلدى». بۇل ەجەلدەن - اق بەلگىلى بولعان.
ءبىزدىڭ وزگە ادامنان، بالامىزدان نەمەسە سەرىكتەسىمىزدەن كۇتكەن ناتيجەمىز بەن ارتقان سەنىمىمىزدىڭ كۇشى سونشا، بۇل ونىڭ بارلىق ءىس - ارەكەتىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن. ءتىپتى ءبىزدىڭ سەنىمىمىز ول ادامنىڭ بۇكىل دامۋ بارىسىنا ىقپال ەتەدى.
گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الەۋمەتتىك پسيحولوگيامەن اينالىسىپ جۇرگەن پروفەسسورى روبەرت روزەنتال ادامنىڭ وي - پىكىرىنىڭ ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى ماڭىزىن دالەلدەۋ ءۇشىن كەلەسىدەي تاجىريبە جاساعان: تۇرمىسى ناشار وتباسىنىڭ بالالارى وقيتىن باستاۋىش مەكتەپتەردىڭ بىرىندە وقۋ جىلىنىڭ باسىندا وقۋشىلاردان تەست الىنادى. روزانتال مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە ارنايى بەيۆەربالدى IQ تەستىنىڭ كومەگىمەن ادامنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىن الدىن الا بولجاۋعا بولاتىنىن ايتتى. مەكتەپتە ءار وقۋ جىلىنا ءۇش سىنىپتان بولىنگەن 18 سىنىپ بولاتىن. تاجىريبە جاساۋ ءۇشىن ءبىر سىنىپقا جاقسى وقيتىن وقۋشىلار، ال قالعان ەكى سىنىپقا ورتاشا نەمەسە ۇلگەرىمى تومەن بالالار جيناقتالدى.
پروفەسسور روزەنتال باسىندا تەستىلەۋ ناتيجەلەرىنە كوڭىل اۋدارمادى. ول ەرىكتى تۇردە ءار سىنىپتان 20℅ وقۋشىلار ۇلەسىن تاڭداپ الدى. بۇلار «بولاشاق وقۋشىلارى» ەدى. روزەنتال مۇعالىمدەرگە ولاردىڭ اتى - ءجونىن ايتىپ، تەستىلەۋ ناتيجەسى بويىنشا ءدال وسى وقۋشىلار جاڭا وقۋ جىلىندا جاقسى جەتىستىكتەرگە جەتۋى مۇمكىن دەدى. ال شىن مانىندە تاجىريبەگە الىنعان سىنىپ پەن قاراپايىم سىنىپ اراسىندا ەشقانداي ايىرماشىلىق جوق ەدى. ولاردىڭ اراسىندا ەرەكشە بالا جوق، شىن مانىسىندە ولاردىڭ بارلىعى – قاراپايىم بالالار. وزگەشەلىك نەدە دەپ ويلايسىز؟
سەگىز ايدان سوڭ ءدال سول تەست بارلىق وقۋشىلاردان قايتا الىندى. تاجىريبەدەگى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ كورسەتكىشتەرى قالعان وقۋشىلارعا قاراعاندا ەداۋىر جوعارى بولدى. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ ارينە، بۇل – مۇعالىمدەردىڭ كوزقاراسى مەن تۇسىنىگىندە، ولاردىڭ وقۋشىلارعا ەرەكشە سەنىم ارتۋىندا جانە ولاردان جاقسى ناتيجە كۇتۋىندە. بۇل ءمۇعالىمنىڭ ىقپالىنىڭ جانە ونىڭ وقۋشىدان جاقسى ناتيجە كۋتۋىنىڭ ارقاسىندا بولدى. تاجىريبە بارىسى كورسەتكەندەي، ەگەر ءمۇعالىم وقۋشىدان تەك جوعارى كورسەتكىش كۇتسە، بالالار دا سەنىمدى اقتاۋ ءۇشىن بارىنشا ەڭبەكتەنەدى.
ءسىزدىڭ بالاڭىز دا ءوزىڭىزدىڭ كومەگىڭىزبەن ءدال وسىنداي جەتىستىكتەرگە جەتە الادى. ءسىزدىڭ بالالارىڭىزعا ارتقان سەنىمىڭىز بەن كۇتكەن ناتيجەڭىز ولاردىڭ جەكە تۇلعاسىنا، ءىس - ارەكەتتەرى مەن وقۋداعى جەتىستىكتەرىنە ۇلكەن ىقپال ەتەدى.
ەگەر ءبىز بالالارىمىزدان ۇلكەن جەتىستىكتەر كۇتىپ، ولاردىڭ كۇش - قۋاتىنا سەنەتىن بولساق، تابىسقا جەتۋ جولىندا ولارعا ەرىكسىز تۇردە ۇلكەن كومەك كورسەتىپ وتىرامىز. بۇل تۇستا بالالارمەن اڭگىمە بارىسىندا قولداناتىن سوزدەردىڭ ماڭىزى زور.
بالالارىڭىزدىڭ باتىلىراق جانە بەلسەندىرەك بولعانىن قالاساڭىز، ولارعا ۇنەمى كەلەسىدەي سوزدەردى ايتىپ وتىرعان ءجون:
ءوز - وزىڭە سەنىمدى بول.
سەن دوستارىڭمەن ءتىل تابىسا الاسىڭ.
سەن جاقسى وقي باستادىڭ.
تاعى دا تىرىسىپ كورشى. قيىندىقتارعا بەرىلمە.
مەن سەنى ماقتان ەتەمىن، قيىن بولسا دا، سەن جەڭىپ شىقتىڭ.
مەن سەنىڭ باس الماي ەڭبەكتەنگەنىڭدى بايقادىم.
سەنىڭ قولىڭنان بارلىق نارسە كەلەدى.
دوستارىڭنىڭ سەنى باعالاپ، قۇرمەتتەيتىنىنە مەن وتە ريزامىن.

بالاڭىزدى ءاردايىم ماقتاپ وتىرۋعا تىرىسىڭىز. قانداي دا ءبىر جەتىستىگى ءۇشىن بالاڭىزدى ماقتاپ، ىنتالاندىرساڭىز، ول ودان دا ۇلكەن تابىستارعا جەتۋگە شابىتتانىپ تالپىنادى. ماقتاۋ ەستىگەن بالانىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋ جانە قۇرمەتتەۋ دەڭگەيى ارتا تۇسەدى. ول وزىنە سەنىمدى بولىپ، باتىلدىعى نىعايادى. بالانىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋىن ارتتىرۋ ماقتاۋ سوزدەردەن باستالادى. جەتكەن جەتىستىكتەر ناتيجەسىندە بالا ءوز كۇشىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرادى. مىنا ماسەلەنى ۇمىتپاڭىز: جەتىستىك جەتىستىككە جەتەلەيدى، ال ساتسىزدىك ساتسىزدىكتى تۋىنداتادى.
عالىمداردىڭ پايىمداۋى بويىنشا، بالانىڭ ومىرىندە ساتسىزدىككە قاراعاندا جەتىستىكتەر كوبىرەك بولسا، ونىڭ تابىسقا تالپىنۋ دەڭگەيى دە ارتا تۇسەدى، ال كەرىسىنشە ساتسىزدىكتەر باسىم بولسا، مۇنداي تالپىنىس تا باسەڭدەيدى.
بۇل تۇستا ايتا كەتەتىن تاعى ءبىر جايت بار. بالا ءوزىنىڭ جەتىستىكتەرى مەن ساتسىزدىكتەرىنىڭ سەبەبىن وزىنەن، ءوز ارەكەتتەرىنەن، جۇمساعان كۇش - قايراتىنان نەمەسە ءوز ەنجارلىعىنان ىزدەۋگە ۇيرەنۋى كەرەك. ياعني ءسابي شاعىنان باستاپ - اق بالانىڭ بويىندا ءوز ارەكەتى مەن شەشىمدەرىنە دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى قالىپتاستىرۋ قاجەت.
ەگەر بالانىڭ بويىندا ءوزىن - ءوزى باعالاۋ سەزىمى دۇرىس دامىعان بولسا، بۇل ونىڭ ەرەسەك ومىرىنە قاجەتتى نەگىزگى ەكى تۇجىرىمنىڭ قالىپتاسۋىنا جول اشادى: «مەن كەز كەلگەن ماسەلەنى شەشە الامىن» جانە «مەن ءوز - وزىمە سەنەمىن».
ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز مىناۋ: ءسىزدىڭ بالاڭىز «قورقىنىش پەن ەركىندىك» اراسىنان ەركىندىكتى تاڭداسىن. «وزگەلەر مەن تۋرالى نە ويلايدى نەمەسە نە ايتادى» دەگەن قورقىنىش ونى توقتاتپاسىن. ەگەر بالاڭىز كىشكەنتاي كەزىنەن ءسىزدىڭ كومەگىڭىزبەن ەشنارسەدەن قورىقپاي، ءوز ماقساتىنا جەتۋگە داعدىلانسا، ول ءوز ومىرىندە ۇنەمى جەڭىمپاز اتانىپ جۇرەدى.