ءسىز بالاڭىزدىڭ جەتىستىككە جەتۋىنە قالاي ىقپال ەتەسىز؟
ءسىز بالاڭىزدىڭ جەتىستىككە جەتۋىنە قالاي ىقپال ەتەسىز؟
بالاڭىزعا قالاي سويلەيتىنىڭىزدى ويلانىپ كورىڭىزشى. مۇنىڭ ماڭىزى وتە زور، سەبەبى بالاڭىزدىڭ قانداي تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋى وسىعان بايلانىستى: ول ءوز ارەكەتىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن باتىل ازامات بولادى نەمەسە اينالاسىنداعى ادامداردىڭ پىكىرىنە جالتاقتاپ قارايتىن، وزىنە سەنىمسىز ادام بولىپ قالىپتاسادى.
ءقازىر مىناداي تەست جۇرگىزىپ كورەيىك.
ءسىز بالالارىڭىزعا كۇندەلىكتى ءجيى قانداي سوزدەردى ايتاسىز:
«سەنىڭ قولىڭنان ەشنارسە كەلمەيدى!»،
«سەن – قورقاقسىڭ، ال كورشىنىڭ بالاسى – باتىل»،
«سەن - وتە جالقاۋسىڭ»، «سەن ادام بولمايسىڭ»،
«سەنەن ەشنارسە شىقپايدى»
نەمەسە
«وقاسى جوق، قيىندىقتارعا مويىماساڭ، مىندەتتى تۇردە جەڭىسكە جەتەسىڭ»،
«بۇل سەنىڭ قولىڭنان كەلەدى»،
«مەن سەنىڭ قايراتىڭا، سانا - سەزىمىڭە سەنەمىن».
بالا كەزىندە ادام ءوزىنىڭ شاعىن ورتاسىنداعى كوزقاراستار مەن قۇبىلىستاردى تەز قابىلدايدى دا، وسىنىڭ ەسەسىنەن ونىڭ «ومىرلىك سەناريى» قالىپتاسادى. ال وسى بالانىڭ بويىنا سىڭىرگەن كوزقاراستار جۇيەسى ادەتتە ءومىردىڭ كۇردەلى كەزەڭدەرىندە شەشىم قابىلداۋعا ىقپال ەتەدى.
اتا - انالاردىڭ ءبىرازى بالاسىنا «سەن وسكەندە پرەزيدەنت بولاسىڭ» دەسە، ەندى ءبىرازى «سەنەن ادام شىقپايدى»،- دەيدى. ءسىز قايسىسىنا جاتاسىز؟ ءبىراق مىنا نارسەنى ەسكەرۋدى ۇمىتپاڭىز: بۇل سوزدەر بالانىڭ ءارى قاراي دامۋىنا جانە تاعدىرىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى.
كىشكەنتاي ءسابي اتا - اناسى ونى قالاي باعالاسا، ول ءوزىن سولاي سەزىنەدى. وسىعان وراي بالانىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋى اتا - انانىڭ (ەرەسەك ادامنىڭ) ىقپالىمەن قالىپتاسادى. بالانىڭ ءوزىن - ءوزى دۇرىس باعالاۋى قاي جاستا قالىپتاسادى دەپ ويلايسىز؟ - بالا ءبىر جارىم جاسقا تولعاننان باستاپ.
كوپتەگەن اتا - انالار ءوز بالالارىنىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋ دارەجەسىن تومەندەتىپ، باسەڭدەتىپ تاستايدى. ويتكەنى ۇنەمى قايتالانا بەرەتىن جاعىمدى نەمەسە جاعىمسىز سوزدەر مەن ارەكەتتەر بالانىڭ ساناسىندا ورنىعىپ، كەيىن جۇزەگە اسادى.
ويلانىپ كورىڭىزشى! ءسىز بالاڭىزدىڭ جەتىستىككە جەتۋىنە قالاي ىقپال ەتەسىز؟ الدە «سەن ەشنارسە تۇسىنبەيسىڭ! تىم بولماسا ءۇشىنشى ورىندى الساڭ بولار ەدى! ءۇش بولسا دا – كۇش. بىزگە وسى دا جەتەدى» سياقتى سوزدەردى ايتىپ، ونىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋى مەن سەنىمدىلىگىن باسەڭدەتەسىز بە؟
ءوز كۇشىڭە دەگەن سەنىمدىلىكتى تومەندەتەتىن سوزدەر:
مەن ساعان مىڭ رەت ايتتىم.
كيىمىڭدى بىلعاما.
قايتادان قۇلادىڭ با؟ اياعىڭنىڭ استىنا قاراپ جۇرسەڭشى.
قاشان سەندە جاۋاپكەرشىلىك پايدا بولادى؟
ەگەر مەنى تىڭداساڭ عوي.
ەمتيحاننان تومەن بالل جينادىڭ با؟ بىزگە بولا بەرەدى.
كورشىنىڭ بالاسىنداي پىسىق بولۋ ساعان قايدا!
سەنىڭ اعاڭ سەنەن گورى ماتەماتيكانى (فيزيكانى، ت. ب.) جاقسى وقىعان.
ەگەر سەن تىرىسساڭ، اپكەڭ سياقتى جاقسى وقيتىن (كوپشىل، بەلسەندى... بولاتىن) ەدىڭ.
سەن قاتەلەستىڭ بە؟ ءاي، سەن وسىندايسىڭ عوي.
بارلىق اتا - انا ءوز بالاسىنا جاقسىلىق تىلەيدى جانە ونىڭ باقىتتى بولعانىن قالايدى. وندا نەگە كوپ بالالار ءوزىن قورعانسىز، باقىتسىز سەزىنىپ وسەدى؟ مۇمكىن ءبىزدىڭ ساۋاتسىز ارەكەتتەرىمىز بەن ويلانباي جاساعان ەسكەرتۋلەرىمىز بالالارىمىزدىڭ وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن جويىپ جىبەرىپ، ولاردىڭ ۇياڭ، تۇيىق بولۋىنا اكەلەتىن شىعار؟ الدە ءبىز، اتا - انالار، بالا تاربيەسىنە قاجەتتى ماڭىزدى جايتتاردى بىلە بەرمەيتىن شىعارمىز. ول نە؟
تومەندە كەلتىرىلگەن مىسالدان ءوزىڭىز ناتيجە شىعارىڭىز.
اڭىز. ءوز ماقساتىڭا بەرىك بول!
ەرتە - ەرتە ەرتەدە، ەشكى ءجۇنى كەلتەدە كول جاعاسىنا كىشكەنتاي باقالار جينالىپتى. ولار ءوزارا جۇگىرۋدەن جارىس ۇيىمداستىرادى. باستى ماقساتى مۇنارانىڭ شىڭىنا شىعۋ بولاتىن. باقالاردىڭ بۇل ارەكەتىن ەشكىم ەلەمەسە دە، كۇلكى ءۇشىن كوپ كورەرمەن جينالادى.... ال جارىس باستالدى...
كورەرمەندەردىڭ ەشقايسىسى باقالاردىڭ مۇنارا شىڭىنا جەتەتىنىنە سەنبەگەنى راس. كوپشىلىك اراسىنان مىناداي سوزدەر ەستىلىپ جاتتى: «بۇل وتە قيىن! ولاردىڭ شىڭعا شىعۋى مۇمكىن ەمەس!» نەمەسە: «ءبارىبىر قۇلايسىڭدار! مۇنارا وتە بيىك!»
كىشكەنتاي باقالار بىرىنەن سوڭ ءبىرى قۇلاي باستادى... تەك كۇش جيناپ العاندارى عانا جوعارى ورلەي بەردى... كورەرمەندەر سوندا دا «بۇل مۇمكىن ەمەس. ولاردىڭ بىرەۋى دە شىعا المايدى!»- دەپ ايقايلاي بەردى.
باقالاردىڭ كوبىسى شارشاپ، قۇلاي بەردى... تەك ولاردىڭ بىرەۋى عانا جوعارى كوتەرىلە بەردى...
سول جالعىز باقا عانا بەرىلگەن جوق!! ول ەڭ سوڭىندا جالعىز ءوزى مۇنارانىڭ ەڭ شىڭىن باعىندىردى!
سوندا بارلىق باقالار تاڭ قالىپ، ونىڭ قالاي جەتكەنىن بىلگىسى كەلدى. ول كۇش - قۋاتتى قايدان الدى؟
سويتسەك جەڭىمپاز باقانىڭ قۇلاعى ەستىمەيدى ەكەن! ول كوپشىلىكتىڭ كەرتارتپا پىكىرىن ەستىمەگەن.
ءتۇيىن:
بالاڭىزدى وزگەلەردىڭ كەرتارتپا ءسوزى مەن پىكىرىنە قۇلاق سالماۋعا جانە ءوز - وزىنە سەنىمدى بولۋعا ۇيرەتىڭىز!
بالاڭىزعا قالاي سويلەيتىنىڭىزدى ويلانىپ كورىڭىزشى. مۇنىڭ ماڭىزى وتە زور، سەبەبى بالاڭىزدىڭ قانداي تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋى وسىعان بايلانىستى: ول ءوز ارەكەتىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن باتىل ازامات بولادى نەمەسە اينالاسىنداعى ادامداردىڭ پىكىرىنە جالتاقتاپ قارايتىن، وزىنە سەنىمسىز ادام بولىپ قالىپتاسادى.
ءقازىر مىناداي تەست جۇرگىزىپ كورەيىك.
ءسىز بالالارىڭىزعا كۇندەلىكتى ءجيى قانداي سوزدەردى ايتاسىز:
«سەنىڭ قولىڭنان ەشنارسە كەلمەيدى!»،
«سەن – قورقاقسىڭ، ال كورشىنىڭ بالاسى – باتىل»،
«سەن - وتە جالقاۋسىڭ»، «سەن ادام بولمايسىڭ»،
«سەنەن ەشنارسە شىقپايدى»
نەمەسە
«وقاسى جوق، قيىندىقتارعا مويىماساڭ، مىندەتتى تۇردە جەڭىسكە جەتەسىڭ»،
«بۇل سەنىڭ قولىڭنان كەلەدى»،
«مەن سەنىڭ قايراتىڭا، سانا - سەزىمىڭە سەنەمىن».
بالا كەزىندە ادام ءوزىنىڭ شاعىن ورتاسىنداعى كوزقاراستار مەن قۇبىلىستاردى تەز قابىلدايدى دا، وسىنىڭ ەسەسىنەن ونىڭ «ومىرلىك سەناريى» قالىپتاسادى. ال وسى بالانىڭ بويىنا سىڭىرگەن كوزقاراستار جۇيەسى ادەتتە ءومىردىڭ كۇردەلى كەزەڭدەرىندە شەشىم قابىلداۋعا ىقپال ەتەدى.
اتا - انالاردىڭ ءبىرازى بالاسىنا «سەن وسكەندە پرەزيدەنت بولاسىڭ» دەسە، ەندى ءبىرازى «سەنەن ادام شىقپايدى»،- دەيدى. ءسىز قايسىسىنا جاتاسىز؟ ءبىراق مىنا نارسەنى ەسكەرۋدى ۇمىتپاڭىز: بۇل سوزدەر بالانىڭ ءارى قاراي دامۋىنا جانە تاعدىرىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى.
كىشكەنتاي ءسابي اتا - اناسى ونى قالاي باعالاسا، ول ءوزىن سولاي سەزىنەدى. وسىعان وراي بالانىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋى اتا - انانىڭ (ەرەسەك ادامنىڭ) ىقپالىمەن قالىپتاسادى. بالانىڭ ءوزىن - ءوزى دۇرىس باعالاۋى قاي جاستا قالىپتاسادى دەپ ويلايسىز؟ - بالا ءبىر جارىم جاسقا تولعاننان باستاپ.
كوپتەگەن اتا - انالار ءوز بالالارىنىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋ دارەجەسىن تومەندەتىپ، باسەڭدەتىپ تاستايدى. ويتكەنى ۇنەمى قايتالانا بەرەتىن جاعىمدى نەمەسە جاعىمسىز سوزدەر مەن ارەكەتتەر بالانىڭ ساناسىندا ورنىعىپ، كەيىن جۇزەگە اسادى.
ويلانىپ كورىڭىزشى! ءسىز بالاڭىزدىڭ جەتىستىككە جەتۋىنە قالاي ىقپال ەتەسىز؟ الدە «سەن ەشنارسە تۇسىنبەيسىڭ! تىم بولماسا ءۇشىنشى ورىندى الساڭ بولار ەدى! ءۇش بولسا دا – كۇش. بىزگە وسى دا جەتەدى» سياقتى سوزدەردى ايتىپ، ونىڭ ءوزىن - ءوزى باعالاۋى مەن سەنىمدىلىگىن باسەڭدەتەسىز بە؟
ءوز كۇشىڭە دەگەن سەنىمدىلىكتى تومەندەتەتىن سوزدەر:
مەن ساعان مىڭ رەت ايتتىم.
كيىمىڭدى بىلعاما.
قايتادان قۇلادىڭ با؟ اياعىڭنىڭ استىنا قاراپ جۇرسەڭشى.
قاشان سەندە جاۋاپكەرشىلىك پايدا بولادى؟
ەگەر مەنى تىڭداساڭ عوي.
ەمتيحاننان تومەن بالل جينادىڭ با؟ بىزگە بولا بەرەدى.
كورشىنىڭ بالاسىنداي پىسىق بولۋ ساعان قايدا!
سەنىڭ اعاڭ سەنەن گورى ماتەماتيكانى (فيزيكانى، ت. ب.) جاقسى وقىعان.
ەگەر سەن تىرىسساڭ، اپكەڭ سياقتى جاقسى وقيتىن (كوپشىل، بەلسەندى... بولاتىن) ەدىڭ.
سەن قاتەلەستىڭ بە؟ ءاي، سەن وسىندايسىڭ عوي.
بارلىق اتا - انا ءوز بالاسىنا جاقسىلىق تىلەيدى جانە ونىڭ باقىتتى بولعانىن قالايدى. وندا نەگە كوپ بالالار ءوزىن قورعانسىز، باقىتسىز سەزىنىپ وسەدى؟ مۇمكىن ءبىزدىڭ ساۋاتسىز ارەكەتتەرىمىز بەن ويلانباي جاساعان ەسكەرتۋلەرىمىز بالالارىمىزدىڭ وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن جويىپ جىبەرىپ، ولاردىڭ ۇياڭ، تۇيىق بولۋىنا اكەلەتىن شىعار؟ الدە ءبىز، اتا - انالار، بالا تاربيەسىنە قاجەتتى ماڭىزدى جايتتاردى بىلە بەرمەيتىن شىعارمىز. ول نە؟
تومەندە كەلتىرىلگەن مىسالدان ءوزىڭىز ناتيجە شىعارىڭىز.
اڭىز. ءوز ماقساتىڭا بەرىك بول!
ەرتە - ەرتە ەرتەدە، ەشكى ءجۇنى كەلتەدە كول جاعاسىنا كىشكەنتاي باقالار جينالىپتى. ولار ءوزارا جۇگىرۋدەن جارىس ۇيىمداستىرادى. باستى ماقساتى مۇنارانىڭ شىڭىنا شىعۋ بولاتىن. باقالاردىڭ بۇل ارەكەتىن ەشكىم ەلەمەسە دە، كۇلكى ءۇشىن كوپ كورەرمەن جينالادى.... ال جارىس باستالدى...
كورەرمەندەردىڭ ەشقايسىسى باقالاردىڭ مۇنارا شىڭىنا جەتەتىنىنە سەنبەگەنى راس. كوپشىلىك اراسىنان مىناداي سوزدەر ەستىلىپ جاتتى: «بۇل وتە قيىن! ولاردىڭ شىڭعا شىعۋى مۇمكىن ەمەس!» نەمەسە: «ءبارىبىر قۇلايسىڭدار! مۇنارا وتە بيىك!»
كىشكەنتاي باقالار بىرىنەن سوڭ ءبىرى قۇلاي باستادى... تەك كۇش جيناپ العاندارى عانا جوعارى ورلەي بەردى... كورەرمەندەر سوندا دا «بۇل مۇمكىن ەمەس. ولاردىڭ بىرەۋى دە شىعا المايدى!»- دەپ ايقايلاي بەردى.
باقالاردىڭ كوبىسى شارشاپ، قۇلاي بەردى... تەك ولاردىڭ بىرەۋى عانا جوعارى كوتەرىلە بەردى...
سول جالعىز باقا عانا بەرىلگەن جوق!! ول ەڭ سوڭىندا جالعىز ءوزى مۇنارانىڭ ەڭ شىڭىن باعىندىردى!
سوندا بارلىق باقالار تاڭ قالىپ، ونىڭ قالاي جەتكەنىن بىلگىسى كەلدى. ول كۇش - قۋاتتى قايدان الدى؟
سويتسەك جەڭىمپاز باقانىڭ قۇلاعى ەستىمەيدى ەكەن! ول كوپشىلىكتىڭ كەرتارتپا پىكىرىن ەستىمەگەن.
ءتۇيىن:
بالاڭىزدى وزگەلەردىڭ كەرتارتپا ءسوزى مەن پىكىرىنە قۇلاق سالماۋعا جانە ءوز - وزىنە سەنىمدى بولۋعا ۇيرەتىڭىز!
You Might Also Like
-
ءوز تاجىريبەمدە قانداي دا ءبىر جاڭاشىلدىق كورسەتۋدە مەن «سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ»، «وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر»، «وقىتۋ ءۇشىن باعالاۋ جانە وقۋدى باعالاۋ»، «وقىتۋدى باسقارۋ جانە كوشباسشىلىق»،...
