InfoHub Logo

قوستاناي وبلىسى مەندىقارا اۋدانى
«بالاۋسا» بوبەكجاي-بالاباقشاسى
تاربيەشى: ماناتوۆا مولدير

تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم، ادامزاتتىڭ قاس جاۋى.

ابۋ ناسىر ءال فارابي

مەنىڭ پەداگوگيكالىق فيلوسوفيام قاراپايىم. ونىڭ كوپتەگەن قىرلارىن سوزبەن ايتىپ كورسەتۋ مۇمكىن ەمەس، جۇرەگىڭمەن جانە جان-تانىڭمەن سەزىنە الاسىڭ. بالاباقشاداعى تاربيە – بارلىق تاربيەنىڭ باستاماسى. تاربيەشى بالالاردى ادام مادەنيەتىنىڭ الەمىنە، كۇردەلى جانە الۋان ءتۇرلى قارىم-قاتىناستاردىڭ الەمىنە ەرتەتىن ۇلكەندەردىڭ ءبىرى.

مەن بالاباقشادا ەڭبەك ەتۋدەمىن، بۇل ەڭبەكتەن جالىققان ەمەسپىن. ۇجىمىمنىڭ ومىرىندە تاڭعاجايىپ قىزىقتار باستان ءوتىپ جاتادى. ءبىراق، بارىنەن دە جارق ەتىپ، ەستە قالعانى – ءبىزدىڭ  ءبىرىنشى كەزدەسۋىمىز. بالاباقشا ەسىگىن اشقانىمدا – «باقىتتى بالالىق شاق» الەمىنە تۇسكەنىمدى ءتۇسىندىم.

ءار ماماندىقتىڭ ءوز قيىندىعى، ءوز قىزىعى بار. تاربيەشىنىڭ جۇمىسى كۇردەلى دە، قىزىقتى. شىنىن ايتسام، كەيدە جۇمىستان سوڭ ۇيگە كەلگەندە، قاتتى شارشاعانىمدى سەزەمىن. ءبىراق سول وتكىزگەن كۇندى تالداي وتىرىپ، بالالارىمنىڭ ماعان دەگەن ىقىلاسىن، ماعان ۇمتىلعان ءۇمىت تولى كوزدەرىن، ءتاتتى قىلىقتارىن ءبىر ءسات ەسكە تۇسىرسەم، شارشاعانىم ۇمىتىلىپ تا كەتەدى. وسى ءبىر «بالالار الەمىنىڭ» تەڭىزىنە ءبىر بويلاساڭ، ەشقاشان باسقا جاققا كەتە المايسىڭ دەپ ويلايمىن. ويتكەنى بالا – پاك، بالا – تاپ-تازا. ءمولدىر بۇلاقتىڭ باستاۋىن، كوزىن اشىپ، تۇنىعىنا قانۋ ءۇشىن قانشاما قيىن دا، قىزىقتى ەڭبەك پەن تەر توگۋ كەرەك دەسەڭىز!  بالالاردى انا تىلىندە ادەمى سويلەتۋ، ولاردىڭ وي-سەزىمدەرىن انىق، ەركىن، كوركەم جەتكىزە الۋعا باۋلۋ، تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ – تاربيەشىنىڭ ماقساتتارىنىڭ ءبىرى.  

تاربيەشى – كيەلى ماماندىق. ادام تاربيەلەۋ، وعان عىلىمي نەگىزدەرىنەن مالىمەت بەرۋ، بالانى ءومىر سۇرۋگە ۇيرەتۋ – وتە قيىن شارۋا. ءبىر رەت ون بەس - جيىرما بالامەن ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتىن وتكىزىپ كورگەن ادام عانا ونى تۇسىنەدى. تاربيەشى كۇن سايىن ەرلىككە پارا-پار جۇمىس جاسايدى. مەن ءارى «اسەم ءسوز» مامانى، ءارى سۋرەتشى، ءارى ءارتىس، ءارى بالانىڭ جان دۇنيەسىن تۇسىنە الاتىن پسيحولوگ رەتىندە بالالارىمدى تاربيەلەۋدە حالقىمنىڭ عاسىرلار بويى كەلە جاتقان قۇندىلىقتاردى بويىنا ءسىڭىرىپ، ويىنا ۇيالاتۋعا تىرىسامىن.

مەنىڭ كاسىبىمە، ەڭبەك ىس-ارەكەتىمە دەگەن كوزقاراستىڭ قالىپتاسۋىنا ارىپتەس تاربيەشىلەردىڭ ءرولى ەرەكشە. وسى كىسىلەردەن العان ەڭ باستى ساباعىم – بالاعا دەگەن مەيىرىمدىلىك، قامقورلىق جانە جاناشىرلىق، شىدامدىلىق، شىنايى بولۋ جانە ءاردايىم شىعارماشىلىق ىزدەنىستە بولۋ. 

ءار تاڭدا ءوز كىشكەنتاي دوستارىمدى اسىعا كۇتەمىن، ولاردىڭ ءارقايسىسى بۇگىن قانداي كوڭىل كۇيمەن كەلەتىنىن ويلايمىن. كىشكەنتاي ادامنىڭ كوكىرەگى اشىق، جۇرەگى جۇمساق، ول ماعان سەنەدى. بۇل سونداي جاۋاپكەرشىلىك! 

تاڭعاجايىپ بالالار الەمىن تەرەڭىرەك تانىپ، ءوز ءومىر تاجىريبەمنىڭ، مەيىرىمنىڭ داندەرىن قوندىرۋ – مەنىڭ جۇمىسىمنىڭ ءمانى. بالالارمەن جۇمىس جاساۋ – ۇلكەن باقىت. سەبەبى، تەك قانا بالا، ەشنارسەگە دە الاڭداماي مەيىرىمدىلىككە سەنەدى، كىشكەنتاي الاقانىن مەنىڭ الاقانىما قويىپ، ءوز قۇپيالارىن ايتىپ، ماعان سەنىم ارتادى. پاك كوڭىل بالالارىممەن ارا-قاتىناس ماعان قۋانىش، شاتتىق سىيلايدى، مەن ولارعا، ولار ماعان كەرەكتىگىنە سەنىمدىمىن. وسى سەنىمنىڭ بولۋى – ءار پەداگوگتىڭ باقىتى دەپ ويلايمىن.

---