باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
كوشەربايەۆا گۇلجان ەربول قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ادامگەرشىلىك، سىيلاستىق، باۋىرمالدىق جانە جومارتتىق قاسيەتتەرىن ءتۇسىندىرىپ، ولارعا وسى ۇعىمدار تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىپ، ونى مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتتەرىن جانە قابىلداۋلارىن دامىتۋ، اسىرەسە، وقۋشىلاردى جىلدامدىققا تاربيەلەۋ، لوگيكالىق ويلاۋلارىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى باۋىرمالدىققا، ءبىر – ءبىرىن دۇرىس قابىلداي بىلۋگە، تۋىستارىن، دوستارىن سىيلاۋعا جانە «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ» دەگەن ماقال – ماتەلدى باسشىلىققا الا وتىرىپ، جاعىمدى قارىم – قاتىناسقا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ويىن، ءارى جارىس ساباق
سىنىپتى ەكى توپقا ءبولىپ، ولاردى 1) توپ «جومارت» توبى. 2) توپ «مەيىرىم» توبى.
ءى ۇيىمداستىرۋشىلىق كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ،
2. وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
«مەن ادەپتى بولامىن» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن اڭگىمە جانە ماقال – ماتەل.
ءىىى جاڭا ساباق:
بالالار ءبىز وتكەن ساباقتارىمىزدا ادەپتىلىك، سىپايىلىق جانە سونىمەن قاتار ادامدار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس تۋرالى قاراستىرعان ەدىك. قازاق جەرىندە قازىرگى تاڭدا 136-دان استام ۇلت وكىلدەرى تۇرادى، ولار ەلىمىزدە تاتۋ – ءتاتتى، دوستىقتا، بىرلىكتە، ءبىر اسپان استىندا ءومىر سۇرۋدە - «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ»، «كەكشىل بولما، كوپشىل بول» دەپ بۇل قازاق حالقىنىڭ باۋىرمال، باسقا ادامداردى جانىنا جاقىن قابىلداي بىلەتىن جومارت حالىق ەكەندىگىن سيپاتتايدى. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ ەلىمىز كەڭپەيىل، جومارت – دارحان حالىق. «اعاسى باردىڭ – جاعاسى بار، ءىنىسى باردىڭ – تىنىسى بار» دەيدى حالقىمىز.
ال، بۇگىنگى ساباعىمىزدا سول تاقىرىپتاردىڭ جالعاسى رەتىندە «باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك» دەگەن تاقىرىپتى قاراستىرامىز.
جاقسى بولساڭ – جەردەي بول،
شىداپ ءبارىن كوتەرگەن.
تازا بولساڭ – سۋداي بول،
جۋىپ ءبارىن كەتىرگەن – دەگەن سياقتى ادامنىڭ دا بويىنداعى وسى سىندى جاقسى قاسيەتتەردىڭ تەرەڭ دامۋىنا تۇرتكى بولۋ جانە وقۋشىلاردىڭ بويىندا جومارتتىق، قولى اشىقتىق سياقتى ادامزاتقا ءتان جاعىمدى قاسيەتتەردى دامىتۋ.
«لاشىن قۇسقا اۋا ءقادىرلى،
جۇيرىك اتقا دالا ءقادىرلى،
اتا – اناعا بالا ءقادىرلى» دەگەندەي، وقۋشىلاردىڭ بويىندا بىر-بىرىنە دەگەن باۋىرمالدىقتارىن، كىشىپەيىلدىلىكتەرىن جانە جاقىن تۋىستارىن، دوستارىن سىيلاي، قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ ماسەلەلەرىن قاراپ، تالدايمىز.
سونىمەن بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز مىناداي كەزەڭدەردەن تۇرادى.
1. شاتتىق شەڭبەرى: 11 – 12 وقۋشى ءوز قالاۋلارىمەن شىعىپ، وزدەرىن تانىستىرىپ، توپتارعا ساتتىلىك تىلەيدى جانە وقۋلىعىمىزدا بەرىلگەن «كەل، دوستار» ولەڭىن وقىپ، ماعىناسىن تۇسىندىرەمىز.
2. ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك: سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
3. جاڭا اقپارات: ياعني وقۋشىلار 43 بەتتە بەرىلگەن اڭگىمەنى وقىپ، تالداۋ جاساۋ.
4. اڭگىمەنى وقىپ، تالداۋ جاساۋ: «الما اعاشى» وسيەتتى وقىپ، ومىرمەن سالىستىرا وتىرىپ تالداۋ جاساۋ.
5. ۆەنن دياگرامماسى.
6. سەرگىتۋ ءساتى: 2 توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ، ءان ورىندايدى.
«جومارت» توبىنان جۇرتىباي ايگەرىم «امان بول» ءانى
«مەيىرىم» توبىنىڭ اتىنان ساپارقۇلوۆا زامزاگۇل «باۋىرىم» ءانى
7. ۆيكتورينالىق سۇراقتار
1. ءسىزدىڭ اتا – اناڭىزدىڭ اتا –اناسى سىزگە كىم بولادى؟
(اتا - اجە)
2. ءسىزدىڭ تۋعان ءىنىڭىزدىڭ نەمەسە قارىنداسىڭىزدىڭ اناسى سىزگە كىم بولادى؟ (انام)
3. ۇيدە سىزدەن ۇلكەن، ءارى تۋعان باۋىرىڭىز سىزگە: (اعا نەمەسە اپكە)
4. سىزدەن ۇلكەن اعاڭىزعا نەمەسە تاتەڭىزگە ءسىز كىم بولاسىز؟ (ءىنىسى نەمەسە ءسىڭلىسى)
5. قازىرگى تاڭدا باۋىرمالدىق، تاتۋلىققا، دوستىققا شاقىراتىن «حابار» ارناسىنان كورسەتىلەتىن قانداي باعدارلامانى بىلەسىزدەر؟ («بارمىسىڭ، باۋىرىم!»)
1. قورىتىندى:
2. باعالاۋ
جەڭىسكە جەتكەن توپقا: تاماشا!
ت - تاتۋلىقتىڭ ءۇشىنشى ءارپى
ا - ءبىز قانداي تاقىرىپتا وسيەت وقىدىق؟
م - ءبىز «جومارت» توبى جانە قانداي توپپىز؟
ا - جاڭا جىلدا بىزگە قوناققا كەلەتىن اتا ...
ش - ادامنىڭ قۋانۋى، ءماز بولۋىن تاعى قالاي اتالادى؟
ا - الەمدەگى ەڭ اسىل جان!
جەڭىلىس تاپقان توپقا: رەنجىمە!
ر - سۇلۋلىقتىڭ بەلگىسى رەتىندە سىيعا تارتاتىن، گۇل اتاۋى
ە -... ەتسەڭ ەرىنبەي، تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
ن - اس اتاسى!
ج - الدا كەلە جاتقان قانداي مەرەكە بار؟
ءى - اعاسى باردىڭ جاعاسى بار،
... باردىڭ تىنىسى بار
م - ءبىلىم الاتىن وردامىز
ە - ەرتەڭ ءسوزىنىڭ سوڭىنان ساناعاندا ەكىنشى ءارىپ
10. ۇيگە تاپسىرما: 47 بەتتەگى دايەكسوزدى داپتەرگە كوشىرىپ جازۋ.
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى
№100 ورتا مەكتەبىنىڭ بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
كوشەربايەۆا گۇلجان ەربول قىزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ادامگەرشىلىك، سىيلاستىق، باۋىرمالدىق جانە جومارتتىق قاسيەتتەرىن ءتۇسىندىرىپ، ولارعا وسى ۇعىمدار تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىپ، ونى مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ قابىلەتتەرىن جانە قابىلداۋلارىن دامىتۋ، اسىرەسە، وقۋشىلاردى جىلدامدىققا تاربيەلەۋ، لوگيكالىق ويلاۋلارىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى باۋىرمالدىققا، ءبىر – ءبىرىن دۇرىس قابىلداي بىلۋگە، تۋىستارىن، دوستارىن سىيلاۋعا جانە «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ» دەگەن ماقال – ماتەلدى باسشىلىققا الا وتىرىپ، جاعىمدى قارىم – قاتىناسقا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ويىن، ءارى جارىس ساباق
سىنىپتى ەكى توپقا ءبولىپ، ولاردى 1) توپ «جومارت» توبى. 2) توپ «مەيىرىم» توبى.
ءى ۇيىمداستىرۋشىلىق كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ،
2. وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
«مەن ادەپتى بولامىن» دەگەن تاقىرىپتا شاعىن اڭگىمە جانە ماقال – ماتەل.
ءىىى جاڭا ساباق:
بالالار ءبىز وتكەن ساباقتارىمىزدا ادەپتىلىك، سىپايىلىق جانە سونىمەن قاتار ادامدار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس تۋرالى قاراستىرعان ەدىك. قازاق جەرىندە قازىرگى تاڭدا 136-دان استام ۇلت وكىلدەرى تۇرادى، ولار ەلىمىزدە تاتۋ – ءتاتتى، دوستىقتا، بىرلىكتە، ءبىر اسپان استىندا ءومىر سۇرۋدە - «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ»، «كەكشىل بولما، كوپشىل بول» دەپ بۇل قازاق حالقىنىڭ باۋىرمال، باسقا ادامداردى جانىنا جاقىن قابىلداي بىلەتىن جومارت حالىق ەكەندىگىن سيپاتتايدى. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ ەلىمىز كەڭپەيىل، جومارت – دارحان حالىق. «اعاسى باردىڭ – جاعاسى بار، ءىنىسى باردىڭ – تىنىسى بار» دەيدى حالقىمىز.
ال، بۇگىنگى ساباعىمىزدا سول تاقىرىپتاردىڭ جالعاسى رەتىندە «باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك» دەگەن تاقىرىپتى قاراستىرامىز.
جاقسى بولساڭ – جەردەي بول،
شىداپ ءبارىن كوتەرگەن.
تازا بولساڭ – سۋداي بول،
جۋىپ ءبارىن كەتىرگەن – دەگەن سياقتى ادامنىڭ دا بويىنداعى وسى سىندى جاقسى قاسيەتتەردىڭ تەرەڭ دامۋىنا تۇرتكى بولۋ جانە وقۋشىلاردىڭ بويىندا جومارتتىق، قولى اشىقتىق سياقتى ادامزاتقا ءتان جاعىمدى قاسيەتتەردى دامىتۋ.
«لاشىن قۇسقا اۋا ءقادىرلى،
جۇيرىك اتقا دالا ءقادىرلى،
اتا – اناعا بالا ءقادىرلى» دەگەندەي، وقۋشىلاردىڭ بويىندا بىر-بىرىنە دەگەن باۋىرمالدىقتارىن، كىشىپەيىلدىلىكتەرىن جانە جاقىن تۋىستارىن، دوستارىن سىيلاي، قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ ماسەلەلەرىن قاراپ، تالدايمىز.
سونىمەن بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز مىناداي كەزەڭدەردەن تۇرادى.
1. شاتتىق شەڭبەرى: 11 – 12 وقۋشى ءوز قالاۋلارىمەن شىعىپ، وزدەرىن تانىستىرىپ، توپتارعا ساتتىلىك تىلەيدى جانە وقۋلىعىمىزدا بەرىلگەن «كەل، دوستار» ولەڭىن وقىپ، ماعىناسىن تۇسىندىرەمىز.
2. ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك: سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
3. جاڭا اقپارات: ياعني وقۋشىلار 43 بەتتە بەرىلگەن اڭگىمەنى وقىپ، تالداۋ جاساۋ.
4. اڭگىمەنى وقىپ، تالداۋ جاساۋ: «الما اعاشى» وسيەتتى وقىپ، ومىرمەن سالىستىرا وتىرىپ تالداۋ جاساۋ.
5. ۆەنن دياگرامماسى.
6. سەرگىتۋ ءساتى: 2 توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ، ءان ورىندايدى.
«جومارت» توبىنان جۇرتىباي ايگەرىم «امان بول» ءانى
«مەيىرىم» توبىنىڭ اتىنان ساپارقۇلوۆا زامزاگۇل «باۋىرىم» ءانى
7. ۆيكتورينالىق سۇراقتار
1. ءسىزدىڭ اتا – اناڭىزدىڭ اتا –اناسى سىزگە كىم بولادى؟
(اتا - اجە)
2. ءسىزدىڭ تۋعان ءىنىڭىزدىڭ نەمەسە قارىنداسىڭىزدىڭ اناسى سىزگە كىم بولادى؟ (انام)
3. ۇيدە سىزدەن ۇلكەن، ءارى تۋعان باۋىرىڭىز سىزگە: (اعا نەمەسە اپكە)
4. سىزدەن ۇلكەن اعاڭىزعا نەمەسە تاتەڭىزگە ءسىز كىم بولاسىز؟ (ءىنىسى نەمەسە ءسىڭلىسى)
5. قازىرگى تاڭدا باۋىرمالدىق، تاتۋلىققا، دوستىققا شاقىراتىن «حابار» ارناسىنان كورسەتىلەتىن قانداي باعدارلامانى بىلەسىزدەر؟ («بارمىسىڭ، باۋىرىم!»)
1. قورىتىندى:
2. باعالاۋ
جەڭىسكە جەتكەن توپقا: تاماشا!
ت - تاتۋلىقتىڭ ءۇشىنشى ءارپى
ا - ءبىز قانداي تاقىرىپتا وسيەت وقىدىق؟
م - ءبىز «جومارت» توبى جانە قانداي توپپىز؟
ا - جاڭا جىلدا بىزگە قوناققا كەلەتىن اتا ...
ش - ادامنىڭ قۋانۋى، ءماز بولۋىن تاعى قالاي اتالادى؟
ا - الەمدەگى ەڭ اسىل جان!
جەڭىلىس تاپقان توپقا: رەنجىمە!
ر - سۇلۋلىقتىڭ بەلگىسى رەتىندە سىيعا تارتاتىن، گۇل اتاۋى
ە -... ەتسەڭ ەرىنبەي، تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
ن - اس اتاسى!
ج - الدا كەلە جاتقان قانداي مەرەكە بار؟
ءى - اعاسى باردىڭ جاعاسى بار،
... باردىڭ تىنىسى بار
م - ءبىلىم الاتىن وردامىز
ە - ەرتەڭ ءسوزىنىڭ سوڭىنان ساناعاندا ەكىنشى ءارىپ
10. ۇيگە تاپسىرما: 47 بەتتەگى دايەكسوزدى داپتەرگە كوشىرىپ جازۋ.
You Might Also Like
