بايانداما: "قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ جاڭا ادىستەرى. تىڭدالىم داعدىسى تۋرالى"
بايانداما: "قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ جاڭا ادىستەرى. تىڭدالىم داعدىسى تۋرالى"
قازاق ءتىلى - مەملەكەتتىك ءتىل. سوندىقتان دا ورىس ءتىلدى مەكتەپتەردە جۇيەلى وقىتۋ ءۇردىسىن قالىپتاستىرۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابىنا اينالىپ وتىر. مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋدىڭ ءتيىمدى دە ىڭعايلى جۇيەسى مەن قۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋ ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگى مەن شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى. وقۋ ورىس تىلىندە جۇرەتىن مەكتەپتەردەگى قازاق ءتىلى ءپانى مۇعالىمدەرىنىڭ ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ داعدىسىن دامىتۋ، قارىم – قاتىناس بىلىكتىلىگىن قالىپتاستىرۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرىپ، سويلەۋىنە جاعداي تۋدىرۋ. بۇل ورايدا قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ وزىق تەحنولوگياسىن مەڭگەرۋ – ۇلكەن ءىستىڭ باستاماسى.
ءقازىر ءبىلىم سالاسىندا وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسى كەڭىنەن قولدانىلۋدا. «قازىرگى زاماندا جاستارعا اقپاراتتىق تەحنولوگيامەن بايلانىستى الەمدىك ستاندارتقا ساي جاڭا ءبىلىم بەرۋ وتە – موتە قاجەت» دەپ، ەل پرەزيدەنتى اتاپ كورسەتكەندەي، ەلەكتروندى وقىتۋ ءادىس – تاسىلدەرىن مەكتەپ ومىرىنە ەنگىزۋ – جاڭا ءبىلىم بەرۋدىڭ بىردەن – ءبىر شارتى.
وقىتۋ تەحنولوگياسى – بۇل، ءبىر جاعىنان، وقۋ – اقپاراتىن دايىنداۋ، وڭدەۋ، ءادىس - تاسىلدەرىنىڭ جيىنتىعى، ەكىنشى جاعىنان، ۇستازدىڭ شاكىرتىنە وقىتۋ ۇردىسىندە قاجەتتى تەحنولوگيالىق جانە اقپاراتتاندىرۋ قۇرالدارىن پايدالانا وتىرىپ ىقپال ەتۋ تاسىلدەرى. وقىتۋدىڭ مازمۇنى مەن وقىتۋ ادىستەرى ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولۋ كەرەك.
بۇگىنگى كۇنگى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامۋى قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدىڭ جاڭاشا جولدارىن تالاپ ەتەدى. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءار ازاماتى مەملەكەتتىك تىلدە ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋى كەرەك. ول ءۇشىن ادامدارمەن قارىم - قاتىناس جاساۋ، ياعني كوممۋنيكاسياعا ءتۇسۋدى ۇيرەتۋ قاجەت. ف. ش. ورازبايەۆا ءوزىنىڭ « تىلدىك كوممۋنيكاسيا نەگىزدەرى»اتتى ەڭبەگىندە: «كوممۋنيكاسيا – قارىم - قاتىناس، ارالاسۋ، حابارلاسۋ، بايلانىس دەگەن سياقتى ماعىنالاردى بىلدىرە كەلىپ، ادامداردىڭ ءتىل ارقىلى سويلەسۋ پروسەسىن، تىلدەسۋ ەرەكشەلىكتەرىن، ءتىلدىڭ الەۋمەتتىك ءمانى مەن قوعامدىق قىزمەتىن، ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناستى، ءوزارا تۇسىنۋشىلىكتى كورسەتەدى»،- دەپ اتاپ ءوتتى.
ال وسى كوممۋنيكاسيانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قاتىسىمدىق تۇلعالاردى يگەرگەن ءجون. «قاتىسىمدىق تۇلعالار – ءتىل ارقىلى قارىم - قاتىناستى قامتاماسىز ەتەتىن، بەلگىلى ءبىر ورتا مەن ارالاسۋ جاعدايىندا جۇزەگە اساتىن، تياناقتى ويدى حابارلاۋ جانە قابىلداۋ قاسيەتى بار، ەرەكشە دەڭگەيگە كوتەرىلگەن تىلدىك تۇلعالاردىڭ قاتىسىنان تۇراتىن، قارىم - قاتىناستىق ءمانى بار بىرلىكتەر».
«شەت تىلدەردى يگەرۋدىڭ جالپى ەۋروپالىق قۇزىرەتتەرى: زەرتتەۋ، وقىتۋ، باعا» ستاندارتىندا بۇل «قاتىسىمدىق تۇلعالار» - تىلدىك داعدىلار دەپ اتالعان. تىلدىك ءتورت داعدى (ايتىلىم، تىڭدالىم، جازىلىم، وقىلىم) وقۋشىنىڭ سويلەۋ ارەكەتىن قالىپتاستىرادى.
قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا وقىتۋ ادىستەرى ارقىلى ءبىز ءبىلىم دەڭگەيى، وي - ءورىسى دامىعان، ءتىل ارقىلى ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە الاتىن، تۋىنداعان ماسەلەلەردى شەشە بىلەتىن، شىنايى ومىرگە بەيىم جاڭاشىل ۇرپاق تاربيەلەيمىز.
وقۋشىلار وقىلىم، جازىلىم، تىڭدالىم، ايتىلىم داعدىلارىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋعا، سىن تۇرعىسىنان كوزقاراسىن بىلدىرۋگە، ءوز ويىن جەتكىزىپ، شەشىم قابىلداۋعا داعدىلانادى. قازاق تىلىندە بەرىلگەن كەز كەلگەن اقپاراتتاردى ءتيىمدى قولدانا وتىرىپ، وزىنە قاجەتتى مالىمەتتى الا الادى.
قازاق ءتىلى - مەملەكەتتىك ءتىل. سوندىقتان دا ورىس ءتىلدى مەكتەپتەردە جۇيەلى وقىتۋ ءۇردىسىن قالىپتاستىرۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابىنا اينالىپ وتىر. مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋدىڭ ءتيىمدى دە ىڭعايلى جۇيەسى مەن قۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋ ءاربىر ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگى مەن شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى. وقۋ ورىس تىلىندە جۇرەتىن مەكتەپتەردەگى قازاق ءتىلى ءپانى مۇعالىمدەرىنىڭ ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ داعدىسىن دامىتۋ، قارىم – قاتىناس بىلىكتىلىگىن قالىپتاستىرۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرىپ، سويلەۋىنە جاعداي تۋدىرۋ. بۇل ورايدا قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ وزىق تەحنولوگياسىن مەڭگەرۋ – ۇلكەن ءىستىڭ باستاماسى.
ءقازىر ءبىلىم سالاسىندا وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسى كەڭىنەن قولدانىلۋدا. «قازىرگى زاماندا جاستارعا اقپاراتتىق تەحنولوگيامەن بايلانىستى الەمدىك ستاندارتقا ساي جاڭا ءبىلىم بەرۋ وتە – موتە قاجەت» دەپ، ەل پرەزيدەنتى اتاپ كورسەتكەندەي، ەلەكتروندى وقىتۋ ءادىس – تاسىلدەرىن مەكتەپ ومىرىنە ەنگىزۋ – جاڭا ءبىلىم بەرۋدىڭ بىردەن – ءبىر شارتى.
وقىتۋ تەحنولوگياسى – بۇل، ءبىر جاعىنان، وقۋ – اقپاراتىن دايىنداۋ، وڭدەۋ، ءادىس - تاسىلدەرىنىڭ جيىنتىعى، ەكىنشى جاعىنان، ۇستازدىڭ شاكىرتىنە وقىتۋ ۇردىسىندە قاجەتتى تەحنولوگيالىق جانە اقپاراتتاندىرۋ قۇرالدارىن پايدالانا وتىرىپ ىقپال ەتۋ تاسىلدەرى. وقىتۋدىڭ مازمۇنى مەن وقىتۋ ادىستەرى ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولۋ كەرەك.
بۇگىنگى كۇنگى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامۋى قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدىڭ جاڭاشا جولدارىن تالاپ ەتەدى. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءار ازاماتى مەملەكەتتىك تىلدە ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋى كەرەك. ول ءۇشىن ادامدارمەن قارىم - قاتىناس جاساۋ، ياعني كوممۋنيكاسياعا ءتۇسۋدى ۇيرەتۋ قاجەت. ف. ش. ورازبايەۆا ءوزىنىڭ « تىلدىك كوممۋنيكاسيا نەگىزدەرى»اتتى ەڭبەگىندە: «كوممۋنيكاسيا – قارىم - قاتىناس، ارالاسۋ، حابارلاسۋ، بايلانىس دەگەن سياقتى ماعىنالاردى بىلدىرە كەلىپ، ادامداردىڭ ءتىل ارقىلى سويلەسۋ پروسەسىن، تىلدەسۋ ەرەكشەلىكتەرىن، ءتىلدىڭ الەۋمەتتىك ءمانى مەن قوعامدىق قىزمەتىن، ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناستى، ءوزارا تۇسىنۋشىلىكتى كورسەتەدى»،- دەپ اتاپ ءوتتى.
ال وسى كوممۋنيكاسيانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قاتىسىمدىق تۇلعالاردى يگەرگەن ءجون. «قاتىسىمدىق تۇلعالار – ءتىل ارقىلى قارىم - قاتىناستى قامتاماسىز ەتەتىن، بەلگىلى ءبىر ورتا مەن ارالاسۋ جاعدايىندا جۇزەگە اساتىن، تياناقتى ويدى حابارلاۋ جانە قابىلداۋ قاسيەتى بار، ەرەكشە دەڭگەيگە كوتەرىلگەن تىلدىك تۇلعالاردىڭ قاتىسىنان تۇراتىن، قارىم - قاتىناستىق ءمانى بار بىرلىكتەر».
«شەت تىلدەردى يگەرۋدىڭ جالپى ەۋروپالىق قۇزىرەتتەرى: زەرتتەۋ، وقىتۋ، باعا» ستاندارتىندا بۇل «قاتىسىمدىق تۇلعالار» - تىلدىك داعدىلار دەپ اتالعان. تىلدىك ءتورت داعدى (ايتىلىم، تىڭدالىم، جازىلىم، وقىلىم) وقۋشىنىڭ سويلەۋ ارەكەتىن قالىپتاستىرادى.
قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا وقىتۋ ادىستەرى ارقىلى ءبىز ءبىلىم دەڭگەيى، وي - ءورىسى دامىعان، ءتىل ارقىلى ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە الاتىن، تۋىنداعان ماسەلەلەردى شەشە بىلەتىن، شىنايى ومىرگە بەيىم جاڭاشىل ۇرپاق تاربيەلەيمىز.
وقۋشىلار وقىلىم، جازىلىم، تىڭدالىم، ايتىلىم داعدىلارىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋعا، سىن تۇرعىسىنان كوزقاراسىن بىلدىرۋگە، ءوز ويىن جەتكىزىپ، شەشىم قابىلداۋعا داعدىلانادى. قازاق تىلىندە بەرىلگەن كەز كەلگەن اقپاراتتاردى ءتيىمدى قولدانا وتىرىپ، وزىنە قاجەتتى مالىمەتتى الا الادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
توپتاماداعى ساباقتار ءتىزىمى:1. تىماق2. قۇستاردىڭ جازعى تىرشىلىگى
