بەكتاۋاتا ماڭىنداعى - ارشا وسىمدىگى
كىرىسپە ءبولىم.
ارشا وسىمدىگى تۇرمىستا قولدانىلعان مەن، ونىڭ كوپتەگەن پايداسىن، وزىنە ءتان ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى قازاقستاندا دايىندالاتىن وسىمدىك - دارىلەردىڭ وتاندىق كاسiپورىنداردا تەك 20 توننادايى عانا وڭدەلەدى. بۇل جالپى جينالعان دارىلىك ءشوپ مولشەرiنiڭ 3 پايىزىنان دا از بولىپ وتىر. قالعاندارى جارتىلاي وڭدەلگەن نەمەسە وڭدەلمەگەن تۇردە ەكسپورتقا شىعارىلىپتى. سونداي - اق 1980 جىلدان بەرى قارايعى ءبىراز ۋاقىتتا جىل سايىن 30 تونناعا دەيiن ءارتۇرلi ءدارiلiك ءشوپ پەن تاۋشىمىلدىق تامىرلارى تۇنبا جاساۋ ءۇشiن باتۋمي زاۋىتىنا جونەلتiلگەن. ناتيجەسiندە رەسپۋبليكا ەكونوميكالىق شىعىن تارتادى، ويتكەنi شەتتەن وڭدەلىپ كەلگەن دايىن ءدارi - دارمەكتiڭ قۇنى باستاپقى ءوسiمدiك شيكiزاتىنان 7 - 10 ەسە قىمباتتاپ ەلگە يمپورت رەتىندە قايتا كەلەدى. ال بۇرىنعى قازاقتىڭ حالىق ەمشىلەرى ادىراسپان، تامىر ءدارى، كۇشالا، جۋسان، قاراندىز، شايقۋراي، ۋ قورعاسىن، ارشا سەكىلدى كوپتەگەن شوپتەردەن جۇرتشىلىققا كەرەكتى دارىلەردى وزدەرى قولدان جاسايتىن بولعانى بەلگىلى. بۇنى دا جاڭعىرتىپ، بۇگىنگى مەديسينامەن بايلانىستىرا وتىرىپ، كەڭىنەن پايدالانۋعا بولاتىن دۇنيە.
ماقساتى:
بەكتاۋاتا ماڭىنداعى وسىمدىكتەرىنىڭ ءبىرى - ارشانىڭ تۇرلەرىن، ەرەكشەلىكتەرىن وقىپ ۇيرەنۋ.
مىندەتتەرى:
- ارشا وسىمدىگىنە قاتىستى كىتاپتارمەن، وقۋلىقتارمەن، زەرتتەۋلەرمەن تانىسۋ؛
- ارشانىڭ تۇرلەرى، ەرەكشەلىكتەرى جايلى ءبىلىمدى تەرەڭدەتۋ، حالىق مەديسيناسىندا دارىلىك وسىمدىك رەتىندە ماڭىزى بۇگىنگى كۇندە دە اسا جوعارى شيپالى ەمدىك قاسيەتتەرى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
ناتيجەسى: ارشا وسىمدىگىن كۇندەلىكتى تۇرمىستا ءارتۇرلى جاعدايدا پايدالانا ءبىلۋدى كەڭىنەن تاراتۋ، حالىق اراسىندا ارشا وسىمدىگى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ؛
ۇسىنىس: ەگەر ءبىز ارشا جايلى وقىپ بىلسەك، وندا بۇل وسىمدىكتىڭ كوپتەگەن سىرلارىن اشۋ، مەكتەپ اۋلاسىنا كوگالداندىرۋ ماقساتىندا كوپتەپ وتىرعىزۋىن ۇيىمداستىرۋ.
قازاق دالاسى دارىلىك وسىمدىكتەرگە وتە باي ولكە. اتالارىمىز ءاربىر ءشوپتىڭ قانداي پايداسى بار ەكەنىن ەشقانداي وقۋ ورنىن بىتىرمەي – اق جاقسى بىلگەن. جەر بەتىندە شيپالىق قاسيەتكە يە الۋان ءتۇرلى وسىمدىكتەر وسەدى. وسىناۋ ءارقيلى گەوگرافيكالىق ايماقتا قونىس تەپكەن ەمدىك، شيپالىق قاسيەتتەرى الۋان ءتۇرلى وسىمدىكتەردى ادام بالاسى ەرتە كەزدەن - اق ءوز قاجەتىنە جاراتىپ كەلەدى. ءتىپتى وسىدان 3 مىڭ جىل بۇرىن كەيبىر شىعىس ەلدەرىندە قازىرگى قولدانىلىپ جۇرگەن دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ءبىرسىپىراسى بەلگىلى بولعان. ەرتەدەگى گرەك دارىگەرى گيپپوكرات وسىمدىكتىڭ قاي بولىگى بولسا دا پايدالى، ولاردى اۋرۋدى ەمدەۋ ماقساتىنا كەڭىنەن قولدانۋعا بولادى دەپ ەسەپتەدى. سونداي – اق ول ءوز داۋىرىندە قولدانىلعان ەكى جۇزدەن استام وسىمدىككە سيپاتتاما بەردى. ريم دارىگەرى گالەن تۇڭعىش رەت ناۋقاستاردى وسىمدىكتىڭ قايناتىندىسىمەن، شىرىنىمەن، تۇنباسىمەن، ۇنتاعىمەن جانە ودان جاسالعان دارىمەن ەمدەدى. دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ماڭىزى بۇگىنگى كۇندە دە اسا جوعارى، حالىق مەديسيناسى وسىنداي شيپالى ەمدىك قاسيەتتەرى بار وسىمدىكتەردى كوپتەپ جيناپ، بۇگىنگى كۇندە ولاردىڭ سانى ەداۋىر ازايعان.
ارشا وسىمدىگى تۇرمىستا قولدانىلعان مەن، ونىڭ كوپتەگەن پايداسىن، وزىنە ءتان ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى قازاقستاندا دايىندالاتىن وسىمدىك - دارىلەردىڭ وتاندىق كاسiپورىنداردا تەك 20 توننادايى عانا وڭدەلەدى. بۇل جالپى جينالعان دارىلىك ءشوپ مولشەرiنiڭ 3 پايىزىنان دا از بولىپ وتىر. قالعاندارى جارتىلاي وڭدەلگەن نەمەسە وڭدەلمەگەن تۇردە ەكسپورتقا شىعارىلىپتى. سونداي - اق 1980 جىلدان بەرى قارايعى ءبىراز ۋاقىتتا جىل سايىن 30 تونناعا دەيiن ءارتۇرلi ءدارiلiك ءشوپ پەن تاۋشىمىلدىق تامىرلارى تۇنبا جاساۋ ءۇشiن باتۋمي زاۋىتىنا جونەلتiلگەن. ناتيجەسiندە رەسپۋبليكا ەكونوميكالىق شىعىن تارتادى، ويتكەنi شەتتەن وڭدەلىپ كەلگەن دايىن ءدارi - دارمەكتiڭ قۇنى باستاپقى ءوسiمدiك شيكiزاتىنان 7 - 10 ەسە قىمباتتاپ ەلگە يمپورت رەتىندە قايتا كەلەدى. ال بۇرىنعى قازاقتىڭ حالىق ەمشىلەرى ادىراسپان، تامىر ءدارى، كۇشالا، جۋسان، قاراندىز، شايقۋراي، ۋ قورعاسىن، ارشا سەكىلدى كوپتەگەن شوپتەردەن جۇرتشىلىققا كەرەكتى دارىلەردى وزدەرى قولدان جاسايتىن بولعانى بەلگىلى. بۇنى دا جاڭعىرتىپ، بۇگىنگى مەديسينامەن بايلانىستىرا وتىرىپ، كەڭىنەن پايدالانۋعا بولاتىن دۇنيە.
ماقساتى:
بەكتاۋاتا ماڭىنداعى وسىمدىكتەرىنىڭ ءبىرى - ارشانىڭ تۇرلەرىن، ەرەكشەلىكتەرىن وقىپ ۇيرەنۋ.
مىندەتتەرى:
- ارشا وسىمدىگىنە قاتىستى كىتاپتارمەن، وقۋلىقتارمەن، زەرتتەۋلەرمەن تانىسۋ؛
- ارشانىڭ تۇرلەرى، ەرەكشەلىكتەرى جايلى ءبىلىمدى تەرەڭدەتۋ، حالىق مەديسيناسىندا دارىلىك وسىمدىك رەتىندە ماڭىزى بۇگىنگى كۇندە دە اسا جوعارى شيپالى ەمدىك قاسيەتتەرى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
ناتيجەسى: ارشا وسىمدىگىن كۇندەلىكتى تۇرمىستا ءارتۇرلى جاعدايدا پايدالانا ءبىلۋدى كەڭىنەن تاراتۋ، حالىق اراسىندا ارشا وسىمدىگى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ؛
ۇسىنىس: ەگەر ءبىز ارشا جايلى وقىپ بىلسەك، وندا بۇل وسىمدىكتىڭ كوپتەگەن سىرلارىن اشۋ، مەكتەپ اۋلاسىنا كوگالداندىرۋ ماقساتىندا كوپتەپ وتىرعىزۋىن ۇيىمداستىرۋ.
قازاق دالاسى دارىلىك وسىمدىكتەرگە وتە باي ولكە. اتالارىمىز ءاربىر ءشوپتىڭ قانداي پايداسى بار ەكەنىن ەشقانداي وقۋ ورنىن بىتىرمەي – اق جاقسى بىلگەن. جەر بەتىندە شيپالىق قاسيەتكە يە الۋان ءتۇرلى وسىمدىكتەر وسەدى. وسىناۋ ءارقيلى گەوگرافيكالىق ايماقتا قونىس تەپكەن ەمدىك، شيپالىق قاسيەتتەرى الۋان ءتۇرلى وسىمدىكتەردى ادام بالاسى ەرتە كەزدەن - اق ءوز قاجەتىنە جاراتىپ كەلەدى. ءتىپتى وسىدان 3 مىڭ جىل بۇرىن كەيبىر شىعىس ەلدەرىندە قازىرگى قولدانىلىپ جۇرگەن دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ءبىرسىپىراسى بەلگىلى بولعان. ەرتەدەگى گرەك دارىگەرى گيپپوكرات وسىمدىكتىڭ قاي بولىگى بولسا دا پايدالى، ولاردى اۋرۋدى ەمدەۋ ماقساتىنا كەڭىنەن قولدانۋعا بولادى دەپ ەسەپتەدى. سونداي – اق ول ءوز داۋىرىندە قولدانىلعان ەكى جۇزدەن استام وسىمدىككە سيپاتتاما بەردى. ريم دارىگەرى گالەن تۇڭعىش رەت ناۋقاستاردى وسىمدىكتىڭ قايناتىندىسىمەن، شىرىنىمەن، تۇنباسىمەن، ۇنتاعىمەن جانە ودان جاسالعان دارىمەن ەمدەدى. دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ماڭىزى بۇگىنگى كۇندە دە اسا جوعارى، حالىق مەديسيناسى وسىنداي شيپالى ەمدىك قاسيەتتەرى بار وسىمدىكتەردى كوپتەپ جيناپ، بۇگىنگى كۇندە ولاردىڭ سانى ەداۋىر ازايعان.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: وقۋشىلاردى جازباشا بايلانىستىرىپ سويلەۋگە، جازباشا ءتىلىن قالىپتاستىرۋ، وقىپ بەرگەن ءماتىننىڭ مازمۇنىن، نەگىزگى كەزەڭدەرىن قالدىرماي جازۋعا ۇيرەتۋ؛ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، ەستە ساقتاۋ، زە...
