بەينەلەۋىش سوزدەر
بەينەلەۋىش سوزدەر (سلايد)
بەينەلەۋىش سوزدەر – تابيعاتتاعى زاتتاردىڭ ءار الۋان كۇيىن كورۋ ارقىلى سيپاتتاۋ، بەينەلەۋ ناتيجەسىندە جاسالاتىن سوزدەر.
مىسالى: جالت قارادى، ماڭ - ماڭ باسادى، جەلپ - جەلپ ەتەدى، جارق - جارق ەتتى.
مىسالى: كەنەتتەن شىققان داۋىسقا بوتاگوز «ءا» دەۋگە ۇلگەرمەي، ءجۇرىسىن كىلت توقتاتىپ، جالت قارادى. (س. مۇقانوۆ)
بەرىلگەن مىسالدارداعى كىلت ءسوزى بىردەن، تەز توقتاۋدى، جالت ءسوزى شاپشاڭ بۇرىلىپ قاراۋدى ءبىلدىرىپ تۇر.
بەينەلەۋىش سوزدەر كومەكشى ەتىستىكپەن (كوبىنەسە ەت كومەكشى ەتىستىگىمەن) تىركەسىپ جۇمسالادى. مىسالى: جالپ ەتە ءتۇستى، جالت قارادى، قالت ەتتى، ەربەڭ ەتتى قايقاڭ ەتتى، سىلاڭ ەتىپ شىعا كەلدى، تىرجىڭ ەتتى ت. ب. بەينەلەۋىش سوزدەر قايتالانىپ، قوسارلانىپ، كومەكشى ەتىستىكپەن تىركەسىپ جۇمسالادى. مىسالى: جالت – جۇلت، ماڭ – ماڭ، بۇگجەڭ – بۇگجەڭ ءجۇردى، قيقاڭ – قيقاڭ ەتتى ت. ب.
ەرتەگى ايتسا، ۇرشىعىن
ۇمىتىپ اجەم كەتەدى.
جەردە جاتقان ءجۇندى الىپ،
قايتا - قايتا تۇتەدى.
باسى قالت - قالت ەتەدى،
«ەرتە، ەرتە، ەرتە ەكەن...»
اۋزى بالپ - بالپ ەتەدى.
ىرعالىپ قارعا قارق ەتتى؛ ىرىمشىك جەرگە سالپ ەتتى،- دەگەندە، «سالپ» دەگەن ءسوز دىبىستى ەمەس، قارعانىڭ اۋىزىنان ىرىمشىكتىڭ جەرگە قاراي ءتۇسىپ بارا جاتقان يا تۇسكەن كەزىندەگى كورىنىس ەلەسىن، سول كورىنىستىڭ بەينەسىن بىلدىرەدى.
ادامنىڭ ءجۇرىسى
بۇرسەڭ - بۇرسەڭ
دومالاڭ - دومالاڭ
قايقاڭ - قايقاڭ
شويناڭ - شويناڭ
ەربەڭ - ەربەڭ
قالباڭ - قالباڭ
بالپاڭ - بالپاڭ
تومپاڭ - تومپاڭ
بەينەلەۋىش سوزدەر – تابيعاتتاعى زاتتاردىڭ ءار الۋان كۇيىن كورۋ ارقىلى سيپاتتاۋ، بەينەلەۋ ناتيجەسىندە جاسالاتىن سوزدەر.
مىسالى: جالت قارادى، ماڭ - ماڭ باسادى، جەلپ - جەلپ ەتەدى، جارق - جارق ەتتى.
مىسالى: كەنەتتەن شىققان داۋىسقا بوتاگوز «ءا» دەۋگە ۇلگەرمەي، ءجۇرىسىن كىلت توقتاتىپ، جالت قارادى. (س. مۇقانوۆ)
بەرىلگەن مىسالدارداعى كىلت ءسوزى بىردەن، تەز توقتاۋدى، جالت ءسوزى شاپشاڭ بۇرىلىپ قاراۋدى ءبىلدىرىپ تۇر.
بەينەلەۋىش سوزدەر كومەكشى ەتىستىكپەن (كوبىنەسە ەت كومەكشى ەتىستىگىمەن) تىركەسىپ جۇمسالادى. مىسالى: جالپ ەتە ءتۇستى، جالت قارادى، قالت ەتتى، ەربەڭ ەتتى قايقاڭ ەتتى، سىلاڭ ەتىپ شىعا كەلدى، تىرجىڭ ەتتى ت. ب. بەينەلەۋىش سوزدەر قايتالانىپ، قوسارلانىپ، كومەكشى ەتىستىكپەن تىركەسىپ جۇمسالادى. مىسالى: جالت – جۇلت، ماڭ – ماڭ، بۇگجەڭ – بۇگجەڭ ءجۇردى، قيقاڭ – قيقاڭ ەتتى ت. ب.
ەرتەگى ايتسا، ۇرشىعىن
ۇمىتىپ اجەم كەتەدى.
جەردە جاتقان ءجۇندى الىپ،
قايتا - قايتا تۇتەدى.
باسى قالت - قالت ەتەدى،
«ەرتە، ەرتە، ەرتە ەكەن...»
اۋزى بالپ - بالپ ەتەدى.
ىرعالىپ قارعا قارق ەتتى؛ ىرىمشىك جەرگە سالپ ەتتى،- دەگەندە، «سالپ» دەگەن ءسوز دىبىستى ەمەس، قارعانىڭ اۋىزىنان ىرىمشىكتىڭ جەرگە قاراي ءتۇسىپ بارا جاتقان يا تۇسكەن كەزىندەگى كورىنىس ەلەسىن، سول كورىنىستىڭ بەينەسىن بىلدىرەدى.
ادامنىڭ ءجۇرىسى
بۇرسەڭ - بۇرسەڭ
دومالاڭ - دومالاڭ
قايقاڭ - قايقاڭ
شويناڭ - شويناڭ
ەربەڭ - ەربەڭ
قالباڭ - قالباڭ
بالپاڭ - بالپاڭ
تومپاڭ - تومپاڭ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ەلەكتروماگنيتتىك يندۋكسيا. گەنەراتورلار. ترانسفورماتورلار. ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ الىس قاشىقتىقتارعا جەتكىزىلۋى.
-
قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ىشكى قىزمەت جارعىسى. اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ جالپى مىندەتتەرى. اسكەري اتاقتار جانە ايىرۋ بەلگىلەرى.
