InfoHub Logo

9 سىنىپ
تاقىرىبى: “ءبىلىمدى ۇرپاق – ەل تىرەگى”
ماقساتى: ماتەماتيكانى وقىتۋداعى وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلاردىڭ قالىپتاستىرۋدا، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن شىڭداۋدا، وي - ورىستەرىن كەڭەيتۋگە، وقۋشىنىڭ ءپاندى تەرەڭ مەڭگەرۋىنە، بىلىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، ولاردى ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەيدى.

سايىستىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
1. ەكى توپقا ءبولۋ
2. ءۇي تاپسىرماسى. “ ءسوزجۇمباق”
3. لوگيكالىق سۇراقتار
4. بۇل كىم؟
5. قازاقتىڭ ۇلتتىق ولشەم بىرلىكتەرىن جازۋ
6. ساندار جانە ماتەماتيكالىق تەرميندەر
ارالاسقان ماقال - ماتەلدەر جارىسى
7. قورىتىندى

1 - ءبولىم وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولۋ. الدىمەن سىنىپتى ەكى توپقا بولەمىز. ءبىرىنشى توپ “العىرلار”، ەكىنشى توپ “تاپقىرلار”. ەندى ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا ۇيدەن دايىنداپ كەلگەن ءسوزجۇمباق تارىن ءبىر - بىرىنە بەرەدى. سوسىن ەكى توپ ءسوزجۇمباقتارىن شەشەدى. العىرلار توبى 4 ۇپاي، تاپقىرلار توبى 4 ۇپاي الدى.

3 - ءبولىم. لوگيكالىق سۇراقتار.
“العىرلار” توبىنا:
1. ەشقاشان قيىلىسپايتىن تۇزۋلەر (پاراللەل تۇزۋلەر)
2. دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن سويلەم (اكسيوما)
3. بولىمدەردى 10، 100، 1000.... بولىپ كەلگەن بولشەكتەر (وندىق بولشەكتەر)
4. قارسى جاتقان كاتەتتىڭ گيپوتەنۋزاعا قاتىناسى (سينۋس)
5. جازىقتىقتا ءبىر نۇكتەدەن بىردەي قاشىقتىقتا ورنالاسقان نۇكتەلەردىڭ جيىنى (شەڭبەر)

«تاپقىرلار» توبىنا:
1. تولىق بۇرىشتىڭ شاماسى (360)
2. دالەلدەۋدى قاجەت ەتەتىن سويلەم (تەورەما)
3. تىك بۇرىش جاساپ قيىلىساتىن تۇزۋلەر (پەرپەنديكۋليار)
4. نارسەلەردى ساناعاندا قولدانىلاتىن ساندار (ناتۋرال ساندار)
5. بۇرىشتى قاق بولەتىن ساۋلە (بيسسەكتريسا)
ەكى توپتا 3 ۇپاي ەنشىلەدى.

4 - ءبولىم: بۇل كىم؟
بۇل بولىمدە ماتەماتيكا تاريحىنان سۇراقتار قويىلادى.
1. كوورديناتالار جۇيەسىن ەنگىزگەن عالىم كىم؟( ر. دەكارت)
2. گەومەتريادا جاڭالىق اشقان ءۇشىن زيەۆس قۇدايىنا ءجۇز وگىز سويىپ، قۇربان ەتكەن كىم؟ ( ۆ. پيفاگور)
3. الگەبرانىڭ نەگىزىن سالۋشى، ورتا ازيا ماتەماتيگى جانە استرونومى، «ءال - جەبر ءال مۇكابالا» كىتابىنىڭ اۆتورى كىم؟ ( ءال - حورەزمي)
4. ماتەماتيكا كورولى كىم؟ ( ك. گاۋسس)
5. قازاقستانداعى رەسپۋبليكالىق فيزيكا - ماتەماتيكا مەكتەبى كىمنىڭ اتىمەن اتالادى؟ ( و. ا. جاۋتىكوۆ)
بۇل بولىمدە «العىرلار» توبى 5 سۇراققا دا دۇرىس جاۋاپ بەرىپ، 5 ۇپايدى ەنشىلەدى. ال «تاپقىرلار» توبى ەشقانداي سۇراققا جاۋاپ بەرە المادى.

5 - ءبولىم «قازاقتىڭ ۇلتتىق ولشەم بىرلىكتەرى». ءار توپ وزدەرى بىلەتىن قازاقتىڭ ۇلتتىق ولشەم بىرلىكتەرىن جازادى. «العىرلار» توبى: ۇزىندىق، اۋدان، كولەم، ۋاقىت، سالماق. «تاپقىرلار» توبى: سم، كگ، مم، م، ليتر.
بۇل سايىستا ەكى توپتا 5 ۇپايدان الدى.
6 - ءبولىم: ساندار جانە ماتەماتيكالىق تەرميندەر ارالاسقان ماقال - ماتەلدەر جارىسى. بۇل جارىستا «العىرلار» توبى:
1. جەردى ەكى جىرتقان، ءونىمدى ەكى ەسە الادى.
2. ءار قىلعان جاقسىلىقتىڭ ءبىر قايتۋى بار.
3. شىندىق ون ەكى قابات شىنجىردى ۇزەدى.
4. جەتىگە كەلگەنشە، جەردەن جەتى رەت تاياق جەيسىڭ.
5. قىرىقتا قىلاڭ، ەلۋدە ەلەس.

«تاپقىرلار» توبى:
1. بولار بالا جەتى جاستان باس بولار.
2. ون مىڭ ءسوزدىڭ ءتۇيىنىن، ون سوزبەن شەش.
3. التى جىل اش بولساڭدا، اتا سالتىڭدى سىيلا.
4. وتىز كۇن ورازانىڭ ءبىر كۇن ايتى بار.
5. بەس بارماق جۇمىلسا جۇدىرىق بولادى.
ەكى توپتا بەس ماقالدان ايتىپ 5 - ۇپاي ەنشىلەدى.
سونىمەن جالپى ەسەپ بويىنشا «العىرلار» توبى 17 ۇپاي، ال «تاپقىرلار» توبى 12 ۇپاي ەنشىلەپ، بۇگىنگى سايىستا «العىرلار» توبى جەڭىسكە جەتتى. وسىمەن «ءبىلىمدى ۇرپاق - ەل تىرەگى» اتتى تاربيەلىك شارامىز اياقتالدى. نازار اۋدارىپ قاراعاندارىڭىزعا راحمەت.