InfoHub Logo

«بىلىمدىگە - بيىكتەن ورىن»
1 – جۇرگىزۋشى:
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار، تاربيەشىلەر جانە قىمباتتى ءبىلىم سۇيگىش جاس دوستار! بۇگىنگى 6 - كلاسس وقۋشىلارى اراسىندا وتەتىن «بىلىمدىگە - بيىكتەن ورىن» اتتى ماتەماتيكالىق ينتەللەكتۋالدى ويىنىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!

2 - جۇرگىزۋشى:
ورىس عالىمى م. لومونوسوۆ « اقىل - ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن – ماتەماتيكا، سوندىقتان دا ونى وقۋ كەرەك،»- دەگەن. ولاي بولسا، بۇگىن سەندەر ماتەماتيكانىڭ جۇمباقتى دا، تارتىمدى الەمىمەن تانىساسىڭدار.
سەندەر بۇل الەمنىڭ قانشالىقتى قىزىقتى، ءارى سان ءتۇرلى
ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەسىڭدەر.

1 - جۇرگىزۋشى:
سايىستا سەندەرگە ءار ءتۇرلى قىزىقتى سۇراقتار مەن تاپسىرمالار ۇسىنىلادى. سايىستا جەڭۋ ءۇشىن سەندەر بەلسەندىلىك تانىتىپ، بەرىلگەن سۇراقتارعا وزگەلەردەن تەزىرەك ويلانىپ، جاۋاپ بەرۋلەرىڭ كەرەك جانە تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداۋلارىڭ قاجەت.

2 - جۇرگىزۋشى:
ەندەشە سايىسىمىزدى سارالاپ وتىراتىن، قاتىسۋشىلارىمىزدىڭ ويىنىنا ءادىل باعا بەرەتىن ءادىل - قازى مۇشەلەرىمەن تانىستىرۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.

1 - جۇرگىزۋشى: ەسەپتەن سايىسادى قوس كوماندا
العا وزار ەڭ مىقتىسى وسى جولدا
كوپشىلىك ونەرلەرىن قىزىقتاماق
سۇرايىق شىعۋلارىن جۇرت الدىنا.
سونىمەن، 6 «ا» كلاسسىنىڭ نامىسىن قورعايتىن «__________» كومانداسى!
6 «ءا» كلاسس اتىنان «__________» كومانداسى!
6 «ب» كلاسس اتىنان «__________» كومانداسى!

2 - جۇرگىزۋشى: ال ەندى، ويىنشىلار ويىنىمىزدىڭ ءوتۋ بارىسىنا قىسقاشا شولۋ جاساپ وتەيىك. ءبىزدىڭ ويىنىمىز ءى - تۋر: «بايگە». وسى تۋردا ويىنشىلار وزدەرىنىڭ ىزدەنىمپازدىعى مەن العىرلىعىن كورسەتەدى. جانە ول ەكى بولىمنەن تۇرادى: 1 - ءبولىم: « تاريحقا ساياحات»؛ 2 - ءبولىم: «ماقالدىڭ ءىزىن تاپ»؛

ءىى – تۋر: «جورعا»، ول دا ەكى بولىمنەن تۇرادى: 1 - ءبولىم «ۆيكتورينالىق سۇراقتار»، 2 - ءبولىم: «شاپشاڭ وقى»
ءىىى - تۋر: ءۇي جۇمىسى
ءىV - تۋر: «قارا جاشىك»
V – تۋر: « مارەگە جەتۋ»

1 - جۇرگىزۋشى: كەزدەيسوق ەمەس، اسىرەسە ادامنىڭ ويلاۋ كۇشىمەن بولعان، تاماشا جاڭالىقتاردىڭ ناقتى شىعۋ تاريحىن ءبىلۋ، وتە پايدالى. ول، تەك جاڭالىق اشۋ ونەرىنىڭ دامۋ تاسىلدەرىن كورنەكتى مىسالدارعا سۇيەنە وتىرىپ، تانىعاندارعا عانا پايدا اكەلەدى. گ.لەيبنيس

ەندەشە، ءى تۋرىمىزدى باستايمىز. ونىڭ ءى ءبولىمى «تاريحقا ساياحات» دەپ اتالادى. ياعني ءقازىر ءاربىر توپتان ءبىر - ءبىر ويىنشىدان شىعىپ، وزدەرىنە بەرىلگەن بەلگىلى ءبىر ماتەماتيكالىق ۇعىمنىڭ شىعۋ تاريحىن زالدا وتىرعان كورەرمەندەرگە ۇعىنىقتى، ۇتىمدى جانە تاقىرىپتان اۋىتقىماي ءتۇسىندىرىپ بەرەدى. ايتىلعان وي نەعۇرلىم تۇسىنىكتى ءارى ناقتى بولسا، ءادىل - قازى مۇشەلەرىنىڭ قويار باعاسى دا سونشالىقتى جوعارى بولادى. سونىمەن «بايگە»!

2 - جۇرگىزۋشى:
تاماشا! وسى قىسقا دا نۇسقا، ءبىراق قاجەت ينفورماسيا ءبىزدىڭ زالدا وتىرعان كورەرەمەندەرىمىزگە ارتىق ەتپەسى انىق. ەندى، ءىى بولىمگە نازار اۋدارايىق. ول «ماقالدىڭ ءىزىن تاپ» دەپ اتالادى. ياعني، سىزدەردىڭ الدارىڭىزداعى كارتوچكادا ماقالداردىڭ ءبىرىنشى بولىگى بەرىلگەن. سەندەر سونىڭ ەكىنشى جارتىسىن تابۋلارىڭىز كەرەك.
ەندى وسى بولىمگە ءادىل - قازىلاردىڭ قويار باعاسىن بىلەيىك.

1 - جۇرگىزۋشى:
ءىى تۋر «جورعا» دەپ اتالادى. ونىڭ ءبىرىنشى ءبولىمى كوماندا كاپيتاندارىنىڭ بىلىمدەرىن سىناۋعا ارنالعان. بۇل بولىمدە ويىنشىلارىمىز 1 مين ۋاقىت يشيندە قويىلعان سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە تىرىسادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 10 بالدىق ۇپايمەن ەسەپتەلىنەدى. بارلىق مۇمكىن ۇپاي سانى 100، ياعني 10 سۇراق. ەگەر كوماندا كاپيتاندارى دايىن بولسا، ولاردى سىزدەردىڭ قوشەمەتتەرىڭىزبەن ورتاعا شاقىرامىز. ءبىرىنشى «__________» كومانداسىنىڭ كاپيتانى _________. سونىمەن دايىنسىز با؟
1. قاراما – قارسى ساندار قوسىندىسى نەگە تەڭ (0)
2. بۇرىشتى ولشەيتىن قۇرال (ترانسپورتير)
3. ەڭ كىشى جاي سان (2)
4. تىكتورتبۇرىشتىڭ ءبىر بۇرىشىنان كەسىپ تۇسكەندە قانداي فيگۋرا شىعادى؟ (بەسبۇرىش)
5. 5 كە قاراما – قارسى سان (- 5)
6. الىمى بولىمىنەن ۇلكەن سان (بۇرىس)
7. كەرى ساندار كوبەيتىندىسى نەگە تەڭ؟ (وڭ سان)
8. دوڭگەلەك سالاتىن قۇرال (سيركۋل)
9. سولداتتىڭ «كرۋگوم» دەگەندەگى بۇرىلاتىن بۇرىشى (180 گرادۋس)
10. كوپبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ قوسىندىسى (پەريمەتر)
سىزگە ____ سۇراق قويىلعان بولاتىن، ءسىز سونىڭ ____ جاۋاپ بەردىڭىز.

2 - جۇرگىزۋشى: كەلەسى كەزەكتە «راديۋس» كومانداسىنىڭ كاپيتانى جاندوس، كوپ سوزباي ويىنىمىزدى باستايىق. جاندوس، دايىنسىز با؟
1. ءبولۋدىڭ ناتيجەسى. (ءبولىندى)
2. شەڭبەر راديۋسى 6سم، ديامەترى قانشا؟ (12 )
3. بەس تاياقتىڭ 10 شەتى بار؟ بەس جارىم تاياقتىڭ نەشە شەتى بار؟(12)
4. ءتۇزۋدىڭ ءبىر نۇكتەمەن بولىنگەن بولىگى نە؟ (ساۋلە)
5. ەڭ كىشى ناتۋرال سان (1)
6. ءۇش تۇيەقۇس ۇشىپ كەلە جاتتى. اڭشى ولاردىڭ بىرەۋىن اتىپ الدى. ولاردىڭ قانشاسى قالدى؟ (تۇيەقۇس ۇشپايدى)
7. تاڭبالارى بىردەي سانداردىڭ كوبەيتىندىسى قانداي سان (وڭ سان)
8. جارتى تەڭگەنىڭ جارتىسى (25)
9. - 5 كە كەرى سان؟ (- 1/5)
10. 0 دەن ۇلكەن سانداردىڭ تاڭباسى؟ (وڭ)
سىزگە ____ سۇراق قويىلعان بولاتىن، ءسىز سونىڭ ____ جاۋاپ بەردىڭىز.

1 - جۇرگىزۋشى: ەندىگى كەزەكتە «__________» كومانداسىنىڭ كاپيتانى _________. _________ دايىنسىز با؟
1. شەڭبەردىڭ ديامەترى 20 سم، راديۋسى قانشا؟ (10سم)
2. پارلاپ جەگىلگەن اتتا 30 كم شاپتى. ءار ات قانشا كم شاپتى؟(30)
3. قوسۋ ناتيجەسى نە؟ (قوسىندى)
4. ارحيمەدتىڭ ۆاننادان شىعىپ، ايقايلاعان ءسوزى. (ەۆريكا)
5. 69عا كەرى سان (1/69)
6. تاۋلىكتىڭ 24 تەن ءبىر بولىگى (ساعات)
7. ەڭ ۇلكەن ەكى تاڭبالى سان (99)
8. پيفاگور تەورەماسىن ويلاپ تاپقان كىم؟ (پيفاگور)
9. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى (پروپورسيا)
10. 3 قوسۋ 2 كوبەيتۋ 4 نەشەگە تەڭ؟ (11)
سىزگە ____ سۇراق قويىلعان بولاتىن، ءسىز سونىڭ ____ جاۋاپ بەردىڭىز.
سونىمەن ءى ءبولىمنىڭ ناتيجەلەرىمەن تانىس بولايىق. «__________» كومانداسى ءوزىنىڭ تاپقىر كاپيتانىنىڭ ارقاسىندا ____ ۇپاي سانىنا يە بولىپ وتىر، ال «__________» كومانداسى ____ ۇپايدى قانجىعاسىنا بايلاسا، «__________» كومانداسى ____ ۇپايدى ەنشىلەنەدى.

2 - جۇرگىزۋشى: ءى ءبولىمنىڭ قورىتىندىلارىمەن تانىس بولساق، ەكىنشى ءبولىمدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىز. ول «شاپشاڭ وقى» دەپ اتالادى. ياعني ءقازىر ءار كوماندادان ءبىر - ءبىر ويىنشىدان شىعىپ الدارىڭىزداعى ەكراندا بەرىلگەن سيقىرلى سويلەمدەردى تەز ءارى دۇرىس وقۋلارىڭىز قاجەت. ءاربىر قاتەسىز جانە شاپشاڭ وقىلعان سويلەمگە 10 بالدىق ۇپاي بەرىلەدى. ءار كوماندادان ويىنشىلارىمىز دايىن وتىرسا ويىنىمىزدى باستايمىز. سونىمەن «__________» كومانداسىنىڭ ويىنشىسى ________ ەكرانعا نازار اۋدارىڭىز.________
____ سويلەمدى دۇرىس وقىدى.

1 - جۇرگىزۋشى: كەلەسى كەزەك «__________» كومانداسىنىڭ ويىنشىسى _________ وزىڭىزدە، ەندەشە ەكرانعا نازار اۋدارىڭىز. _______ ____ سويلەمدى دۇرىس وقىدى.

2 - جۇرگىزۋشى: ەندىگى كەزەكتە «_______» كومانداسىنىڭ ويىنشىسى ________ سىزدە، ەكرانعا نازار اۋدارىڭىز. _______ ____ سويلەمدى دۇرىس وقىدى.
ءىى ءبولىمنىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا «__________» كومانداسى ___ ۇپايعا يە بولادى، ال «__________» كومانداسى ____ قانجىعالاسا،«__________» كومانداسى ____ ۇپايعا قولى جەتتى.

1 - جۇرگىزۋشى: سوناۋ - سوناۋ الىسقا جۇزسەڭ دەسەڭ كەمەلەر،
تىلسىم سىرلى عارىشقا ۇشسىن دەنەلەر،
جاساۋ ءۇشىن ءبارىن دە ماتەماتيكا –
ەڭ ماڭىزدى عىلىم بۇل،
سوندىقتان دا، سوندىقتان دا سول عىلىمنىڭ ءتىلىن ءبىل.
ەندىگى كەزەكتى ءۇي جۇمىسىنا بەرسەك دۇرىس شىعار دەپ ويلايمىز. سونىمەن، ءار كوماندا وزدەرىنىڭ سالعان سۋرەتتەرىن تورەشىلەرگە جانە وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرىپ ءوتسىن.

2 - جۇرگىزۋشى: كوڭىلدى تاپقىشتار، بىلگىشتەر
بار ونەرىن الدارىنا سالادى.
كىم ءبىلىمدى، كوپ وقىعان بولسا ەگەر
بۇگىنگى ويىن جەڭىمپازى بولادى.
بۇل تۋر «قارا جاشىك» دەپ اتالادى. بۇل سايىس دۇرىستاپ ويلانىپ جاۋاپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان ءاربىر كوماندانىڭ ويىنشىلارى بىرىگىپ ويلانىپ، جاۋابىن سول كوماندانىڭ ءبىر مۇشەسى ايتادى. بۇل تۋردا دا ءار دۇرىس شەشىلگەن سۇراق 10 بالمەن ەسەپتەلەدى. بۇرىن بولعان كوماندا ويىندى توقتاتۋىن سۇرايدى، ولاردىڭ بەرگەن جاۋابى دۇرىس ەمەس جاعدايدا كەلەسى كومانداعا مۇمكىندىك تۋادى.

1. كىمدى نەمەسە نەنى ۇلى ماتەماتيك پلاتون «مىلقاۋ ۇستاز» دەپ اتادى؟ (كىتاپ)
2. قاعاز بەتىنە شەڭبەر سىزىپ، قارا جاشىكتىڭ ىشىندە نە بار ەكەن تاۋىپ كور. (جاشىك بوس، سەبەبى ءنول لاتىن تىلىندە بوس دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى)
3. بۇل قۇرالداردىڭ قولادان جاسالعان تۇرلەرىن ارحەولوگتار ەجەلگى پومپەي قالاسىنان كوپتەپ تاپقان. ال رەسەيدە بۇل قۇرالداردى نوۆگورود قالاسىنداعى قازبا جۇمىستارى كەزىندە تاپقان. ەجەلگى گرەكيادا وسى قۇرالدى يگەرە ءبىلۋ اسقان شەبەرلىك دەپ تانىلسا، ال ونىڭ كومەگىمەن ەسەپتەردى شىعارا بىلگەن ادامدى ۇلكەن اقىل يەسى دەپ ساناعان. بۇل قۇرالدىڭ ارحيتەكتۋرا مەن قۇرىلىستا ورنى ەرەكشە. جۇزدەگەن جىلدار بويىنا ونىڭ قۇرىلىمى وزگەرمەگەن. ال قازىرگى كەزدە ونى ءاربىر وقۋشى قولدانا بىلەدى. سونىمەن قارا جاشىكتە جاتقان قانداي قۇرال؟ (سيركۋل)

1 - جۇرگىزۋشى: ال كوماندا ويىنشىلارى ويلانىپ، تولعانىپ، پىكىر تالاستىرىپ جاتقاندا ءبىز زالداعى كورەرمەندەرمەن ويىن ۇيىمداستىرعىمىز كەلىپ وتىر. ويىن «كىم جۇيرىك؟» دەپ اتالادى.(كورەرمەندەرمەن جۇمىس)

2 - جۇرگىزۋشى: ومىردە ويلاپ تۇرساڭ ءبارى دە ەسەپ
اۋىرساڭ ىشەتۇعىن ءدارى دە ەسەپ
ەسەپسىز سۇرگەن ءومىر مازمۇنسىز - اۋ
دۇنيەنىڭ بار تۇلعاسى ەسەپ دەسەك

1. ساعات 22. 00 - دە جاۋىن جاۋىپ تۇرسا، 24 ساعاتتان كەيىن كۇننىڭ جارقىراپ تۇرۋى مۇمكىن بە؟(جوق)
2. اسەم پوەزدىڭ باسىنان ەسەپتەگەندە 7 - ۆاگونعا وتىردى. مارينا پوەزدىڭ سوڭىنان ەسەپتەگەندە 7 - ۆاگونعا وتىردى. سوندا قىزدار ءبىر ۆاگوندا بولدى. پوەزدا نەشە ۆاگون بولعان؟(13)
3. ساۋلەدە 6 ساقينا بار، ونىڭ 5 - ەۋىنىڭ ماسساسى بىردەي، 1 - ەۋى جەڭىل. تارازىعا ەكى رەت قانا ولشەپ، جەڭىل ساقينانى قالاي انىقتاۋعا بولادى؟

1 - جۇرگىزۋشى: وسىمەن ءبىز ءوزىمىزدىڭ سايىسىمىزدىڭ دا سوڭىنا كەلىپ جەتتىك. ەندىگى ءسوز كەزەگى تورەشىلەر وزدەرىڭىزدە.

2 - جۇرگىزۋشى: وسىمەنەن بۇل قىزىقتى تامامداساق،
بۇل جايدى ايتامىز با جامان بولساق؟
ۇيرەندىك بىلمەگەندى وسى جولى،
تاعى دا ۇيرەنەرمىز امان بولساق!

1 - جۇرگىزۋشى: بۇگىنگى ويىنىمىز بارشاڭىزدىڭ كوڭىلدەرڭىزدەن شىقتى دەگەن ۇمىتپەن، قاتىسىپ وتىرعان ۇستازدار مەن تاربيەشىلەرگە العىسىمىزدى ايتىپ، سايىسىمىزدى جابىق دەپ جاريالايمىز. نازارلارىڭىزعا راقمەت!