ءبىز قۇقىقتى بىلەمىز!
اشىق ساباق تاقىرىبى: ءبىز قۇقىقتى بىلەمىز! (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ جىل بويى العان بىلىمدەرىن قورىتىندىلاۋ.
مىندەتتەرى:
- مەكتەپكە دەيىنگى باعدارلامانىڭ يگەرىلۋىن انىقتاۋ.
- بالالاردىڭ قۇقىقتىق بىلىمدەرىن تياناقتاپ جەتىلدىرۋ.
ساباقتا قولدانىلعان ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ساحنالاۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، ورامال، قۋىرشاق، ەسەپتەر، سوزدەر، اداسقان ارىپتەر جازىلعان، سان قۇرامىن انىقتاۋعا ارنالعان كارتوچكالار، قالام، قىزىل، كوك ءتۇستى قارىنداشتار.
ساباقتىڭ بارىسى
شاتتىق شەڭبەر.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار! بۇگىن بىزگە مەكتەپتەن ۇستازدار قوناققا كەلىپتى. كانە ءبارىمىز امانداسايىق.
- سالەمەتسىزدەر مە!
- بالالار ۇستازدارعا ءبىزدىڭ باقشامىز جايلى نە ايتىپ بەرە الاسىڭدار؟
- «ءبىزدىڭ بالاباقشادا» ولەڭىن ايتايىق.
بالاباقشا ەسىگىن،
ۇشكە تولا اشقانبىز.
بالاپانداي ءوسىرىپ،
ماپەلەيدى باقشامىز.
بۇل ەكىنشى ءۇيىمىز،
ءبىر تۋعانبىز ءبارىمىز.
ءبىز وسى ءۇيدىڭ گۇلىمىز،
ءبىز وسى ءۇيدىڭ ءسانىمىز.
بۇل قۇشاعى تىم ىستىق،
مەكتەبىمىز باستاپقى.
مۇندا جاقىن تۋىستىق،
مۇندا تۇڭعىش دوس تاپتىق.
- وتە جاقسى بالالار. بالالار قالاي ويلايسىڭدار ۇستازدار نەگە بىزگە قوناققا كەلدى؟
- ويتكەنى ءبىز بيىل مەكتەپكە بارامىز،- دەيدى.
- ءبىزدىڭ ءبىلىمىمىزدى كورۋگە.
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ال ەندەشە ورنىمىزعا وتىرايىق.
1 سلايد.
- بالالار قاراڭدارشى كىم كەلگەنىن.
2 سلايد.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار! مەن «قۇقىقتانۋ ەلىنىڭ» مەكتەبىنەن كەلگەن ۇستازبىن.
- سەندەردىڭ مەكتەپكە دايىندىقتارىڭمەن قاتار، قۇقىقتىق بىلىمدەرىڭدى بىلگىم كەلەدى. سەندەر «قۇقىق» نە ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟
- ارينە بىلەمىز،- دەيدى بالالار.
- بالالار كانە «قۇقىق» دەگەن نە ەكەنىن ساحنالاپ كورسەتەيىك. ورتاعا گۇلناز بەن ءاليا شىعىپ كورىنىس كورسەتەدى.
ساحنالاۋ. «قۇقىق» دەگەن نە؟
- اجە، مەن جاڭا راديو تىڭداپ وتىرعان كەزىمدە ءبىر قىزىقتى ءسوز ەستىدىم،- دەيدى ءاليا كۇلىپ.
- سول ءسوز ەسىڭدە مە؟
- ەسىمدە، ءبىراق ايتايىن دەسەم، ءتىلىم كەلمەيدى. «ۇقىق، قۇقىق» پا، ايتەۋىر وسى سوزگە ۇقسايتىن ءسوز. بۇل نە دەگەن ءسوز؟ اجە ول زات پا، نە ءوزى؟
- اينالايىن ءاليا، ول زات ەمەس. «قۇقىق» ءسوزى ءار ادامنىڭ ءوز باسىنىڭ ەركى بار دەگەن ماعىنادا قولدانىلادى.
- مەنىڭ دە قۇقىعىم بار ما؟
- بار. مىناۋ سەنىڭ جاقسى كورەتىن ويىنشىعىڭ، ونى ساعان كىم سىيلادى؟
- اعاتايىم سىيلادى.
- بۇل سەنىڭ ويىنشىعىڭ. مەن ونى بىرەۋگە سىيلاۋعا قۇقىم جوق. نەگە؟
- ول مەنىڭ قۋىرشاعىم. مەن ونى ەشكىمگە سىيلامايمىن.
- دۇرىس. وعان سەنىڭ قۇقىڭ بار. ادامنىڭ قۇقىعى مەن قاتار مىندەتى بولادى. ونىڭ ءبارى «قۇقىقتانۋ ەلىنىڭ» كىتابىندا جازىلعان.
3 سلايد.
- «قۇقىق» نە ەكەنىن بىلەدى ەكەنسىڭدەر. ال ەندى سەندەردىڭ قانداي قۇقىقتارىڭ بار ەكەنىن مەن تاپسىرمالارىم ارقىلى تەكسەرىپ كورەيىن. دايىنسىڭدار ما؟ وندا العا!
4 سلايد.
- سەندەر نەشە جاسقا دەيىن بالا بولىپ ەسەپتەلەسىڭدەر؟
- بالالار كوگالداعى گۇلدەردىڭ مىسالىن شىعارىپ، نەشە گۇل بار ەكەنىن ساناپ شىقساڭدار مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپتارىڭدى تاباسىڭدار.
5 سلايد.
بالالار مىسالداردى شىعارىپ، كوگالداعى گۇلدەردى سانايدى.
- بارلىعى 18 گۇل.
- سوندا بالالار سەندەر نەشە جاسقا دەيىن بالا بولىپ ەسەپتەلەسىڭدەر؟
- 18 جاسقا دەيىن.
6 سلايد.
- وتە جاقسى بالالار! كەلەسى تاپسىرما. الدارىڭداعى سىزبا بويىنشا سويلەم قۇراستىرىڭدار.
7 سلايد.
سويلەم قۇراستىرۋعا ارنالعان سىزبا.
- بالالار اركىمنىڭ الدىندا سىزبا بار، كانە قاراپ سويلەم قۇراستىرىڭدار. كىم قۇراستىرىپ بولسا، قولىن كوتەرىپ جاۋاپ بەرۋگە بولادى.
- بالالاردىڭ جاۋابى.
8 سلايد.
- بالالار سويلەمدەردى دە دۇرىس قۇراستىرا بىلدىڭدەر. ەندەشە كەلەسى سۇراعىم. اركىم ءوز سويلەمىن بىرەۋدىڭ ەسىمىمەن باستادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟
- ءاربىر بالا تۋىلعان كەزدەن باستاپ ەسىمى، اكەسىنىڭ اتى جانە تەگى بولۋعا قۇقىلى.
- ازاماتتىعى بولۋعا قۇقىلى.
- ۇلتى، ءدىنى مەن مادەنيەتىن ساقتاۋعا قۇقىلى.
- دۇرىس تاپتىڭدار. كەلەسى تاپسىرما. كەستەدەگى سان قۇرامىن انىقتاپ، قاجەتتى بولشەكتى ورنىنا قوي.
9 سلايد.
بالالار سان قۇرامىن انىقتاپ، بولشەكتەردى ورنىنا قويادى.
- سۋرەتتە «ايبوليت» ەرتەگىسى بەينەلەنگەن،- دەيدى.
10 سلايد.
- بالالار بۇل سۋرەتتەگى ەرتەگى بويىنشا قانداي قۇقىقتارىڭ بار ەكەنىن اتاڭدار.
- ءاربىر ادامنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋعا قۇقىعى بار.
- بالالار سەندەر وقۋ بىلەسىڭدەر مە؟ نۇكتەدەن باستاپ سىلتەمە جولىمەن وقىڭدار.
11 سلايد.
وقۋعا ارنالعان تىزبەكتى سوزدەر.
- بالالار ءار كىم ءوز تىزبەگىن وقىپ بەرۋگە بولادى.
بالالار سوزدەردى وقيدى.
12 سلايد.
- بالالار سەندەر وقىعان زاتتار نەگە جاتادى؟
- ويىنشىقتارعا.
- ولارمەن ءبىز نە ىستەيمىز؟
- وينايمىز.
- ويناۋ ءۇشىن ءبىز قانداي قۇقىعىمىزدى ءبىلۋ كەرەكپىز؟
- دەمالۋعا قۇقىلىمىز.
- بوس ۋاقىتىمىزدى وتكىزۋگە قۇقىلىمىز.
- جان - جاقتى دامىپ وسۋگە قۇقىلىمىز.
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ەندەشە سەرگىپ، دەمالىپ الىڭدار.
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ جىل بويى العان بىلىمدەرىن قورىتىندىلاۋ.
مىندەتتەرى:
- مەكتەپكە دەيىنگى باعدارلامانىڭ يگەرىلۋىن انىقتاۋ.
- بالالاردىڭ قۇقىقتىق بىلىمدەرىن تياناقتاپ جەتىلدىرۋ.
ساباقتا قولدانىلعان ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ساحنالاۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، ورامال، قۋىرشاق، ەسەپتەر، سوزدەر، اداسقان ارىپتەر جازىلعان، سان قۇرامىن انىقتاۋعا ارنالعان كارتوچكالار، قالام، قىزىل، كوك ءتۇستى قارىنداشتار.
ساباقتىڭ بارىسى
شاتتىق شەڭبەر.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار! بۇگىن بىزگە مەكتەپتەن ۇستازدار قوناققا كەلىپتى. كانە ءبارىمىز امانداسايىق.
- سالەمەتسىزدەر مە!
- بالالار ۇستازدارعا ءبىزدىڭ باقشامىز جايلى نە ايتىپ بەرە الاسىڭدار؟
- «ءبىزدىڭ بالاباقشادا» ولەڭىن ايتايىق.
بالاباقشا ەسىگىن،
ۇشكە تولا اشقانبىز.
بالاپانداي ءوسىرىپ،
ماپەلەيدى باقشامىز.
بۇل ەكىنشى ءۇيىمىز،
ءبىر تۋعانبىز ءبارىمىز.
ءبىز وسى ءۇيدىڭ گۇلىمىز،
ءبىز وسى ءۇيدىڭ ءسانىمىز.
بۇل قۇشاعى تىم ىستىق،
مەكتەبىمىز باستاپقى.
مۇندا جاقىن تۋىستىق،
مۇندا تۇڭعىش دوس تاپتىق.
- وتە جاقسى بالالار. بالالار قالاي ويلايسىڭدار ۇستازدار نەگە بىزگە قوناققا كەلدى؟
- ويتكەنى ءبىز بيىل مەكتەپكە بارامىز،- دەيدى.
- ءبىزدىڭ ءبىلىمىمىزدى كورۋگە.
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ال ەندەشە ورنىمىزعا وتىرايىق.
1 سلايد.
- بالالار قاراڭدارشى كىم كەلگەنىن.
2 سلايد.
- سالەمەتسىڭدەر مە بالالار! مەن «قۇقىقتانۋ ەلىنىڭ» مەكتەبىنەن كەلگەن ۇستازبىن.
- سەندەردىڭ مەكتەپكە دايىندىقتارىڭمەن قاتار، قۇقىقتىق بىلىمدەرىڭدى بىلگىم كەلەدى. سەندەر «قۇقىق» نە ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟
- ارينە بىلەمىز،- دەيدى بالالار.
- بالالار كانە «قۇقىق» دەگەن نە ەكەنىن ساحنالاپ كورسەتەيىك. ورتاعا گۇلناز بەن ءاليا شىعىپ كورىنىس كورسەتەدى.
ساحنالاۋ. «قۇقىق» دەگەن نە؟
- اجە، مەن جاڭا راديو تىڭداپ وتىرعان كەزىمدە ءبىر قىزىقتى ءسوز ەستىدىم،- دەيدى ءاليا كۇلىپ.
- سول ءسوز ەسىڭدە مە؟
- ەسىمدە، ءبىراق ايتايىن دەسەم، ءتىلىم كەلمەيدى. «ۇقىق، قۇقىق» پا، ايتەۋىر وسى سوزگە ۇقسايتىن ءسوز. بۇل نە دەگەن ءسوز؟ اجە ول زات پا، نە ءوزى؟
- اينالايىن ءاليا، ول زات ەمەس. «قۇقىق» ءسوزى ءار ادامنىڭ ءوز باسىنىڭ ەركى بار دەگەن ماعىنادا قولدانىلادى.
- مەنىڭ دە قۇقىعىم بار ما؟
- بار. مىناۋ سەنىڭ جاقسى كورەتىن ويىنشىعىڭ، ونى ساعان كىم سىيلادى؟
- اعاتايىم سىيلادى.
- بۇل سەنىڭ ويىنشىعىڭ. مەن ونى بىرەۋگە سىيلاۋعا قۇقىم جوق. نەگە؟
- ول مەنىڭ قۋىرشاعىم. مەن ونى ەشكىمگە سىيلامايمىن.
- دۇرىس. وعان سەنىڭ قۇقىڭ بار. ادامنىڭ قۇقىعى مەن قاتار مىندەتى بولادى. ونىڭ ءبارى «قۇقىقتانۋ ەلىنىڭ» كىتابىندا جازىلعان.
3 سلايد.
- «قۇقىق» نە ەكەنىن بىلەدى ەكەنسىڭدەر. ال ەندى سەندەردىڭ قانداي قۇقىقتارىڭ بار ەكەنىن مەن تاپسىرمالارىم ارقىلى تەكسەرىپ كورەيىن. دايىنسىڭدار ما؟ وندا العا!
4 سلايد.
- سەندەر نەشە جاسقا دەيىن بالا بولىپ ەسەپتەلەسىڭدەر؟
- بالالار كوگالداعى گۇلدەردىڭ مىسالىن شىعارىپ، نەشە گۇل بار ەكەنىن ساناپ شىقساڭدار مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپتارىڭدى تاباسىڭدار.
5 سلايد.
بالالار مىسالداردى شىعارىپ، كوگالداعى گۇلدەردى سانايدى.
- بارلىعى 18 گۇل.
- سوندا بالالار سەندەر نەشە جاسقا دەيىن بالا بولىپ ەسەپتەلەسىڭدەر؟
- 18 جاسقا دەيىن.
6 سلايد.
- وتە جاقسى بالالار! كەلەسى تاپسىرما. الدارىڭداعى سىزبا بويىنشا سويلەم قۇراستىرىڭدار.
7 سلايد.
سويلەم قۇراستىرۋعا ارنالعان سىزبا.
- بالالار اركىمنىڭ الدىندا سىزبا بار، كانە قاراپ سويلەم قۇراستىرىڭدار. كىم قۇراستىرىپ بولسا، قولىن كوتەرىپ جاۋاپ بەرۋگە بولادى.
- بالالاردىڭ جاۋابى.
8 سلايد.
- بالالار سويلەمدەردى دە دۇرىس قۇراستىرا بىلدىڭدەر. ەندەشە كەلەسى سۇراعىم. اركىم ءوز سويلەمىن بىرەۋدىڭ ەسىمىمەن باستادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟
- ءاربىر بالا تۋىلعان كەزدەن باستاپ ەسىمى، اكەسىنىڭ اتى جانە تەگى بولۋعا قۇقىلى.
- ازاماتتىعى بولۋعا قۇقىلى.
- ۇلتى، ءدىنى مەن مادەنيەتىن ساقتاۋعا قۇقىلى.
- دۇرىس تاپتىڭدار. كەلەسى تاپسىرما. كەستەدەگى سان قۇرامىن انىقتاپ، قاجەتتى بولشەكتى ورنىنا قوي.
9 سلايد.
بالالار سان قۇرامىن انىقتاپ، بولشەكتەردى ورنىنا قويادى.
- سۋرەتتە «ايبوليت» ەرتەگىسى بەينەلەنگەن،- دەيدى.
10 سلايد.
- بالالار بۇل سۋرەتتەگى ەرتەگى بويىنشا قانداي قۇقىقتارىڭ بار ەكەنىن اتاڭدار.
- ءاربىر ادامنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋعا قۇقىعى بار.
- بالالار سەندەر وقۋ بىلەسىڭدەر مە؟ نۇكتەدەن باستاپ سىلتەمە جولىمەن وقىڭدار.
11 سلايد.
وقۋعا ارنالعان تىزبەكتى سوزدەر.
- بالالار ءار كىم ءوز تىزبەگىن وقىپ بەرۋگە بولادى.
بالالار سوزدەردى وقيدى.
12 سلايد.
- بالالار سەندەر وقىعان زاتتار نەگە جاتادى؟
- ويىنشىقتارعا.
- ولارمەن ءبىز نە ىستەيمىز؟
- وينايمىز.
- ويناۋ ءۇشىن ءبىز قانداي قۇقىعىمىزدى ءبىلۋ كەرەكپىز؟
- دەمالۋعا قۇقىلىمىز.
- بوس ۋاقىتىمىزدى وتكىزۋگە قۇقىلىمىز.
- جان - جاقتى دامىپ وسۋگە قۇقىلىمىز.
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ەندەشە سەرگىپ، دەمالىپ الىڭدار.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.