بولاشاق مامانداردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار ارقىلى دامىتۋ
بولاشاق مامانداردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار ارقىلى دامىتۋدىڭ جولدارى
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى زاڭىندا»: «ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ باستى ماقساتى – ۇلتتىق جانە ادامزاتتىق مادەني قۇندىلىقتار نەگىزىندە جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋىنا قاجەتتى جاعداي جاساۋ»، - دەپ كورسەتىلگەن.
مۇعالىمدەر پەداگوگيكالىق، پسيحولوگيالىق، فيلوسوفيالىق، فيزيولوگيالىق جانە ت. ب. ءبىلىم سالالارىنىڭ ءتيىمدى زەرتتەۋ ناتيجەلەرى مەن الەمدىك وزىق تاجىريبەلەردىڭ الدىڭعى قاتارلى يدەيالارىن باسشىلىققا الادى. جاڭا كەزەڭدەگى ءمۇعالىمنىڭ شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەتىنىڭ مازمۇنى زەرتتەۋشىلىك قىزمەتتەن، جاڭا ىزدەنىستەردەن، وقۋشىمەن، اتا - انامەن تىعىز ىنتىماقتاستىقتان تۇرادى. جەكە تۇلعا قابىلەتتەرىنە باعىتتالعان وقىتۋ ءۇردىسى ءار ءمۇعالىمنىڭ وزىنە، ءوز ىسىنە جانە وزگەگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ ارتىپ، وقۋشىمەن قارىم - قاتىناسىن بەرىك سەنىمگە نەگىزدەگەندە عانا يگى ناتيجەسىن بايقاتۋى مۇمكىن.
قاي مەملەكەتتىڭ بولماسىن ىرگەتاسى، جارقىن بولاشاعى – ونىڭ ۇرپاعى. ولاي بولسا، تۇپتەپ كەلگەندە، ەلدىڭ ءتىلىنىڭ، تۋعان جەرىنىڭ، سالت - ءداستۇرىنىڭ، ءقادىر - قاسيەتىنىڭ ارتۋى سول جاس جەتكىنشەكتەردىڭ سانا - سەزىمى بولىپ تابىلادى. سول ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن دە، جوعارى ساپالى ازامات رەتىندە قالىپتاستىراتىن دا ءبىلىم وشاعى بولسا، بۇل - قوعامنىڭ ءبىلىم سالاسىنا قوساتىن تالاپتارىنان تۋىندايدى. وسى ماقساتتان تۋىنداعان ءبىلىم تۇجىرىمداماسىندا: «ءبىلىم سالاسىنداعى وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ ايقىن ماقساتى، ءبىر جاعىنان، گۋمانيتارلىق مادەنيەتتى جاراتىلىستانۋ - عىلىمي مادەنيەتپەن ۇيلەسىمدى بايلانىستىرۋ بولىپ تابىلادى»،- دەلىنگەن. مىنە، مۇنداي ماقساتقا جەتۋ - وقىتۋدىڭ ءادىس – تاسىلدەرى مەن ءار الۋان قۇرالدارىن قولدانۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ مىندەتىن جۇزەگە اسىرۋدى قاجەت ەتەدى.
انا ءتىلىن انا سۇتىمەن بويىنا دارىتپاعان، ونىڭ تۇنىعىنا قانىپ، تەرەڭىنە بويلاماعان بالا ءتىلدىڭ ءقادىرىن قايدان ءتۇسىنسىن؟! دەمەك، بەسىك جىرىنان باستالىپ، بالانىڭ بويىنا سىڭگەن انا ءتىلى وتباسىندا ۇزىلمەي، بالاباقشادا ۇلاسىپ، ودان ءارى مەكتەپ، كوللەدجبەن جالعاسىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىمەن اياقتالىپ جاتسا، مىنە، سوندا عانا ول مۇراتقا جەتپەك. وسى جۇيە ۇزىلمەگەندە عانا بالا ءتىلى انا تىلىنە اينالىپ، تاربيە – تاعىلىم ءتىلى، ونەر ءتىلى، عىلىم ءتىلى بولا الادى. ۇلى كەمەڭگەر شىڭعىس ايتماتوۆ ايتقانداي: «حالىقتىڭ ماڭگى عۇمىرى – ونىڭ تىلىندە. ءاربىر ءتىل ءوزىنىڭ حالقى ءۇشىن ۇلى». ەندەشە، بۇگىنگى تاڭدا ۇستاز كوتەرەر جۇك تە اۋىر، اۋقىمدى، سالماقتى. زامان العا جىلجىپ، قوعام وزگەرگەن سايىن جاڭا مازمۇندى وقۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ءومىر تالابىنا اينالۋدا. بۇگىنگى ستۋدەنت - ەرتەڭگى مامانعا قويىلىپ وتىرعان تاڭداۋ، ماقسات تا جوعارى. بالا تاربيەسى - قوعامنىڭ ازاماتىن دايارلاۋ جولىنداعى ابىرويلى ءىس. ويتكەنى تاريحتى جاسايتىن دا، تابيعاتقا قوجالىق ەتىپ، يگىلىككە يە بولاتىن دا حالىق جانە ونىڭ جاس ۇرپاعى.
ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارىندا بولاشاق مامانداردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن، كاسىپتىك دەڭگەيىن، تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرىن جان - جاقتى دامىتۋ ماقساتىنا كوپ كوڭىل بولىنەدى. مۇنداعى ءبىزدىڭ باستى ۇستانار مىندەت - ماقساتىمىز – حالىقتىڭ ءوز بەينەسىن اشاتىن سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرپىنا تاربيەلەۋ، گۋمانيتارلىق باعىتتا كوپ كوڭىل ءبولۋ، حالقىمىزدىڭ تاريحى، ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنەن ماعلۇمات بەرۋ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى زاڭىندا»: «ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ باستى ماقساتى – ۇلتتىق جانە ادامزاتتىق مادەني قۇندىلىقتار نەگىزىندە جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋىنا قاجەتتى جاعداي جاساۋ»، - دەپ كورسەتىلگەن.
مۇعالىمدەر پەداگوگيكالىق، پسيحولوگيالىق، فيلوسوفيالىق، فيزيولوگيالىق جانە ت. ب. ءبىلىم سالالارىنىڭ ءتيىمدى زەرتتەۋ ناتيجەلەرى مەن الەمدىك وزىق تاجىريبەلەردىڭ الدىڭعى قاتارلى يدەيالارىن باسشىلىققا الادى. جاڭا كەزەڭدەگى ءمۇعالىمنىڭ شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەتىنىڭ مازمۇنى زەرتتەۋشىلىك قىزمەتتەن، جاڭا ىزدەنىستەردەن، وقۋشىمەن، اتا - انامەن تىعىز ىنتىماقتاستىقتان تۇرادى. جەكە تۇلعا قابىلەتتەرىنە باعىتتالعان وقىتۋ ءۇردىسى ءار ءمۇعالىمنىڭ وزىنە، ءوز ىسىنە جانە وزگەگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ ارتىپ، وقۋشىمەن قارىم - قاتىناسىن بەرىك سەنىمگە نەگىزدەگەندە عانا يگى ناتيجەسىن بايقاتۋى مۇمكىن.
قاي مەملەكەتتىڭ بولماسىن ىرگەتاسى، جارقىن بولاشاعى – ونىڭ ۇرپاعى. ولاي بولسا، تۇپتەپ كەلگەندە، ەلدىڭ ءتىلىنىڭ، تۋعان جەرىنىڭ، سالت - ءداستۇرىنىڭ، ءقادىر - قاسيەتىنىڭ ارتۋى سول جاس جەتكىنشەكتەردىڭ سانا - سەزىمى بولىپ تابىلادى. سول ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن دە، جوعارى ساپالى ازامات رەتىندە قالىپتاستىراتىن دا ءبىلىم وشاعى بولسا، بۇل - قوعامنىڭ ءبىلىم سالاسىنا قوساتىن تالاپتارىنان تۋىندايدى. وسى ماقساتتان تۋىنداعان ءبىلىم تۇجىرىمداماسىندا: «ءبىلىم سالاسىنداعى وقۋ - تاربيە ءۇردىسىنىڭ ايقىن ماقساتى، ءبىر جاعىنان، گۋمانيتارلىق مادەنيەتتى جاراتىلىستانۋ - عىلىمي مادەنيەتپەن ۇيلەسىمدى بايلانىستىرۋ بولىپ تابىلادى»،- دەلىنگەن. مىنە، مۇنداي ماقساتقا جەتۋ - وقىتۋدىڭ ءادىس – تاسىلدەرى مەن ءار الۋان قۇرالدارىن قولدانۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ مىندەتىن جۇزەگە اسىرۋدى قاجەت ەتەدى.
انا ءتىلىن انا سۇتىمەن بويىنا دارىتپاعان، ونىڭ تۇنىعىنا قانىپ، تەرەڭىنە بويلاماعان بالا ءتىلدىڭ ءقادىرىن قايدان ءتۇسىنسىن؟! دەمەك، بەسىك جىرىنان باستالىپ، بالانىڭ بويىنا سىڭگەن انا ءتىلى وتباسىندا ۇزىلمەي، بالاباقشادا ۇلاسىپ، ودان ءارى مەكتەپ، كوللەدجبەن جالعاسىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىمەن اياقتالىپ جاتسا، مىنە، سوندا عانا ول مۇراتقا جەتپەك. وسى جۇيە ۇزىلمەگەندە عانا بالا ءتىلى انا تىلىنە اينالىپ، تاربيە – تاعىلىم ءتىلى، ونەر ءتىلى، عىلىم ءتىلى بولا الادى. ۇلى كەمەڭگەر شىڭعىس ايتماتوۆ ايتقانداي: «حالىقتىڭ ماڭگى عۇمىرى – ونىڭ تىلىندە. ءاربىر ءتىل ءوزىنىڭ حالقى ءۇشىن ۇلى». ەندەشە، بۇگىنگى تاڭدا ۇستاز كوتەرەر جۇك تە اۋىر، اۋقىمدى، سالماقتى. زامان العا جىلجىپ، قوعام وزگەرگەن سايىن جاڭا مازمۇندى وقۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ءومىر تالابىنا اينالۋدا. بۇگىنگى ستۋدەنت - ەرتەڭگى مامانعا قويىلىپ وتىرعان تاڭداۋ، ماقسات تا جوعارى. بالا تاربيەسى - قوعامنىڭ ازاماتىن دايارلاۋ جولىنداعى ابىرويلى ءىس. ويتكەنى تاريحتى جاسايتىن دا، تابيعاتقا قوجالىق ەتىپ، يگىلىككە يە بولاتىن دا حالىق جانە ونىڭ جاس ۇرپاعى.
ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارىندا بولاشاق مامانداردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن، كاسىپتىك دەڭگەيىن، تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرىن جان - جاقتى دامىتۋ ماقساتىنا كوپ كوڭىل بولىنەدى. مۇنداعى ءبىزدىڭ باستى ۇستانار مىندەت - ماقساتىمىز – حالىقتىڭ ءوز بەينەسىن اشاتىن سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرپىنا تاربيەلەۋ، گۋمانيتارلىق باعىتتا كوپ كوڭىل ءبولۋ، حالقىمىزدىڭ تاريحى، ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنەن ماعلۇمات بەرۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: باعاندار. بەتتىڭ ولشەمدەرى، ەرنەۋلەرى.
