بۇلشىق ەت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۇلشىق ەت.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامنىڭ قوزعالىس جۇيەسىنىڭ نەگىزگى بولىگى – بۇلشىق ەتپەن تانىستىرۋ، ولاردىڭ قانداي ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن كورسەتۋ؛ وزىندىك باقىلاۋ جۇرگىزۋ؛ سالىستىرۋ مەن تالداۋ ادىستەرىن ۇيرەتۋ؛ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندە تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ گيگيەنالىق داعدىسى قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «ادام قاڭقاسى» پلاكاتى، «ادام قاڭقاسى»، «بۇلشىقەت»، «دەنە سىمباتىنىڭ بۇزىلۋى» سىزبالارى، سانتيمەترلىك تاسپا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
- بالالار، سەندەر ەرتەگىنى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟ ەستەرىڭە تۇسىرىڭدەرشى، مىنا سوزدەر قاي ەرتەگىدەن الىنعان؟
ەرتە - ەرتە ەرتەدە ءبىر پاتشانىڭ قىزى - التىن بۇرىمدى سۇلۋ ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ ءجۇرىسى اققۋدىڭ جۇزگەنىندەي ادەمى ەدى، بويى - وقتاي ءتۇزۋ، دەنەسى - سىمباتتى ەدى.
(ورىس حالقىنىڭ التىن بۇرىمدى ۆاسيليسا تۋرالى ەرتەگىسى)
- «وقتاي ءتۇزۋ» جانە «دەنەسى سىمباتتى» دەگەن سوزدەردى قالاي تۇسىنەمىز؟
- دەنە سىمباتتى بولۋى ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- ادام ءوزىنىڭ ءجۇرىس - تۇرىسىن ءوزى قالىپتاستىرا الا ما؟
- دەنە ءبىتىمى قيسىق ادام قانداي ماماندىقتى يگەرە المايدى؟
II. اقپاراتتىق بلوك.
(بالالارعا جادناما بەرىلەدى، ونى اتا - انالارىنا كورسەتۋى كەرەك).
قىمباتتى بالالار! قۇرمەتتى اتا - انالار! ەستەرىڭىزدە بولسىن!
1. بالانىڭ دەنە ءبىتىمىنىڭ دۇرىس قالىپتاسپاۋى دەنساۋلىققا زيان كەلتىرىپ قانا قويمايدى، ول ادامنىڭ بۇكىل ءومىرىن زايا ەتەدى.
2. بالانىڭ دەنە سىمباتى ۇستەل باسىندا، پارتادا نەمەسە ويناعان كەزدە دۇرىس وتىرماۋ سالدارىنان بۇزىلادى.
3. وتىرعان كەزدە اياقتى نىق باسىپ وتىرۋ قاجەت، ارقا مەن قول، باس پەن اياق، كەۋدە سيممەتريالى ورنالاسۋى ءتيىس.
4. وتىرعان كەزدە ادامنىڭ ارقاسى ورىندىق ارقاسىنا ءتيىپ تۇرۋى قاجەت، ال كەۋدە مەن ۇستەل اراسىندا 1، 5 — 2 سم قاشىقتىق بولۋى ءتيىس.
5. كوز بەن ۇستەلدىڭ اراسىندا 30 سم قاشىقتىق بولۋى قاجەت.
6. كىتاپتى ەڭكەيتىپ، ال داپتەردى 30 گرادۋسقا قيسايتىپ ۇستاۋ قاجەت.
7. جانتايىپ جاتىپ وقۋعا جانە ۇنەمى ءبىر قولعا سالماق سالۋعا بولمايدى.
8. دەنە سىمباتىن ۆەلوسيپەد تە بۇزادى.
9. دەنە ءبىتىمىن تۇزەتۋ ءۇشىن قاتتى ماتراسقا جاتىپ ۇيىقتاۋ كەرەك.
10. دەنە ءبىتىمىن تۇزەتۋ ءۇشىن بالالار كۇندەلىكتى جاتتىعۋ جاساپ، ءوز – ءوزىن باقىلاپ ءجۇرۋى قاجەت.
III. نەگىزگى بلوك.
1. بالالار قولى مەن اياعىن ۇستاپ كورەدى. سول قولىمەن وڭ قولىنىڭ
شىنتاقتان جوعارى قاتتى بۇلشىقەتىن ۇستاپ كورەدى. قولدى بۇككەندە بۇلشىقەت قاتايا تۇسەدى. بالالار جۇپتاسىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ قولىنىڭ بۇلشىقەتىن سانتيمەترلىك تاسپامەن ولشەيدى: الدىمەن بۇلشىقەتتىڭ قول بوس تۇرعانداعى قالپى، سودان سوڭ بۇگىلگەن كەزدەگى قالپى ولشەنەدى. ناتيجەسى داپتەرگە نەمەسە تاقتاعا جازىلادى. بۇلشىقەت قىسقاردى، جيىرىلدى، جازىلدى. بالالار «بۇلشىقەت» كەستەسىنە قاراپ، ءاربىر دەنە مۇشەسىنىڭ ءوز بۇلشىقەتى بولاتىنىنا نازار اۋدارادى.
2. وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقۋ.
- سوزدىكپەن جۇمىس ىستەۋ
- تاجىريبە جاساۋ
- تاقىرىپقا قاتىستى اڭگىمە قۇرۋعا بولادى (ءماتىننىڭ سوڭىنداعى سۇراقتاردى قويۋعا دا بولادى)
3. وزەكتى سۇراق.
- نەگە دەنە تۇرقى بۇزىلعان ادامنىڭ جۇرەگى، وكپەسى مەن وزگە دە ىشكى اعزالارىنىڭ جۇمىسى بۇزىلادى، ال سپورتپەن اينالىساتىن ادامدار كەڭ يىقتى، اياق - قولى كۇشتى بولىپ كەلەدى؟ ونداي ادامداردىڭ كۇشتى جانە شاپشاڭ بولۋىنىڭ سىرى نەدە؟
بالالار ءوز پىكىرلەرىن بىلدىرەدى، قورىتىندى جاساپ، تالدايدى.
4. دەنى ساۋ ادامدى سيپاتتايتىن سوزدەردى تاڭداپ الىڭدار:
ادەمى -شيراق - وقتاي ءتۇزۋ - مىقتى
ەڭكىش -سىلبىر - سىمداي ءتۇزۋ - ەبەدەيسىز
كۇشتى -قىزىلشىرايلى - سەمىز - سىپتاي
- دەنى ساۋ ادام بولۋعا نە كومەكتەسەدى؟
- ءبىز قانداي قۇپيالاردى بىلەمىز؟
ءبىرىنشى قۇپيا - جاقسى مىنەز.
ەكىنشى قۇپيا - شىنىققان دەنە.
ءۇشىنشى قۇپيا — دۇرىس تاماقتانۋ.
ءتورتىنشى قۇپيا - كۇن ءتارتىبىن ساقتاۋ.
بەسىنشى قۇپيا - كۇن سايىن دەنە ەڭبەگىمەن اينالىسۋ.
- سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، وسىنىڭ ءبارىن كۇن سايىن جاساۋعا بولا ما؟
قورىتىندى. ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىن كۇتۋى قاجەت.
IV. قورىتىندى بلوك.
1. «ءوزىڭدى تەكسەر» ءبولىمىنىڭ سۇراقتارى:
- ادام قوزعالىسىندا بۇلشىقەت پەن سۇيەكتەر قانداي ءرول اتقارادى؟
- جۇگىرگەندە جانە جۇزگەندە كەۋدەنىڭ، قولدار مەن اياقتاردىڭ قانداي بۇلشىقەتى داميدى؟
- بۇلشىقەتتى دامىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت؟
2. ءبىلىمپازدارعا ارنالعان ءبولىم.
نەگەشتىڭ سۇراعى:
- نەلىكتەن بالانى «قارتايعان بالا» دەپ اتايدى؟
V. ءۇي تاپسىرماسى: «بۇلشىق ەت» ءماتىنىن وقۋ، اتا - انالارىمەن بىرگە جادنامانى پىسىقتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامنىڭ قوزعالىس جۇيەسىنىڭ نەگىزگى بولىگى – بۇلشىق ەتپەن تانىستىرۋ، ولاردىڭ قانداي ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن كورسەتۋ؛ وزىندىك باقىلاۋ جۇرگىزۋ؛ سالىستىرۋ مەن تالداۋ ادىستەرىن ۇيرەتۋ؛ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جونىندە تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ؛ وقۋشىلاردىڭ گيگيەنالىق داعدىسى قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «ادام قاڭقاسى» پلاكاتى، «ادام قاڭقاسى»، «بۇلشىقەت»، «دەنە سىمباتىنىڭ بۇزىلۋى» سىزبالارى، سانتيمەترلىك تاسپا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
- بالالار، سەندەر ەرتەگىنى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟ ەستەرىڭە تۇسىرىڭدەرشى، مىنا سوزدەر قاي ەرتەگىدەن الىنعان؟
ەرتە - ەرتە ەرتەدە ءبىر پاتشانىڭ قىزى - التىن بۇرىمدى سۇلۋ ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ ءجۇرىسى اققۋدىڭ جۇزگەنىندەي ادەمى ەدى، بويى - وقتاي ءتۇزۋ، دەنەسى - سىمباتتى ەدى.
(ورىس حالقىنىڭ التىن بۇرىمدى ۆاسيليسا تۋرالى ەرتەگىسى)
- «وقتاي ءتۇزۋ» جانە «دەنەسى سىمباتتى» دەگەن سوزدەردى قالاي تۇسىنەمىز؟
- دەنە سىمباتتى بولۋى ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- ادام ءوزىنىڭ ءجۇرىس - تۇرىسىن ءوزى قالىپتاستىرا الا ما؟
- دەنە ءبىتىمى قيسىق ادام قانداي ماماندىقتى يگەرە المايدى؟
II. اقپاراتتىق بلوك.
(بالالارعا جادناما بەرىلەدى، ونى اتا - انالارىنا كورسەتۋى كەرەك).
قىمباتتى بالالار! قۇرمەتتى اتا - انالار! ەستەرىڭىزدە بولسىن!
1. بالانىڭ دەنە ءبىتىمىنىڭ دۇرىس قالىپتاسپاۋى دەنساۋلىققا زيان كەلتىرىپ قانا قويمايدى، ول ادامنىڭ بۇكىل ءومىرىن زايا ەتەدى.
2. بالانىڭ دەنە سىمباتى ۇستەل باسىندا، پارتادا نەمەسە ويناعان كەزدە دۇرىس وتىرماۋ سالدارىنان بۇزىلادى.
3. وتىرعان كەزدە اياقتى نىق باسىپ وتىرۋ قاجەت، ارقا مەن قول، باس پەن اياق، كەۋدە سيممەتريالى ورنالاسۋى ءتيىس.
4. وتىرعان كەزدە ادامنىڭ ارقاسى ورىندىق ارقاسىنا ءتيىپ تۇرۋى قاجەت، ال كەۋدە مەن ۇستەل اراسىندا 1، 5 — 2 سم قاشىقتىق بولۋى ءتيىس.
5. كوز بەن ۇستەلدىڭ اراسىندا 30 سم قاشىقتىق بولۋى قاجەت.
6. كىتاپتى ەڭكەيتىپ، ال داپتەردى 30 گرادۋسقا قيسايتىپ ۇستاۋ قاجەت.
7. جانتايىپ جاتىپ وقۋعا جانە ۇنەمى ءبىر قولعا سالماق سالۋعا بولمايدى.
8. دەنە سىمباتىن ۆەلوسيپەد تە بۇزادى.
9. دەنە ءبىتىمىن تۇزەتۋ ءۇشىن قاتتى ماتراسقا جاتىپ ۇيىقتاۋ كەرەك.
10. دەنە ءبىتىمىن تۇزەتۋ ءۇشىن بالالار كۇندەلىكتى جاتتىعۋ جاساپ، ءوز – ءوزىن باقىلاپ ءجۇرۋى قاجەت.
III. نەگىزگى بلوك.
1. بالالار قولى مەن اياعىن ۇستاپ كورەدى. سول قولىمەن وڭ قولىنىڭ
شىنتاقتان جوعارى قاتتى بۇلشىقەتىن ۇستاپ كورەدى. قولدى بۇككەندە بۇلشىقەت قاتايا تۇسەدى. بالالار جۇپتاسىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ قولىنىڭ بۇلشىقەتىن سانتيمەترلىك تاسپامەن ولشەيدى: الدىمەن بۇلشىقەتتىڭ قول بوس تۇرعانداعى قالپى، سودان سوڭ بۇگىلگەن كەزدەگى قالپى ولشەنەدى. ناتيجەسى داپتەرگە نەمەسە تاقتاعا جازىلادى. بۇلشىقەت قىسقاردى، جيىرىلدى، جازىلدى. بالالار «بۇلشىقەت» كەستەسىنە قاراپ، ءاربىر دەنە مۇشەسىنىڭ ءوز بۇلشىقەتى بولاتىنىنا نازار اۋدارادى.
2. وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقۋ.
- سوزدىكپەن جۇمىس ىستەۋ
- تاجىريبە جاساۋ
- تاقىرىپقا قاتىستى اڭگىمە قۇرۋعا بولادى (ءماتىننىڭ سوڭىنداعى سۇراقتاردى قويۋعا دا بولادى)
3. وزەكتى سۇراق.
- نەگە دەنە تۇرقى بۇزىلعان ادامنىڭ جۇرەگى، وكپەسى مەن وزگە دە ىشكى اعزالارىنىڭ جۇمىسى بۇزىلادى، ال سپورتپەن اينالىساتىن ادامدار كەڭ يىقتى، اياق - قولى كۇشتى بولىپ كەلەدى؟ ونداي ادامداردىڭ كۇشتى جانە شاپشاڭ بولۋىنىڭ سىرى نەدە؟
بالالار ءوز پىكىرلەرىن بىلدىرەدى، قورىتىندى جاساپ، تالدايدى.
4. دەنى ساۋ ادامدى سيپاتتايتىن سوزدەردى تاڭداپ الىڭدار:
ادەمى -شيراق - وقتاي ءتۇزۋ - مىقتى
ەڭكىش -سىلبىر - سىمداي ءتۇزۋ - ەبەدەيسىز
كۇشتى -قىزىلشىرايلى - سەمىز - سىپتاي
- دەنى ساۋ ادام بولۋعا نە كومەكتەسەدى؟
- ءبىز قانداي قۇپيالاردى بىلەمىز؟
ءبىرىنشى قۇپيا - جاقسى مىنەز.
ەكىنشى قۇپيا - شىنىققان دەنە.
ءۇشىنشى قۇپيا — دۇرىس تاماقتانۋ.
ءتورتىنشى قۇپيا - كۇن ءتارتىبىن ساقتاۋ.
بەسىنشى قۇپيا - كۇن سايىن دەنە ەڭبەگىمەن اينالىسۋ.
- سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، وسىنىڭ ءبارىن كۇن سايىن جاساۋعا بولا ما؟
قورىتىندى. ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىن كۇتۋى قاجەت.
IV. قورىتىندى بلوك.
1. «ءوزىڭدى تەكسەر» ءبولىمىنىڭ سۇراقتارى:
- ادام قوزعالىسىندا بۇلشىقەت پەن سۇيەكتەر قانداي ءرول اتقارادى؟
- جۇگىرگەندە جانە جۇزگەندە كەۋدەنىڭ، قولدار مەن اياقتاردىڭ قانداي بۇلشىقەتى داميدى؟
- بۇلشىقەتتى دامىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت؟
2. ءبىلىمپازدارعا ارنالعان ءبولىم.
نەگەشتىڭ سۇراعى:
- نەلىكتەن بالانى «قارتايعان بالا» دەپ اتايدى؟
V. ءۇي تاپسىرماسى: «بۇلشىق ەت» ءماتىنىن وقۋ، اتا - انالارىمەن بىرگە جادنامانى پىسىقتاۋ.
You Might Also Like
