بۇرىمدى قىز اتتى سايىس
2 سىنىپتار اراسىندا «بۇرىمدى قىز» اتتى سايىسىنىڭ شارتتارى:
1. «مەنىڭ بەينەم». تانىستىرۋ _________ (ءوز قالاۋىمەن)
2. جارناما «سۇلۋ شاش» (5 فوتو قاتىسۋشىنىڭ شاش ۇلگىسى ءار - ءتۇرلى)
3. «شولپىسى اسەم جاراسىپ بەلگە» ەڭ شاشى ۇزىن قىزدى انىقتاۋ.
4. «كوكتەم گ ۇلى» (ءساندى اسەم كويلەكپەن قاتىسۋشىنىڭ ساحنادا ءوزىن ۇستاۋى، ءجۇرىس - تۇرىسى ساراپتالادى)
5. «اقىلدى قىز» (ماقال – ماتەلدەن جارىس)
6. «ونەرلى قىز» (ءوز ونەرىن كورسەتۋ؛ ءان ايتۋ، بي بيلەۋ، ت. ب.)
«بۇرىمدى قىز» 2 سىنىپ – قىزدارى اراسىنداعى كەشتىڭ سەنارييى:
ماقساتى: قازاق قىزىنا ءتان مىنەز – قۇلىقتى دارىپتەۋ. سالت – ءداستۇرىمىزدى ءبىلۋ، قۇرمەتپەن قاراۋ. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ. شىعارماشىلىق – ىسكەرلىگىن ارتتىرۋ. جارناما، فوتو جانرىندا تالعامپازدىق، قيالىن دامىتۋ، ىسكە اسىرا ءبىلۋ، جۇمىسىن كورسەتە ءبىلۋ. ساحنادا ءوزىن ۇستاۋ، مادەنيەتتى سويلەۋ، ءوز ويىن جەتكىزىپ ايتا ءبىلۋ.
جۇرگىزۋشى:
- "شىعىس حالىقتارىنىڭ اراسىندا، جالپى مۇسىلمان الەمىندە ايەل زاتىن ەرەكشە باعالايتىن، قارىنداستى قاتتى قادىرلەيتىن حالىقتىڭ ءبارى دە، بىرەگەيلى دە ءبىزدىڭ قازاق"
بۇگىنگى انالار مەيرامى ادامزات مەيرامى. تاريحقا كوز جىبەرسەك 1910 جىلى كوپەنگاگەن قالاسىندا سوسياليست ايەلدەردىڭ حالىقارالىق 2 – ءشى كونفەرەنسياسىندا كلارا سەتكين حالىقارالىق ايەلدەر كۇنىن اتاپ ءوتۋدى ماسەلە ەتىپ كوتەرەدى. 1913 جىلدان باستاپ پەتەربۋرگتە اتالىپ ءوتىلدى. عاسىرلار وزگەرىپ، مىڭجىلدىقتار اۋىسۋدا، بۇل الەمدە انادان قايراتتى دا، سۇلۋ جان جوق!
ءيا، بۇل جىر شۋماقتار شىر ەتىپ دۇنيەگە كەلگەن بال - بوبەككە ءومىر سىيلاعان بارلىق انالارعا ارنالادى. قانشا زامان وتسە دە، قانشا ۇرپاق الماسسا دا، جەر بەتىندەگى بۇكىل انا تىلەگى، جۇرەگى بىردەي دەۋگە بولادى. انالىق سەزىممەن بىرگە ءارقايسىلارىڭىزدىڭ الدارىڭىزدا باۋىر ەتتەرىڭىز بالالارىڭىز ءۇشىن ۇلكەن ىستەر اتقارىپ كەلەسىزدەر. سول ۇلكەن ۇمىتەرىڭىزدىڭ ءبىرى، ۇرپاق تاربيەسى،
بولاشاق ءومىردىڭ يەلەرىن ماپەلەپ ءوسىرىپ، ناعىز ازاماتتى اياعىنان نىق تۇرعىزۋ بولىپ تابىلادى. قۇرمەتتى انالار، قىزدار، وقىرمان - قوناقتار!
سىزدەردى كوكتەمنىڭ العاشقى مەرەكەسى 8 ناۋرىز انالار مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز!
- قازىلار القاسى قوناقتارىمىزدى تانىستىرۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- پاي - پاي، دومبىرانىڭ كۇمبىرلەگەن داۋسىنا نە جەتسىن!
كۇي: «قوس القا» ورىندالادى.
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ءيا، كوپتەن كۇتكەن كوكتەم دە كەلدى، ەندەشە، كوكتەم مەرەكەسىن الا كەلگەن «بۇرىمدى قىز» اتتى كەشىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز!
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- «بىلەكتەي ارقاسىندا ورگەن بۇرىم،
شولپىسى سىلدىر قاعىپ، جۇرسە اقىرىن.
كامشات بورىك، اق تاماق، قارا قاستى،
سۇلۋ قىزدىڭ كورىپ پە ەڭ مۇنداي ءتۇرىن؟» دەپ اباي اتامىز جىرلاعانداي ورتاعا بۇگىنگى كەشكە قاتىسۋشىلارىمىزدى شاقىرامىز!
1. اسىلبەكوۆا گۇلبانۋ 2 ا
2. ماقىشبايەۆا نۇراي 2 ءا
------------------
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ءيا، دۇرىس ايتاسىڭ. شاش تەك سۇلۋلىق پەن مادەنيەتتىلىك بەلگىسى عانا ەمەس، ول – ايەلدەر قاۋىمىنىڭ، ياعني حاۋا انا مەن ءبيبى فاتيما انامىزدان باستاپ بەرىلگەن اللانىڭ ايرىقشا سىيى، قۇرمەتى، ءسانى، ەنشىسى. شولپى، شاشباۋ، شاشتەڭگە، شاشقاپ – سول سىي قۇرمەتكە ساي، ءارى ايەلدىڭ اسەم تابيعاتى مەن نازىك جاراتىلىسىنا لايىقتالعان قازاقتىڭ تالعامپازدىق ۇلەسى، ءارى ۇلتتىق
سىر – سىياپاتى.
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- ەندەشە كوپ كۇتتىرمەي، كەشىمىزدىڭ 1 - ءشى شارتىنا كوشەلىك.
تانىستىرۋ. ورتاعا ءى - ءشى قاتىسۋشىمىزدى شاقىرايىق!
(ءار سايىسكەر ءوزىن تانىستىرىپ وتەدى)
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
كەشىمىزدىڭ 2 - ءشى شارتى بويىنشا جارناما «سۇلۋ شاش». (5 فوتو
قاتىسۋشىنىڭ شاش ۇلگىسى ءار - ءتۇرلى) قىزدارىمىزدىڭ سۋرەتتەرىن
تاماشالايىق!
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ال ەندى 3 - ءشى شارت بويىنشا «شولپىسى اسەم جاراسىپ بەلگە» ەڭ شاشى ۇزىن قىزدى انىقتايمىز!
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- كەزەكتە 4 - ءشى «كوكتەم گ ۇلى» شارتى بويىنشا (ءساندى، اسەم كويلەكپەن قاتىسۋشىنىڭ ساحنادا ءوزىن ۇستاۋى، ءجۇرىس - تۇرىسى ساراپتالادى)
- سىمباتىنا ءسان كيىم جاراساتىن،
اسپانداعى اي مەنەن تالاساتىن.
ونەرىنە ساي كەلىپ تۇرعان،
ارۋلارعا قىزىعىپ قاراساسىن! - دەگەندەي، قىزدارىمىز دايىن بولعانشا، ديانانىڭ ورىنداۋىندا «اسىل انا»
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- راحمەت، ديانا ونەرىڭ ورگە ءجۇزسىن! قازاق حالقى قىزداردىڭ شاشىن ەرتەدەن-اق جوعارى باعالاعان. وسىعان بايلانىستى ادەت - عۇرىپتار، تىيىمدار تۋعان.
شاشىڭدى وتقا تاستاما، شاشىڭدى جايما دەگەن تىيىمدار بار. قىزدارعا
التىنشاش، قاراشاش، سۇلۋشاش دەگەن ات قويۋدىڭ ءوزى شاش قاسيەتىن كورسەتەدى ەمەس پە؟
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ءيا، _______ سەنىمەن كەلىسەمىن، ورتاعا اسەم قىزدارىمىزدى شاقىرايىق!
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- مەن قازاق قىزدارىنا قايران قالام،
جانارى جانى جازداي جايراڭداعان،
«قىز وسسە ەلدىڭ كوركى» دەگەن ءسوزدى
قاپىسىز قالاي ايتقان قايران بابام؟!
قۇرمەتتى قوناقتار «اقىلدى قىز» شارتى بويىنشا ماقال – ماتەلدەن
جارىستى تاماشالايىق!
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- ال، كىمنىڭ ونەرى بار قانشالىقتى؟
بي بيلەپ، ال بىرەۋى ءان سالىپتى!
بۇگىنگى «بۇرىمدى قىز» سىنىندا بايگە الۋعا،
سۇلۋلار ايانباي - اق جان سالىپتى!
سوڭعى شارتىمىز «ونەرلى قىز»، بۇل شارت بويىنشا قاتىسۋشىلارىمىزدىڭ
قانداي ونەرى بار ەكەن؟ ال، كورەيىك! راحمەت!
ابىلبەك مادينا كوركەم ءسوز وقۋ
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- قىزعالداقتاي قۇلپىرعان كوكتەمدەگى،
جۇزدەرىڭدى كورگەندە كوكتەم ەدى.
جۇرەگىمدى ءبىر نازىك سەزىم بيلەپ،
ءون بويىمدا ىستىق جەل ەسكەن ەدى.
قازاعىمنىڭ قىزدارى اققۋ ەكەن،
اسەم، سىڭعىر ۇندەرى گاككۋ ەكەن.
بار عالامدى ىزدەپ مەن تابا المادىم،
قازاعىمنىڭ قىزىنداي ءتاتتى ەركەم!
ماراپاتتاۋ ءراسىمى.
ەستەلىك سۋرەتكە ءتۇسۋ.
قىزىلوردا وبلىسى، ارال اۋدانى،
№62 مەكتەپ - ليسەيدىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى:
ەرعازييەۆا ءاسيا امانگەلدى قىزى
1. «مەنىڭ بەينەم». تانىستىرۋ _________ (ءوز قالاۋىمەن)
2. جارناما «سۇلۋ شاش» (5 فوتو قاتىسۋشىنىڭ شاش ۇلگىسى ءار - ءتۇرلى)
3. «شولپىسى اسەم جاراسىپ بەلگە» ەڭ شاشى ۇزىن قىزدى انىقتاۋ.
4. «كوكتەم گ ۇلى» (ءساندى اسەم كويلەكپەن قاتىسۋشىنىڭ ساحنادا ءوزىن ۇستاۋى، ءجۇرىس - تۇرىسى ساراپتالادى)
5. «اقىلدى قىز» (ماقال – ماتەلدەن جارىس)
6. «ونەرلى قىز» (ءوز ونەرىن كورسەتۋ؛ ءان ايتۋ، بي بيلەۋ، ت. ب.)
«بۇرىمدى قىز» 2 سىنىپ – قىزدارى اراسىنداعى كەشتىڭ سەنارييى:
ماقساتى: قازاق قىزىنا ءتان مىنەز – قۇلىقتى دارىپتەۋ. سالت – ءداستۇرىمىزدى ءبىلۋ، قۇرمەتپەن قاراۋ. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ. شىعارماشىلىق – ىسكەرلىگىن ارتتىرۋ. جارناما، فوتو جانرىندا تالعامپازدىق، قيالىن دامىتۋ، ىسكە اسىرا ءبىلۋ، جۇمىسىن كورسەتە ءبىلۋ. ساحنادا ءوزىن ۇستاۋ، مادەنيەتتى سويلەۋ، ءوز ويىن جەتكىزىپ ايتا ءبىلۋ.
جۇرگىزۋشى:
- "شىعىس حالىقتارىنىڭ اراسىندا، جالپى مۇسىلمان الەمىندە ايەل زاتىن ەرەكشە باعالايتىن، قارىنداستى قاتتى قادىرلەيتىن حالىقتىڭ ءبارى دە، بىرەگەيلى دە ءبىزدىڭ قازاق"
بۇگىنگى انالار مەيرامى ادامزات مەيرامى. تاريحقا كوز جىبەرسەك 1910 جىلى كوپەنگاگەن قالاسىندا سوسياليست ايەلدەردىڭ حالىقارالىق 2 – ءشى كونفەرەنسياسىندا كلارا سەتكين حالىقارالىق ايەلدەر كۇنىن اتاپ ءوتۋدى ماسەلە ەتىپ كوتەرەدى. 1913 جىلدان باستاپ پەتەربۋرگتە اتالىپ ءوتىلدى. عاسىرلار وزگەرىپ، مىڭجىلدىقتار اۋىسۋدا، بۇل الەمدە انادان قايراتتى دا، سۇلۋ جان جوق!
ءيا، بۇل جىر شۋماقتار شىر ەتىپ دۇنيەگە كەلگەن بال - بوبەككە ءومىر سىيلاعان بارلىق انالارعا ارنالادى. قانشا زامان وتسە دە، قانشا ۇرپاق الماسسا دا، جەر بەتىندەگى بۇكىل انا تىلەگى، جۇرەگى بىردەي دەۋگە بولادى. انالىق سەزىممەن بىرگە ءارقايسىلارىڭىزدىڭ الدارىڭىزدا باۋىر ەتتەرىڭىز بالالارىڭىز ءۇشىن ۇلكەن ىستەر اتقارىپ كەلەسىزدەر. سول ۇلكەن ۇمىتەرىڭىزدىڭ ءبىرى، ۇرپاق تاربيەسى،
بولاشاق ءومىردىڭ يەلەرىن ماپەلەپ ءوسىرىپ، ناعىز ازاماتتى اياعىنان نىق تۇرعىزۋ بولىپ تابىلادى. قۇرمەتتى انالار، قىزدار، وقىرمان - قوناقتار!
سىزدەردى كوكتەمنىڭ العاشقى مەرەكەسى 8 ناۋرىز انالار مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز!
- قازىلار القاسى قوناقتارىمىزدى تانىستىرۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- پاي - پاي، دومبىرانىڭ كۇمبىرلەگەن داۋسىنا نە جەتسىن!
كۇي: «قوس القا» ورىندالادى.
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ءيا، كوپتەن كۇتكەن كوكتەم دە كەلدى، ەندەشە، كوكتەم مەرەكەسىن الا كەلگەن «بۇرىمدى قىز» اتتى كەشىمىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز!
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- «بىلەكتەي ارقاسىندا ورگەن بۇرىم،
شولپىسى سىلدىر قاعىپ، جۇرسە اقىرىن.
كامشات بورىك، اق تاماق، قارا قاستى،
سۇلۋ قىزدىڭ كورىپ پە ەڭ مۇنداي ءتۇرىن؟» دەپ اباي اتامىز جىرلاعانداي ورتاعا بۇگىنگى كەشكە قاتىسۋشىلارىمىزدى شاقىرامىز!
1. اسىلبەكوۆا گۇلبانۋ 2 ا
2. ماقىشبايەۆا نۇراي 2 ءا
------------------
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ءيا، دۇرىس ايتاسىڭ. شاش تەك سۇلۋلىق پەن مادەنيەتتىلىك بەلگىسى عانا ەمەس، ول – ايەلدەر قاۋىمىنىڭ، ياعني حاۋا انا مەن ءبيبى فاتيما انامىزدان باستاپ بەرىلگەن اللانىڭ ايرىقشا سىيى، قۇرمەتى، ءسانى، ەنشىسى. شولپى، شاشباۋ، شاشتەڭگە، شاشقاپ – سول سىي قۇرمەتكە ساي، ءارى ايەلدىڭ اسەم تابيعاتى مەن نازىك جاراتىلىسىنا لايىقتالعان قازاقتىڭ تالعامپازدىق ۇلەسى، ءارى ۇلتتىق
سىر – سىياپاتى.
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- ەندەشە كوپ كۇتتىرمەي، كەشىمىزدىڭ 1 - ءشى شارتىنا كوشەلىك.
تانىستىرۋ. ورتاعا ءى - ءشى قاتىسۋشىمىزدى شاقىرايىق!
(ءار سايىسكەر ءوزىن تانىستىرىپ وتەدى)
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
كەشىمىزدىڭ 2 - ءشى شارتى بويىنشا جارناما «سۇلۋ شاش». (5 فوتو
قاتىسۋشىنىڭ شاش ۇلگىسى ءار - ءتۇرلى) قىزدارىمىزدىڭ سۋرەتتەرىن
تاماشالايىق!
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ال ەندى 3 - ءشى شارت بويىنشا «شولپىسى اسەم جاراسىپ بەلگە» ەڭ شاشى ۇزىن قىزدى انىقتايمىز!
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- كەزەكتە 4 - ءشى «كوكتەم گ ۇلى» شارتى بويىنشا (ءساندى، اسەم كويلەكپەن قاتىسۋشىنىڭ ساحنادا ءوزىن ۇستاۋى، ءجۇرىس - تۇرىسى ساراپتالادى)
- سىمباتىنا ءسان كيىم جاراساتىن،
اسپانداعى اي مەنەن تالاساتىن.
ونەرىنە ساي كەلىپ تۇرعان،
ارۋلارعا قىزىعىپ قاراساسىن! - دەگەندەي، قىزدارىمىز دايىن بولعانشا، ديانانىڭ ورىنداۋىندا «اسىل انا»
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- راحمەت، ديانا ونەرىڭ ورگە ءجۇزسىن! قازاق حالقى قىزداردىڭ شاشىن ەرتەدەن-اق جوعارى باعالاعان. وسىعان بايلانىستى ادەت - عۇرىپتار، تىيىمدار تۋعان.
شاشىڭدى وتقا تاستاما، شاشىڭدى جايما دەگەن تىيىمدار بار. قىزدارعا
التىنشاش، قاراشاش، سۇلۋشاش دەگەن ات قويۋدىڭ ءوزى شاش قاسيەتىن كورسەتەدى ەمەس پە؟
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
ءيا، _______ سەنىمەن كەلىسەمىن، ورتاعا اسەم قىزدارىمىزدى شاقىرايىق!
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- مەن قازاق قىزدارىنا قايران قالام،
جانارى جانى جازداي جايراڭداعان،
«قىز وسسە ەلدىڭ كوركى» دەگەن ءسوزدى
قاپىسىز قالاي ايتقان قايران بابام؟!
قۇرمەتتى قوناقتار «اقىلدى قىز» شارتى بويىنشا ماقال – ماتەلدەن
جارىستى تاماشالايىق!
1 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- ال، كىمنىڭ ونەرى بار قانشالىقتى؟
بي بيلەپ، ال بىرەۋى ءان سالىپتى!
بۇگىنگى «بۇرىمدى قىز» سىنىندا بايگە الۋعا،
سۇلۋلار ايانباي - اق جان سالىپتى!
سوڭعى شارتىمىز «ونەرلى قىز»، بۇل شارت بويىنشا قاتىسۋشىلارىمىزدىڭ
قانداي ونەرى بار ەكەن؟ ال، كورەيىك! راحمەت!
ابىلبەك مادينا كوركەم ءسوز وقۋ
2 - ءشى جۇرگىزۋشى:
- قىزعالداقتاي قۇلپىرعان كوكتەمدەگى،
جۇزدەرىڭدى كورگەندە كوكتەم ەدى.
جۇرەگىمدى ءبىر نازىك سەزىم بيلەپ،
ءون بويىمدا ىستىق جەل ەسكەن ەدى.
قازاعىمنىڭ قىزدارى اققۋ ەكەن،
اسەم، سىڭعىر ۇندەرى گاككۋ ەكەن.
بار عالامدى ىزدەپ مەن تابا المادىم،
قازاعىمنىڭ قىزىنداي ءتاتتى ەركەم!
ماراپاتتاۋ ءراسىمى.
ەستەلىك سۋرەتكە ءتۇسۋ.
قىزىلوردا وبلىسى، ارال اۋدانى،
№62 مەكتەپ - ليسەيدىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى:
ەرعازييەۆا ءاسيا امانگەلدى قىزى
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: جىل قايىرۋ - ۋاقىتتى «ون ەكى جىل - مۇشەل» جۇيەسىمەن ەسەپتەۋدى ۇيرەتۋ.
