بيلىك سوزدەر تۋىندىسى
تاقىرىبى: بيلىك سوزدەر تۋىندىسى.
ءسوز ءقادىرىن بىلمەسە،
بيدەن بيلىك كوشكەنى...
(ساحنالىق قويىلىم)
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءسوز ماعىناسىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، كوركەم ويلى سويلەي ءبىلۋدى مەڭگەرتۋ.
شەشەندىك ونەر تۋىندىسىن تەرەڭ زەردەلەي، اسىل ءسوزدىڭ تاربيەلىك مانىنە ەرەكشە ءمان بەرە ۇعىندىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ ارقىلى، جاس ۇرپاقتى اتا - بابامىزدىڭ «وت اۋىز، وراق ءتىلدى» ءدىلمار شەشەندىك ونەرگە باۋلۋ، جەتىلدىرۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر: «شەشەننىڭ ءسوزى مەرگەن، شەبەردىڭ ءىسى مەرگەن»، «ونەر الدى – قىزىل ءتىل»، «جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس»، «توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بار». ەكران، بەينەتاسپا، سۋرەتتەر، شەشەندىك ونەر تۋرالى كىتاپ - كورمە، ءۇنتاسپا، «كوشپەندىلەر» كينوسىنان ءۇزىندى.
ساباق بارىسى:
ءى. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ونەر الدى – قىزىل ءتىل،
شەشەن – ءسوز باستار،
باتىر – قول باستار.
كوپ ءسوز – كۇمىس،
از ءسوز – التىن.
بىلىمدىدەن شىققان ءسوز،
تالاپتىعا بولسىن كەز.
- بالالار، ءبىزدىڭ شەشەندىك ونەر تۋىندىسىنا نەگىزدەلگەن «مارجان ءسوز» قوسىمشا ساباعىمىزدى باستاعالى وتىرمىز.
ابايدىڭ وتىز ءبىرىنشى قارا ءسوزى.
ەستىلگەن نارسەنى ۇمىتپاسقا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار.
اۋەلى – كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك. ەكىنشى – سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە عيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعىنۋ كەرەك. ءۇشىنشى – سول نارسەنى، ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ، ويلانىپ كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك. ءتورتىنشى – وي كەسەلدى نارسەلەردەن قاشىق بولۋ كەرەك. ەگەر وي كەز بولىپ قالسا، سالىنباۋ كەرەك. وي كەسەلدەرى: ۋايىمسىز، سالعىرتتىق، ويىنشى – كۇلكىشىلدىك، يا ءبىر قايعىعا سالىنۋ، يا ءبىر نارسەگە قۇمارلىق پايدا بولۋ سەكىلدى. بۇل ءتورت نارسە – كۇللى اقىل مەن عىلىمدى توزدىراتۇعىن نارسەلەر.
ءىى.
ءى توپ. تولە بي اۋىلى.
ءىى توپ. قازىبەك بي اۋىلى.
ءىىى توپ. ايتەكە بي اۋىلى.
1 – سلايد.
ءۇي تاپسىرماسى.
2 – سلايد. كىرىسپە.
ەكراننان بي – شەشەندەردىڭ ناقىل سوزدەرى تىزبەكتەي ءوتىلىپ جاتادى.
ونەر الدى – قىزىل ءتىل.
توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بار.
كوپ ءسوز - كۇمىس، از ءسوز – التىن.
3 – سلايد. جاڭا ساباق.
بيلىك سوزدەر تۋىندىسى.
ءسوز ءقادىرىن بىلمەگەن،
بيدەن بيلىك كوشكەنى.
ساحنالىق قويىلىم.
1. ەلدىڭ قۇتى بيىندە بولادى
2. اتا وسيەتى
3. جانىبەك حاننىڭ وسيەتى
4. ازدىم دەپ ۇرلىققا بارما
5. بيلىك سوزدەر تۋىندىسى.
اسقار تاۋ، سەندە ءبىر ءمىن بار - اسۋ بەرمەيسىڭ،
تاسقىن سۋ، سەن دە ءبىر ءمىن بار - وتكەل بەرمەيسىڭ،
بيلەر، سەندەردە ءبىر ءمىن بار – باسقاعا ءسوز بەرمەيسىڭ.
ايتەكە بي.
ادال بولسا – دوسىڭ جاقىن،
ەركەلەيتىن نەمەرەڭ جاقىن،
ءوز ۇرپاعىن شوبەرەڭ جاقىن،
تۋىپ وسكەن – ەلىڭ جاقىن.
قازىبەك بي.
اتىن جاقسى بولسا
ەر جىگىتتىڭ پىراعى
بالاڭ جاقسى بولسا،
جان مەن ءتاننىڭ شىراعى.
تولە بي
سوزدىكپەن جۇمىس
مىڭعىرعان مال – مالدىڭ كوپتىگى
بىرلىك – تاتۋلىق
قۇت – بەرەكە، بايلىق
ساعىڭدى سىندىرۋ - رەنجىتۋ، كوڭىلىن قالدىرۋ
4 سلايد.
دانالار ءسوزى
اقىلدىڭ كوزى
شەشەندىك تولعاۋ.
جەر دەگەن نە؟
ەل دەگەن نە؟
جەر ءسانى دەگەن نە؟
ەل ءسانى دەگەن نە؟
جەر دەگەن – بايلىق
ەل دەگەن – حالىق
جەر ءسانى – مىڭعىرعان مال، اعىلعان اڭ.
اققان سۋ، جايقالعان نۋ
ەل ءسانى - اتاعا قاراپ وسكەن ۇل.
اناعا قاراپ وسكەن قىز.
ۇلكەن الدىندا ءيىلىپ سويلە
كىشى الدىندا سىزىلىپ سويلە.
اقىلى جوقتى اعا تۇتپا،
قاسيەتى جوقتى ءقادىر تۇتپا
اقىلى جوقتى اعا تۇتساڭ
كىشىلىگىڭدى كەمشىلىكتەي كورەر.
5 - سلايد. وي تولعانىس.
1 – توپ. تولە بي اۋىلى.
ءماتىن قۇراۋ.
كۇز – بەرەكە،
كۇز – مەرەكە
2 - توپ. ايتەكە بي اۋىلى.
سۋرەتكە بايلانىستى مازمۇندى ماقال – ماتەل جارىسى
3 - توپ. قازىبەك بي اۋىلى
ولەڭ قۇراۋ.
قىزعالداق تەرىپ،
6 - سلايد.
سويلە دە سويلە، قىزىل ءتىل.
1. «اتا كاسىپ».
2. «قاسيەتتى قارا شاڭىراق – كيىز ءۇي»
7 - سلايد. قورىتىندىلاۋ.
ءۇش بي
ءۇش ءبيدىڭ تولىپ جاتىر وسيەتى
ۇلگى بوپ ەلگە ىستەگەن ادىلەتى
بولسا دا تالاي عاسىر ولگەنىنە
قالعان جوق ەل اۋزىنان قاسيەتى.
ءسوز ءقادىرىن بىلمەسە،
بيدەن بيلىك كوشكەنى...
(ساحنالىق قويىلىم)
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءسوز ماعىناسىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، كوركەم ويلى سويلەي ءبىلۋدى مەڭگەرتۋ.
شەشەندىك ونەر تۋىندىسىن تەرەڭ زەردەلەي، اسىل ءسوزدىڭ تاربيەلىك مانىنە ەرەكشە ءمان بەرە ۇعىندىرۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ ارقىلى، جاس ۇرپاقتى اتا - بابامىزدىڭ «وت اۋىز، وراق ءتىلدى» ءدىلمار شەشەندىك ونەرگە باۋلۋ، جەتىلدىرۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر: «شەشەننىڭ ءسوزى مەرگەن، شەبەردىڭ ءىسى مەرگەن»، «ونەر الدى – قىزىل ءتىل»، «جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس»، «توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بار». ەكران، بەينەتاسپا، سۋرەتتەر، شەشەندىك ونەر تۋرالى كىتاپ - كورمە، ءۇنتاسپا، «كوشپەندىلەر» كينوسىنان ءۇزىندى.
ساباق بارىسى:
ءى. پسيحولوگيالىق دايىندىق.
ونەر الدى – قىزىل ءتىل،
شەشەن – ءسوز باستار،
باتىر – قول باستار.
كوپ ءسوز – كۇمىس،
از ءسوز – التىن.
بىلىمدىدەن شىققان ءسوز،
تالاپتىعا بولسىن كەز.
- بالالار، ءبىزدىڭ شەشەندىك ونەر تۋىندىسىنا نەگىزدەلگەن «مارجان ءسوز» قوسىمشا ساباعىمىزدى باستاعالى وتىرمىز.
ابايدىڭ وتىز ءبىرىنشى قارا ءسوزى.
ەستىلگەن نارسەنى ۇمىتپاسقا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار.
اۋەلى – كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك. ەكىنشى – سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە عيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعىنۋ كەرەك. ءۇشىنشى – سول نارسەنى، ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ، ويلانىپ كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك. ءتورتىنشى – وي كەسەلدى نارسەلەردەن قاشىق بولۋ كەرەك. ەگەر وي كەز بولىپ قالسا، سالىنباۋ كەرەك. وي كەسەلدەرى: ۋايىمسىز، سالعىرتتىق، ويىنشى – كۇلكىشىلدىك، يا ءبىر قايعىعا سالىنۋ، يا ءبىر نارسەگە قۇمارلىق پايدا بولۋ سەكىلدى. بۇل ءتورت نارسە – كۇللى اقىل مەن عىلىمدى توزدىراتۇعىن نارسەلەر.
ءىى.
ءى توپ. تولە بي اۋىلى.
ءىى توپ. قازىبەك بي اۋىلى.
ءىىى توپ. ايتەكە بي اۋىلى.
1 – سلايد.
ءۇي تاپسىرماسى.
2 – سلايد. كىرىسپە.
ەكراننان بي – شەشەندەردىڭ ناقىل سوزدەرى تىزبەكتەي ءوتىلىپ جاتادى.
ونەر الدى – قىزىل ءتىل.
توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى بار.
كوپ ءسوز - كۇمىس، از ءسوز – التىن.
3 – سلايد. جاڭا ساباق.
بيلىك سوزدەر تۋىندىسى.
ءسوز ءقادىرىن بىلمەگەن،
بيدەن بيلىك كوشكەنى.
ساحنالىق قويىلىم.
1. ەلدىڭ قۇتى بيىندە بولادى
2. اتا وسيەتى
3. جانىبەك حاننىڭ وسيەتى
4. ازدىم دەپ ۇرلىققا بارما
5. بيلىك سوزدەر تۋىندىسى.
اسقار تاۋ، سەندە ءبىر ءمىن بار - اسۋ بەرمەيسىڭ،
تاسقىن سۋ، سەن دە ءبىر ءمىن بار - وتكەل بەرمەيسىڭ،
بيلەر، سەندەردە ءبىر ءمىن بار – باسقاعا ءسوز بەرمەيسىڭ.
ايتەكە بي.
ادال بولسا – دوسىڭ جاقىن،
ەركەلەيتىن نەمەرەڭ جاقىن،
ءوز ۇرپاعىن شوبەرەڭ جاقىن،
تۋىپ وسكەن – ەلىڭ جاقىن.
قازىبەك بي.
اتىن جاقسى بولسا
ەر جىگىتتىڭ پىراعى
بالاڭ جاقسى بولسا،
جان مەن ءتاننىڭ شىراعى.
تولە بي
سوزدىكپەن جۇمىس
مىڭعىرعان مال – مالدىڭ كوپتىگى
بىرلىك – تاتۋلىق
قۇت – بەرەكە، بايلىق
ساعىڭدى سىندىرۋ - رەنجىتۋ، كوڭىلىن قالدىرۋ
4 سلايد.
دانالار ءسوزى
اقىلدىڭ كوزى
شەشەندىك تولعاۋ.
جەر دەگەن نە؟
ەل دەگەن نە؟
جەر ءسانى دەگەن نە؟
ەل ءسانى دەگەن نە؟
جەر دەگەن – بايلىق
ەل دەگەن – حالىق
جەر ءسانى – مىڭعىرعان مال، اعىلعان اڭ.
اققان سۋ، جايقالعان نۋ
ەل ءسانى - اتاعا قاراپ وسكەن ۇل.
اناعا قاراپ وسكەن قىز.
ۇلكەن الدىندا ءيىلىپ سويلە
كىشى الدىندا سىزىلىپ سويلە.
اقىلى جوقتى اعا تۇتپا،
قاسيەتى جوقتى ءقادىر تۇتپا
اقىلى جوقتى اعا تۇتساڭ
كىشىلىگىڭدى كەمشىلىكتەي كورەر.
5 - سلايد. وي تولعانىس.
1 – توپ. تولە بي اۋىلى.
ءماتىن قۇراۋ.
كۇز – بەرەكە،
كۇز – مەرەكە
2 - توپ. ايتەكە بي اۋىلى.
سۋرەتكە بايلانىستى مازمۇندى ماقال – ماتەل جارىسى
3 - توپ. قازىبەك بي اۋىلى
ولەڭ قۇراۋ.
قىزعالداق تەرىپ،
6 - سلايد.
سويلە دە سويلە، قىزىل ءتىل.
1. «اتا كاسىپ».
2. «قاسيەتتى قارا شاڭىراق – كيىز ءۇي»
7 - سلايد. قورىتىندىلاۋ.
ءۇش بي
ءۇش ءبيدىڭ تولىپ جاتىر وسيەتى
ۇلگى بوپ ەلگە ىستەگەن ادىلەتى
بولسا دا تالاي عاسىر ولگەنىنە
قالعان جوق ەل اۋزىنان قاسيەتى.
You Might Also Like
-
“كوكپار” ينتەللەكتۋالدىق ويىنى سىنىپتان تىس وتكىزگەن شاراسىنىڭ جوسپارى (پرەزەنتاسياسىمەن)
