مورفولوگيا. زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى
قازاق ءتىلى 7 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مورفولوگيا. زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك – زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، زات ەسىم تاقىرىبىنان العان بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ، زات ەسىم تاقىرىبى بويىنشا ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – جەكە تۇلعانىڭ وي - قابىلەتىنە اسەر ەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن جۇمىسقا باۋلۋ، سويلەۋ شەبەرلىكتەرىن، ءتىل بايلىقتارىن دامىتۋ؛ تاربيەلىك – وقۋشىنى بىلىمدىلىككە، ويلىلىققا جەتەكتەۋ، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، تۋعان ءتىلىن سۇيۋگە، قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ستراتەگياسى.
كورنەكىلىگى: پلاكات - سىزبالار، توپتاستىرۋ، كەسپە قاعازدار.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
1. سالەمدەسۋ. ساباققا دايارلاۋ.
2. بۇگىنگى ساباقتىڭ قۇرىلىمىمەن تانىستىرۋ.
ساباق «اشىق جۋرنال ساباعى» دەپ اتالادى. جۋرنالدىڭ ءار پاراعىندا تاقىرىپتار بەرىلگەن.
1. قايتالاۋ – وقۋ اناسى.
2. جاڭا ساباق قۇپياسى.
3. كىتاپ – دوسىڭ، اقىلشىڭ.
4. ءبىلىمىڭدى بايقاپ كور.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. وي شاقىرۋ.
1. «قايتالاۋ – وقۋ اناسى».
«كۋبيك لاقتىرۋ» ويىنى. مەن ءتۇرلى - ءتۇستى كۋبيكتى ورتاعا تاستايمىن. ءۇش قاتار تۇستەردى تاڭداۋ ارقىلى تاپسىرمالارىن ورىندايدى. ءۇش مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
تاپسىرمالار
1 - قاتار. وقۋشىلار بىرلەسىپ زات ەسىم بويىنشا تىرەك - سىزباسىن سالادى، تۇسىندىرەدى.
زات ەسىم
↓
دارا، كۇردەلى
كىم، نە
نەگىزگى، تۋىندى
جالپى جانە جالقى دەرەكتى، دەرەكسىز
كوپتەلەدى، سەپتەلەدى، تاۋەلدەنەدى
2 - قاتار. تىرەك سوزدەر ارقىلى جۇمىس. تومەندەگى پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر بويىنشا ءۇش سويلەم قۇراۋ، زات ەسىم بولاتىن سوزدەردى بەلگىلەۋ.
3 - قاتار.
بەينەسوز.
1. ۇلتتىڭ اتى...
2. ەل ورداسى...
3. جانشا دوسمۇحامەد ۇلىنىڭ تۋعان جەرى
4. «كەت» ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
5. ءسوز تابى
6. تاۋەلسىزدىك تىرەگى...
7. ءسوزدىڭ كوركى...
ءىىى. ماعىنانى تانۋ.
2. «جاڭا ساباق قۇپياسى».
مورفولوگيا.
زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى.
زات ەسىمدى تۇرلەندىرەتىن تۇلعالار ونىڭ جالعاۋلارى بولىپ تابىلادى.
قازاق تىلىندە جالعاۋدىڭ ءتورت ءتۇرى بار.
جالعاۋ
↓
كوپتىك، تاۋەلدىك، سەپتىك، جىكتىك
زات ەسىم كوپتەلەدى، تاۋەلدەنەدى، سەپتەلەدى.
تەك ادامعا بايلانىستى، ادامعا قاتىستى زات ەسىمدەرى عانا جىكتەلە الادى.
مىسالى: مەن بالا - مىن
سەن بالا - سىڭ
ءسىز بالا - سىز
ول بالا
وقۋلىقتاعى كوپتىك جالعاۋ، تاۋەلدىك جالعاۋ مالىمەتتەرى، وعان بايلانىستى بەرىلگەن كەستە ساباقتا پايدالانىلدى.
3. «كىتاپ – دوسىڭ، اقىلشىڭ».
جاتتىعۋلار مەن تاپسىرمالار جۇمىسى
1 - قاتار. بەرىلگەن سويلەمنەن كوپتىك جالعاۋىن قابىلداپ تۇرعان زات ەسىمدەردى تابۋ.
ءتىل – ادامدار بالاسىنىڭ بالاسىن قازىرگى وركەنيەتكە جەتكىزگەن ۇلىلار كۇشتى. اتا - بابالارىمىز انا ءتىلىمىزدى شۇرايلى دا كورىكتى قالپىندا كەيىنگى ۇرپاقتارىنا امانات ەتە بىلگەن.
2 - قاتار. زات ەسىمنىڭ وڭاشا تاۋەلدەنۋىنە مىسال كەلتىر.
3 - قاتار. اعالار، اپالار، انالار دەگەن زات ەسىمدەردى ورتاق تاۋەلدە.
IV. بەكىتۋ. وي تولعانىس.
4. «ءبىلىمىڭدى بايقاپ كور»
تەست
1. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار؟
ا) 6 ب) 9
ءا) 7 ۆ) 8
2. وقۋشى، بالا، انا سوزدەرى قاي ءسوز تابىنا جاتادى؟
ا) سان ەسىم ب) ەسىمدىك
ءا) ۇستەۋ ۆ) زات ەسىم
3. جالعاۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ا) 4 ب) 5
ءا) 3 ۆ) 2
4. تۋىندى زات ەسىم جۇرناعىن بەلگىلە.
ا) – حانا،- پاز،- كەر
ءا) – لى،- ءلى،- دى،- ءدى،- تى،- ءتى
ب) – شى،- ءشى،- لىق،- ءىم،- ىس
ۆ) – داي،- دەي،- تاي،- تەي
5. كۇردەلى زات ەسىمدەردى تاپ.
ا) ءبىلىم، كۇرەك، كۇيشى
ءا) اياق، اۋىل، بالا، دالا
ب) انا، قالا، مەكتەپ
ۆ) اشۋداس، اياق - تاباق، اۋىل - ايماق
6. تاۋەلدىك جالعاۋىنىڭ وڭاشا، ورتاق ءتۇرىنىڭ ءىىى جاعىنىڭ قوسىمشالارىن كورسەت
ا) – ىم،- ءىم،- م،- مىز، ءمىز
ءا) – ڭىز،- ءڭىز،- ىڭىز، ءىڭىز
ب) – سى،- ءسى،- ى،- ءى
ۆ) – ڭ، - ىڭ،- ءىڭ.
V. ۇيگە تاپسىرما.
تاۋەلدىك جالعاۋلى سوزدەردى تاۋىپ، وڭاشا جانە ورتاق تۇردە ءۇش جاقتا تاۋەلدەڭدەر.
شىعارما جازۋ. «تۋعان جەر – تۇعىرىڭ، تۋعان ءتىل – قىدىرىڭ».
VI. باعالاۋ. ساباققا قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مورفولوگيا. زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك – زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ، زات ەسىم تاقىرىبىنان العان بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ، زات ەسىم تاقىرىبى بويىنشا ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – جەكە تۇلعانىڭ وي - قابىلەتىنە اسەر ەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن جۇمىسقا باۋلۋ، سويلەۋ شەبەرلىكتەرىن، ءتىل بايلىقتارىن دامىتۋ؛ تاربيەلىك – وقۋشىنى بىلىمدىلىككە، ويلىلىققا جەتەكتەۋ، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، تۋعان ءتىلىن سۇيۋگە، قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ستراتەگياسى.
كورنەكىلىگى: پلاكات - سىزبالار، توپتاستىرۋ، كەسپە قاعازدار.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
1. سالەمدەسۋ. ساباققا دايارلاۋ.
2. بۇگىنگى ساباقتىڭ قۇرىلىمىمەن تانىستىرۋ.
ساباق «اشىق جۋرنال ساباعى» دەپ اتالادى. جۋرنالدىڭ ءار پاراعىندا تاقىرىپتار بەرىلگەن.
1. قايتالاۋ – وقۋ اناسى.
2. جاڭا ساباق قۇپياسى.
3. كىتاپ – دوسىڭ، اقىلشىڭ.
4. ءبىلىمىڭدى بايقاپ كور.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. وي شاقىرۋ.
1. «قايتالاۋ – وقۋ اناسى».
«كۋبيك لاقتىرۋ» ويىنى. مەن ءتۇرلى - ءتۇستى كۋبيكتى ورتاعا تاستايمىن. ءۇش قاتار تۇستەردى تاڭداۋ ارقىلى تاپسىرمالارىن ورىندايدى. ءۇش مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
تاپسىرمالار
1 - قاتار. وقۋشىلار بىرلەسىپ زات ەسىم بويىنشا تىرەك - سىزباسىن سالادى، تۇسىندىرەدى.
زات ەسىم
↓
دارا، كۇردەلى
كىم، نە
نەگىزگى، تۋىندى
جالپى جانە جالقى دەرەكتى، دەرەكسىز
كوپتەلەدى، سەپتەلەدى، تاۋەلدەنەدى
2 - قاتار. تىرەك سوزدەر ارقىلى جۇمىس. تومەندەگى پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر بويىنشا ءۇش سويلەم قۇراۋ، زات ەسىم بولاتىن سوزدەردى بەلگىلەۋ.
3 - قاتار.
بەينەسوز.
1. ۇلتتىڭ اتى...
2. ەل ورداسى...
3. جانشا دوسمۇحامەد ۇلىنىڭ تۋعان جەرى
4. «كەت» ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
5. ءسوز تابى
6. تاۋەلسىزدىك تىرەگى...
7. ءسوزدىڭ كوركى...
ءىىى. ماعىنانى تانۋ.
2. «جاڭا ساباق قۇپياسى».
مورفولوگيا.
زات ەسىمنىڭ تۇرلەنۋى.
زات ەسىمدى تۇرلەندىرەتىن تۇلعالار ونىڭ جالعاۋلارى بولىپ تابىلادى.
قازاق تىلىندە جالعاۋدىڭ ءتورت ءتۇرى بار.
جالعاۋ
↓
كوپتىك، تاۋەلدىك، سەپتىك، جىكتىك
زات ەسىم كوپتەلەدى، تاۋەلدەنەدى، سەپتەلەدى.
تەك ادامعا بايلانىستى، ادامعا قاتىستى زات ەسىمدەرى عانا جىكتەلە الادى.
مىسالى: مەن بالا - مىن
سەن بالا - سىڭ
ءسىز بالا - سىز
ول بالا
وقۋلىقتاعى كوپتىك جالعاۋ، تاۋەلدىك جالعاۋ مالىمەتتەرى، وعان بايلانىستى بەرىلگەن كەستە ساباقتا پايدالانىلدى.
3. «كىتاپ – دوسىڭ، اقىلشىڭ».
جاتتىعۋلار مەن تاپسىرمالار جۇمىسى
1 - قاتار. بەرىلگەن سويلەمنەن كوپتىك جالعاۋىن قابىلداپ تۇرعان زات ەسىمدەردى تابۋ.
ءتىل – ادامدار بالاسىنىڭ بالاسىن قازىرگى وركەنيەتكە جەتكىزگەن ۇلىلار كۇشتى. اتا - بابالارىمىز انا ءتىلىمىزدى شۇرايلى دا كورىكتى قالپىندا كەيىنگى ۇرپاقتارىنا امانات ەتە بىلگەن.
2 - قاتار. زات ەسىمنىڭ وڭاشا تاۋەلدەنۋىنە مىسال كەلتىر.
3 - قاتار. اعالار، اپالار، انالار دەگەن زات ەسىمدەردى ورتاق تاۋەلدە.
IV. بەكىتۋ. وي تولعانىس.
4. «ءبىلىمىڭدى بايقاپ كور»
تەست
1. قازاق تىلىندە نەشە ءسوز تابى بار؟
ا) 6 ب) 9
ءا) 7 ۆ) 8
2. وقۋشى، بالا، انا سوزدەرى قاي ءسوز تابىنا جاتادى؟
ا) سان ەسىم ب) ەسىمدىك
ءا) ۇستەۋ ۆ) زات ەسىم
3. جالعاۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ا) 4 ب) 5
ءا) 3 ۆ) 2
4. تۋىندى زات ەسىم جۇرناعىن بەلگىلە.
ا) – حانا،- پاز،- كەر
ءا) – لى،- ءلى،- دى،- ءدى،- تى،- ءتى
ب) – شى،- ءشى،- لىق،- ءىم،- ىس
ۆ) – داي،- دەي،- تاي،- تەي
5. كۇردەلى زات ەسىمدەردى تاپ.
ا) ءبىلىم، كۇرەك، كۇيشى
ءا) اياق، اۋىل، بالا، دالا
ب) انا، قالا، مەكتەپ
ۆ) اشۋداس، اياق - تاباق، اۋىل - ايماق
6. تاۋەلدىك جالعاۋىنىڭ وڭاشا، ورتاق ءتۇرىنىڭ ءىىى جاعىنىڭ قوسىمشالارىن كورسەت
ا) – ىم،- ءىم،- م،- مىز، ءمىز
ءا) – ڭىز،- ءڭىز،- ىڭىز، ءىڭىز
ب) – سى،- ءسى،- ى،- ءى
ۆ) – ڭ، - ىڭ،- ءىڭ.
V. ۇيگە تاپسىرما.
تاۋەلدىك جالعاۋلى سوزدەردى تاۋىپ، وڭاشا جانە ورتاق تۇردە ءۇش جاقتا تاۋەلدەڭدەر.
شىعارما جازۋ. «تۋعان جەر – تۇعىرىڭ، تۋعان ءتىل – قىدىرىڭ».
VI. باعالاۋ. ساباققا قاتىسقان وقۋشىلاردى باعالاۋ.
You Might Also Like
