ءداندى داقىلداردى جابىستىرۋ ارقىلى كارتينا جاساۋ
ساباقتىق تاقىرىبى: ءداندى داقىلداردى جابىستىرۋ ارقىلى كارتينا جاساۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا جالپى ءداندى – داقىلدار تۋرالى تولىق ماعلۇماتتار بەرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ويلاۋ شەبەرلىكتەرىن، ەستەتيكالىق تالعامىن ۇشتاستىرۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى وسى ونەر تۇرىمەن قىزىقتىرۋ، ۇقىپتىلىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ىسكەرلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءوز بەتىنشە ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىق كورنەكىلىگى: داننەن جاسالعان كارتينا.
قۇرال – جابدىقتار: ءپانارالىق بايلانىس: سىزۋ، بەينەلەۋ ونەرى، بيولوگيا.
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
• وقۋشىلارمەن سالەمدەسەمىن؛
• وقۋشىلاردى تۇگەندەيمىن؛
• وقۋشىلاردىڭ قۇرال – جابدىقتارىن تۇگەندەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارتۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاي وتىرىپ، وقۋشىلارعا تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتار قويۋ.
III. جاڭا ساباق.
وقۋشىلار بۇگىن ءبىز داندەردەن بۇيىم جاساۋدى ۇيرەنەمىز. ءداندى – داقىلداردان ادەمى بۇيىمدار جاساۋعا بولادى. داندەردەن بۇيىم جاساماس بۇرىن ولاردىڭ قۇرامى مەن ەمدىك قاسيەتتەرىنە توقتالىپ وتەيىك.
قاۋىن تۇقىمى
ەمدىك قاسيەتى. ءتاتتى، ءدامدى، سۋىق رايلى، ىركىلگەن قاندى تاراتادى، وكپەنى تازالايدى، ىشەكتى دىمقىلداندىرادى. اۋىزدىڭ ساسۋىنا: قاۋىن تۇقىمىنان قاجەت مولشەردە الىپ تالقانداپ، تاڭەرتەڭ اشقارىنعا اۋىزدى ىسادى نەمەسە بالمەن ارالاستىرىپ ءدارى جاساپ تىسكە باسسا دا بولادى. بەل، اياق قاقساپ اۋىرعاندا: 120گر. قاۋىن تۇقىمىن تالقانداپ 10 كۇن اراققا شىلاپ، ءبىر ىشكەندە 10مل - دەن ءۇش كۇن اشقارىنعا ىشەدى. ىشەككە اس توقتاپ تىنىشسىزدانۋعا 6 - 15گر. قاۋىن تۇقىمىن تالقانداپ سۋمەن ىشەدى. قاۋىن تۇقىمى 10گر.، ايۋ بالدىرعان 30گر، جىلان قابىعىن ءبىر دانا تالقانداپ، ءار رەتتە 12گر، تاماق الدىندا ىشەدى. سوقىر ىشەك قابىنۋعا: باسقا دارىلەردى قاۋىن تۇقىمىن قوسىپ ىشكىزسە، سوقىر ىشەكتىڭ قابىنۋىنىڭ الدىن الادى.
اسقاباق. اسقاباق پەن دارمەنە (جۋسان ءتۇرى) ۇرىعىنىڭ ۇنتاعىنان ءبىر - ءبىر اس قاسىق الىپ، سول ۇنتاقتى جارتى كيلوگرامم قارا مەيىزگە قوسىپ تەمىر كەلىدە جانشىپ، وسىنىڭ باس بارماقتايىن كۇنىنە 4 رەت گليماستاسى بار بالاعا جەگىزسە، ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ىشتەگى قۇرتتى ايداپ شىعارادى.
اسقاباقتى سۇتكە قايناتىپ اس ورنىنا ءجيى ىشسە - باۋىر، كوكباۋىر، قانت ديابەتى اۋرۋلارىنا وتە جاقسى ەم. ال اسقاباق ساباعىن سۋعا قايناتىپ ىشسە، نەسەپتى جۇرگىزەدى، بۇيرەك پەن جۇرەكتىڭ ءىسىنىپ اۋىرعانىن قايتارادى.
سوكتى — تارىنى اقتاپ، قاۋىزىنان تازارتىپ الادى. تازالانعان سوك — ارنايى وڭدەلگەن تارى ءدانى — جوعارى، ءبىرىنشى جانە ەكىنشى سورتقا بولىنەدى. كەيبىر سوكتىڭ اشقىلتىم ءدامى بولادى. ونى كەتىرۋ ءۇشىن تارىنى قايناعان سۋعا ابدەن جۋادى.
قاراقۇمىق جارماسىن بۋلانعان نەمەسە بۋلانباعان قاراقۇمىق دانىنەن الادى. قۇرامىندا ءسىڭىمدى بەلوكتار، كراحمال مول بولادى. قاراقۇمىق جارماسىنىڭ بەلوكتارى باسقا قوسىلىستارمەن الماستىرۋعا بولمايتىن امين قىشقىلدارىنا باي. وندەۋ تاسىلدەرى مەن دون ساپاسىنا قاراي قاراقۇمىق جارماسى ۇنتاقتالماعان تۇتاس جارما جانە تەز پىسەتىن جارما بولىپ بولىنەدى. ۇنتاقتالعان قاراقۇمىق ءدانى تەز پىسەدى. سۇرىپتالعان جارمانى ءبىرىنشى جانە ەكىنشى سورتقا بولەدى. ال ۇنتاق جارما سورتقا بولىنبەيدى. جارمادان قويمالجىڭ بوتقا ازىرلەيدى، ال سۇرىپتالماعان جارمانى دەربەس تاعام تۇرىندەگى كەبىرتەك بوتقا، سونىمەن بىرگە گارنيرگە، تۋراماعا پايدالانادى.
اسبۇرشاق. اسبۇرشاق باعالى، جوعارى اقۋىزدى ءداندى بۇرشاق داقىلى بولىپ تابىلادى. قازاقستاندا اۋدانداستىرىلعان سورتتارىنىڭ تۇقىمدارىنا ورتا ەسەپپەن 24 - 27% اقۋىز، 50%- دەن استام كومىرسۋلارى (نەگىزىنەن كراحمال)، ايتارلىقتاي مولشەردە ماي، كۇلدىك زاتتار مەن دارۋمەندەر (ا، ۆ، س ج. ب.) بولادى. تۇقىمدارى جوعارى قورەكتىلىگىمەن جانە جاقسى دامدىك ساناسىمەن ەرەكشەلەنەدى، ءار ءتۇرلى تاعامدار دايىنداۋعا ءبۇتىن جانە ۇگىتىلگەن تۇقىمدار كەڭىنەن قولدانىلادى، كونسەرۆىلەنگەن تۇردە دە پايدالانۋعا بولادى. اسبۇرشاقتان ءار ءتۇرلى مال ازىقتىق ونىمدەر دەن (دارا ازىق، ءشوپ ۇنى، پىشەن، پىشەندەمە، ت. ب.) وندىرىلەدى.
IV. ءداندى – داقىلداردى جۇمىسقا دايىنداۋ رەتى.
• قاۋىن ءدانىن الدىن – الا جۋىپ، كۇنگە كەپتىرىپ الادى؛
• اسقاباق ءدانىن ابدەن ءسۇرتىپ، كەپتىرىپ الامىز؛
• تاڭدالعان داندەردى سۋرەتكە بايلانىستىرا وتىرىپ ەسكيز دايىندايمىز؛
• داندەرىمىز جىلتىر، ءارى ادەمى كورىنۋى ءۇشىن ءتۇسسىز لاك ەرىتىندىسىمەن بوياۋ كەرەك.
V. ساراماندىق جۇمىس.
• ەسكيز بويىنشا داندەردى تاڭداۋ؛
• دۆپ - عا الدىمەن گۇلدەردىڭ ورنىن شەڭبەر ەتىپ بەلگىلەپ الامىز؛
• سول شەڭبەردىڭ شەتىنەن باستاپ جەلىم جاعىپ داندەردى رەتتىلىگىمەن جاپسىرامىز؛
• گۇلدىڭ جاپىراعىن اسبۇرشاقپەن نەمەسە سوكپەن جاپسىرمالايمىز؛
• گۇلدىڭ قۇمىراسىن قاراقۇمىقپەن جاپسىرمالايمىز؛
• جەلىمدى قولدانۋ كەزىندە قاۋىپسىزدىك شارالارىن ەستە ساقتاۋ كەرەك؛
• ەستەتيكالىق تالعاممەن بۇيىمدى تۇرلەندىرۋ.
قورىتىندى.
• ءار وقۋشىنىڭ جاساعان بۇيىمىن قابىلداپ، باعا بەرىپ، جىبەرگەن قاتەلىكتەرىن قايتا ءتۇسىندىرۋ؛
• قورىتىندى سۇراقتارمەن ساباقتا بەكىتۋ؛
• جۇمىس ورنىن، قۇرال – جابدىقتاردى تازالاپ كەتۋ.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: جاپسىرمالاۋدى تۇرلەندىرۋ، جۇمىستى ۇيدەن جالعاستىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا جالپى ءداندى – داقىلدار تۋرالى تولىق ماعلۇماتتار بەرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ويلاۋ شەبەرلىكتەرىن، ەستەتيكالىق تالعامىن ۇشتاستىرۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى وسى ونەر تۇرىمەن قىزىقتىرۋ، ۇقىپتىلىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ىسكەرلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءوز بەتىنشە ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىق كورنەكىلىگى: داننەن جاسالعان كارتينا.
قۇرال – جابدىقتار: ءپانارالىق بايلانىس: سىزۋ، بەينەلەۋ ونەرى، بيولوگيا.
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
• وقۋشىلارمەن سالەمدەسەمىن؛
• وقۋشىلاردى تۇگەندەيمىن؛
• وقۋشىلاردىڭ قۇرال – جابدىقتارىن تۇگەندەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارتۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاي وتىرىپ، وقۋشىلارعا تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتار قويۋ.
III. جاڭا ساباق.
وقۋشىلار بۇگىن ءبىز داندەردەن بۇيىم جاساۋدى ۇيرەنەمىز. ءداندى – داقىلداردان ادەمى بۇيىمدار جاساۋعا بولادى. داندەردەن بۇيىم جاساماس بۇرىن ولاردىڭ قۇرامى مەن ەمدىك قاسيەتتەرىنە توقتالىپ وتەيىك.
قاۋىن تۇقىمى
ەمدىك قاسيەتى. ءتاتتى، ءدامدى، سۋىق رايلى، ىركىلگەن قاندى تاراتادى، وكپەنى تازالايدى، ىشەكتى دىمقىلداندىرادى. اۋىزدىڭ ساسۋىنا: قاۋىن تۇقىمىنان قاجەت مولشەردە الىپ تالقانداپ، تاڭەرتەڭ اشقارىنعا اۋىزدى ىسادى نەمەسە بالمەن ارالاستىرىپ ءدارى جاساپ تىسكە باسسا دا بولادى. بەل، اياق قاقساپ اۋىرعاندا: 120گر. قاۋىن تۇقىمىن تالقانداپ 10 كۇن اراققا شىلاپ، ءبىر ىشكەندە 10مل - دەن ءۇش كۇن اشقارىنعا ىشەدى. ىشەككە اس توقتاپ تىنىشسىزدانۋعا 6 - 15گر. قاۋىن تۇقىمىن تالقانداپ سۋمەن ىشەدى. قاۋىن تۇقىمى 10گر.، ايۋ بالدىرعان 30گر، جىلان قابىعىن ءبىر دانا تالقانداپ، ءار رەتتە 12گر، تاماق الدىندا ىشەدى. سوقىر ىشەك قابىنۋعا: باسقا دارىلەردى قاۋىن تۇقىمىن قوسىپ ىشكىزسە، سوقىر ىشەكتىڭ قابىنۋىنىڭ الدىن الادى.
اسقاباق. اسقاباق پەن دارمەنە (جۋسان ءتۇرى) ۇرىعىنىڭ ۇنتاعىنان ءبىر - ءبىر اس قاسىق الىپ، سول ۇنتاقتى جارتى كيلوگرامم قارا مەيىزگە قوسىپ تەمىر كەلىدە جانشىپ، وسىنىڭ باس بارماقتايىن كۇنىنە 4 رەت گليماستاسى بار بالاعا جەگىزسە، ءبىر كۇننىڭ ىشىندە ىشتەگى قۇرتتى ايداپ شىعارادى.
اسقاباقتى سۇتكە قايناتىپ اس ورنىنا ءجيى ىشسە - باۋىر، كوكباۋىر، قانت ديابەتى اۋرۋلارىنا وتە جاقسى ەم. ال اسقاباق ساباعىن سۋعا قايناتىپ ىشسە، نەسەپتى جۇرگىزەدى، بۇيرەك پەن جۇرەكتىڭ ءىسىنىپ اۋىرعانىن قايتارادى.
سوكتى — تارىنى اقتاپ، قاۋىزىنان تازارتىپ الادى. تازالانعان سوك — ارنايى وڭدەلگەن تارى ءدانى — جوعارى، ءبىرىنشى جانە ەكىنشى سورتقا بولىنەدى. كەيبىر سوكتىڭ اشقىلتىم ءدامى بولادى. ونى كەتىرۋ ءۇشىن تارىنى قايناعان سۋعا ابدەن جۋادى.
قاراقۇمىق جارماسىن بۋلانعان نەمەسە بۋلانباعان قاراقۇمىق دانىنەن الادى. قۇرامىندا ءسىڭىمدى بەلوكتار، كراحمال مول بولادى. قاراقۇمىق جارماسىنىڭ بەلوكتارى باسقا قوسىلىستارمەن الماستىرۋعا بولمايتىن امين قىشقىلدارىنا باي. وندەۋ تاسىلدەرى مەن دون ساپاسىنا قاراي قاراقۇمىق جارماسى ۇنتاقتالماعان تۇتاس جارما جانە تەز پىسەتىن جارما بولىپ بولىنەدى. ۇنتاقتالعان قاراقۇمىق ءدانى تەز پىسەدى. سۇرىپتالعان جارمانى ءبىرىنشى جانە ەكىنشى سورتقا بولەدى. ال ۇنتاق جارما سورتقا بولىنبەيدى. جارمادان قويمالجىڭ بوتقا ازىرلەيدى، ال سۇرىپتالماعان جارمانى دەربەس تاعام تۇرىندەگى كەبىرتەك بوتقا، سونىمەن بىرگە گارنيرگە، تۋراماعا پايدالانادى.
اسبۇرشاق. اسبۇرشاق باعالى، جوعارى اقۋىزدى ءداندى بۇرشاق داقىلى بولىپ تابىلادى. قازاقستاندا اۋدانداستىرىلعان سورتتارىنىڭ تۇقىمدارىنا ورتا ەسەپپەن 24 - 27% اقۋىز، 50%- دەن استام كومىرسۋلارى (نەگىزىنەن كراحمال)، ايتارلىقتاي مولشەردە ماي، كۇلدىك زاتتار مەن دارۋمەندەر (ا، ۆ، س ج. ب.) بولادى. تۇقىمدارى جوعارى قورەكتىلىگىمەن جانە جاقسى دامدىك ساناسىمەن ەرەكشەلەنەدى، ءار ءتۇرلى تاعامدار دايىنداۋعا ءبۇتىن جانە ۇگىتىلگەن تۇقىمدار كەڭىنەن قولدانىلادى، كونسەرۆىلەنگەن تۇردە دە پايدالانۋعا بولادى. اسبۇرشاقتان ءار ءتۇرلى مال ازىقتىق ونىمدەر دەن (دارا ازىق، ءشوپ ۇنى، پىشەن، پىشەندەمە، ت. ب.) وندىرىلەدى.
IV. ءداندى – داقىلداردى جۇمىسقا دايىنداۋ رەتى.
• قاۋىن ءدانىن الدىن – الا جۋىپ، كۇنگە كەپتىرىپ الادى؛
• اسقاباق ءدانىن ابدەن ءسۇرتىپ، كەپتىرىپ الامىز؛
• تاڭدالعان داندەردى سۋرەتكە بايلانىستىرا وتىرىپ ەسكيز دايىندايمىز؛
• داندەرىمىز جىلتىر، ءارى ادەمى كورىنۋى ءۇشىن ءتۇسسىز لاك ەرىتىندىسىمەن بوياۋ كەرەك.
V. ساراماندىق جۇمىس.
• ەسكيز بويىنشا داندەردى تاڭداۋ؛
• دۆپ - عا الدىمەن گۇلدەردىڭ ورنىن شەڭبەر ەتىپ بەلگىلەپ الامىز؛
• سول شەڭبەردىڭ شەتىنەن باستاپ جەلىم جاعىپ داندەردى رەتتىلىگىمەن جاپسىرامىز؛
• گۇلدىڭ جاپىراعىن اسبۇرشاقپەن نەمەسە سوكپەن جاپسىرمالايمىز؛
• گۇلدىڭ قۇمىراسىن قاراقۇمىقپەن جاپسىرمالايمىز؛
• جەلىمدى قولدانۋ كەزىندە قاۋىپسىزدىك شارالارىن ەستە ساقتاۋ كەرەك؛
• ەستەتيكالىق تالعاممەن بۇيىمدى تۇرلەندىرۋ.
قورىتىندى.
• ءار وقۋشىنىڭ جاساعان بۇيىمىن قابىلداپ، باعا بەرىپ، جىبەرگەن قاتەلىكتەرىن قايتا ءتۇسىندىرۋ؛
• قورىتىندى سۇراقتارمەن ساباقتا بەكىتۋ؛
• جۇمىس ورنىن، قۇرال – جابدىقتاردى تازالاپ كەتۋ.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: جاپسىرمالاۋدى تۇرلەندىرۋ، جۇمىستى ۇيدەن جالعاستىرۋ.
You Might Also Like
-
5 ماۋسىم - بۇكىل الەمدىك قورشاعان ورتانى قورعاۋ كۇنىنە ارنالعان تاربيە ساعاتىنىڭ ءىس-شاراسى
