تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى اتتى اشىق تاربيە ساعاتى
5 ماۋسىم - بۇكىل الەمدىك قورشاعان ورتانى قورعاۋ كۇنىنە ارنالعان تاربيە ساعاتىنىڭ ءىس-شاراسى
تاقىرىبى: «تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى» اتتى اشىق تاربيە ساعاتى
ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا ادام مەن تابيعاتتىڭ ەگىز ەكەنىن ۇعىندىرۋ. تابيعات قازىنا بايلىق ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. جەردى، قۇرمەتتەۋدى، تابيعاتتى قورعاۋدى ۇيرەتۋ؛
2. قورشاعان ورتانى قورعاۋ، تۋعان ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ؛
3. تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن ايالاۋعا، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ، قامقورلىق جاساۋعا باۋلۋ، تابيعاتتى سۇيۋگە ۇيرەتۋ، ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى:
«جەر - قازىنا، سۋ - التىن، مول بايلىق»، «تابيعات اياسى - ادامنىڭ التىن بەسىگى» جانە «تابيعات — تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس - مەكەنى، تىرشىلىكتىڭ تۇلەپ وسۋىنە قاجەتتى ءنارى، جەر بەتىنە كورىك بەرگەن ءسانى» اتتى قاناتتى سوزدەر مەن تابيعات جايلى سۋرەتتەر.
بارىسى:
كىرىسپە ءسوز
ءمۇعالىم:
قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار!
جالپى، تابيعات — تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس - مەكەنى، تىرشىلىكتىڭ تۇلەپ وسۋىنە قاجەتتى ءنارى، جەر بەتىنە كورىك بەرگەن ءسانى.
حالىق ۇعىمىندا تابيعات دەگەن ءسوز جەر، اڭ، تۋعان جەر، اتامەكەن سوزدەرىمەن قاتار تۇرادى. ولاي بولسا، بۇگىنگى ايتار ءسوزىمىز دە، شىرقار ءانىمىز دە تابيعات جايلى بولماق.
قازاقستان تابيعاتىنىڭ ولشەۋسىز بايلىعىن يگەرە وتىرىپ، ءبىزدى قورشاعان ورتانىڭ بۇتىندىگىن ساقتاۋ دا رەسپۋبليكامىزداعى ەڭ كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. مىنە بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدا ايتىلاتىن ماسەلەمىز وسى.
1-جۇرگىزۋشى:
قۇرمەتتى وقۋشىلار بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: «تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى». ادام مەن تابيعات ەگىز. تابيعاتتى اسىراۋشىڭ، قامقورشىڭ دەسەڭ دە بولادى. اتا - باباڭنىڭ « جەر - قازىنا، سۋ - التىن، مول بايلىق» دەپ وسيەت ايتىپ كەلگەنى تەگىننەن تەگىن ەمەس. كۇندەلىكتى ءىشىپ جۇرگەن تاماعىمىز، ۇستىمىزدەگى كيىمىمىز، وقيتىن كىتابىمىز، جازاتىن قاعازىمىز، مىنەر كولىگىمىز، اۋىرعاندا پايدالاناتىن ءدارىمىز، تىنىس الار اۋامىز، ىشەر سۋىمىز – وسىلاردىڭ ءبارى جومارت تابيعاتتىڭ بەرگەن سىيى.
2-جۇرگىزۋشى:
ال قازىرگى كەزدە بارشا ادامزات الدىندا تۇرعان كەزەك كۇتتىرمەيتىن كيەلى دە كۇردەلى مىندەتتەرىمىزدىڭ ءبىرى ىستىق ۇيا، التىن بەسىك، جۇمىر جەردىڭ تابيعاتىن قورعاۋ جانە ونىڭ سان الۋان بايلىعىن بارىنشا ۇقىپتى پايدالانۋ بولىپ وتىر. سوڭعى جىلدارى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ وركەندەۋى قورشاعان ورتاعا زياندى اسەرىن تيگىزۋدە. جەر شارىندا جىل سايىن شامامەن 10 - 15 ميليون گەكتار ورمان جويىلادى ەكەن.
3-جۇرگىزۋشى:
ۇزاق جىلدار بويى قالىپتاسقان سولاقاي ساياسات قازاقستان تابيعاتىن دا سۇرىقسىز كۇيگە ءتۇسىردى. جەر بەتىنەن جويىلىپ بارا جاتقان ارال تەڭىزى مەن قىرىق جىل بويى ۇزدىكسىز سىناۋدان كوكىرەگى قارسى ايرىلعان قاسيەتتى سەمەي جەرىنىڭ ايانىشتى ءحالى وسىنىڭ ايعاعى.
4-جۇرگىزۋشى:
«تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى» دەگەندەي بولاشاق ۇرپاقتى ەكولوگيالىق ساۋاتتى ەتىپ تاربيەلەۋدى وتباسى، وشاق قاسىنان باستاعانىمىز دۇرىس. تابيعاتتىڭ جاسىل جەلەگىمەن اڭ قۇسىن ايالاۋ، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ءاربىر جاننىڭ ازاماتتىق بورىشى.
1-وقۋشى
نۋ ورمان، جاسىل ورمان، مىناۋ ورمان،
دالاعا قورعان بولىپ تۇرا قالعان.
بارلىعى بالاسىنداي ءبىر - اق ءۇيدىڭ،
بارلىعى جارالعانداي ءبىر ادامنان.
و، قۇدىرەت، نەتكەن شالقار كۇي ەڭ سەن،
بۇگىن مەنىڭ تۇسەدى ءجيى ەڭسەم.
2-وقۋشى
وسىلاي دا ويلانىپ قوي، ادامدار،
جىعىلمايسىڭ ورمانىڭا جۇگىنسەڭ
تابيعات اسەمدىكتىڭ توركىنىسىڭ،
ءان سالامىز ءبىر سەنىڭ كوركىڭ ءۇشىن.
جان - جانۋار تابىنىپ ءبىر وزىڭە،
سەنەن اسىپ تۇرعانداي بار تىنىسىن
3-وقۋشى
تابيعات - سۇلۋ مەكەنىم،
ءوزىڭدى پانا ەتەمىن.
ساياڭدا ءوسىپ ەر جەتىپ
بيىككە سامعاپ جەتەمىن.
5-وقۋشى:
تابيعاتتان ءنار العان عوي جانىمىز،
جەر بەتىنىڭ اجارى عوي ءسانىمىز،
تۋعان ولكە تابيعاتىن ايالاپ،
ۇسىنايىق جۇرەك نۇرىن ءبارىمىز.
6-وقۋشى
بولسىن تەك اۋا تازا، تۇنىق سۋ
باسىلماسىن ايدىن كولدە قۇستىڭ شۋى
توڭىرەكتە كەسىلمەسىن تال تەرەك
اراشا ءتۇس تابيعاتتا ءبارى كەرەك!
7-وقۋشى
تارتىلماسىن تەڭىز كولدەر سۋ الىپ،
جارىلىپ جەر، وسىمدىكتەر قۋارىپ.
قولدا باردا ءقادىر تۇتىپ ساقتايىق
جاراتقاننىڭ بەرگەنىنە قۋانىپ.
8-وقۋشى
مەن سۇيەم ەرىكتى ەركىن قۇسىن
سايراتامىن ءتورت ءبولىپ ءتۇن ۇيقىسىن.
مەن سۇيمەس دۇنيەدە ەش نارسە جوق،
سۇيەمىن تابيعاتتىڭ بارلىق كۇشىن.
9-وقۋشى:
كۇن - بارلىق تىرشىلىكتىڭ قۇدىرەتتى تىرەگى.
جەر تىرشىلىككە ءنار بەرىپ انامىزداي اسىراپ جاتىر.
سۋ - تىرشىلىكتىڭ كوزى.
اۋا - ءومىر تىنىسى.
ءان ورىندالادى. « تابيعاتىم»
كورىنىس:
اتاقتى باتىر حانكەلدى بالاسى رايىمبەكتى 16 جاسقا تولعاندا «سالەم بەرىپ باتاسىن الىپ قايت» دەپ تولە بيگە جۇمساپتى. تولە بيگە سالەم بەرىپ، ەلدىڭ سالەم ساۋقاتىن جەتكىزىپ، قوناق بولعان رايىمبەك اتتانار ساتتە، دانا قارتقا مىناداي ساۋال قويىپتى.
رايىمبەك: (وقۋشى)
اتا!
جەر دەگەنىم نەمەنە؟
ەل دەگەنىم نەمەنە؟
جەر ءسانى دەگەن نەمەنە؟
ەل ءسانى دەگەن نەمەنە؟
جەر قۇتى دەگەن نەمەنە؟
جەردى نە كوتەرەدى؟
ەلدى كىم كوتەرەدى؟
تولە بي: (وقۋشى)
جەر دەگەنىڭ - تىرشىلىك، ەل دەگەنىڭ - قارا حالقىڭ،
جەر ءسانى - ۇشقان قۇس پەن جۇگىرگەن اڭى، اققان سۋى، جايقالعان شالعىنى، نۋ ورمانى.
ەل ءسانى - وركەندەپ وسكەن ۇلى مەن قىزى.
جەر قۇتى – قويناۋىنداعى كەنى.
جەردى سۋ كوتەرەدى،- دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن.
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سوزاق اۋدانى،
سۇگىر ءالى ۇلى اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ابيش اقەركە قۋاندىق قىزى
تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى اتتى اشىق تاربيە ساعاتى جۇكتەۋ
تاقىرىبى: «تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى» اتتى اشىق تاربيە ساعاتى
ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا ادام مەن تابيعاتتىڭ ەگىز ەكەنىن ۇعىندىرۋ. تابيعات قازىنا بايلىق ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. جەردى، قۇرمەتتەۋدى، تابيعاتتى قورعاۋدى ۇيرەتۋ؛
2. قورشاعان ورتانى قورعاۋ، تۋعان ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ؛
3. تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن ايالاۋعا، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ، قامقورلىق جاساۋعا باۋلۋ، تابيعاتتى سۇيۋگە ۇيرەتۋ، ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى:
«جەر - قازىنا، سۋ - التىن، مول بايلىق»، «تابيعات اياسى - ادامنىڭ التىن بەسىگى» جانە «تابيعات — تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس - مەكەنى، تىرشىلىكتىڭ تۇلەپ وسۋىنە قاجەتتى ءنارى، جەر بەتىنە كورىك بەرگەن ءسانى» اتتى قاناتتى سوزدەر مەن تابيعات جايلى سۋرەتتەر.
بارىسى:
كىرىسپە ءسوز
ءمۇعالىم:
قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار!
جالپى، تابيعات — تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ قۇتتى قونىس - مەكەنى، تىرشىلىكتىڭ تۇلەپ وسۋىنە قاجەتتى ءنارى، جەر بەتىنە كورىك بەرگەن ءسانى.
حالىق ۇعىمىندا تابيعات دەگەن ءسوز جەر، اڭ، تۋعان جەر، اتامەكەن سوزدەرىمەن قاتار تۇرادى. ولاي بولسا، بۇگىنگى ايتار ءسوزىمىز دە، شىرقار ءانىمىز دە تابيعات جايلى بولماق.
قازاقستان تابيعاتىنىڭ ولشەۋسىز بايلىعىن يگەرە وتىرىپ، ءبىزدى قورشاعان ورتانىڭ بۇتىندىگىن ساقتاۋ دا رەسپۋبليكامىزداعى ەڭ كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. مىنە بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدا ايتىلاتىن ماسەلەمىز وسى.
1-جۇرگىزۋشى:
قۇرمەتتى وقۋشىلار بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: «تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى». ادام مەن تابيعات ەگىز. تابيعاتتى اسىراۋشىڭ، قامقورشىڭ دەسەڭ دە بولادى. اتا - باباڭنىڭ « جەر - قازىنا، سۋ - التىن، مول بايلىق» دەپ وسيەت ايتىپ كەلگەنى تەگىننەن تەگىن ەمەس. كۇندەلىكتى ءىشىپ جۇرگەن تاماعىمىز، ۇستىمىزدەگى كيىمىمىز، وقيتىن كىتابىمىز، جازاتىن قاعازىمىز، مىنەر كولىگىمىز، اۋىرعاندا پايدالاناتىن ءدارىمىز، تىنىس الار اۋامىز، ىشەر سۋىمىز – وسىلاردىڭ ءبارى جومارت تابيعاتتىڭ بەرگەن سىيى.
2-جۇرگىزۋشى:
ال قازىرگى كەزدە بارشا ادامزات الدىندا تۇرعان كەزەك كۇتتىرمەيتىن كيەلى دە كۇردەلى مىندەتتەرىمىزدىڭ ءبىرى ىستىق ۇيا، التىن بەسىك، جۇمىر جەردىڭ تابيعاتىن قورعاۋ جانە ونىڭ سان الۋان بايلىعىن بارىنشا ۇقىپتى پايدالانۋ بولىپ وتىر. سوڭعى جىلدارى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ وركەندەۋى قورشاعان ورتاعا زياندى اسەرىن تيگىزۋدە. جەر شارىندا جىل سايىن شامامەن 10 - 15 ميليون گەكتار ورمان جويىلادى ەكەن.
3-جۇرگىزۋشى:
ۇزاق جىلدار بويى قالىپتاسقان سولاقاي ساياسات قازاقستان تابيعاتىن دا سۇرىقسىز كۇيگە ءتۇسىردى. جەر بەتىنەن جويىلىپ بارا جاتقان ارال تەڭىزى مەن قىرىق جىل بويى ۇزدىكسىز سىناۋدان كوكىرەگى قارسى ايرىلعان قاسيەتتى سەمەي جەرىنىڭ ايانىشتى ءحالى وسىنىڭ ايعاعى.
4-جۇرگىزۋشى:
«تاربيە تال بەسىكتەن باستالادى» دەگەندەي بولاشاق ۇرپاقتى ەكولوگيالىق ساۋاتتى ەتىپ تاربيەلەۋدى وتباسى، وشاق قاسىنان باستاعانىمىز دۇرىس. تابيعاتتىڭ جاسىل جەلەگىمەن اڭ قۇسىن ايالاۋ، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ءاربىر جاننىڭ ازاماتتىق بورىشى.
1-وقۋشى
نۋ ورمان، جاسىل ورمان، مىناۋ ورمان،
دالاعا قورعان بولىپ تۇرا قالعان.
بارلىعى بالاسىنداي ءبىر - اق ءۇيدىڭ،
بارلىعى جارالعانداي ءبىر ادامنان.
و، قۇدىرەت، نەتكەن شالقار كۇي ەڭ سەن،
بۇگىن مەنىڭ تۇسەدى ءجيى ەڭسەم.
2-وقۋشى
وسىلاي دا ويلانىپ قوي، ادامدار،
جىعىلمايسىڭ ورمانىڭا جۇگىنسەڭ
تابيعات اسەمدىكتىڭ توركىنىسىڭ،
ءان سالامىز ءبىر سەنىڭ كوركىڭ ءۇشىن.
جان - جانۋار تابىنىپ ءبىر وزىڭە،
سەنەن اسىپ تۇرعانداي بار تىنىسىن
3-وقۋشى
تابيعات - سۇلۋ مەكەنىم،
ءوزىڭدى پانا ەتەمىن.
ساياڭدا ءوسىپ ەر جەتىپ
بيىككە سامعاپ جەتەمىن.
5-وقۋشى:
تابيعاتتان ءنار العان عوي جانىمىز،
جەر بەتىنىڭ اجارى عوي ءسانىمىز،
تۋعان ولكە تابيعاتىن ايالاپ،
ۇسىنايىق جۇرەك نۇرىن ءبارىمىز.
6-وقۋشى
بولسىن تەك اۋا تازا، تۇنىق سۋ
باسىلماسىن ايدىن كولدە قۇستىڭ شۋى
توڭىرەكتە كەسىلمەسىن تال تەرەك
اراشا ءتۇس تابيعاتتا ءبارى كەرەك!
7-وقۋشى
تارتىلماسىن تەڭىز كولدەر سۋ الىپ،
جارىلىپ جەر، وسىمدىكتەر قۋارىپ.
قولدا باردا ءقادىر تۇتىپ ساقتايىق
جاراتقاننىڭ بەرگەنىنە قۋانىپ.
8-وقۋشى
مەن سۇيەم ەرىكتى ەركىن قۇسىن
سايراتامىن ءتورت ءبولىپ ءتۇن ۇيقىسىن.
مەن سۇيمەس دۇنيەدە ەش نارسە جوق،
سۇيەمىن تابيعاتتىڭ بارلىق كۇشىن.
9-وقۋشى:
كۇن - بارلىق تىرشىلىكتىڭ قۇدىرەتتى تىرەگى.
جەر تىرشىلىككە ءنار بەرىپ انامىزداي اسىراپ جاتىر.
سۋ - تىرشىلىكتىڭ كوزى.
اۋا - ءومىر تىنىسى.
ءان ورىندالادى. « تابيعاتىم»
كورىنىس:
اتاقتى باتىر حانكەلدى بالاسى رايىمبەكتى 16 جاسقا تولعاندا «سالەم بەرىپ باتاسىن الىپ قايت» دەپ تولە بيگە جۇمساپتى. تولە بيگە سالەم بەرىپ، ەلدىڭ سالەم ساۋقاتىن جەتكىزىپ، قوناق بولعان رايىمبەك اتتانار ساتتە، دانا قارتقا مىناداي ساۋال قويىپتى.
رايىمبەك: (وقۋشى)
اتا!
جەر دەگەنىم نەمەنە؟
ەل دەگەنىم نەمەنە؟
جەر ءسانى دەگەن نەمەنە؟
ەل ءسانى دەگەن نەمەنە؟
جەر قۇتى دەگەن نەمەنە؟
جەردى نە كوتەرەدى؟
ەلدى كىم كوتەرەدى؟
تولە بي: (وقۋشى)
جەر دەگەنىڭ - تىرشىلىك، ەل دەگەنىڭ - قارا حالقىڭ،
جەر ءسانى - ۇشقان قۇس پەن جۇگىرگەن اڭى، اققان سۋى، جايقالعان شالعىنى، نۋ ورمانى.
ەل ءسانى - وركەندەپ وسكەن ۇلى مەن قىزى.
جەر قۇتى – قويناۋىنداعى كەنى.
جەردى سۋ كوتەرەدى،- دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن.
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سوزاق اۋدانى،
سۇگىر ءالى ۇلى اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ابيش اقەركە قۋاندىق قىزى
تابيعاتتى قورعاۋ - ادامزاتتىڭ پارىزى اتتى اشىق تاربيە ساعاتى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىق تاقىرىبى: ءداندى داقىلداردى جابىستىرۋ ارقىلى كارتينا جاساۋ.
