دارۋمەندەر – دەنساۋلىق كەپىلى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «قاتىناس»، «دەنساۋلىق»، «شىعارماشىلىق»، «تانىم»، «الەۋمەتتىك ورتا»،
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: قورشاعان ورتامەن تانىسۋ. ءتىل دامىتۋ.
قاراپايىم ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى قالىپتاستىرۋ.
تاقىرىبى: دارۋمەندەر – دەنساۋلىق كەپىلى
ماقساتى: بالالارعا دارۋمەندەر جانە ونىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەتىن پايداسى جايىندا تۇسىنىك بەرۋ، لوگيكالىق وي - ءورىسىن ءتىلىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ. بالالاردىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋ. بالانىڭ وي قيالىن، زەيىنىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، سوزدىك قورىن جەتىلدىرۋ. جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ پايداسىن بىلۋگە، تابيعاتتى سۇيۋگە، ايالاۋعا، قورعاۋعا تاربيەلەۋ
كورنەكىلىگى: كوكونىستەر، جەمىستەردىڭ سۋرەتتەرى،
ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ. دارۋمەندەردىڭ كەلۋى. جۇمباقتار شەشۋ، ماقال - ماتەلدەر ايتۋ،
شاتتىق شەڭبەرى:
شۋاعىن شاشادى،
كۇن شىقسا جيەكتەن.
جىلۋ الىپ نۇرىنان
دەنساۋلىقتى تۇلەتكەم،
دەنساۋلىق - ول كۇلۋىڭ،
كوڭىل - كۇيىڭ جادىراي،
دەنساۋلىق - ول ءجۇرۋىڭ،
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
- بالالار، وسى جاقسى كوڭىل - كۇيمەن بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلعان ءىس - ارەكەتىمىزدى باستايمىز. بۇگىنگى جاڭا ۇيىمداستىرىلعان ءىس - ارەكەتىمىزدە دارۋمەندەردىڭ دەنساۋلىعىمىزعا دەگەن پايداسىن بىلەتىن بولامىز. دارۋمەندەر - دەگەنىمىز نە؟ ورىسشاسى قالاي اتالادى؟ دارۋمەن – ۆيتامين. دۇرىس ايتاسىڭدار، ادامنىڭ دەنى ساۋ بولىپ، شيراق تا، سەرگەك بولىپ ءجۇرۋ ءۇشىن دۇرىس تاماقتانۋدىڭ ماڭىزى زور. ادام اعزاسىنا ءارتۇرلى قورەكتىك زاتتار مەن دارۋمەندەر قاجەت.
ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى ءىشىپ جۇرگەن تاماعىمىز جايلى قاسيەت تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
تاماقتى ىشسەڭ كۇندە سەن،
بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە،
تاڭەرتەڭ، ءتۇس، تۇستەن سوڭ،
جاتار الدى كەزىندە،
ءبىز تاماقتى كۇنىنە نەشە مەزگىل ءىشۋىمىز كەرەك ەكەن؟ ءتورت مەزگىل. تاڭەرتەڭ، ءتۇس، تۇستەن سوڭ جانە دە جاتار الدى كەزىندە. دۇرىس.
ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى تاعامدارىمىزدىڭ ىشىندە ءارتۇرلى دارۋمەندەر بار. سول دارۋمەندەردىڭ بىرنەشەۋىن قوناققا شاقىرىپ قويدىم. (وسى كەزدە ەسىك قاعىلىپ دارۋمەندەر قوناققا كەلەدى).
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار!
سالەمەتسىز بە، دارۋمەندەر!
مەن «ا» دارۋمەنىمىن. مەن اسقاباقتا، ورىكتە، قىزاناقتا، سالاتتا، سەندەر كۇندە ءىشىپ جۇرگەن ايراندا بولامىن. مەنى كۇندە ءوز تاعامدارىندا قولدانعان بالالاردىڭ كوزدەرى جاقسى كورەتىن بولادى. بويلارىنا كۇش قۋات بەرەمىن. (مادينا)
ال مەن، «ۆ» دارۋمەنىمىن. مەن بالىقتا، كارتوپتا، اسبۇرشاقتا، سيىر ەتىندە، جاڭعاقتا، نان ونىمدەرىندە بولامىن. «ۆ» دارۋمەنىن قولدانعان بالانىڭ ىشكى قۇرىلىستارى، جۇيكە جولدارى، قان اينالىمدارى كۇشەيىپ، جاقسى جۇگىرەتىن بولادى. (الفيا)
مەن «د» دارۋمەنىمىن. مەن جۇمىرتقادا، بالىقتىڭ مايىندا، ءسۇت تاعامدارىندا، ياعني ىرىمشىكتە، قايماقتا بولامىن. مەنى قولدانعان بالانىڭ سۇيەگى مىقتى بولادى. قالاي يىلسەڭدەر دە، سۇيەكتەرىن مىقتى بولىپ وسەدى. (سانجار)
مەن «س» دارۋمەنىمىن. مەن ورامجاپىراقتا، المادا، ليموندا، اپەلسيندە، المۇرتتا بولامىن. مەنى جەپ وسكەن بالا مىقتى، باتىر بولادى. ەشقانداي ميكروبتار جولامايدى. بالالار، ءبىز سەندەرگە وتە قاجەتپىز. دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى بولىپ ءوسۋ ءۇشىن بىزبەن دوس بولىڭدار. (اريزا)
دارۋمەندەر ءبارى بىرگە ايتادى: سەندەر ءبىز تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءبىزدىڭ بالالار دارۋمەندەر تۋرالى تاقپاق بىلەدى.
بالالاردىڭ تاقپاقتارى:
دارۋمەنحححدەر تىرەگىڭ،
اۆسدە دەپ الاسىڭ.
جەتىسپەسە ءبىرى ونىڭ،
اۋىرىپ سەن قالاسىڭ.
ا - سى قاجەت كوزىڭە،
ۆ - سى قاجەت جۇيكەگە
س - دان ميكروب بەزىنەر،
د - سۇيەكتى نىعايتار،
ا - بولادى اسقاباقتا،
ورىك، ايران، سالاتتا،
ۆ - بالىق، كارتوپ، اسقاباق،
سيىر ەتى جاڭعاقتا،
س - اپەلسين، المۇرتتا،
د - بالىق مايىندا،
ە - قاراقاتتان تابىلار.
جارايسىڭدار، بالالار! مەن سەندەرگە تاپسىرما الىپ كەلدىم. تاپسىرمانىڭ اتى «بولىكتەردى قۇراستىر». بالالار، تاقتادا ءبىر جەمىس جاسىرۋلى تۇر. ول جەمىس ەكىگە بولىنگەن، سول بولىكتەردىڭ ىشىندەگى تاپسىرماعا جاۋاپ بەرسەڭدەر، بولىك اشىلاتىن بولادى. سول تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداساڭدار بولىكتەردىڭ قانداي جەمىس ەكەنىن بىلەتىن بولامىز.
جۇمباق شەشۋ. ءى - ءشى بولىكتەگى تاپسىرما
بۇيرا شاشى جەلمەنەن ويناپ تۇرادى،
قىزىل مۇرنى جەرگە بويلاپ تۇرادى. (ءسابىز).
قالىڭ كيىمدى ۇناتادى،
شەشىندىرسەڭ جىلاتادى. (پياز).
الاسا تالدا الۋان الما،
ال قىزىل بولماي اۋزىڭا سالما (قىزاناق).
قاراڭدارشى، بالالار، سەندەر جۇمباقتى دۇرىس شەشكەن سوڭ جاسىرىلعان جەمىستىڭ ءبىر بولىگى اشىلدى.
دارۋمەندەر – دەنساۋلىق كەپىلى جۇكتەۋ
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: قورشاعان ورتامەن تانىسۋ. ءتىل دامىتۋ.
قاراپايىم ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى قالىپتاستىرۋ.
تاقىرىبى: دارۋمەندەر – دەنساۋلىق كەپىلى
ماقساتى: بالالارعا دارۋمەندەر جانە ونىڭ دەنساۋلىققا تيگىزەتىن پايداسى جايىندا تۇسىنىك بەرۋ، لوگيكالىق وي - ءورىسىن ءتىلىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ. بالالاردىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋ. بالانىڭ وي قيالىن، زەيىنىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، سوزدىك قورىن جەتىلدىرۋ. جەمىستەر مەن كوكونىستەردىڭ پايداسىن بىلۋگە، تابيعاتتى سۇيۋگە، ايالاۋعا، قورعاۋعا تاربيەلەۋ
كورنەكىلىگى: كوكونىستەر، جەمىستەردىڭ سۋرەتتەرى،
ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ. دارۋمەندەردىڭ كەلۋى. جۇمباقتار شەشۋ، ماقال - ماتەلدەر ايتۋ،
شاتتىق شەڭبەرى:
شۋاعىن شاشادى،
كۇن شىقسا جيەكتەن.
جىلۋ الىپ نۇرىنان
دەنساۋلىقتى تۇلەتكەم،
دەنساۋلىق - ول كۇلۋىڭ،
كوڭىل - كۇيىڭ جادىراي،
دەنساۋلىق - ول ءجۇرۋىڭ،
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
- بالالار، وسى جاقسى كوڭىل - كۇيمەن بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلعان ءىس - ارەكەتىمىزدى باستايمىز. بۇگىنگى جاڭا ۇيىمداستىرىلعان ءىس - ارەكەتىمىزدە دارۋمەندەردىڭ دەنساۋلىعىمىزعا دەگەن پايداسىن بىلەتىن بولامىز. دارۋمەندەر - دەگەنىمىز نە؟ ورىسشاسى قالاي اتالادى؟ دارۋمەن – ۆيتامين. دۇرىس ايتاسىڭدار، ادامنىڭ دەنى ساۋ بولىپ، شيراق تا، سەرگەك بولىپ ءجۇرۋ ءۇشىن دۇرىس تاماقتانۋدىڭ ماڭىزى زور. ادام اعزاسىنا ءارتۇرلى قورەكتىك زاتتار مەن دارۋمەندەر قاجەت.
ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى ءىشىپ جۇرگەن تاماعىمىز جايلى قاسيەت تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
تاماقتى ىشسەڭ كۇندە سەن،
بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە،
تاڭەرتەڭ، ءتۇس، تۇستەن سوڭ،
جاتار الدى كەزىندە،
ءبىز تاماقتى كۇنىنە نەشە مەزگىل ءىشۋىمىز كەرەك ەكەن؟ ءتورت مەزگىل. تاڭەرتەڭ، ءتۇس، تۇستەن سوڭ جانە دە جاتار الدى كەزىندە. دۇرىس.
ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى تاعامدارىمىزدىڭ ىشىندە ءارتۇرلى دارۋمەندەر بار. سول دارۋمەندەردىڭ بىرنەشەۋىن قوناققا شاقىرىپ قويدىم. (وسى كەزدە ەسىك قاعىلىپ دارۋمەندەر قوناققا كەلەدى).
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار!
سالەمەتسىز بە، دارۋمەندەر!
مەن «ا» دارۋمەنىمىن. مەن اسقاباقتا، ورىكتە، قىزاناقتا، سالاتتا، سەندەر كۇندە ءىشىپ جۇرگەن ايراندا بولامىن. مەنى كۇندە ءوز تاعامدارىندا قولدانعان بالالاردىڭ كوزدەرى جاقسى كورەتىن بولادى. بويلارىنا كۇش قۋات بەرەمىن. (مادينا)
ال مەن، «ۆ» دارۋمەنىمىن. مەن بالىقتا، كارتوپتا، اسبۇرشاقتا، سيىر ەتىندە، جاڭعاقتا، نان ونىمدەرىندە بولامىن. «ۆ» دارۋمەنىن قولدانعان بالانىڭ ىشكى قۇرىلىستارى، جۇيكە جولدارى، قان اينالىمدارى كۇشەيىپ، جاقسى جۇگىرەتىن بولادى. (الفيا)
مەن «د» دارۋمەنىمىن. مەن جۇمىرتقادا، بالىقتىڭ مايىندا، ءسۇت تاعامدارىندا، ياعني ىرىمشىكتە، قايماقتا بولامىن. مەنى قولدانعان بالانىڭ سۇيەگى مىقتى بولادى. قالاي يىلسەڭدەر دە، سۇيەكتەرىن مىقتى بولىپ وسەدى. (سانجار)
مەن «س» دارۋمەنىمىن. مەن ورامجاپىراقتا، المادا، ليموندا، اپەلسيندە، المۇرتتا بولامىن. مەنى جەپ وسكەن بالا مىقتى، باتىر بولادى. ەشقانداي ميكروبتار جولامايدى. بالالار، ءبىز سەندەرگە وتە قاجەتپىز. دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى بولىپ ءوسۋ ءۇشىن بىزبەن دوس بولىڭدار. (اريزا)
دارۋمەندەر ءبارى بىرگە ايتادى: سەندەر ءبىز تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءبىزدىڭ بالالار دارۋمەندەر تۋرالى تاقپاق بىلەدى.
بالالاردىڭ تاقپاقتارى:
دارۋمەنحححدەر تىرەگىڭ،
اۆسدە دەپ الاسىڭ.
جەتىسپەسە ءبىرى ونىڭ،
اۋىرىپ سەن قالاسىڭ.
ا - سى قاجەت كوزىڭە،
ۆ - سى قاجەت جۇيكەگە
س - دان ميكروب بەزىنەر،
د - سۇيەكتى نىعايتار،
ا - بولادى اسقاباقتا،
ورىك، ايران، سالاتتا،
ۆ - بالىق، كارتوپ، اسقاباق،
سيىر ەتى جاڭعاقتا،
س - اپەلسين، المۇرتتا،
د - بالىق مايىندا،
ە - قاراقاتتان تابىلار.
جارايسىڭدار، بالالار! مەن سەندەرگە تاپسىرما الىپ كەلدىم. تاپسىرمانىڭ اتى «بولىكتەردى قۇراستىر». بالالار، تاقتادا ءبىر جەمىس جاسىرۋلى تۇر. ول جەمىس ەكىگە بولىنگەن، سول بولىكتەردىڭ ىشىندەگى تاپسىرماعا جاۋاپ بەرسەڭدەر، بولىك اشىلاتىن بولادى. سول تاپسىرمالاردى دۇرىس ورىنداساڭدار بولىكتەردىڭ قانداي جەمىس ەكەنىن بىلەتىن بولامىز.
جۇمباق شەشۋ. ءى - ءشى بولىكتەگى تاپسىرما
بۇيرا شاشى جەلمەنەن ويناپ تۇرادى،
قىزىل مۇرنى جەرگە بويلاپ تۇرادى. (ءسابىز).
قالىڭ كيىمدى ۇناتادى،
شەشىندىرسەڭ جىلاتادى. (پياز).
الاسا تالدا الۋان الما،
ال قىزىل بولماي اۋزىڭا سالما (قىزاناق).
قاراڭدارشى، بالالار، سەندەر جۇمباقتى دۇرىس شەشكەن سوڭ جاسىرىلعان جەمىستىڭ ءبىر بولىگى اشىلدى.
دارۋمەندەر – دەنساۋلىق كەپىلى جۇكتەۋ
You Might Also Like
