دەنساۋلىق ەلىنە ساياحات
تاقىرىبى: «دەنساۋلىق ەلىنە ساياحات»
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: دەنساۋلىق
ۇيىمد. وقۋ ءىس - ارەكەتى: ۆالەولوگيا
تاقىرىبى: دەنساۋلىق ەلىنە ساياحات
ماقساتى: بالالارعا دەنساۋلىق ساقتاۋ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، زەيىنىن تۇراقتاندىرۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بايلانىستىرا سويلەۋىن دامىتۋ. دەنە مۇشەلەرى
تۋرالى ءبىلىپ، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا ۇيرەتۋ. ءوز دەنساۋلىعىنا دەگەن دۇرىس كوزقاراس قالىپتاستىرۋ.
ۇيىمد. ءادىسى: وي قوزعاۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، ساياحات
سوزدىك قور: سالاۋاتتى ءومىر سالتى، دارۋمەندەر، دەنە مۇشەلەرى
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، «ۆالەولوگيا» ەلى كارتاسى، مۋلياجدار،
ۇيىمد. ءتۇرى: ساياحات
ۇيىمد. موتيۆ. قوزع. ءتۇرى
رەفلەكس. كوررەكس.
«شاتتىق شەڭبەرى»
ارمىسىزدار قوناقتار!
ارمىسىزدار دوستارىم!
بولساق تا ءبىز قارشاداي،
ويناۋ ءۇشىن شارشاماي!
قۇرۋ ءۇشىن ءسان - ساۋلىق
كەرەك جاقسى دەنساۋلىق!
باستى بايلىق – دەنساۋلىق!
- بالالار، بۇگىن مەن سەندەردى «ۆالەولوگيا» اتتى تاماشا الەمگە ساياحات جاساۋعا شاقىرامىن. بۇل سالاۋاتتى ءومىر ەسىگىن اشاتىن سيقىرلى كىلت.
-«ۆالەولوگيا» - دەگەن ءسوزدى سەندەر قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
-«دەنساۋلىق» الەمى بىزگە كۇش بەرىپ، دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولىپ وسۋىمىزگە كومەكتەسەدى.
«ۆالەولوگيا» ەلى كارتاسىمەن ساياحاتقا شىعامىز.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ەرەجەسى
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ ءۇشىن ءبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
- بالالار سەندەر دارىگەر اتاي تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
سۋرەتپەن جۇمىس
- مىنا سۋرەتتە ايۋدىڭ قولى، تۇلكىنىڭ اياعى، ۇيرەكتىڭ قاناتى اۋىرادى ەكەن. ولار دارىگەر اتايعا ەم ىزدەپ كەلىپ جاتىر. ال مايمىل بولسا اتايدىڭ كومەكشىسى ەكەن. ول الدىنا كەلگەن ناۋقاستاردى رەت - رەتىمەن، كەزەگىمەن جىبەرىپ كومەكتەسىپ تۇر ەكەن.
ماقال - ماتەلدەر
- دەنساۋلىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر بىلەسىڭدەر مە؟
- جارايسىڭدار، بالالار. ماقال - ماتەلدەردى جاقسى بىلەدى ەكەنسىڭدەر
دارۋمەندەر مەكەنىندە:
- دارۋمەندەر مەكەنى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
- دارۋمەندەردى قايدان الامىز؟
جەمىس - جيدەك، كوكونىستەر قايدا وسەدى؟
- مىنا جەمىس - جيدەكتەردى اتاڭدارشى:
- مىنا كوكونىستەردى اتاڭدارشى:
- وسى جەمىس - جيدەكتەر مەن كوكونىستەردە قانداي دارۋمەندەر بار دەپ ويلايسىڭدار؟
عاجايىپ سەبەت.
سەبەتتە جەمىس - جيدەكتەر مەن كوكونىستەر. بالالار قانداي دارۋمەندەر بار ەكەنىن ايتادى.
- ەگەر دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولسىن دەسەڭ، ءاردايىم جەمىستەر مەن كوكونىستەردى جەپ ءجۇرۋ كەرەك.
- ال، جەمىستەر مەن كوكونىستەر تۋرالى قانداي تاقپاقتار بىلەسىڭدەر؟
- قانە، كىم ايتادى؟
بالالاردىڭ باستارىندا جەمىس - جيدەك، كوكونىستەردىڭ
ءتاجىن كيىپ شىعادى، تاقپاقتارىن ايتادى.
- كەرەمەت، بالالار سەندەردىڭ سونداي تاماشا ءبىلىمدى ەكەندەرىڭدى كوردىك، جارايسىڭدار.
- وسى دارۋمەندەردىڭ ارقاسىندا دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى، شىمىر بولىپ، ويلارىڭ، بويلارىڭ ءوسىپ، اقىلدى بولاسىڭدار.
جۇمباق جاسىرۋ:
- باس مۇشەلەرى تۋرالى جۇمباق شەشە الاسىڭدار ما؟
1. كورەدى ءبارىن وزگەنىڭ،
كورە المايدى وزدەرىن.
2. ەكى شىراقتىڭ ورتاسىندا ءبىر ءوزىم.
3. كۇمبىر - كۇمبىر قاراعىم،
قارتايعانشا جارادىڭ.
4. ءداۋ ۇڭگىردىڭ قاقپاسى
جابىلادى اشىلىپ
جوق بولسا دا توپساسى
- بالالار ءاربىر باس مۇشەلەرىن تاقتادا قويىپ ورنالاستىرادى (سۋرەت بويىنشا)
سەرگىتۋ ءساتى
شىنىعامىز جاستاي ءبىز!
جاتتىعۋدى باستايمىز!
تازالىقتى ساقتايمىز!
ءبىز ەشقاشان ۇرسىسپايمىز!
1، 2، 3
بويىمىزعا جيناپ كۇش
يىلەمىز وڭعا ءبىر، يىلەمىز سولعا ءبىر،
سەكىرەمىز توپ - توپ
شاپالاقتاپ كوپ - كوپ!
دارىگەر اتايدى شاقىرۋ
ءۇي تۇرادى، بالالارعا ۇيگە باراتىن جولعا باعىت بەرىلەدى.
- بالالار بۇل ۇيدە كىم تۇرادى ەكەن؟
- ەسىك قاعىلادى.
اجە شىعادى:
- بۇل كىم؟ بۇل كىم؟ (كوزى كورمەيدى ەكەن)
- كانە بالالار، اجەنىڭ كوزى كورمەيدى ەكەن، ءبىز كومەككە كىمدى شاقىرامىز؟
- دابىل وينايدى. دارىگەر اتاي كەلەدى.
اجەگە كومەكتەسەدى.(سابىزبەن ەمدەيدى)
- وسى كەزدە الىستا وتىرعان اتانى كورەمىز.
- جولمەن سەكىرىپ - سەكىرىپ بارامىز.
- بالالار، اتاعا كومەكتەسەيىك.
- ويباي، ويباي مەنىڭ باسىم اۋىرىپ، قۇلاعىم قاتتى مۋزىكادان ەستىمەي قالدى.
(دارىگەر قىرىققاباتتىڭ جاپىراعىن باسىنا سالادى)
- ەندى تىنىشتىق ساقتايىق!
- وي بالالار، سەندەرگە راحمەت. ەندى مەن قاتتى مۋزىكا ەمەس، تابيعاتتىڭ ادەمى دىبىسىن ەستيتىن بولامىن.
- اۋەنمەن: قۇستاردىڭ داۋىسى ەستىلەدى)
دارىگەر اتاي جۇمباق جاسىرادى.
- بالالار، مەنىڭ سەندەرگە تاپسىرمام بار، شەشىپ بەرىڭدەر.
1 - تاپسىرما
تازالىق – دەنساۋلىق كەپىلى
- تازالىق بولماسا، دەنساۋلىق دۇرىس بولمايتىنىن سەندەر بىلەسىڭدەر.
- ەرتەمەن كۇندە سەن
قولىڭا سۇيكەسەڭ.
كەتىپ كىر لاسىڭ،
تاپ تازا بولاسىڭ. بۇل نە؟
- شومىلعان بالانى
ايمالاپ الادى
سۇرتەدى قولىڭدى
سۇرتەدى جونىڭدى. بۇل نە؟
- بالالار، بۇل سۇراققا جاقسى جاۋاپ بەردىڭدەر
2 - تاپسىرما
تاقتادا 2 الما سۋرەتتەرى ىلىنگەن.
- دياس پەن لاتيفاعا 2 الما بەرىلەدى.
ءبىرىنشىسى كىر، جۋىلماعان، ال ەكىنشىسى تازا، جۋىلعان الما.
- بالالار، قاراڭدارشى. دياس پەن لاتيفا المانى جەگىسى كەلىپ تۇر. ەكەۋىنە الما بەرىلەدى.
- وسى جەردە قايسىسىنىڭ ارەكەتى دۇرىس؟
- ەگەر المانى جۋماي جەسەڭدەر، مىنا سۋرەتتەگىدەي ميكروبتار جانە ءتۇرلى قۇرتتار ىشكى اعزاعا ەنىپ، ءتۇرلى اۋرۋ تۋدىرادى. سوندىقتان ءاردايىم جەمىس - جيدەكتەر مەن كوكونىستەردى جۋىپ جەۋ كەرەك.
دارىگەر اتاي ايتادى:
- بۇل جەردە لاتيفانىڭ ارەكەتى دۇرىس.
دارىگەر اتاي قوشتاسىپ ءوز ەلىنە قايتادى.
بالالار ورىندارىنا وتىرادى.
ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرى.
ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىن قۇراستىرىپ كورسەتەدى.
د/و: «ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىن قۇراستىر»
شارتى: الدىندا تۇرعان ىدىستاعى ادام دەنەسىنىڭ مۇشەلەرىن الىپ، ادامنىڭ تولىق دەنەسىن قۇراستىرۋ كەرەك. (باس، كەۋدە، وڭ اياق، سول اياق، وڭ قول، سول قول)
قورىتىندىلاۋ:
- ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولۋ ءۇشىن بالالار تاربيەشىمەن بىرگە تازالىق ەرەجەلەرىن قايتالايدى.
دەنساۋلىق ول شىنىققان،
بارلىق دەنە مۇشەسى
جۇيكە، تامىر جۇيەسى.
دەنساۋلىق ول كۇلۋىڭ،
دەنساۋلىق ول ءجۇرۋىڭ،
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
سالاۋاتتىڭ كەڭەسىن
جادىمدا ءبىز ۇستايمىز!
اپايلاردىڭ كەڭەسىن
«قارلىعاش» توبى قۇپتايمىز!
- وتە جاقسى بالالار، بۇگىنگى «ۆالەولوگيا» ەلى كارتاسى بويىنشا ساياحاتىمىز ءساتتى اياقتالدى.
دەنساۋلىق ەلىنە ساياحات جۇكتەۋ
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: دەنساۋلىق
ۇيىمد. وقۋ ءىس - ارەكەتى: ۆالەولوگيا
تاقىرىبى: دەنساۋلىق ەلىنە ساياحات
ماقساتى: بالالارعا دەنساۋلىق ساقتاۋ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، زەيىنىن تۇراقتاندىرۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بايلانىستىرا سويلەۋىن دامىتۋ. دەنە مۇشەلەرى
تۋرالى ءبىلىپ، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا ۇيرەتۋ. ءوز دەنساۋلىعىنا دەگەن دۇرىس كوزقاراس قالىپتاستىرۋ.
ۇيىمد. ءادىسى: وي قوزعاۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، ساياحات
سوزدىك قور: سالاۋاتتى ءومىر سالتى، دارۋمەندەر، دەنە مۇشەلەرى
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، «ۆالەولوگيا» ەلى كارتاسى، مۋلياجدار،
ۇيىمد. ءتۇرى: ساياحات
ۇيىمد. موتيۆ. قوزع. ءتۇرى
رەفلەكس. كوررەكس.
«شاتتىق شەڭبەرى»
ارمىسىزدار قوناقتار!
ارمىسىزدار دوستارىم!
بولساق تا ءبىز قارشاداي،
ويناۋ ءۇشىن شارشاماي!
قۇرۋ ءۇشىن ءسان - ساۋلىق
كەرەك جاقسى دەنساۋلىق!
باستى بايلىق – دەنساۋلىق!
- بالالار، بۇگىن مەن سەندەردى «ۆالەولوگيا» اتتى تاماشا الەمگە ساياحات جاساۋعا شاقىرامىن. بۇل سالاۋاتتى ءومىر ەسىگىن اشاتىن سيقىرلى كىلت.
-«ۆالەولوگيا» - دەگەن ءسوزدى سەندەر قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
-«دەنساۋلىق» الەمى بىزگە كۇش بەرىپ، دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولىپ وسۋىمىزگە كومەكتەسەدى.
«ۆالەولوگيا» ەلى كارتاسىمەن ساياحاتقا شىعامىز.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ەرەجەسى
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ ءۇشىن ءبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
- بالالار سەندەر دارىگەر اتاي تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
سۋرەتپەن جۇمىس
- مىنا سۋرەتتە ايۋدىڭ قولى، تۇلكىنىڭ اياعى، ۇيرەكتىڭ قاناتى اۋىرادى ەكەن. ولار دارىگەر اتايعا ەم ىزدەپ كەلىپ جاتىر. ال مايمىل بولسا اتايدىڭ كومەكشىسى ەكەن. ول الدىنا كەلگەن ناۋقاستاردى رەت - رەتىمەن، كەزەگىمەن جىبەرىپ كومەكتەسىپ تۇر ەكەن.
ماقال - ماتەلدەر
- دەنساۋلىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر بىلەسىڭدەر مە؟
- جارايسىڭدار، بالالار. ماقال - ماتەلدەردى جاقسى بىلەدى ەكەنسىڭدەر
دارۋمەندەر مەكەنىندە:
- دارۋمەندەر مەكەنى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
- دارۋمەندەردى قايدان الامىز؟
جەمىس - جيدەك، كوكونىستەر قايدا وسەدى؟
- مىنا جەمىس - جيدەكتەردى اتاڭدارشى:
- مىنا كوكونىستەردى اتاڭدارشى:
- وسى جەمىس - جيدەكتەر مەن كوكونىستەردە قانداي دارۋمەندەر بار دەپ ويلايسىڭدار؟
عاجايىپ سەبەت.
سەبەتتە جەمىس - جيدەكتەر مەن كوكونىستەر. بالالار قانداي دارۋمەندەر بار ەكەنىن ايتادى.
- ەگەر دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولسىن دەسەڭ، ءاردايىم جەمىستەر مەن كوكونىستەردى جەپ ءجۇرۋ كەرەك.
- ال، جەمىستەر مەن كوكونىستەر تۋرالى قانداي تاقپاقتار بىلەسىڭدەر؟
- قانە، كىم ايتادى؟
بالالاردىڭ باستارىندا جەمىس - جيدەك، كوكونىستەردىڭ
ءتاجىن كيىپ شىعادى، تاقپاقتارىن ايتادى.
- كەرەمەت، بالالار سەندەردىڭ سونداي تاماشا ءبىلىمدى ەكەندەرىڭدى كوردىك، جارايسىڭدار.
- وسى دارۋمەندەردىڭ ارقاسىندا دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى، شىمىر بولىپ، ويلارىڭ، بويلارىڭ ءوسىپ، اقىلدى بولاسىڭدار.
جۇمباق جاسىرۋ:
- باس مۇشەلەرى تۋرالى جۇمباق شەشە الاسىڭدار ما؟
1. كورەدى ءبارىن وزگەنىڭ،
كورە المايدى وزدەرىن.
2. ەكى شىراقتىڭ ورتاسىندا ءبىر ءوزىم.
3. كۇمبىر - كۇمبىر قاراعىم،
قارتايعانشا جارادىڭ.
4. ءداۋ ۇڭگىردىڭ قاقپاسى
جابىلادى اشىلىپ
جوق بولسا دا توپساسى
- بالالار ءاربىر باس مۇشەلەرىن تاقتادا قويىپ ورنالاستىرادى (سۋرەت بويىنشا)
سەرگىتۋ ءساتى
شىنىعامىز جاستاي ءبىز!
جاتتىعۋدى باستايمىز!
تازالىقتى ساقتايمىز!
ءبىز ەشقاشان ۇرسىسپايمىز!
1، 2، 3
بويىمىزعا جيناپ كۇش
يىلەمىز وڭعا ءبىر، يىلەمىز سولعا ءبىر،
سەكىرەمىز توپ - توپ
شاپالاقتاپ كوپ - كوپ!
دارىگەر اتايدى شاقىرۋ
ءۇي تۇرادى، بالالارعا ۇيگە باراتىن جولعا باعىت بەرىلەدى.
- بالالار بۇل ۇيدە كىم تۇرادى ەكەن؟
- ەسىك قاعىلادى.
اجە شىعادى:
- بۇل كىم؟ بۇل كىم؟ (كوزى كورمەيدى ەكەن)
- كانە بالالار، اجەنىڭ كوزى كورمەيدى ەكەن، ءبىز كومەككە كىمدى شاقىرامىز؟
- دابىل وينايدى. دارىگەر اتاي كەلەدى.
اجەگە كومەكتەسەدى.(سابىزبەن ەمدەيدى)
- وسى كەزدە الىستا وتىرعان اتانى كورەمىز.
- جولمەن سەكىرىپ - سەكىرىپ بارامىز.
- بالالار، اتاعا كومەكتەسەيىك.
- ويباي، ويباي مەنىڭ باسىم اۋىرىپ، قۇلاعىم قاتتى مۋزىكادان ەستىمەي قالدى.
(دارىگەر قىرىققاباتتىڭ جاپىراعىن باسىنا سالادى)
- ەندى تىنىشتىق ساقتايىق!
- وي بالالار، سەندەرگە راحمەت. ەندى مەن قاتتى مۋزىكا ەمەس، تابيعاتتىڭ ادەمى دىبىسىن ەستيتىن بولامىن.
- اۋەنمەن: قۇستاردىڭ داۋىسى ەستىلەدى)
دارىگەر اتاي جۇمباق جاسىرادى.
- بالالار، مەنىڭ سەندەرگە تاپسىرمام بار، شەشىپ بەرىڭدەر.
1 - تاپسىرما
تازالىق – دەنساۋلىق كەپىلى
- تازالىق بولماسا، دەنساۋلىق دۇرىس بولمايتىنىن سەندەر بىلەسىڭدەر.
- ەرتەمەن كۇندە سەن
قولىڭا سۇيكەسەڭ.
كەتىپ كىر لاسىڭ،
تاپ تازا بولاسىڭ. بۇل نە؟
- شومىلعان بالانى
ايمالاپ الادى
سۇرتەدى قولىڭدى
سۇرتەدى جونىڭدى. بۇل نە؟
- بالالار، بۇل سۇراققا جاقسى جاۋاپ بەردىڭدەر
2 - تاپسىرما
تاقتادا 2 الما سۋرەتتەرى ىلىنگەن.
- دياس پەن لاتيفاعا 2 الما بەرىلەدى.
ءبىرىنشىسى كىر، جۋىلماعان، ال ەكىنشىسى تازا، جۋىلعان الما.
- بالالار، قاراڭدارشى. دياس پەن لاتيفا المانى جەگىسى كەلىپ تۇر. ەكەۋىنە الما بەرىلەدى.
- وسى جەردە قايسىسىنىڭ ارەكەتى دۇرىس؟
- ەگەر المانى جۋماي جەسەڭدەر، مىنا سۋرەتتەگىدەي ميكروبتار جانە ءتۇرلى قۇرتتار ىشكى اعزاعا ەنىپ، ءتۇرلى اۋرۋ تۋدىرادى. سوندىقتان ءاردايىم جەمىس - جيدەكتەر مەن كوكونىستەردى جۋىپ جەۋ كەرەك.
دارىگەر اتاي ايتادى:
- بۇل جەردە لاتيفانىڭ ارەكەتى دۇرىس.
دارىگەر اتاي قوشتاسىپ ءوز ەلىنە قايتادى.
بالالار ورىندارىنا وتىرادى.
ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرى.
ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىن قۇراستىرىپ كورسەتەدى.
د/و: «ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىن قۇراستىر»
شارتى: الدىندا تۇرعان ىدىستاعى ادام دەنەسىنىڭ مۇشەلەرىن الىپ، ادامنىڭ تولىق دەنەسىن قۇراستىرۋ كەرەك. (باس، كەۋدە، وڭ اياق، سول اياق، وڭ قول، سول قول)
قورىتىندىلاۋ:
- ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولۋ ءۇشىن بالالار تاربيەشىمەن بىرگە تازالىق ەرەجەلەرىن قايتالايدى.
دەنساۋلىق ول شىنىققان،
بارلىق دەنە مۇشەسى
جۇيكە، تامىر جۇيەسى.
دەنساۋلىق ول كۇلۋىڭ،
دەنساۋلىق ول ءجۇرۋىڭ،
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
سالاۋاتتىڭ كەڭەسىن
جادىمدا ءبىز ۇستايمىز!
اپايلاردىڭ كەڭەسىن
«قارلىعاش» توبى قۇپتايمىز!
- وتە جاقسى بالالار، بۇگىنگى «ۆالەولوگيا» ەلى كارتاسى بويىنشا ساياحاتىمىز ءساتتى اياقتالدى.
دەنساۋلىق ەلىنە ساياحات جۇكتەۋ