InfoHub Logo

تاقىرىبى: «دەنساۋلىق – زور بايلىق»
ماقساتى: كەيبىر جۇقپالى اۋرۋلاردىن تارالۋىنان ساقتانۋ، ولاردىڭ الدىن الۋ؛ جەكە باستىڭ گيگيەناسىن ساقتاۋ؛ دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىمەن، سپورت تۇرلەرىمەن شۇعىلدانۋ.

ءجۇرىسى:
I. كىرىسپە ءسوز. قازىرگى زاماندا كوپتەگەن ەتەك الىپ وتىرعان بالالار اراسىندا كەزدەسەتىن جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ ءتۇرى كوپ.
سولاردىڭ ءبىرى: سارىاۋرۋ، تۋبەركۋلەز، قىشىما قوتىر، ديزەنتەريا (ىشەك - قارىن اۋرۋلارى) ديفتەريا (كۋل) (پوراتل) شوشقا مويىن (سۆينكا) ءپوراتيتى ت. ب. اۋرۋلار.
- وسى اۋرۋلاردى بولدىرماۋدى ءبارىمىزدىڭ باستى مىندەتىمىز.
ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- تازا ءجۇرۋ كەرەك.
- جەكە باستىڭ گيگيەناسىن ساقتاۋ.
- اينالانى قوقىستاردان تازارتىپ، ميكروبتاردىڭ تارالۋىن بولدىرماۋ؛
- اينالانى جاسىل جەلەكتەندىرۋ؛
- دەر كەزىندە دارىگەرگە قارالۋ، اۋرۋدىڭ الدىن - الۋ؛
- ءارتۇرلى جەمىس – جيدەكتەردى جۋىپ جەۋ كەرەك؛
- دەنە شىنىقتىرۋمەن شۇعىلدانۋ كەرەك؛
- جىلى ءجۇرۋ كەرەك؛
- كىر قوقىستان اۋلاق ءجۇرۋ كەرەك؛ ت. ب.
-
II. ءارتۇرلى جۇقپالى اۋرۋلار مەن تانىستىرۋ، ودان قورعانۋ جولدارى (ماعلۇمات بەرۋ)
1. تۋبەركۋلەز - سوزىلمالى جۇقپالى اۋرۋى.
2. ديزەنتەريا - ىشەك - قارىن اۋرۋى.
3. سارىاۋرۋ
4. شوشقا مويىن اۋرۋى
5. قىشىما (قوتىر) جانە ودان ارىلۋ جولدارى.

III. تازا جۇرەم.
تازا كيىم كيەمىن.
تازالىقتى سۇيەمىن.
دەنەم تازا بولسا دا
تۇسەم جيە مونشاعا.
كىر – قوجالاق جۇرمەيمىن
اۋرۋدى بىلمەيمىن
تازا جۇرەم ءاردايىم.
جاڭا جاۋعان قاردايمىن.

سۋىق سۋدىڭ نەسى ايىپ
شىنىعايىق قالايىق
كەڭەستەرى ايتىلعان
دەنساۋلىققا لايىق
بۇرىن بىزدەر اۋىرساق.
دارىگەر قارار جانىن ساپ.
ءدارىحاناعا بارامىز
ءدارى ساتىپ الامىز.

سپورتپەن اينالىس،
سۇلۋلىق پايدالى ءىس،
ساۋىق پەن كينودان.

دەنساۋلىقتان ادامعا نە بار قىمبات.
اۋرۋ تونسە، كەڭ دۇنيە تار قىلماق.
دەنساۋلىقتىڭ قورعاۋشىسى بولام دەپ،
دارىگەرلەر بەرگەن وتان الدىندا انت.

IV. ماقال - ءسوز مايەگى
دەنساۋلىقتىڭ ءقادىرىن
اۋىرعاندا بىلەرسىڭ.

دەنى ساۋدىڭ جانى ساۋ.

اۋرۋدىڭ جاقسىسى جوق،
ءدارىنىڭ ءتاتتىسى جوق.

دەنساۋلىقتىڭ جاقسىسىن،
اقشاعا دا تاپپاسسىڭ.

دەنساۋلىق - زور بايلىق..

ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق،
ەكىنشى بايلىق – اق جاۋلىق،
ءۇشىنشى بايلىق – ون ساۋلىق.

V. ادامعا كەرەكتى دارۋمەندەر. ولاردىڭ ادام ومىرىنە پايداسى.
دارۋمەندەر شىعادى.

1. دارۋمەندەر اتىنان سويلەيىن
سويلەگەندە ءبۇي دەيىن،
دارۋمەن دەگەن نە؟ ۆيتا دەگەن ءومىر عوي
ونى ۇسىنعان فيزيك قوي،
دەرتتەن قورعار قالقام عوي.

ا. مەن بولماسام ەگەر دە
كوزىڭ جاقسى كورەر مە
جەتىسپەسەم اعزاڭدا
بويىڭ بيىك وسەر مە؟

ۆ. مەنسىز جۇيكە شارشايدى.
اشۋلانىپ سالارسىڭ كەپ ايقايدى.
قان ازايىپ السىرەيدى جۇرەگىڭ،
اسقازانىڭ اس قورىتا المايدى.

س. مەن بولماسام بويىڭدا
ءتىسىڭ ءتۇسىپ وسپەيدى.
ىشكەن اسىڭ بويىڭا
جونىمەن تاراپ سىڭبەيدى.

د. مەن جەتىسپەي قالعاندا
مەشەل بولىپ وسەرسىڭ.
قاڭقاۋ قيسىق بولعاندا
وكىنۋمەن وتەرسىڭ.

VI. دەنساۋلىققا كەرى اسەر ەتەتىن فاكتورلاردى اتاڭدار:
1. قورشاعان ورتا لاستىعى.
2. دۇرىس تاماقتانباۋ.
3. دەنە تاربيەسىمەن شۇعىلدانباۋ.
4. زياندى زاتتاردى قابىلداۋ.
5. تازالىقتى ساقتاماۋ.

دەنساۋلىققا دۇرىس اسەرىن تيگىزەتىن فاكتورلار:
1. دۇرىس تاماقتانۋ.
2. قورشاعان ورتا تازالىعى.
3. دەنە شىنىقتىرۋ.
4. دەنساۋلىق ساقتاۋ، مەديسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىنىڭ جوعارى بولۋى.
5. زياندى زاتتاردى قابىلداماۋ.
6. جەكە باستىڭ تازالىعىن ساقتاۋ.

VII. قورىتىندى.
ولاي بولسا، دەنىمىز ساۋ، قۇرىش بىلەكتى، الىپ جۇرەكتى، قايسار دا قايراتتى، ۇقىپتى دا ادەمى ازامات بولۋ ءۇشىن ادام دەنساۋلىعىنا نە قاجەت دەپ ويلايسىزدار؟
دەنساۋلىق
↓
تابيعي كۇش
دەنە شىنىقتىرۋ
تاماق
تازالىق

1. تابيعي كۇش. كۇن، تازا اۋا، سۋ.
2. دەنە شىنىقتىرۋدىڭ ماڭىزى قانداي؟ ءوزىڭ ءسۇيىپ ورىندايتىن سپورتتىق ويىندار مەن جاتتىعۋ تۇرلەرى.
3. تاعام. تاعامنىڭ تۇرلەرىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا پايداسى مەن زياندى جاقتارىن ايتۋ.
4. تازالىق. بۇل جەكە باستىڭ تازالىعىن ساقتاۋ.