InfoHub Logo

دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆ (1912-1993) — اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ءۇش مارتە سوس-ك ەڭبەك ەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، كسرو شەت ەل وردەندەرىنىڭ يەگەرى.

1936 ج ماسكەۋ ءتۇستى مەتالل التىن ينستيتۋتىن ءبىتىردى. 1936-42ج. بالقاش، التاي، ريددەر، لەنينوگور كەن ورىندارىندا باسشى قىزمەتىن اتقاردى. 1942-52ج قازاق كسر حالىق كاميسسارلارى كەڭەسى، كەيىننەن قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولدى. 1952ج ساۋىردە قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ پريزيدەنتى بولىپ سايلاندى. 1955-60 جانە 1962-64ج قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى. 1960-62ج جانە 1964-86ج قازاقستان كپوك-نىڭ 1- حاتشىسى بولدى.

ول باسشىلىق قىزمەت اتقارا ءجۇرىپ رەسپۋبليكاداعى تاۋ-كەن ءىسى، مۇناي يگەرۋ، تەمىر جول قۇرىلىسىن دامىتۋعا قوماقتى ۇلەس قوستى. قازاقستاندا جاڭا ونەر كاسىپتى اۋداندار قالىپتاسىپ، ەلدە جاڭا قالالار مەن ءىرى ەلدى مەكەندەر پايدا بولدى.

قازاقستاندا نەمىس اۆتونومياسىن قۇرۋ، ماڭعىستاۋدى تۇركمەنستانعا بەرۋ جونىندەگى ورتالىقتىڭ ۇسىنىس-جوسپارلارىنا قارسى شىقتى. الماتىنى قازىرگى زامانعى كورىكتى قالاعا اينالدىرۋعا كوپ كۇش جۇمسادى. مۇندا رەسپ سارايى، قازمۋ قالاشىعى، اراسان ساۋىقتىرۋ ورتالىعى، مەدەۋ سپورت كەشەنى، ت.ب. ءىرى عيماراتتار بوي كوتەردى. الماتىنى تاسقىننان قورعاۋ ءۇشىن مەدەۋ سايىندا ۇلكەن بوگەت جاسالدى.

1986 ج. سوكپ ورت. كوم-نىڭ باس حاتشىسى بولىپ م.س. گورباچيەۆتىڭ كەلۋىنە بايلانىستى د.قونايەۆ قازاقستان كپوك-نىڭ ءبىرىنشى حاتشىلىعىنان بوساتىلدى. ورنىنا ۋليانوۆسك وبلىسىنان گ.ۆ. كولبين وتىرعىزىلدى. ورتالىقتىڭ ادىلەتسىز ساياساتىنا قارسى رەسپۋبليكا جاستارى ءوز قارسىلىقتارىن ءبىلدىرىپ الاڭعا شىقتى. بۇل ايگىلى جەلتوقسان وقيعاسىنا ۇلاستى.

د. قونايەۆ ەل باسقارعان شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە ءوزىنىڭ مادەنيەتتىلىگىمەن، ءيمانجۇزدى ىزەتتىلىگىمەن تانىلىپ، حالىق ءداستۇرىن جاقسى بىلەتىن، وي ءورىسى بيىك جان ەكەنىن كورسەتتى. 1993 ج. تامىزدىڭ 22-ىندە، 82 جاسقا قاراعان شاعىندا كەنەتتەن قايتىس بولدى.

 

---