سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
دومالاق انا. زاتتىڭ سانىن بىلدىرەتىن سوزدەر
تاقىرىبى: دومالاق انا. زاتتىڭ سانىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
ماقساتى:
1) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى زاتتىڭ سانىن بىلدىرەتىن سوزدەرمەن تانىستىرۋ، سۇراقتى دۇرىس قويا ءبىلۋدى مەڭگەرتۋ. دومالاق انا تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2) دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردى قاسيەتتى ادامداردىڭ قۇدىرەتىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرۋ، ءوز ويلارىن دۇرىس جەتكىزە ءبىلۋ داعدىلارىن، ساۋاتتىلىعىن جەتىلدىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ؛
3) تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى «اۋليە»انامىزدىڭ ارۋاعىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ستو تەحنولوگياسى، 5 جولدى ولەڭ.
كورنەكىلىگى: تىرەكسىزبالار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. امانداسۋ
قوناق كۇتۋ سالتىمىز،
وقىپ – ءبىلىپ جاتىرمىز.
كەلگەن قوناق سىزدەرگە
سالەم بەردىك جالپىمىز. ساباقتىڭ ماقساتى - مىندەتى. ماقساتىمىز - ءبىلىم الۋ
مىندەتىمىز - ەڭبەكتەنۋ.
ەڭبەكتەنۋ ارقىلى
«5»- كە قولدى جەتكىزۋ.
II. وتكەندى قايتالاۋ.
- ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
-- ءال - فارابي. «ونەرلى جىگىت»ءماتىنىن مانەرلەپ وقىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
- فارابي جىگىتتىڭ قانداي ونەرىن بايقادى؟
- ول جىگىتكە قانداي ۇسىنىس ايتتى؟
- ونەرلى جىگىت قانداي جاقسىلىققا جەتتى؟
- سەنىڭ قانداي ونەرىڭ بار؟
- وتكەن ساباقتا قانداي سوزدەرمەن تانىستىق؟
- زاتتىڭ اتىن، سىنىن، قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەرگە قويىلاتىن سۇراقتارمەن تانىستىق.
- ەندەشە، زاتتىڭ اتىن، سىنىن، قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەرگە قويىلاتىن سۇراقتاردى «بەس جولدى ولەڭ»ءادىسى بويىنشا پىسىقتايمىز.
III. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
انا دەگەن اقىلشىڭ،
اناڭ باردا باتىرسىڭ.
قاسىڭدا كىم بولسا دا
تەك اناڭا جاقىنسىڭ.
- ولەڭ كىم تۋرالى ايتىلعان؟
- انا تۋرالى.
- ەندەشە، «انا»سوزىنە ءوز بەتتەرىڭشە اسسوسياسيالىق سوزدەردى داپتەرگە قۇرايمىز.
زات ەسىم - انا.
سىن ەسىم - مەيىرىمدى، اقىلدى.
ەتىستىك - قامقور بولادى، اقىل بەرەدى، كيىندىرەدى.
سويلەم - مەن انامدى جاقسى كورەمىن.
- ماندەس ءسوز - انا - قىمبات جان.
IY. جاڭا ساباق.
- بالالار، بۇگىنگى وتەتىن تاقىرىبىمىز اناعا بايلانىستى. ءقازىر سەندەرمەن تۇمانباي مولداعالييەۆ اتامىزدىڭ «دومالاق انا» ولەڭىمەن تانىسامىز. (اۆتور تۋرالى قىسقاشا مالىمەت بەرۋ.)
«دومالاق انا»جايلى اڭگىمەلەۋ، ونىڭ تاريحىنا قىسقاشا شولۋ جاساۋ.
- ءيا، بالالار، ءوزىنىڭ كورەگەندىگىمەن، اقىلدىلىعىمەن، ۇرپاعىمەن اتى الەمگە ايگىلى بۇكىل حالىق «اۋليە»دەپ مويىنداعان نۇريلا انا جايىندا. دومالاق انانىڭ شىن اتى نۇريلا. اۋليە انا دەگەن اتاۋدان شىعارىلىپ، دومالاق انا ەسىمىمەن اتالىپ كەتكەن. قاسيەتتى تۇركىستان توپىراعىندا دۇنيەگە كەلگەن. شىققان تەگى - اتاقتى قوجا احمەت ءياسساۋيدىڭ التىنشى ۇرپاعى. اناسى ەرتە قايتىس بولىپ، جەتىم قالعان نۇريلا اتاسى ماقتىم اعزام قوجانىڭ قولىندا تاربيەلەنەدى. ول 10 جاسىندا كورىپكەل اۋليە اتاندى. دومالاق انانىڭ اتى ەلگە اقىلدىلىعىمەن، دانالىعىمەن، تازالىعىمەن شىعا باستادى. دومالاق انا ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى تاشكەنت قالاسىندا وتەدى. بىردە دومالاق انا ءوزىنىڭ ەسكى قونىسى قاراتاۋعا بارىپ تۇرۋ ءۇشىن جولعا شىعادى. كوش بالابوگەن وزەن جاعاسىنا جەتكەن كەزدە دومالاق انا سول جەردە ناماز وقىپ تۇرىپ كوز جۇمادى. ءوزىنىڭ تىلەگى بويىنشا دومالاق انا سول جازىققا جەرلەنەدى، سول جازىقتان كەسەنەنى تۇرعىزادى. (كەسەنە سۋرەتىن كورسەتۋ، قايتا جوندەلگەن. )
- ەندى بالالار، قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ كەلە جاتقان ءبىرتۋار اقىنى ت. مولداعالييەۆتىڭ «دومالاق انا» ولەڭىن وقيىق. (دومالاق اناعا مىنەزدەمە بەرۋ.)
دومالاق انا نۇريلا – قاسيەتتى ۇلى انامىز،
ەستىسەك ەسىمىن ءبىز قۋانامىز.
ءالى دە سول انانىڭ الديىنەن
كەيىنگى ۇرپاقتارى جۇبانامىز.
بارلىق قازاق دومالاق انامىز دەپ،
قۇرمەتتەپ مازارىنا بارادى ىزدەپ.
جاتسا دا ماڭگى ۇيقىدا، ۇرپاعىنا
ەتەدى اقىلىمەن و دا قىزمەت.
- بۇل قانداي شىعارما؟ (ولەڭ)
سوزدىك جۇمىس.
ۇلى دەگەن ءسوز كەز كەلگەن ادامدارعا قويىلا بەرمەيدى. مىسالى ۇلى اباي.
مازارىنا - مايىتىنە، مولاسىنا، جەرلەنگەن جەرى.
ماڭگى ۇيقىدا - ادامدار كوپ جاسامايدى. ولار باسقا ومىردە دە تىرشىلىگىن جالعاستىرا بەرەدى.
ولەڭدى ءوز بەتتەرىنشە وقىتۋ. سۇراقتار بويىنشا ولەڭ مازمۇنىن تالداۋ.
- جاقسى ادام قانداي بولادى دەپ ويلايسىڭدار؟
- دومالاق انانى نەلىكتەن «اۋليە»، «قاسيەتتى»دەيمىز؟
Y. ماعىنانى تانۋ.
توپتاستىرۋ ارقىلى دومالاق اناعا مىنەزدەمە بەرۋ.
سەرگىتۋ ءساتى.
كوركەم جازۋ مينۋتى. انا - ەڭ اياۋلى جان.
YI. وقۋلىقپەن جۇمىس.
133 - جاتتىعۋ.
1. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى سوزدەردى قويىپ، ول سوزدەرگە سۇراق قويدىرۋ.
ءبىزدىڭ سىنىپتا.................. وقۋشى بار. سىنىپتا................ پارتا تۇر. ءار پارتادا......... بالا وتىرادى.
2. قانشا؟ نەشە؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردىڭ استىن سىزىڭدار.(جيىرما بەس وقۋشى، ون ءۇش پارتا، ەكى بالا)
YII. وي قورىتۋ.
زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن سوزدەرگە قانشا؟ نەشە؟ نەشىنشى؟ دەگەن سۇراقتار قويىلادى.(ەرەجەنى وزدەرىنە شىعارتۋ.)
زاتتىڭ سانىن بىلدىرەتىن سوزدەر سەندەرگە ماتەماتيكا ساباعىنان تانىس. ماتەماتيكادا قانداي سانداردى وتتىك.(ءبىر تاڭبالى، ەكى تاڭبالى ساندار)
ساندار سىرىن ەسكە تۇسىرەيىكشى: 3، 4، 7 ت. ب
3 سانىنا بايلانىستى ءۇش جۇرت (ءوز جۇرتى، ناعاشى جۇرتى، قايىن جۇرتى)
3 بي(تولە بي، ايتەكە بي، قازىبەك بي)
3 ارسىز (ۇيقى، تاماق، كۇلكى)
4قۇبىلا (شىعىس، وڭتۇستىك، باتىس، سولتۇستىك)
4ماۋسىم (كوكتەم، جاز، كۇز، قىس)
4توقسان، 4تۇلىك
7اتا، 7قازىنا، 7كۇن، 7شەلپەك
تىرەك سىزبامەن جۇمىس.
سان ەسىم - قانشا؟ نەشە؟ نەشىنشى؟
135 - جاتتىعۋ.(اۋىزشا) سۋرەتتەرمەن جۇمىس. سۇراقتارعا اۋىزشا جاۋاپ بەرۋ. نەشەۋ؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى اتاۋ.(ەكەۋ، ۇشەۋ)
قۇستار تۋرالى.
- دۇنيەتانۋ ساباعىنان قۇستاردىڭ قانداي تۇرلەرىن وتتىك؟
- ءۇي قۇستارى، سۋدا جۇزەتىن قۇستار، دالا قۇستارى.
- ۇيرەك سۋدا جۇزەتىن قۇس، كوگەرشىن - باقىت، بەيبىتشىلىك قۇسى دەپ اتالادى.
- بالالار، نەشەۋ؟ سۇراعى تەك قانا 7 - گە دەيىنگى ساندارعا عانا قويىلادى ەكەن. مىسالى: بىرەۋ، ەكەۋ، ۇشەۋ، تورتەۋ، بەسەۋ، التاۋ، جەتەۋ.
سەرگىتۋ ءساتى.
ال سانايىق، سانايىق،
سانىن ءبىلىپ الايىق.
بىرەۋ، ەكەۋ، ۇشەۋ، تورتەۋ، بەسەۋ
قولىمدا سوندا ساۋساعىم نەشەۋ؟
وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق
قوسىپ ەدىم ەكەۋىن،
بولىپ شىقتى ون ساۋساق.
كولدەن ۇشتى جەتى قاز،
قايتىپ قوندى ەكى قاز،
قونبادى ونىڭ نەشەۋى؟
كانە، كىم شەشەدى؟
YIII. قورىتىندى.
- ولەڭ كىم تۋرالى؟ ولەڭدى جازعان كىم؟ زاتتىڭ سانىن بىلدىرەتىن سوزدەرگە قانداي سۇراقتار قويىلادى؟
توپپەن جۇمىس. 3قاتارعا سۋرەت بەرىلەدى. سول سۋرەتتەگى زاتتاردىڭ سانىن جازۋ كەرەك.
IX. ۇيگە تاپسىرما. «دومالاق انا» ولەڭىن مانەرلەپ وقۋ. «جاقسى ادام»تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما