قۇستار
تاقىرىبى: قۇستار.
ماقساتى:
1) قۇستار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. قۇستاردىڭ، جانۋارلاردىڭ ماڭىزدى توبى ەكەندىگى، جابايى جانە ءۇي قۇستارى، ولاردىڭ تىرشىلىگى، كۇتىمى، ولاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
2) وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن، سوزدىك قورىن، بايلانىستىرىپ سويلەۋلەرىن دامىتۋ؛
3) وقۋشىلاردى ەڭبەككە تاربيەلەۋ، قۇستارعا قامقورشى بولا بىلۋگە باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: قۇستار تۋرالى سۋرەتتەر، مازمۇنداۋعا ارنالعان قىسقاشا ماتىندەر، قۇستىڭ قاۋىرسىنى، قۇستىڭ جۇمىرتقاسى.
ءتۇرى: ۇجىمدىق تۇردە بىرلەسىپ ءبىلىم الۋ
ءادىسى: كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ، ىزدەندىرۋ، دالەلدەۋ، اڭگىمەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەتتىك وقۋ، تابيعاتتانۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ. شاتتىق شەڭبەرى. تانىسۋ.
- بالالار ورتاعا شىعىپ، شەڭبەر قۇرىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىن ۇستاپ تۇرادى.
ءبىر - بىرىمىزبەن امانداسامىز.
- سالەمەتسىز بە، اشىق اسپان!
- سالەمەتسىز بە، كۇننىڭ كوزى!
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇستار مەن جانۋارلار!
- سالەمەتسىزدەر مە، ءقادىرلى قوناقتار جانە وقۋشىلار! وسى كوڭىل - كۇيمەن ورنىمىزعا وتىرىپ، اباعىمىزدى باستايىق.
بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
II. وتكەندى قايتالاۋ. تەست تۇرىندە تەكسەرۋ.
1. جانۋارلار توبى قانداي تابيعاتقا جاتادى؟
ا) ءولىم تابيعات؛ ءا) ءتىرى تابيعات؛ ب) تابيعاتقا جاتپايدى
2. شوپقورەكتىلەرگە قانداي جانۋارلار جاتادى؟
ا) اقبوكەن؛ ءا) قاسقىر؛ ب) ايۋ
3. جىرتقىش جانۋارلار توبىن كورسەت؟
ا) اقبوكەن، قويان؛ ءا) قاسقىر، جولبارىس؛ ب) كيىك، مارال
4. تالعاۋسىز قورەكتىلەرگە قانداي جانۋارلار جاتادى؟
ا) اقبوكەن، ءا) قاسقىر، ب) ايۋ
5. سۋدا دا، قۇرلىقتا دا مەكەندەيتىن جانۋار؟
ا) قاسقىر، ءا) باقا، ب) كوبەلەك.
6. جانۋارلار تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلاردى اتا؟
ا) بالشىق، جارىق، ءا) قورا، ءىن، قورەك، اۋا، جارىق، سۋ، جىلۋ.
7. جاندىكتەر قىستا قايدا كەتەدى؟
ا) اعاش دىڭىنە: ءا) ءولىپ قالادى؛ ب) جىلى جاققا.
8. ءىرى قارا مالدى كورسەت؟
ا) سيىر، جىلقى؛ ءا) ەشكى، لاق؛ ب) قوي، قوزى؛
9. ۇساق مالدى كورسەت؟
ا) ەشكى، قوي؛ ءا) سيىر، جىلقى؛ ب) تۇيە، جىلقى؛
10. قانداي اڭدار قىسقى ۇيقىعا كەتەدى؟
ا) تۇلكى، قويان؛ ءا) ايۋ، بورسىق؛ ب) بارىس، مىسىق، قوي؛
«اداسقان جانۋارلار»ويىنىن ويناتۋ.
وقۋشىلار الدىنداعى سۋرەتتەردەگى سۇتقورەكتىلەردى، قۇستاردى، بالىقتاردى، جاندىكتەردى، جورعالاۋشىلاردى توپتارعا بولەدى.
III. جاڭا ساباق. ءسوزجۇمباق شەشۋ.(بەرىلگەن جەمىستەردى اتاپ، رەتىمەن جازۋ.)
توپپەن جۇمىس. سىنىپتى ءتورت توپقا ءبولىپ (1 - توپ: قارلىعاش؛ 2 - توپ: كوگەرشىن؛ 3 - توپ: اققۋ؛ 4 - توپ: بۇلبۇل. وسى قۇستارعا اسسوسياسيا قۇرۋ. قاي قۇس، ول تۋرالى نە بىلەتىندەرىن ايتادى؟
وي قوزعاۋ. قۇستار تۋرالى نە بىلەمىز؟ سىزبا ارقىلى وقۋشىلارعا قۇستار تۋرالى بىلەتىندەرىن ايتقىزۋ.
ماعىنانى تانۋ. قۇستار - جانۋارلاردىڭ ەڭ كوپ تاراعان ءتۇرى. ولاردىڭ 8000 - نان استام تۇرلەرى بار. ءۇي قۇستارى، جابايى قۇستار، بولىپ بولىنەدى. قۇستاردى زەرتتەيتىن عىلىم - ورنيتولوگيا. پايداسى: زيانكەستەرمەن كۇرەسەدى، ەتى، جۇمىرتقاسى، مامىعى. قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز. سيرەك كەزدەسەتىن تۇرلەرى «قىزىل كىتاپقا»ەنگىزىلگەن. قۇستار تابيعات كوركى. ولاردى قورعاۋ كەرەك. قاجەتسىز اتۋعا، ولاردى ۇستاۋعا بولمايدى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقىپ، تالداۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. ينەلىك، جارعانات، تاسباقا، قۇستارعا جاتپايتىنىن دالەلدەۋ. ينەلىك - بۋناقدەنەلىلەر، جارعانات - سۇتقورەكتىلەر، تاسباقا – قوس مەكەندىلەر توبىنا جاتادى.
سەرگىتۋ ءساتى
ەپتەپ - ەپتەپ جەردەن بيداي تەرەيىك،
تەرگەنىڭدى تورعايلارعا بەرەيىك.
تورعاي، تورعاي، تومپاڭ - تومپاڭ سەكىرسىن،
ول دا بىزدەي ۇلكەن بولىپ جەتىلسىن.
شارشادىڭ با، وتىرا عوي دەمىڭدى ال،
ەندى مەنىڭ اڭگىمەمە قۇلاق سال.
ۇشتى - ۇشتى»ويىنىن ويناتۋ. توپپەن جۇمىس.
سىنىپتى ءتورت توپقا ءبولىپ؛ 1 - توپ: قۇستارعا سيپاتتاما بەرۋ. 2 - توپ: جىرتقىش قۇستار جەمىن قالاي اۋلايدى. 3 - توپ: قانداي قۇستار ۇياسىنا شالعىنعا، بۇتا باسىنا سالادى؛ 4 – توپ ءۇي قۇستارى مەن جابايى قۇستاردى سالىستىرۋ.
ساباقتى بەكىتۋ، قورىتۋ «ىستىق ورىندىق»ويىنى ارقىلى ساباقتى قورىتۋ.
جۇمباقتار جاسىرۋ.
1. الا شاپان كيەدى،
قىپىلىقتاپ جۇرەدى.
سەكەكتەپ ءبىر تۇرمايدى،
ورەدەن قۇرت ۇرلايدى.
قالدىقتى جەپ تاۋىسقان،
اتى ونىڭ...............(ساۋىسقان)
2. قىزىعىپ ءار ادام
ۇستاپ ال دالادان
ءجۇنىمدى جۇلىپ اپ
بەسىككە قاداعان.(ۇكى)
3. تۇمسىعىندا سۋى بار،
بۇل قاي قۇس تاۋىپ ال؟(ءبىرقازان)
4. اعاشتا جابىسىپ تۇرادى،
تۇمسىعىن اياماي ۇرادى.(توقىلداق)
5. قوس قاناتىن ءيىپ اپ، جارعا كەلىپ قونادى.
قارا كيىم كيىپ اپ، بالشىقتان ءۇي سوعادى.(قارلىعاش)
6. ءسوز ۇيرەتسەڭ قايتالايدى،
وزدىگىنەن ايتا المايدى.(توتى)
7. بۇراپ قويعان ساعاتتاي،
ايقايلايدى تاڭ اتپاي.(اتەش)
8. ەركىن سامعاپ ۇشسىن دەپ،
ماپەلەيمىز، باپتايمىز.
بەيبىتشىلىك قۇسى - دەپ،
قايسى قۇستى ماقتايمىز.(كوگەرشىن)
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتى اياقتاۋ. جاقسى تىلەكتەر ايتۋ.
ماقساتى:
1) قۇستار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. قۇستاردىڭ، جانۋارلاردىڭ ماڭىزدى توبى ەكەندىگى، جابايى جانە ءۇي قۇستارى، ولاردىڭ تىرشىلىگى، كۇتىمى، ولاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
2) وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن، سوزدىك قورىن، بايلانىستىرىپ سويلەۋلەرىن دامىتۋ؛
3) وقۋشىلاردى ەڭبەككە تاربيەلەۋ، قۇستارعا قامقورشى بولا بىلۋگە باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: قۇستار تۋرالى سۋرەتتەر، مازمۇنداۋعا ارنالعان قىسقاشا ماتىندەر، قۇستىڭ قاۋىرسىنى، قۇستىڭ جۇمىرتقاسى.
ءتۇرى: ۇجىمدىق تۇردە بىرلەسىپ ءبىلىم الۋ
ءادىسى: كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ، ىزدەندىرۋ، دالەلدەۋ، اڭگىمەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەتتىك وقۋ، تابيعاتتانۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ. شاتتىق شەڭبەرى. تانىسۋ.
- بالالار ورتاعا شىعىپ، شەڭبەر قۇرىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىن ۇستاپ تۇرادى.
ءبىر - بىرىمىزبەن امانداسامىز.
- سالەمەتسىز بە، اشىق اسپان!
- سالەمەتسىز بە، كۇننىڭ كوزى!
- سالەمەتسىزدەر مە، قۇستار مەن جانۋارلار!
- سالەمەتسىزدەر مە، ءقادىرلى قوناقتار جانە وقۋشىلار! وسى كوڭىل - كۇيمەن ورنىمىزعا وتىرىپ، اباعىمىزدى باستايىق.
بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
II. وتكەندى قايتالاۋ. تەست تۇرىندە تەكسەرۋ.
1. جانۋارلار توبى قانداي تابيعاتقا جاتادى؟
ا) ءولىم تابيعات؛ ءا) ءتىرى تابيعات؛ ب) تابيعاتقا جاتپايدى
2. شوپقورەكتىلەرگە قانداي جانۋارلار جاتادى؟
ا) اقبوكەن؛ ءا) قاسقىر؛ ب) ايۋ
3. جىرتقىش جانۋارلار توبىن كورسەت؟
ا) اقبوكەن، قويان؛ ءا) قاسقىر، جولبارىس؛ ب) كيىك، مارال
4. تالعاۋسىز قورەكتىلەرگە قانداي جانۋارلار جاتادى؟
ا) اقبوكەن، ءا) قاسقىر، ب) ايۋ
5. سۋدا دا، قۇرلىقتا دا مەكەندەيتىن جانۋار؟
ا) قاسقىر، ءا) باقا، ب) كوبەلەك.
6. جانۋارلار تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلاردى اتا؟
ا) بالشىق، جارىق، ءا) قورا، ءىن، قورەك، اۋا، جارىق، سۋ، جىلۋ.
7. جاندىكتەر قىستا قايدا كەتەدى؟
ا) اعاش دىڭىنە: ءا) ءولىپ قالادى؛ ب) جىلى جاققا.
8. ءىرى قارا مالدى كورسەت؟
ا) سيىر، جىلقى؛ ءا) ەشكى، لاق؛ ب) قوي، قوزى؛
9. ۇساق مالدى كورسەت؟
ا) ەشكى، قوي؛ ءا) سيىر، جىلقى؛ ب) تۇيە، جىلقى؛
10. قانداي اڭدار قىسقى ۇيقىعا كەتەدى؟
ا) تۇلكى، قويان؛ ءا) ايۋ، بورسىق؛ ب) بارىس، مىسىق، قوي؛
«اداسقان جانۋارلار»ويىنىن ويناتۋ.
وقۋشىلار الدىنداعى سۋرەتتەردەگى سۇتقورەكتىلەردى، قۇستاردى، بالىقتاردى، جاندىكتەردى، جورعالاۋشىلاردى توپتارعا بولەدى.
III. جاڭا ساباق. ءسوزجۇمباق شەشۋ.(بەرىلگەن جەمىستەردى اتاپ، رەتىمەن جازۋ.)
توپپەن جۇمىس. سىنىپتى ءتورت توپقا ءبولىپ (1 - توپ: قارلىعاش؛ 2 - توپ: كوگەرشىن؛ 3 - توپ: اققۋ؛ 4 - توپ: بۇلبۇل. وسى قۇستارعا اسسوسياسيا قۇرۋ. قاي قۇس، ول تۋرالى نە بىلەتىندەرىن ايتادى؟
وي قوزعاۋ. قۇستار تۋرالى نە بىلەمىز؟ سىزبا ارقىلى وقۋشىلارعا قۇستار تۋرالى بىلەتىندەرىن ايتقىزۋ.
ماعىنانى تانۋ. قۇستار - جانۋارلاردىڭ ەڭ كوپ تاراعان ءتۇرى. ولاردىڭ 8000 - نان استام تۇرلەرى بار. ءۇي قۇستارى، جابايى قۇستار، بولىپ بولىنەدى. قۇستاردى زەرتتەيتىن عىلىم - ورنيتولوگيا. پايداسى: زيانكەستەرمەن كۇرەسەدى، ەتى، جۇمىرتقاسى، مامىعى. قۇستار - ءبىزدىڭ دوسىمىز. سيرەك كەزدەسەتىن تۇرلەرى «قىزىل كىتاپقا»ەنگىزىلگەن. قۇستار تابيعات كوركى. ولاردى قورعاۋ كەرەك. قاجەتسىز اتۋعا، ولاردى ۇستاۋعا بولمايدى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقىپ، تالداۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. ينەلىك، جارعانات، تاسباقا، قۇستارعا جاتپايتىنىن دالەلدەۋ. ينەلىك - بۋناقدەنەلىلەر، جارعانات - سۇتقورەكتىلەر، تاسباقا – قوس مەكەندىلەر توبىنا جاتادى.
سەرگىتۋ ءساتى
ەپتەپ - ەپتەپ جەردەن بيداي تەرەيىك،
تەرگەنىڭدى تورعايلارعا بەرەيىك.
تورعاي، تورعاي، تومپاڭ - تومپاڭ سەكىرسىن،
ول دا بىزدەي ۇلكەن بولىپ جەتىلسىن.
شارشادىڭ با، وتىرا عوي دەمىڭدى ال،
ەندى مەنىڭ اڭگىمەمە قۇلاق سال.
ۇشتى - ۇشتى»ويىنىن ويناتۋ. توپپەن جۇمىس.
سىنىپتى ءتورت توپقا ءبولىپ؛ 1 - توپ: قۇستارعا سيپاتتاما بەرۋ. 2 - توپ: جىرتقىش قۇستار جەمىن قالاي اۋلايدى. 3 - توپ: قانداي قۇستار ۇياسىنا شالعىنعا، بۇتا باسىنا سالادى؛ 4 – توپ ءۇي قۇستارى مەن جابايى قۇستاردى سالىستىرۋ.
ساباقتى بەكىتۋ، قورىتۋ «ىستىق ورىندىق»ويىنى ارقىلى ساباقتى قورىتۋ.
جۇمباقتار جاسىرۋ.
1. الا شاپان كيەدى،
قىپىلىقتاپ جۇرەدى.
سەكەكتەپ ءبىر تۇرمايدى،
ورەدەن قۇرت ۇرلايدى.
قالدىقتى جەپ تاۋىسقان،
اتى ونىڭ...............(ساۋىسقان)
2. قىزىعىپ ءار ادام
ۇستاپ ال دالادان
ءجۇنىمدى جۇلىپ اپ
بەسىككە قاداعان.(ۇكى)
3. تۇمسىعىندا سۋى بار،
بۇل قاي قۇس تاۋىپ ال؟(ءبىرقازان)
4. اعاشتا جابىسىپ تۇرادى،
تۇمسىعىن اياماي ۇرادى.(توقىلداق)
5. قوس قاناتىن ءيىپ اپ، جارعا كەلىپ قونادى.
قارا كيىم كيىپ اپ، بالشىقتان ءۇي سوعادى.(قارلىعاش)
6. ءسوز ۇيرەتسەڭ قايتالايدى،
وزدىگىنەن ايتا المايدى.(توتى)
7. بۇراپ قويعان ساعاتتاي،
ايقايلايدى تاڭ اتپاي.(اتەش)
8. ەركىن سامعاپ ۇشسىن دەپ،
ماپەلەيمىز، باپتايمىز.
بەيبىتشىلىك قۇسى - دەپ،
قايسى قۇستى ماقتايمىز.(كوگەرشىن)
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتى اياقتاۋ. جاقسى تىلەكتەر ايتۋ.
You Might Also Like
