دومبىراسىز ءان قايدا؟
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق، قاتىناس
اشىق ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس ارەكەتى: مۋزىكا
تاقىرىبى: «دومبىراسىز ءان قايدا»
ماقساتى: بىلىمدىلىگى: دومبىرا اسپابى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. ءان، ءانشى، كۇي، كۇيشى، سازگەر، اقىن سوزدەرىنە توقتالىپ، ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: كۇي تىڭداتۋ، ءان ايتقىزۋ ارقىلى بالالاردىڭ دومبىرا اسپابىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: دومبىرا اسپابىندا ءان ايتۋ ارقىلى ۇلتتىق ونەرگە تاربيەلەۋ.
مەتوديكالىق ءادىس ءتاسىلى:
ءان تىڭداۋ:
ءان ايتۋ: ق. شىلدەبايەۆ «دومبىرا» ءانى
اۋەندى قيمىلدى بي: «كوڭىلدى اسپاپتار» ءبيى
مۋزىكالىق ديداكتيكالىق ويىن: «اسپاپتى ءتيىستى ورنىنا قوي» ويىنى
مۋزىكالىق اسپاپتا ويناۋ: دومبىرا اسپابى
كورنەكىلىك قۇرالدارى: كۇيشى، سازگەرلەر تۋرالى، دومبىرانىڭ قۇرىلىسى تۋرالى دايىندالعان سلايد، بارلىق مۋزىكالىق اسپاپتار، ويىن اتريبۋتى.
(ساز جەتەكشىسى بالالاردى كوڭىلدى اۋەن ىرعاعىمەن قارسى الادى. جىلۋ شەڭبەرىنە شاقىرىپ، امانداسادى، شاتتىق ءانىن شىرقايدى.)
ءبىز قاندايمىز، قاندايمىز
شۇعىلالى تاڭدايمىز
كۇلىمدەگەن كۇندەيمىز
رەنجۋدى بىلمەيمىز
قۋانامىن مەن دە
قۋاناسىڭ سەن دە
قۋانايىق دوستارىم
ارايلاپ اتقان كۇنگە!
ساز جەتەكشىسى: بالالار، مەنىڭ قولىمنان نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: قورجىن
ساز جەتەكشىسى: بۇل قورجىندا نە بار ەكەەەن، قارايىن. (ساز جەتەكشىسى قورجىننان اسىق الىپ كورسەتەدى.) بۇل نە بالالار؟
بالالار: اسىق
ساز جەتەكشىسى: دۇرىس ايتاسىڭدار، بۇل اسىق. ءبىز ءقازىر قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىنى «اسىق اتۋ» ارقىلى بۇگىنگى ءىس ارەكەتىمىزدە نە ۇيرەنەتىنىمىزدى ءبىلىپ وتىرامىز. الدىمەن، اسىق اتاتىن بالانى ساناماق ارقىلى شىعارايىق. قانە، كىم ساناماق ايتادى؟
(اسىق قۇلاتقان بالا تاقتادا جابۋلى تۇرعان قاعازدى اشىپ، قاعازدا نە بەينەلەنگەنىن ايتادى.)
ساز جەتەكشىسى: بالالار، تاقتاداعى قاعاز بەتىنەن نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: دومبىرانىڭ سۋرەتى
ساز جەتەكشىسى: بۇگىن ءبىز قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپابى دومبىرا تۋرالى ايتامىز.
دومبىرا اسپابى نەدەن جاسالادى دەپ ويلايسىڭدار؟
بالالار: اعاشتان جاسالادى
ساز جەتەكشىسى: دومبىرادا نە وينالادى؟
بالالار: كۇي ورىندالادى. ءان ورىندالادى
ساز جەتەكشىسى: تاعى دا اسىق اتامىز با، بالالار؟
بالالار: ءيا اتامىز.
ساز جەتەكشىسى: تاقتاداعى نەنىڭ سۋرەتى؟
بالالار: تەلەديداردىڭ
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، ەكرانعا نازار اۋدارايىق
(ەكراننان شەبەرحاناداعى دومبىرانىڭ جاسالۋ جولدارى تۋرالى تۇسىرىلگەن بەينەتاسپا كورسەتىلەدى).
ساز جەتەكشىسى: سەندەرگە ۇنادى ما. بالالار؟
بالالار: ۇنادى.
ساز جەتەكشىسى: قانە، تاعى دا اسىق اتايىق.
تاقتادان نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ وتىرسىڭدار؟
بالالار: قۇلاقتىڭ
ساز جەتەكشىسى: قۇلاق بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
بالالار: ەستۋ، تىڭداۋ ءۇشىن كەرەك
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، زەيىن قويىپ، ءۇنتاسپادان كۇي تىڭدايىق.
قۇرمانعازىنىڭ كۇيى "اداي"
ساز جەتەكشىسى: بالالار، سەندەر ءۇنتاسپادان نە تىڭدادىڭدار؟
بالالار: كۇي تىڭدادىق
ساز جەتەكشىسى: كۇيدىڭ سوزدەرى بولا ما ەكەن؟
بالالار: بولمايدى.
ساز جەتەكشىسى: دومبىرا اسپابىندا ءان دە ورىندالادى. بالالار، كۇيدىڭ اتاسى كىم
ەدى؟ كۇي اناسى كىم؟
بالالار: كۇي اتاسى قۇرمانعازى اتا، كۇي اناسى دينا اجە
ساز جەتەكشىسى: جارايسىڭدار، بالالار. قانە، تاعى دا اسىق اتايىق.
ال، مىنا سۋرەتتە نە بەينەلەنگەن؟
بالالار: اۋىز بەينەلەنگەن
ساز جەتەكشىسى: اۋىز بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
بالالار: سويلەۋ ءۇشىن كەرەك. ءان ايتۋ ءۇشىن كەرەك.
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، جاڭا ءان ۇيرەنەيىك. بۇگىن ءبىز قۋات شىلدەبايەۆتىڭ «دوم بىرا» ءانىن ۇيرەنەمىز. بالالار، ءاننىڭ ءسوزىن كىم جازادى؟ مۋزىكاسىن كىم جازادى؟
بالالار: ءاننىڭ ءسوزىن اقىندار جازادى، مۋزىكاسىن سازگەرلەر جازادى.
ساز جەتەكشىسى: سەندەر كىم دەگەن سازگەرلەردى بىلەسىڭدەر؟
بالالار: يبراگيم نۇسىپبايەۆ، قۋات شىلدەبايەۆ، احمەت جۇبانوۆ، ءشامشى قالداياقوۆ، كەڭەس دۇيسەكەيەۆ، بەكبولات تىلەۋحانوۆ.
ساز جەتەكشىسى: جارايسىڭدار، بالالار. "دومبىرا" ءانىن مەن سەندەرگە دومبىرا اسپابىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ورىنداپ بەرەمىن.
(ساز جەتەكشىسى ءاندى ورىندايدى. بالالار زەيىن قويىپ، قىزىعا تىڭدايدى.)
ساز جەتەكشىسى: بالالار، ءان ۇنادى ما سەندەرگە؟ اندە نە تۋرالى ايتىلادى؟
ءاننىڭ ىرعاعى جاي ما، تەز بە؟ ءان قانداي كوڭىلدى ما، كوڭىلسىز با؟
(بالالار جاۋابى)
ساز جەتەكشىسى: بالالار، ءاندى تازا، ادەمى ورىنداۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
بالالار: داۋىسىمىزعا جاتتىعۋ جاسايمىز
ساز جەتەكشىسى: مۋزىكادا نەشە دىبىس بار؟ قالاي اتالادى؟
بالالار: جەتى دىبىس بار. دو، رە، مي، فا، سول، ليا، سي
ساز جەتەكشىسى: ورىندىقتا دەنەمىزدى تىك ۇستاپ وتىرىپ، جەتى دىبىستى اندەتىپ ايتايىق. جوعارىعا قاراي قاتتى ايتامىز، تومەنگە قاراي جاي ايتامىز
(بالالار داۋسىنا، ەرنىنە، ەزۋگە جاتتىعۋ جاسايدى)
ءان ايتۋ: ق شىلدەبايەۆ "دومبىرا"
(بالالار ءاننىڭ ءسوزى مەن اۋەنىن زەيىن قويىپ تىڭداپ، ءبىر شۋماعىن تەز جاتتاپ الادى.)
ساز جەتەكشىسى: جارايسىڭدار، بالالار! اسىق اتۋ ويىنىمىزدى جالعاستىرايىق.
تاقتادان نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: ءبيشى قىزدىڭ سۋرەتى
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، ءبىز ءقازىر نە ىستەيمىز؟
بالالار: بيلەيمىز
ساز جەتەكشىسى: دۇرىس ايتاسىڭدار، قانە، ورتاعا ادەمى شەڭبەر قۇرايىق.
"كوڭىلدى اسپاپتار ءبيىن" بيلەيىك.
ساز جەتەكشىسى: بالالار، تاقتادا سوڭعى سۋرەتىمىز قالىپتى ونى اشۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
بالالار: اسىق اتامىز.
(ءبىر بالا اسىق اتىپ سۋرەتتى اشادى)
ساز جەتەكشىسى: بۇل نەنىڭ سۋرەتى
بالالار: ويناپ جۇرگەن بالالار سۋرەتى
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە ءبىز دە ويىن وينايىق. بالالار، مەندە عاجايىپ قوراپ بار. ال، ونىڭ ىشىندە نە بار ەكەەن؟ (بالالار قىزىعا، تاڭدانا قارايدى.)
ساز جەتەكشىسى: بۇل قوراپتىڭ ىشىندە قىزىقتى ويىن بار ەكەن. قانە، ءبارىمىز "اسپاپتى ءتيىستى ورنىنا قوي" دەگەن ويىن وينايمىز. (بالالار ويىندى ۇيىمشىلدىقپەن وينايدى.)
(ساز جەتەكشىسى بالالارعا بۇگىن نە ۇيرەندىك؟ تەلەديداردان نە كوردىك؟
قانداي اسپاپپەن تانىستىق؟ قانداي اسپاپپەن بي بيلەدىڭ؟ قانداي ويىن وينادىق؟ ت. ب ءىس ارەكەتكە قاتىستى سۇراقتار قويۋ ارقىلى قورىتىندىلايدى.)
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى كەرەك: بالالار ءان، ءانشى، كۇي، كۇيشى، سازگەر، اقىن سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن
بىلەدى. ءان مەن كۇيدى اجىراتا بىلەدى.
مەڭگەردى: بالالار مۋزىكالىق اسپاپتاردا ىرعاقپەن ويناۋدى مەڭگەردى
جاساي الادى: بالالار بي قيمىلدارىن، داۋىسقا جاتتىعۋدى جاساي الادى.
اشىق ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس ارەكەتى: مۋزىكا
تاقىرىبى: «دومبىراسىز ءان قايدا»
ماقساتى: بىلىمدىلىگى: دومبىرا اسپابى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. ءان، ءانشى، كۇي، كۇيشى، سازگەر، اقىن سوزدەرىنە توقتالىپ، ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: كۇي تىڭداتۋ، ءان ايتقىزۋ ارقىلى بالالاردىڭ دومبىرا اسپابىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: دومبىرا اسپابىندا ءان ايتۋ ارقىلى ۇلتتىق ونەرگە تاربيەلەۋ.
مەتوديكالىق ءادىس ءتاسىلى:
ءان تىڭداۋ:
ءان ايتۋ: ق. شىلدەبايەۆ «دومبىرا» ءانى
اۋەندى قيمىلدى بي: «كوڭىلدى اسپاپتار» ءبيى
مۋزىكالىق ديداكتيكالىق ويىن: «اسپاپتى ءتيىستى ورنىنا قوي» ويىنى
مۋزىكالىق اسپاپتا ويناۋ: دومبىرا اسپابى
كورنەكىلىك قۇرالدارى: كۇيشى، سازگەرلەر تۋرالى، دومبىرانىڭ قۇرىلىسى تۋرالى دايىندالعان سلايد، بارلىق مۋزىكالىق اسپاپتار، ويىن اتريبۋتى.
(ساز جەتەكشىسى بالالاردى كوڭىلدى اۋەن ىرعاعىمەن قارسى الادى. جىلۋ شەڭبەرىنە شاقىرىپ، امانداسادى، شاتتىق ءانىن شىرقايدى.)
ءبىز قاندايمىز، قاندايمىز
شۇعىلالى تاڭدايمىز
كۇلىمدەگەن كۇندەيمىز
رەنجۋدى بىلمەيمىز
قۋانامىن مەن دە
قۋاناسىڭ سەن دە
قۋانايىق دوستارىم
ارايلاپ اتقان كۇنگە!
ساز جەتەكشىسى: بالالار، مەنىڭ قولىمنان نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: قورجىن
ساز جەتەكشىسى: بۇل قورجىندا نە بار ەكەەەن، قارايىن. (ساز جەتەكشىسى قورجىننان اسىق الىپ كورسەتەدى.) بۇل نە بالالار؟
بالالار: اسىق
ساز جەتەكشىسى: دۇرىس ايتاسىڭدار، بۇل اسىق. ءبىز ءقازىر قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىنى «اسىق اتۋ» ارقىلى بۇگىنگى ءىس ارەكەتىمىزدە نە ۇيرەنەتىنىمىزدى ءبىلىپ وتىرامىز. الدىمەن، اسىق اتاتىن بالانى ساناماق ارقىلى شىعارايىق. قانە، كىم ساناماق ايتادى؟
(اسىق قۇلاتقان بالا تاقتادا جابۋلى تۇرعان قاعازدى اشىپ، قاعازدا نە بەينەلەنگەنىن ايتادى.)
ساز جەتەكشىسى: بالالار، تاقتاداعى قاعاز بەتىنەن نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: دومبىرانىڭ سۋرەتى
ساز جەتەكشىسى: بۇگىن ءبىز قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپابى دومبىرا تۋرالى ايتامىز.
دومبىرا اسپابى نەدەن جاسالادى دەپ ويلايسىڭدار؟
بالالار: اعاشتان جاسالادى
ساز جەتەكشىسى: دومبىرادا نە وينالادى؟
بالالار: كۇي ورىندالادى. ءان ورىندالادى
ساز جەتەكشىسى: تاعى دا اسىق اتامىز با، بالالار؟
بالالار: ءيا اتامىز.
ساز جەتەكشىسى: تاقتاداعى نەنىڭ سۋرەتى؟
بالالار: تەلەديداردىڭ
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، ەكرانعا نازار اۋدارايىق
(ەكراننان شەبەرحاناداعى دومبىرانىڭ جاسالۋ جولدارى تۋرالى تۇسىرىلگەن بەينەتاسپا كورسەتىلەدى).
ساز جەتەكشىسى: سەندەرگە ۇنادى ما. بالالار؟
بالالار: ۇنادى.
ساز جەتەكشىسى: قانە، تاعى دا اسىق اتايىق.
تاقتادان نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ وتىرسىڭدار؟
بالالار: قۇلاقتىڭ
ساز جەتەكشىسى: قۇلاق بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
بالالار: ەستۋ، تىڭداۋ ءۇشىن كەرەك
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، زەيىن قويىپ، ءۇنتاسپادان كۇي تىڭدايىق.
قۇرمانعازىنىڭ كۇيى "اداي"
ساز جەتەكشىسى: بالالار، سەندەر ءۇنتاسپادان نە تىڭدادىڭدار؟
بالالار: كۇي تىڭدادىق
ساز جەتەكشىسى: كۇيدىڭ سوزدەرى بولا ما ەكەن؟
بالالار: بولمايدى.
ساز جەتەكشىسى: دومبىرا اسپابىندا ءان دە ورىندالادى. بالالار، كۇيدىڭ اتاسى كىم
ەدى؟ كۇي اناسى كىم؟
بالالار: كۇي اتاسى قۇرمانعازى اتا، كۇي اناسى دينا اجە
ساز جەتەكشىسى: جارايسىڭدار، بالالار. قانە، تاعى دا اسىق اتايىق.
ال، مىنا سۋرەتتە نە بەينەلەنگەن؟
بالالار: اۋىز بەينەلەنگەن
ساز جەتەكشىسى: اۋىز بىزگە نە ءۇشىن كەرەك؟
بالالار: سويلەۋ ءۇشىن كەرەك. ءان ايتۋ ءۇشىن كەرەك.
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، جاڭا ءان ۇيرەنەيىك. بۇگىن ءبىز قۋات شىلدەبايەۆتىڭ «دوم بىرا» ءانىن ۇيرەنەمىز. بالالار، ءاننىڭ ءسوزىن كىم جازادى؟ مۋزىكاسىن كىم جازادى؟
بالالار: ءاننىڭ ءسوزىن اقىندار جازادى، مۋزىكاسىن سازگەرلەر جازادى.
ساز جەتەكشىسى: سەندەر كىم دەگەن سازگەرلەردى بىلەسىڭدەر؟
بالالار: يبراگيم نۇسىپبايەۆ، قۋات شىلدەبايەۆ، احمەت جۇبانوۆ، ءشامشى قالداياقوۆ، كەڭەس دۇيسەكەيەۆ، بەكبولات تىلەۋحانوۆ.
ساز جەتەكشىسى: جارايسىڭدار، بالالار. "دومبىرا" ءانىن مەن سەندەرگە دومبىرا اسپابىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ورىنداپ بەرەمىن.
(ساز جەتەكشىسى ءاندى ورىندايدى. بالالار زەيىن قويىپ، قىزىعا تىڭدايدى.)
ساز جەتەكشىسى: بالالار، ءان ۇنادى ما سەندەرگە؟ اندە نە تۋرالى ايتىلادى؟
ءاننىڭ ىرعاعى جاي ما، تەز بە؟ ءان قانداي كوڭىلدى ما، كوڭىلسىز با؟
(بالالار جاۋابى)
ساز جەتەكشىسى: بالالار، ءاندى تازا، ادەمى ورىنداۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
بالالار: داۋىسىمىزعا جاتتىعۋ جاسايمىز
ساز جەتەكشىسى: مۋزىكادا نەشە دىبىس بار؟ قالاي اتالادى؟
بالالار: جەتى دىبىس بار. دو، رە، مي، فا، سول، ليا، سي
ساز جەتەكشىسى: ورىندىقتا دەنەمىزدى تىك ۇستاپ وتىرىپ، جەتى دىبىستى اندەتىپ ايتايىق. جوعارىعا قاراي قاتتى ايتامىز، تومەنگە قاراي جاي ايتامىز
(بالالار داۋسىنا، ەرنىنە، ەزۋگە جاتتىعۋ جاسايدى)
ءان ايتۋ: ق شىلدەبايەۆ "دومبىرا"
(بالالار ءاننىڭ ءسوزى مەن اۋەنىن زەيىن قويىپ تىڭداپ، ءبىر شۋماعىن تەز جاتتاپ الادى.)
ساز جەتەكشىسى: جارايسىڭدار، بالالار! اسىق اتۋ ويىنىمىزدى جالعاستىرايىق.
تاقتادان نەنىڭ سۋرەتىن كورىپ تۇرسىڭدار؟
بالالار: ءبيشى قىزدىڭ سۋرەتى
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە، ءبىز ءقازىر نە ىستەيمىز؟
بالالار: بيلەيمىز
ساز جەتەكشىسى: دۇرىس ايتاسىڭدار، قانە، ورتاعا ادەمى شەڭبەر قۇرايىق.
"كوڭىلدى اسپاپتار ءبيىن" بيلەيىك.
ساز جەتەكشىسى: بالالار، تاقتادا سوڭعى سۋرەتىمىز قالىپتى ونى اشۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
بالالار: اسىق اتامىز.
(ءبىر بالا اسىق اتىپ سۋرەتتى اشادى)
ساز جەتەكشىسى: بۇل نەنىڭ سۋرەتى
بالالار: ويناپ جۇرگەن بالالار سۋرەتى
ساز جەتەكشىسى: ەندەشە ءبىز دە ويىن وينايىق. بالالار، مەندە عاجايىپ قوراپ بار. ال، ونىڭ ىشىندە نە بار ەكەەن؟ (بالالار قىزىعا، تاڭدانا قارايدى.)
ساز جەتەكشىسى: بۇل قوراپتىڭ ىشىندە قىزىقتى ويىن بار ەكەن. قانە، ءبارىمىز "اسپاپتى ءتيىستى ورنىنا قوي" دەگەن ويىن وينايمىز. (بالالار ويىندى ۇيىمشىلدىقپەن وينايدى.)
(ساز جەتەكشىسى بالالارعا بۇگىن نە ۇيرەندىك؟ تەلەديداردان نە كوردىك؟
قانداي اسپاپپەن تانىستىق؟ قانداي اسپاپپەن بي بيلەدىڭ؟ قانداي ويىن وينادىق؟ ت. ب ءىس ارەكەتكە قاتىستى سۇراقتار قويۋ ارقىلى قورىتىندىلايدى.)
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى كەرەك: بالالار ءان، ءانشى، كۇي، كۇيشى، سازگەر، اقىن سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن
بىلەدى. ءان مەن كۇيدى اجىراتا بىلەدى.
مەڭگەردى: بالالار مۋزىكالىق اسپاپتاردا ىرعاقپەن ويناۋدى مەڭگەردى
جاساي الادى: بالالار بي قيمىلدارىن، داۋىسقا جاتتىعۋدى جاساي الادى.
You Might Also Like
