دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى
گەومەتريا 9 سىنىبى
ساباقتىڭ ماقساتى: دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىمەن تانىستىرىپ، ەسەپتەر شىعارعاندا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
وقىتۋ ناتيجەلەرى: دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىمەن تانىسىپ، ەسەپتەر شىعارۋعا داعدىلانادى.
ءتۇيىندى يدەيا: ماتەماتيكانىڭ ءتىلى - ول فورمۋلا.
"مەن ءسىزدى تەڭەيمىن..." ترەنينگى ارقىلى ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن ورناتۋ.
«قايتالاۋ - وقۋ اناسى»
شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرىپ، كورشىلەرىنە تەڭەۋ ايتادى.
شەڭبەر – بارلىق نۇكتەسى بەرىلگەن نۇكتەدەن (شەڭبەر سەنترىنەن) بىردەي قاشىقتىقتا جاتاتىن تۇيىق قيسىق سىزىق. شەڭبەر سەنترىن ونىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىمەن قوساتىن R كەسىندىسى (نەمەسە وسى كەسىندىنىڭ ۇزىندىعى) شەڭبەر راديۋسى دەپ اتالادى. شەڭبەر ۇزىندىعىنىڭ ونىڭ ديامەترىنە قاتىناسى تۇراقتى سان (بارلىق شەڭبەر ءۇشىن بىردەي) بولادى. بۇل قاتىناس گرەكتىڭ π=3، 14159… (ق. پي سانى) ارپىمەن بەلگىلەنەدى. π سانى ترانسەندەنت سانعا جاتادى. شەڭبەر ۇزىندىعى L=2πR فورمۋلاسىمەن انىقتالادى. جازىقتىقتىڭ شەڭبەرمەن شەكتەلگەن جانە سەنترى بار بولىگى دوڭگەلەك اتالادى؛
جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ ءۇشىن مىناداي تاپسىرما بەرەمىن:
1. ءتۇرلى – ءتۇستى قاعازعا كەز كەلگەن راديۋسپەن شەڭبەر سىزىڭدار؛
2. دوڭگەلەكتى 6 سەكتورلارعا ءبولىپ، ولاردى قيىڭدار.
3. ءبىر سەكتوردا راديۋس جۇرگىزۋ ارقىلى تاعى تەڭ ەكىگە بولىڭدەر، بۇلاردى شەتكى دەپ اتايىق..
4. كارتون قاعازعا ءتۇزۋ جۇرگىزىڭدەر دە، ونىڭ بويىنا سۋرەتتەگىدەي سەكتورلاردى جاپسىرىڭدار. شەتكى سەكتورلاردى شەتىنە جاپسىرىڭدار.
شىققان فيگۋرا تىك ءتورتبۇرىشقا ۇقسايدى. ەندەشە ونىڭ اۋدانىن تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى فورمۋلاسىمەن تابۋعا بولادى. ءبىزدىڭ تىك ءتورتبۇرىشىمىزدىڭ ەنى دوڭگەلەك راديۋسىنا تەڭ، ال ۇزىندىعى شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىنىڭ جارتىسىنا تەڭ. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى ەنى مەن ۇزىندىعىنىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ، ەندەشە تىك ءتورتبۇرىش دوڭگەلەك بولىكتەرىنەن قۇرالعاندىقتان ولاردىڭ اۋداندارى تەڭ.
ەندەشە دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى V=πR²- قا تەڭ.
وقۋلىقتاعى ەسەپتەردى توپتا وتىرىپ شىعارادى.
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى، پي سانى، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى فورمۋلالارىن جاسىرىپ وينايدى. ءبىر وقۋشى باسىن ايتادى، ەكىنشى وقۋشى جالعاستىرادى.
«بلوب اعاشىن» بەلگىلەۋ ارقىلى بۇگىنگى ساباقتان العان اسەرلەرىن بايقايمىن.
دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى. جۇكتەۋ
گەومەتريا 9 سىنىبى
ساباقتىڭ ماقساتى: دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىمەن تانىستىرىپ، ەسەپتەر شىعارعاندا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
وقىتۋ ناتيجەلەرى: دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىمەن تانىسىپ، ەسەپتەر شىعارۋعا داعدىلانادى.
ءتۇيىندى يدەيا: ماتەماتيكانىڭ ءتىلى - ول فورمۋلا.
"مەن ءسىزدى تەڭەيمىن..." ترەنينگى ارقىلى ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن ورناتۋ.
«قايتالاۋ - وقۋ اناسى»
شاتتىق شەڭبەرىنە تۇرىپ، كورشىلەرىنە تەڭەۋ ايتادى.
شەڭبەر – بارلىق نۇكتەسى بەرىلگەن نۇكتەدەن (شەڭبەر سەنترىنەن) بىردەي قاشىقتىقتا جاتاتىن تۇيىق قيسىق سىزىق. شەڭبەر سەنترىن ونىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىمەن قوساتىن R كەسىندىسى (نەمەسە وسى كەسىندىنىڭ ۇزىندىعى) شەڭبەر راديۋسى دەپ اتالادى. شەڭبەر ۇزىندىعىنىڭ ونىڭ ديامەترىنە قاتىناسى تۇراقتى سان (بارلىق شەڭبەر ءۇشىن بىردەي) بولادى. بۇل قاتىناس گرەكتىڭ π=3، 14159… (ق. پي سانى) ارپىمەن بەلگىلەنەدى. π سانى ترانسەندەنت سانعا جاتادى. شەڭبەر ۇزىندىعى L=2πR فورمۋلاسىمەن انىقتالادى. جازىقتىقتىڭ شەڭبەرمەن شەكتەلگەن جانە سەنترى بار بولىگى دوڭگەلەك اتالادى؛
جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ ءۇشىن مىناداي تاپسىرما بەرەمىن:
1. ءتۇرلى – ءتۇستى قاعازعا كەز كەلگەن راديۋسپەن شەڭبەر سىزىڭدار؛
2. دوڭگەلەكتى 6 سەكتورلارعا ءبولىپ، ولاردى قيىڭدار.
3. ءبىر سەكتوردا راديۋس جۇرگىزۋ ارقىلى تاعى تەڭ ەكىگە بولىڭدەر، بۇلاردى شەتكى دەپ اتايىق..
4. كارتون قاعازعا ءتۇزۋ جۇرگىزىڭدەر دە، ونىڭ بويىنا سۋرەتتەگىدەي سەكتورلاردى جاپسىرىڭدار. شەتكى سەكتورلاردى شەتىنە جاپسىرىڭدار.
شىققان فيگۋرا تىك ءتورتبۇرىشقا ۇقسايدى. ەندەشە ونىڭ اۋدانىن تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى فورمۋلاسىمەن تابۋعا بولادى. ءبىزدىڭ تىك ءتورتبۇرىشىمىزدىڭ ەنى دوڭگەلەك راديۋسىنا تەڭ، ال ۇزىندىعى شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىنىڭ جارتىسىنا تەڭ. تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى ەنى مەن ۇزىندىعىنىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ، ەندەشە تىك ءتورتبۇرىش دوڭگەلەك بولىكتەرىنەن قۇرالعاندىقتان ولاردىڭ اۋداندارى تەڭ.
ەندەشە دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى V=πR²- قا تەڭ.
وقۋلىقتاعى ەسەپتەردى توپتا وتىرىپ شىعارادى.
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى، پي سانى، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى فورمۋلالارىن جاسىرىپ وينايدى. ءبىر وقۋشى باسىن ايتادى، ەكىنشى وقۋشى جالعاستىرادى.
«بلوب اعاشىن» بەلگىلەۋ ارقىلى بۇگىنگى ساباقتان العان اسەرلەرىن بايقايمىن.
دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك: تىك پريزما جانە كولبەۋ پريزما تۋرالى تۇسىنىكتى پىسىقتاۋ، ەسەپتەر شىعارۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ. تاربيەلىك: ءار ءبىر وقۋشىنىڭ وزىندىك ىزدەنىسىن قالىپتاستىرۋ، ءوز ويلىرىن تۇ...
