ءۇشبۇرىشتىڭ، تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى تۋرالى تەورەما
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇشبۇرىشتىڭ، تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى تۋرالى تەورەما.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ءۇشبۇرىشتىڭ، تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى تۋرالى تورەماعا تۇجىرىمداما جاساۋ، ەسەپتەر شىعارۋعا قولدانۋ، گەومەتريالىق فيگۋرالاردى اجىراتا ءبىلۋ.
دامىتۋشىلىق: تاقىرىپ بويىنشا نەگىزگى ماسەلەنى انىقتاپ، كورسەتە ءبىلۋ، تانىمدىق – ىزدەنىس قىزمەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: وزدىگىنەن ىزدەنۋگە، ءبىلىم الۋعا، ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىن باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كودوسكوپ، بۇرىشتىق سىزعىش.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تەوريالىق ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، جەكە، جۇپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ(سۇراق - جاۋاپ)
III. جاڭا تەوريالىق ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
IV. ەسەپتەر شىعارۋ
V. باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ
VI. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
قايتالاۋ سۇراقتارى.
1. قانداي فيگۋرا ءتورتبۇرىش دەپ اتالادى؟
2. ءۇشبۇرىش دەگەنىمىز نە؟ ەلەمەنتتەرىن اتا.
3. قانداي ءتورتبۇرىش تراپەسيا دەپ اتالادى؟
4. قانداي تراپەسيانى تەڭ ءبۇيىرلى تراپەسيا دەپ اتايدى؟
جاڭا ساباق.
ءۇشبۇرىشتىڭ ورتا سىزىعى دەپ ونىڭ ەكى قابىرعاسىنىڭ ورتالارىن قوساتىن كەسىندىنى اتايدى.
ت ە و ر ە م ا 1. 8. ءۇشبۇرىشتىڭ بەرىلگەن ەكى قابىرعاسىنىڭ ورتالارىن قوساتىن ورتا سىزىعى ونىڭ ءۇشىنشى قابىرعاسىنا پاراللەل جانە ونىڭ جارتىسىنا تەڭ بولادى.
C
د ءا ل ە ل د ە ۋ. دە كەسىندىسى اۆس ءۇشبۇرىشىنىڭ ورتا سىزىعى بولسىن (24 - سۋرەت)
د نۇكتەسى ارقىلى اۆ - گە پاراللەل ءتۇزۋ جۇرگىزەمىز بۇل ءتۇزۋ فالەس تەورەماسى بويىنشا اس كەسىندىسىنىڭ ورتاسىنان وتەدى، ياعني دە ورتا سىزىعىن قامتيدى. ەندەشە، دە ورتا سىزىعى اۆ قابىرعاسىنا پاراللەل.
ەندى دF ورتا سىزىعىن جۇرگىزەمىز. ول اس قابىرعاسىنا پاراللەل.
اەدF ءتورتبۇرىشى - پاراللەلوگرامم. پاراللەلوگرامنىڭ قاسيەتى بويىنشا ەد=AF، ال فالەس تەورەماسى بويىنشا AF=FB. سوندىقتان ەد=. تەورەما دالەلدەندى.
ءبۇىر قابىرعالارىنىڭ ورتالارىن قوساتىن كەسىندى تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى دەپ اتالادى.
ت ە و ر ە م ا 1. 9. تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى ونىڭ تابانىنا پاراللەل جانە ولاردىڭ جارىم قوسىندىسىنا تەڭ بولادى.
د ءا ل ە ل د ە ۋ. اۆسد بەرىلگەن تراپەسيا بولسىن (27 - سۋرەت).
ۆ توبەسى مەن سد ءبۇيىر قابىرعاسىنىڭ ورتاسى ر ارقىلى ءتۇزۋ جۇرگىزەمىز. ول اد ءتۇزۋىن قانداي دا ءبىر ە نۇكتەسىندە قيىپ وتەدى. ءۇشبۇرىشتار تەڭدىگىنىڭ ەكىنشى بەلگىسى بويىنشا رۆس جانە رەد ءۇشبۇرىشتارى تەڭ. ولاردا سر=DP، سالۋىمىز بويىنشا، ر توبەسىندەگى بۇرىشتارى ۆەرتيكال بۇرىشتار بولعاندىقتان تەڭ، ال رسۆ مەن ردە بۇرىشتارى دا تەڭ، ويتكەنى ولار پاراللەل. ۆس مەن اد تۇزۋلەرى جانە سد قيۋشىسى جاسايتىن ىشكى ايقىش بۇرىشتار. ءۇشبۇرىشتاردىڭ تەڭدىگىنەن ولاردىڭ قابىرعالارىنىڭ تەڭدىگى شىعادى: رۆ=PE، ۆس=ED.
دەمەك، تراپەسيانىڭ PQ ورتا سىزىعى اۆە ءۇشبۇرىشىندا ورتا سىزىعى بولىپ تابىلادى. ءۇشبۇرىشتىڭ ورتا سىزىعىنىڭ قاسيەتى بويىنشا PQ جانە
ءۇشبۇرىشتىڭ، تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى تۋرالى تەورەما. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ءۇشبۇرىشتىڭ، تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى تۋرالى تورەماعا تۇجىرىمداما جاساۋ، ەسەپتەر شىعارۋعا قولدانۋ، گەومەتريالىق فيگۋرالاردى اجىراتا ءبىلۋ.
دامىتۋشىلىق: تاقىرىپ بويىنشا نەگىزگى ماسەلەنى انىقتاپ، كورسەتە ءبىلۋ، تانىمدىق – ىزدەنىس قىزمەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىگى: وزدىگىنەن ىزدەنۋگە، ءبىلىم الۋعا، ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىن باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كودوسكوپ، بۇرىشتىق سىزعىش.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تەوريالىق ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، جەكە، جۇپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ(سۇراق - جاۋاپ)
III. جاڭا تەوريالىق ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
IV. ەسەپتەر شىعارۋ
V. باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ
VI. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
قايتالاۋ سۇراقتارى.
1. قانداي فيگۋرا ءتورتبۇرىش دەپ اتالادى؟
2. ءۇشبۇرىش دەگەنىمىز نە؟ ەلەمەنتتەرىن اتا.
3. قانداي ءتورتبۇرىش تراپەسيا دەپ اتالادى؟
4. قانداي تراپەسيانى تەڭ ءبۇيىرلى تراپەسيا دەپ اتايدى؟
جاڭا ساباق.
ءۇشبۇرىشتىڭ ورتا سىزىعى دەپ ونىڭ ەكى قابىرعاسىنىڭ ورتالارىن قوساتىن كەسىندىنى اتايدى.
ت ە و ر ە م ا 1. 8. ءۇشبۇرىشتىڭ بەرىلگەن ەكى قابىرعاسىنىڭ ورتالارىن قوساتىن ورتا سىزىعى ونىڭ ءۇشىنشى قابىرعاسىنا پاراللەل جانە ونىڭ جارتىسىنا تەڭ بولادى.
C
د ءا ل ە ل د ە ۋ. دە كەسىندىسى اۆس ءۇشبۇرىشىنىڭ ورتا سىزىعى بولسىن (24 - سۋرەت)
د نۇكتەسى ارقىلى اۆ - گە پاراللەل ءتۇزۋ جۇرگىزەمىز بۇل ءتۇزۋ فالەس تەورەماسى بويىنشا اس كەسىندىسىنىڭ ورتاسىنان وتەدى، ياعني دە ورتا سىزىعىن قامتيدى. ەندەشە، دە ورتا سىزىعى اۆ قابىرعاسىنا پاراللەل.
ەندى دF ورتا سىزىعىن جۇرگىزەمىز. ول اس قابىرعاسىنا پاراللەل.
اەدF ءتورتبۇرىشى - پاراللەلوگرامم. پاراللەلوگرامنىڭ قاسيەتى بويىنشا ەد=AF، ال فالەس تەورەماسى بويىنشا AF=FB. سوندىقتان ەد=. تەورەما دالەلدەندى.
ءبۇىر قابىرعالارىنىڭ ورتالارىن قوساتىن كەسىندى تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى دەپ اتالادى.
ت ە و ر ە م ا 1. 9. تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى ونىڭ تابانىنا پاراللەل جانە ولاردىڭ جارىم قوسىندىسىنا تەڭ بولادى.
د ءا ل ە ل د ە ۋ. اۆسد بەرىلگەن تراپەسيا بولسىن (27 - سۋرەت).
ۆ توبەسى مەن سد ءبۇيىر قابىرعاسىنىڭ ورتاسى ر ارقىلى ءتۇزۋ جۇرگىزەمىز. ول اد ءتۇزۋىن قانداي دا ءبىر ە نۇكتەسىندە قيىپ وتەدى. ءۇشبۇرىشتار تەڭدىگىنىڭ ەكىنشى بەلگىسى بويىنشا رۆس جانە رەد ءۇشبۇرىشتارى تەڭ. ولاردا سر=DP، سالۋىمىز بويىنشا، ر توبەسىندەگى بۇرىشتارى ۆەرتيكال بۇرىشتار بولعاندىقتان تەڭ، ال رسۆ مەن ردە بۇرىشتارى دا تەڭ، ويتكەنى ولار پاراللەل. ۆس مەن اد تۇزۋلەرى جانە سد قيۋشىسى جاسايتىن ىشكى ايقىش بۇرىشتار. ءۇشبۇرىشتاردىڭ تەڭدىگىنەن ولاردىڭ قابىرعالارىنىڭ تەڭدىگى شىعادى: رۆ=PE، ۆس=ED.
دەمەك، تراپەسيانىڭ PQ ورتا سىزىعى اۆە ءۇشبۇرىشىندا ورتا سىزىعى بولىپ تابىلادى. ءۇشبۇرىشتىڭ ورتا سىزىعىنىڭ قاسيەتى بويىنشا PQ جانە
ءۇشبۇرىشتىڭ، تراپەسيانىڭ ورتا سىزىعى تۋرالى تەورەما. جۇكتەۋ
You Might Also Like
