دوس جانە دوستىق
تاقىرىبى: دوس جانە دوستىق
ماقساتى: وقۋشىلارعا دوستىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى، دوستىقتىڭ شىنايى بەلگىسى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ؛ وقۋشىلاردى ادەبي تىلمەن سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ، ولاردىڭ ءوزىن قورشاعان ورتاسىن دۇرىس تۇسىنۋلەرىنە، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ءوز ويىن، پىكىرىن بايانداي جەتكىزە بىلۋلەرىنە كومەكتەسۋ؛ وقۋشىلاردى دوستىققا ادال بولۋعا، يماندىلىققا، سىيلاستىققا تاربيەلەۋ؛
ءتۇرى: ترەنينگ ەلەمەنتتەرى ارالاس تانىمدىق ساعات
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، سىزبالار.
ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ستراتەگياسى، سۇراق - جاۋاپ.
بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
ۇلكەنگە دە «ءسىز»، كىشىگە دە «ءسىز».
بارشاڭىزعا قۇرمەتپەن،
باس يەمىز ءبىز.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن! ۇستازدار مەن وقۋشىلار! جالپى دوس دەگەنىمىز نە، قالاي دوس بولۋ كەرەك ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. ءبىراق كەيبىرەۋلەر شىندىعىندا دوس دەگەن ءسوزدىڭ مانىنە جەتپەيدى. «جوستىق - ءومىر ءۇشىن ەڭ قاجەتتى نارسە، ويتكەنى ەشكىم ەشقاشاندا بارلىق باسقا يگىلىككە تۇگەل يە بولا تۇرسا دا، دوس – جارانسىز ءومىردى قالاماق ەمەس» دەپ اريستوتەل اتامىز ايتقانداي بۇگىنگى ساباعىمىزدى جالپى دوس تۋرالى تالقىلايتىن بولامىز.
وقۋشىلار الدىمەن دوستىق دەگەن نە، ونى قالاي تۇسىنەمىز، سونى ايىرىپ الايىپ الايىق. سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ دوس دەگەن نە؟
وقۋشىلار: دوس دەگەنىمىز ەكى ادامنىڭ ءبىر – بىرىنە دەگەن قارىم – قاتىناسى.
دوس دەگەن قينالعاندا جانىنان تابىلاتىن، كومەكتەسەتىن جاناشىر جان.
جۇرگىزۋشى: ءيا، دوستىق دەگەن قاسيەتتى ءسوز، قاسيەتتى سەزىم، ول تەك ءجونى ءتۇزۋ ادامدار اراسىندا عانا قالىپتاستىرىپ، ءوزارا قۇرمەت نەگىزىندە عانا داميدى.
«دوستىقتى جىرلايمىز»
دوسىم، ساعان سەنەمىن، سەنىپ وتەم،
جولدى بوتەن دەمەيمىن، ءجونى بوتەن.
دوستىق دەگەن – ادامنىڭ كورىگى ەكەن،
دوستىق دەگەن – اقىلدىڭ سەرىگى ەكەن.
قىران – كۇلكى تاماشا – ءبارى وسىندا،
وتىرمىن دۋمان اسىپ جاتقانىمەن
ولقى تۇر كوڭىلىم مەنىڭ ناناسىڭ با؟
1 - وقۋشى:
دوستىق – ىزگى نيەتتى ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە تەك جاقسىلىق جاساۋعا سەرتتەسىپ، نيەت قوسىپ ءىس - ارەكەتكە ورتاقتاسۋى. دوستىق ىزگى قاسيەت.
2 - وقۋشى:
دوستىقتىڭ ءنارى ونىڭ قادىرىنە جەتە ءبىلۋ. دوستىق كيەلى ۇعىم.
3 - وقۋشى:
جانى تازا، ءجۇزى جىلى، ءجونى ءتۇزۋ، اقىلدى، پاراساتتى بولۋ - ناعىز دوستىقتىڭ بەلگىسى.
4 - وقۋشى:
دوستىقتىڭ سەنىمى ادامداردىڭ ءبىر - ءبىرىن قاجەتسىنۋى مەن شىنايى قۇرمەت تۇتۋى.
5 - وقۋشى:
ادال دوستىق – ومىرلىك نۇسقا، امال دوستىقتىڭ ءورىسى قىسقا.
6 - وقۋشى:
دوستاسۋ، سەرىك تابۋ ادامنىڭ باقىتىنا باقىت قوسادى.
ءمۇعالىم:
- دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار. دوستىق - اسپانداعى جارىق جۇلدىز، تەڭىزدەگى گاۋھار تاس. جۇلدىزدى دا، گاۋھار تاستى دا ەشكىم كىرلەتە المايدى. دوستىق ادامدى اسقاقتاتادى.
ناعىز دوستىق ادامعا شابىت بەرىپ وتىرادى. ولار ءبىر - ءبىرىنىڭ قۋانىشىندا دا. ساتسىزدىگىندە دە ورتاقتاسىپ وتىرادى.
جالعان دوستىقتىڭ - عۇمىرى قىسقا بولادى. ولار ءبىر - بىرىنە شىنايى بولمايدى. ءبىر - ءبىرىنىڭ كەمشىلىكتەرىن تۇزەمەيدى.
كورىنىس:
ەرتەرەكتە ەل ىشىندە ايتىمبەت دەگەن سوزگە شەشەن كىسى بولىپتى. بىردە زامانداستارى شەشەننەن:
- دوستىق نەشەۋ؟- دەپ سۇراپتى.
ايتىمبەت:
- دوستىقتىڭ 2ءتۇرى بولادى. ءبىرى - ادال دوستىق، ەكىنشىسى - امال دوستىق،- دەيدى.
- دۇرىس – اق ەندى ولاردى قالاي اجىراتا الامىز؟
شەشەن:
- ادال دوستىق - ومىرلىك نۇسقا، امال دوستىقتىڭ ءورىسى قىسقا - دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
1جۇرگىزۋشى: ادال دوس بارلىق جەردە كەرەك ەكەن،
ومىردە دوستىڭ ورنى بولەك ەكەن.
جاقسى دوس جادىراتسا جان دۇنيەڭدى،
جامان دوستان جاماندىق كەلەدى ەكەن – دەپ كەلەسى بولىمگە كوشەيىك
كەلەسى تاپسىرما « ادال دوس» پەن «امال دوستىڭ» ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ
دوستىڭ كوڭىلىن قالدىرما،
دوسىڭا ادال بول!
دوسىڭدى قورلاما!
دوسىڭدى كەشىرە ءبىل.
دوسىڭا كومەكتەسە ءبىل.
2جۇرگىزۋشى: دوستىڭ كوڭىلى شار اينا،
سىندىرىپ الما ابايلا،
ءمۇعالىم:
- ال ەندى دوستىقتى ءبىر نارسەگە تەڭەپ كورەيىكشى. تەڭەگەن زاتىمىزدىڭ سۋرەتىن لايىق. سوسىن سول بويىنشا تۇسىندىرەيىك.
مىسالى: دوستىق – ادامدار اراسىنداعى بايلانىس.
جۇرگىزۋشى: سالەم ورەن دوستارىم،
ومىرگە كەپ قوسقانىم.
مولايتىڭدار شاتتىقتى،
ءان ايتىڭدار باقىتتى – دەي وتىرىپ، كەلەسى كەزەكتى انگە بەرەمىز.
ءان: «دوس بولايىق ءبارىمىز» ولەڭىن وقيدى.
ءمۇعالىم:
- دوس دەگەن كىم؟
شارتى: ءبىر سويلەممەن ايتۋ.
سىر بولىسەتىن ادام.
مەنى وتە جاقسى تۇسىنەتىن ادام.
سەنىمدى ادام.
كورىنىس: «ەكى دوس»
1. ەكى جاۋىنگەر قالاي دوس بولىپتى؟
1.«دوسى جوقپەن سىرلاس، دوسى كوپپەن سىيلاس» (ا. قۇنانبايەۆ)
2. «ەڭ بولماسا ءبىر ناعىز دوسى جوق ادام ءومىر سۇرمەي – اق قويسا بولادى» (دەموكريت)
3. «جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي دوس بولامىن دەگەندەر ەشكىمگە دە دوس بولا المايدى» (ومار حاييام)
4. «جامان دوس - كولەڭكە: باسىڭدى كۇن شالسا قاشىپ قۇتىلا المايسىڭ، باسىڭدى بۇلت شالسا، ىزدەپ تابا المايسىڭ» (سەنەكا)
5. «دۇشپاندارىنىڭ كوپتىگىنەن قورىقپا، ولاردىڭ بىرىگۋىنەن قورىق» (نامادا)
6. ورگە جۇزگەن ونەگەلى ىسىمەن،
تاڭدا ادال دوس ءوز تەڭىڭنىڭ ىشىنەن.
7. جاقسىمەن دوس بولساڭ،
الدىڭنان شىعار ەلپەكتەپ.
جامانمەن دوس بولساڭ،
سىرتىڭنان جۇرەر وسەكتەپ. (ماحامبەت وتەمىس ۇلى)
دوستىق تۋرالى ماقال – ماتەلدەر:
1. سەنىمدى دوس تىرەگىڭ،
قالدىرما ونى ءبىر ەلى.
2. دوستى كەكەتپە،
ءسوزىن ەكى ەتپە.
3. دوستىق مەكتەبىندە ەسەپ ءپانى جۇرمەيدى.
4. الدىمەن دوستىڭ قامى،
سودان سوڭ باستىڭ قامى.
5. دوستاردىڭ پ ۇلى ورتاق، ءتىلى ورتاق.
دوستاردىڭ داۋى ورتاق، جاۋى ورتاق.
د – دۇنيەدەگى
و - وزىق ويلى
س – سابىرلى
ت – تۇراقتى
ى – ىستىق
ق – قارىم – قاتىناس.
ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەر، ادامگەرشىلىك نورمالارى، الەمنىڭ تاتۋلىعى ءبارى دە وسى دوستىقتان باستاۋ الادى. سول باستاۋ سىزدەردىڭ بويلارىڭىزعا قالاندى دەپ سەنەمىن.
باس اۋىرىپ، بالتىرىڭ ءسال سىزداسا،
قيىنى سول، اۋىرى سول بىزگە اسا.
قايران دوستار، كۇن شۋاق قوي قىزدىرار،
الدە كىمگە كوڭىلىڭ ءبىر مۇزداسا.
جاماندىققا باستىرمايدى قاققىلاپ،
جولداس ءۇشىن باسىڭدى بەر، جات قۇلاپ.
جاقىن ولسەڭ تاعى سولار جۇرگەنى،
جۇمىسپەنەن ءارلى – بەرلى شاپقىلاپ.
دوس ۇيىندە سايراندايدى ەركىن ۇل،
جولداسى عوي جىگىتتىڭ ءبىر توركىنى.
تاعى سولار جالعىز تاستاپ كەتپەيدى،
تۇعىرىڭنان ءتۇسىپ قالساڭ ءبىر كۇنى.
جولداسپەنەن جەڭىل ءومىر ازابى،
جەڭىلىرەك كوتەرەسىڭ قازانى.
سودان شىعار،
ادام بىرگە ومىرگە
جولداسىمەنەن تۋادى ەكەن عاجابى.
قورىتىندى: دوستىعىمىز ءارقاشان بەرىك بولسىن! كەلگەندەرىڭىزگە كوپ – كوپ راحمەت!
ءمۇعالىم: بالالار، ءبىز سەندەرمەن كوپ ۇلتتى مەملەكەتتە تۇرامىز. قازاقستاندا 100دەگەن ۇلت وكىلدەرى تاتۋ – ءتاتتى ءومىر سۇرۋدە. ەندەشە قانداي ۇلت وكىلدەرىن بىلەسىڭدەر؟
سەندەردىڭ باسقا ۇلت وكىلدەرىنەن دوستارىڭ بار ما؟ وزدەرىڭ باسقا ۇلتتىڭ قانداي ولەڭىن، نە تاقپاعىن بىلەسىڭدەر؟(وقۋشىلاردىڭ جاۋابى تىڭدالادى)
تۋعان ءتىلىم - بابام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - انام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - دالام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - ادام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم.
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار،
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار.
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ - اق الىڭدار!
كتو ۆ درۋجبۋ ۆەريت گورياچو،
كتو ريادوم چۋۆستۆۋەت پلەچو،
توت نيكوگدا نە ۋپادەت،
ۆ ليۋبوي بەدە نە پروپادەت.
ا ەسلي ي سپوتكنەتسيا ۆدرۋگ،
تو ۆستات ەمۋ پوموجەت درۋگ،
ۆسەگدا ەمۋ نادەجنىي درۋگ
ۆ بەدە پروتيانەت رۋكۋ.
3. جاعداياتتار شەشۋ.
*ساعان دوسىڭ وكپەلى. نەگە ەكەنىن بىلمەيسىڭ. 2كۇن بولدى سەنى كورسە قاشقاقتايدى. سەن نە ىستەيسىڭ؟
*دوسىڭ سەنىڭ جاقسى كورەتىن كيىمىڭدى كۇيدىرىپ الدى قانداي شەشىم قابىلدار ەدىڭ؟
*سەنىڭ دوسىڭدى ۇلكەن بالالار قورقىتىپ جاتىر. سەنىڭ ءالىڭ جەتپەيدى. نە ىستەيسىڭ؟
*سەنىڭ دوسىڭ وزىنەن كىشى بالانىڭ تەلەفونىن تارتىپ الدى. سىنىپ جينالىسىندا ونى تالقىلاپ جاتىر. ول سەنەن كومەك كۇتىپ وتىر. سەن نە ايتار ەدىڭ؟
*سەنىڭ جاڭا دوسىڭ بۇرىنعى دوسىڭدى تاستاۋىڭدى ءوتىندى. وزىمەن عانا دوس بولعانىڭدى قالادى. نە ىستەيسىڭ؟
*دوسىڭ سەنىڭ قيماس اعاڭ سىيلاعان سۋۆەنيرىڭدى ۇناتىپ قالدى. قايتا - قايتا ونى قىزىقتاۋمەن بولدى. قيماس دوسىڭ سۇراسا بەرەر مە ەدىڭ؟
ءمۇعالىم ءسوزى: قورىتا كەلگەندە، مەنىڭ سەندەرگە ايتارىم:
دوستىقتى قادىرلەي بىلىڭدەر
دوسىڭنىڭ كەمشىلىگىن كەشىرە ءبىل.
100 سوم اقشاڭ بولعانشا
100 دوسىڭ بولسىن دەگەندى ۇمىتپا
دوس جانە دوستىق جۇكتەۋ
ماقساتى: وقۋشىلارعا دوستىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى، دوستىقتىڭ شىنايى بەلگىسى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ؛ وقۋشىلاردى ادەبي تىلمەن سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ، ولاردىڭ ءوزىن قورشاعان ورتاسىن دۇرىس تۇسىنۋلەرىنە، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ءوز ويىن، پىكىرىن بايانداي جەتكىزە بىلۋلەرىنە كومەكتەسۋ؛ وقۋشىلاردى دوستىققا ادال بولۋعا، يماندىلىققا، سىيلاستىققا تاربيەلەۋ؛
ءتۇرى: ترەنينگ ەلەمەنتتەرى ارالاس تانىمدىق ساعات
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، سىزبالار.
ءادىسى: سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ستراتەگياسى، سۇراق - جاۋاپ.
بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق
ۇلكەنگە دە «ءسىز»، كىشىگە دە «ءسىز».
بارشاڭىزعا قۇرمەتپەن،
باس يەمىز ءبىز.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن! ۇستازدار مەن وقۋشىلار! جالپى دوس دەگەنىمىز نە، قالاي دوس بولۋ كەرەك ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. ءبىراق كەيبىرەۋلەر شىندىعىندا دوس دەگەن ءسوزدىڭ مانىنە جەتپەيدى. «جوستىق - ءومىر ءۇشىن ەڭ قاجەتتى نارسە، ويتكەنى ەشكىم ەشقاشاندا بارلىق باسقا يگىلىككە تۇگەل يە بولا تۇرسا دا، دوس – جارانسىز ءومىردى قالاماق ەمەس» دەپ اريستوتەل اتامىز ايتقانداي بۇگىنگى ساباعىمىزدى جالپى دوس تۋرالى تالقىلايتىن بولامىز.
وقۋشىلار الدىمەن دوستىق دەگەن نە، ونى قالاي تۇسىنەمىز، سونى ايىرىپ الايىپ الايىق. سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ دوس دەگەن نە؟
وقۋشىلار: دوس دەگەنىمىز ەكى ادامنىڭ ءبىر – بىرىنە دەگەن قارىم – قاتىناسى.
دوس دەگەن قينالعاندا جانىنان تابىلاتىن، كومەكتەسەتىن جاناشىر جان.
جۇرگىزۋشى: ءيا، دوستىق دەگەن قاسيەتتى ءسوز، قاسيەتتى سەزىم، ول تەك ءجونى ءتۇزۋ ادامدار اراسىندا عانا قالىپتاستىرىپ، ءوزارا قۇرمەت نەگىزىندە عانا داميدى.
«دوستىقتى جىرلايمىز»
دوسىم، ساعان سەنەمىن، سەنىپ وتەم،
جولدى بوتەن دەمەيمىن، ءجونى بوتەن.
دوستىق دەگەن – ادامنىڭ كورىگى ەكەن،
دوستىق دەگەن – اقىلدىڭ سەرىگى ەكەن.
قىران – كۇلكى تاماشا – ءبارى وسىندا،
وتىرمىن دۋمان اسىپ جاتقانىمەن
ولقى تۇر كوڭىلىم مەنىڭ ناناسىڭ با؟
1 - وقۋشى:
دوستىق – ىزگى نيەتتى ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە تەك جاقسىلىق جاساۋعا سەرتتەسىپ، نيەت قوسىپ ءىس - ارەكەتكە ورتاقتاسۋى. دوستىق ىزگى قاسيەت.
2 - وقۋشى:
دوستىقتىڭ ءنارى ونىڭ قادىرىنە جەتە ءبىلۋ. دوستىق كيەلى ۇعىم.
3 - وقۋشى:
جانى تازا، ءجۇزى جىلى، ءجونى ءتۇزۋ، اقىلدى، پاراساتتى بولۋ - ناعىز دوستىقتىڭ بەلگىسى.
4 - وقۋشى:
دوستىقتىڭ سەنىمى ادامداردىڭ ءبىر - ءبىرىن قاجەتسىنۋى مەن شىنايى قۇرمەت تۇتۋى.
5 - وقۋشى:
ادال دوستىق – ومىرلىك نۇسقا، امال دوستىقتىڭ ءورىسى قىسقا.
6 - وقۋشى:
دوستاسۋ، سەرىك تابۋ ادامنىڭ باقىتىنا باقىت قوسادى.
ءمۇعالىم:
- دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار. دوستىق - اسپانداعى جارىق جۇلدىز، تەڭىزدەگى گاۋھار تاس. جۇلدىزدى دا، گاۋھار تاستى دا ەشكىم كىرلەتە المايدى. دوستىق ادامدى اسقاقتاتادى.
ناعىز دوستىق ادامعا شابىت بەرىپ وتىرادى. ولار ءبىر - ءبىرىنىڭ قۋانىشىندا دا. ساتسىزدىگىندە دە ورتاقتاسىپ وتىرادى.
جالعان دوستىقتىڭ - عۇمىرى قىسقا بولادى. ولار ءبىر - بىرىنە شىنايى بولمايدى. ءبىر - ءبىرىنىڭ كەمشىلىكتەرىن تۇزەمەيدى.
كورىنىس:
ەرتەرەكتە ەل ىشىندە ايتىمبەت دەگەن سوزگە شەشەن كىسى بولىپتى. بىردە زامانداستارى شەشەننەن:
- دوستىق نەشەۋ؟- دەپ سۇراپتى.
ايتىمبەت:
- دوستىقتىڭ 2ءتۇرى بولادى. ءبىرى - ادال دوستىق، ەكىنشىسى - امال دوستىق،- دەيدى.
- دۇرىس – اق ەندى ولاردى قالاي اجىراتا الامىز؟
شەشەن:
- ادال دوستىق - ومىرلىك نۇسقا، امال دوستىقتىڭ ءورىسى قىسقا - دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
1جۇرگىزۋشى: ادال دوس بارلىق جەردە كەرەك ەكەن،
ومىردە دوستىڭ ورنى بولەك ەكەن.
جاقسى دوس جادىراتسا جان دۇنيەڭدى،
جامان دوستان جاماندىق كەلەدى ەكەن – دەپ كەلەسى بولىمگە كوشەيىك
كەلەسى تاپسىرما « ادال دوس» پەن «امال دوستىڭ» ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ
دوستىڭ كوڭىلىن قالدىرما،
دوسىڭا ادال بول!
دوسىڭدى قورلاما!
دوسىڭدى كەشىرە ءبىل.
دوسىڭا كومەكتەسە ءبىل.
2جۇرگىزۋشى: دوستىڭ كوڭىلى شار اينا،
سىندىرىپ الما ابايلا،
ءمۇعالىم:
- ال ەندى دوستىقتى ءبىر نارسەگە تەڭەپ كورەيىكشى. تەڭەگەن زاتىمىزدىڭ سۋرەتىن لايىق. سوسىن سول بويىنشا تۇسىندىرەيىك.
مىسالى: دوستىق – ادامدار اراسىنداعى بايلانىس.
جۇرگىزۋشى: سالەم ورەن دوستارىم،
ومىرگە كەپ قوسقانىم.
مولايتىڭدار شاتتىقتى،
ءان ايتىڭدار باقىتتى – دەي وتىرىپ، كەلەسى كەزەكتى انگە بەرەمىز.
ءان: «دوس بولايىق ءبارىمىز» ولەڭىن وقيدى.
ءمۇعالىم:
- دوس دەگەن كىم؟
شارتى: ءبىر سويلەممەن ايتۋ.
سىر بولىسەتىن ادام.
مەنى وتە جاقسى تۇسىنەتىن ادام.
سەنىمدى ادام.
كورىنىس: «ەكى دوس»
1. ەكى جاۋىنگەر قالاي دوس بولىپتى؟
1.«دوسى جوقپەن سىرلاس، دوسى كوپپەن سىيلاس» (ا. قۇنانبايەۆ)
2. «ەڭ بولماسا ءبىر ناعىز دوسى جوق ادام ءومىر سۇرمەي – اق قويسا بولادى» (دەموكريت)
3. «جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي دوس بولامىن دەگەندەر ەشكىمگە دە دوس بولا المايدى» (ومار حاييام)
4. «جامان دوس - كولەڭكە: باسىڭدى كۇن شالسا قاشىپ قۇتىلا المايسىڭ، باسىڭدى بۇلت شالسا، ىزدەپ تابا المايسىڭ» (سەنەكا)
5. «دۇشپاندارىنىڭ كوپتىگىنەن قورىقپا، ولاردىڭ بىرىگۋىنەن قورىق» (نامادا)
6. ورگە جۇزگەن ونەگەلى ىسىمەن،
تاڭدا ادال دوس ءوز تەڭىڭنىڭ ىشىنەن.
7. جاقسىمەن دوس بولساڭ،
الدىڭنان شىعار ەلپەكتەپ.
جامانمەن دوس بولساڭ،
سىرتىڭنان جۇرەر وسەكتەپ. (ماحامبەت وتەمىس ۇلى)
دوستىق تۋرالى ماقال – ماتەلدەر:
1. سەنىمدى دوس تىرەگىڭ،
قالدىرما ونى ءبىر ەلى.
2. دوستى كەكەتپە،
ءسوزىن ەكى ەتپە.
3. دوستىق مەكتەبىندە ەسەپ ءپانى جۇرمەيدى.
4. الدىمەن دوستىڭ قامى،
سودان سوڭ باستىڭ قامى.
5. دوستاردىڭ پ ۇلى ورتاق، ءتىلى ورتاق.
دوستاردىڭ داۋى ورتاق، جاۋى ورتاق.
د – دۇنيەدەگى
و - وزىق ويلى
س – سابىرلى
ت – تۇراقتى
ى – ىستىق
ق – قارىم – قاتىناس.
ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەر، ادامگەرشىلىك نورمالارى، الەمنىڭ تاتۋلىعى ءبارى دە وسى دوستىقتان باستاۋ الادى. سول باستاۋ سىزدەردىڭ بويلارىڭىزعا قالاندى دەپ سەنەمىن.
باس اۋىرىپ، بالتىرىڭ ءسال سىزداسا،
قيىنى سول، اۋىرى سول بىزگە اسا.
قايران دوستار، كۇن شۋاق قوي قىزدىرار،
الدە كىمگە كوڭىلىڭ ءبىر مۇزداسا.
جاماندىققا باستىرمايدى قاققىلاپ،
جولداس ءۇشىن باسىڭدى بەر، جات قۇلاپ.
جاقىن ولسەڭ تاعى سولار جۇرگەنى،
جۇمىسپەنەن ءارلى – بەرلى شاپقىلاپ.
دوس ۇيىندە سايراندايدى ەركىن ۇل،
جولداسى عوي جىگىتتىڭ ءبىر توركىنى.
تاعى سولار جالعىز تاستاپ كەتپەيدى،
تۇعىرىڭنان ءتۇسىپ قالساڭ ءبىر كۇنى.
جولداسپەنەن جەڭىل ءومىر ازابى،
جەڭىلىرەك كوتەرەسىڭ قازانى.
سودان شىعار،
ادام بىرگە ومىرگە
جولداسىمەنەن تۋادى ەكەن عاجابى.
قورىتىندى: دوستىعىمىز ءارقاشان بەرىك بولسىن! كەلگەندەرىڭىزگە كوپ – كوپ راحمەت!
ءمۇعالىم: بالالار، ءبىز سەندەرمەن كوپ ۇلتتى مەملەكەتتە تۇرامىز. قازاقستاندا 100دەگەن ۇلت وكىلدەرى تاتۋ – ءتاتتى ءومىر سۇرۋدە. ەندەشە قانداي ۇلت وكىلدەرىن بىلەسىڭدەر؟
سەندەردىڭ باسقا ۇلت وكىلدەرىنەن دوستارىڭ بار ما؟ وزدەرىڭ باسقا ۇلتتىڭ قانداي ولەڭىن، نە تاقپاعىن بىلەسىڭدەر؟(وقۋشىلاردىڭ جاۋابى تىڭدالادى)
تۋعان ءتىلىم - بابام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - انام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - دالام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم،
تۋعان ءتىلىم - ادام ءتىلىم - ءوز ءتىلىم.
تۋعان تىلدە سىرى تەرەڭ جانىم بار،
تۋعان تىلدە ءانىم مەنەن ءسانىم بار.
تۋعان ءتىلىم ءتىل بولۋدان قالسا ەگەر،
جۇرەگىمدى سۋىرىپ - اق الىڭدار!
كتو ۆ درۋجبۋ ۆەريت گورياچو،
كتو ريادوم چۋۆستۆۋەت پلەچو،
توت نيكوگدا نە ۋپادەت،
ۆ ليۋبوي بەدە نە پروپادەت.
ا ەسلي ي سپوتكنەتسيا ۆدرۋگ،
تو ۆستات ەمۋ پوموجەت درۋگ،
ۆسەگدا ەمۋ نادەجنىي درۋگ
ۆ بەدە پروتيانەت رۋكۋ.
3. جاعداياتتار شەشۋ.
*ساعان دوسىڭ وكپەلى. نەگە ەكەنىن بىلمەيسىڭ. 2كۇن بولدى سەنى كورسە قاشقاقتايدى. سەن نە ىستەيسىڭ؟
*دوسىڭ سەنىڭ جاقسى كورەتىن كيىمىڭدى كۇيدىرىپ الدى قانداي شەشىم قابىلدار ەدىڭ؟
*سەنىڭ دوسىڭدى ۇلكەن بالالار قورقىتىپ جاتىر. سەنىڭ ءالىڭ جەتپەيدى. نە ىستەيسىڭ؟
*سەنىڭ دوسىڭ وزىنەن كىشى بالانىڭ تەلەفونىن تارتىپ الدى. سىنىپ جينالىسىندا ونى تالقىلاپ جاتىر. ول سەنەن كومەك كۇتىپ وتىر. سەن نە ايتار ەدىڭ؟
*سەنىڭ جاڭا دوسىڭ بۇرىنعى دوسىڭدى تاستاۋىڭدى ءوتىندى. وزىمەن عانا دوس بولعانىڭدى قالادى. نە ىستەيسىڭ؟
*دوسىڭ سەنىڭ قيماس اعاڭ سىيلاعان سۋۆەنيرىڭدى ۇناتىپ قالدى. قايتا - قايتا ونى قىزىقتاۋمەن بولدى. قيماس دوسىڭ سۇراسا بەرەر مە ەدىڭ؟
ءمۇعالىم ءسوزى: قورىتا كەلگەندە، مەنىڭ سەندەرگە ايتارىم:
دوستىقتى قادىرلەي بىلىڭدەر
دوسىڭنىڭ كەمشىلىگىن كەشىرە ءبىل.
100 سوم اقشاڭ بولعانشا
100 دوسىڭ بولسىن دەگەندى ۇمىتپا
دوس جانە دوستىق جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مودەلدەردى سيپاتتاۋ ادىستەرى، مودەلدەر قاسيەتى، تۇرلەرى.
