دوستىق ادامنىڭ اينىماس سەرىگى
الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانى،
جامال ەرمەگيايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى ساكەن مەرۋەرت
عىلىمي جۇمىستىڭ جەتەكشىسى: مۋقاتايەۆا جازيرا، ءوزىن - ءوزى تانۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
دوستىق ادامنىڭ اينىماس سەرىگى
كىرىسپە
زەرتتەۋ وزەكتىلىگى. ءار ادامعا ومىردە ءبىر - بىرىمەن ارالاسۋى ادامدارعا ۇلكەن اسەر ەتىپ، ماڭىزدى رول اتقارادى. ادامگەرشىلىك، ادامشىلىق، دوستىقتا جوعارى باعالانادى. ەشقاشان دوستىققا ناقتى باعا بەرىلمەيدى، قانشا ادام بولسا سونشا پىكىر، ويلار بار سوندىقتان اركىم دوستىقتى ءوز قالاۋىنشا تۇسىنەدى
ءبىزدىڭ سىنىپ وتە تاتۋ، انام سەنىڭ دوسىڭ سىنىپتاستارىنىڭ اراسىندا بارما دەپ سۇرادى، مەن كوپ قۇربىم بار دەپ جاۋاپ بەردىم. ال سونىڭ ىشىندە ەڭ جاقىن دوسىڭ كىم دەگەن كەزدە مەنى بۇل سۇراق تاڭ قالدىردى كوپ دوس بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ەڭ جاقىن دوسىن بىرنەشەۋ عانا بولۋى كەرەك دەگەن جاۋاپقا ويلانىپ قالدىم. سونىمەن ناعىز دوس دەگەن نە ماعىنا بەرەدى. دوستىق بالالىق شاقتان باستالادى، ءومىر بويى جالعاسادى. دوستىقتى ساتىپ الا المايسىڭ، نە ونى ۇستاپ، نە كورە الۋعا بولمايدى. بارلىق ادامداردا جولداس كوپ، بىرەۋلەردە دوس بولسا، بىرەۋلەردە مۇلدەم جوق. بارلىق ادام ءوزىن قورشاعان ورتادا ۇستاي ءبىلۋ كەرەك.
زەرتتەۋ جۇمىسىندا دوستىقتى قالاي تۇسىندىرىلەدى جانە قالاي پايدا بولاتىندىعىن انىقتادىم
دوستىق ادامنىڭ قىزىعۋشىلىعىنان تۋىپ، ءبىر - بىرىمە كومەكتەسۋگە، قايعى مەن قۋانىشتى بولىسۋگە، كومەك كەرەك كەزدە ءبىر - بىرىنە كومەكتەسەدى. بۇل تاقىرىپ باستاۋىش سىنىپتا ەڭ وزەكتى ماسەلە.
ماقساتىم
دوستىق تۋرالى ءوز بەتىمشە مالىمەتتەر جيناقتاپ، دوستىق تۋرالى ءتۇسىنىپ بارىپ، ول قالاي پايدا بولدى، دوستىقتىڭ تۇرلەرىن انىقتاۋ.
زەرتتەۋ وبەكتىسى - دوستىقتى ءتۇسىنۋ
زەرتەۋ ءپانى - ادامداردىڭ اراسىنداعى دوستىق، ادامدار مەن جانۋارلار، وسىمدىكتەر مەن ادامدار اراسىنداعى دوستىق.
ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن الدىما مىنانداي تاپسىرمالار قويدىم.
1. دوستىق دەگەن نە؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ.
2. جانۋارلار، وسىمدىكتەر اراسىنداعى ايعاقتاردى تابۋ.
زەرتتەۋ ءادىسى
1. ادەبيەتتەردەن دەرەكتەر جيناۋ
2. ەرەسەكتەردەن ماسەلە تۋرالى سۇراۋ
3. سىنىپتاستاردان ساۋالناما سۇراۋ
4. ينتەرنەت ماتەريالدارىن پايدالانۋ.
5. تاجىريبەلەردى جيناقتاۋ.
6. باقىلاۋ
زەرتتەۋ بارىسىندا ادەبي شىعارمالاردى، ينتەرنەتتەن بىلگەنىم كەيبىر ادامدار دوستىقتارىن ماڭگى ساقتاپ كەيبىرەۋلەرى ۋاقىتى وتە كەلە ۇمىتىلعاندارىن كورسەتەدى
وتكەن ادامداردىڭ دوستىقتارى بەرىك بولسا، ال وسى زامانعا ادامداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دوستىقتارى تۇراقسىز بولعانىن بايقاۋعا بولدى
دوستىقتا شەكارا جوق، ول جۇرەكتەن جۇرەككە جەتەدى، ەگەر ناعىز دوس بولسا، قانشا قاشىقتا جۇرسە دە ولاردىڭ اراسىندا تەلەفون، حات، سۋرەت، تۇسىرىلگەن فيلمدەر سەبەپشى بولادى
دوستىق تەك ادامداردىڭ اراسىندا عانا ەمەس ءتىرى جانۋارلاردىڭ بارىندە بولدى دەپ ەسەپتەيمىن.
1 ءبولىم. دوستىق دەگەنىمىز نە؟
1 دوستىق تۋرالى تۇسىنىك.
دوستىق دەگەنىمىز نە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن بىرنەشە دەرەك كوزدەرىن جيناقتادىم.
دوستىق[1] – ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە ادال، قالتقىسىز سەنىپ، ءبىر مۇددەلى، ورتاق كوزقاراستا بولاتىن قاسيەتى. دوستىق ءوزارا جاۋاپكەرشىلىك پەن قامقورلىقتىڭ، رۋحاني جاقىندىقتىڭ بەلگىسى. ناعىز دوستىق كىسىگە شابىت بەرىپ، ومىردە كەزدەسەتىن ءتۇرلى ساتسىزدىكتەرگە مويىماۋعا، باسقا تۇسكەن قايعى مەن قيىنشىلىقتى بىرگە كوتەرۋگە جاردەمدەسەدى. دوس - جارانداردىڭ مىنەزدەرى ءار ءتۇرلى بولىپ كەلۋى مۇمكىن. مىسالى، بىرەۋىندە قىزبالىق نە شاباندىق، ەكىنشىسىندە تۇيىقتىق نە جىگەرسىزدىك بايقالسا دا، بۇلار دوستىققا كەدەرگى بولا المايدى، قايتا ناعىز دوستىق وسىنداي كەمشىلىكتەردەن ارىلۋعا كومەكتەسەدى. ساتقىندىق، ەكى جۇزدىلىك، وتىرىكشىلىك، وزىمشىلدىك دوستىقپەن سىيىسپايدى. قازاقتىڭ ءداستۇرلى ادەپ جۇيەسىندە دوستىققا ۇلكەن كوڭىل بولىنەدى. حالىق اراسىندا دوستىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر جەتكىلىكتى: “دوس جىلاتىپ، دۇشپان كۇلدىرىپ ايتادى”، “دوسى جاقسىنىڭ، ءوزى دە جاقسى”، “دۇنيەدە ادامنىڭ جالعىز قالعانى — ولگەنى، قايعىنىڭ ءبارى سونىڭ باسىندا”. دوستىققا قاراما - قارسى ۇعىم — قاستىق پەن كۇنشىلدىك. مۇنداي سەزىمگە ەرىك الدىرعاندار باسقانىڭ قۋانىش - قىزىعىن، ىرىس - باعىن كوتەرە المايدى، دوس دەگەننىڭ نە ەكەندىگىن بىلمەيدى. دۇرىس دوس تاڭداي ءبىلۋ — ومىرلىك ماقساتتاردىڭ ءبىرى؛ ساياساتتانۋداعى دوستىق ۇعىمى مەملەكەتتەر اراسىنداعى ساياسي، ەكونوميكالىق، مادەني مۇددە تۇرعىسىنان ىنتىماقتاستىق ورناتۋ شارالارىن بەينەلەۋ ءۇشىن قولدانىلىپ ءجۇر.[2]
ناعىز دوستىق كىسىگە شابىت بەرىپ، ومىردە كەزدەسەتىن ءتۇرلى ساتسىزدىكتەرگە مويىماۋعا، باسقا تۇسكەن قايعى مەن قيىنشىلىقتى بىرگە كوتەرۋگە جاردەمدەسەدى.
دوستىق – ادامداردىڭ ءبىر - ءبىرىن جانى قالاپ، شىن جاقىن كورىپ، قالتقىسىز سەنىپ، تىلەكتەس، مۇراتتاس بولۋى.
ەرتە زاماننىڭ ويشىلى جانە اسقان شەشەن سيسەرون: «دوستىق ءوز بويىنا قانشاما سان الۋان پايدالى نارسەلەردى بىرىكتىرگەن دەسەڭىزشى! قايدا بارساڭىز دا ول سىزگە قىزمەت ەتەدى، ول بارلىق جەردە بار، ول ەشقاشان دا مەزى قىلمايدى، ەشقاشان دا ورىنسىز كيلىگەتىن جەرى بولمايدى؛ ول ساتتىلىككە جاڭا ساۋلەت بەرەدى، ول ورتاقتاسقان ساتسىزدىكتەر دە كوپ مولشەردە ءوزىنىڭ ۋىتىن جوعالتادى» - دەيدى.
دوستىق – ادامنىڭ، ءومىردىڭ وزىندەي سان بوياقتى، كوپ قىرلى، قاسيەتتى، سوندىقتان بىرەر سوزبەن ونىڭ انىقتاماسىن بەرۋ مۇمكىن ەمەس.
قاي كەزدە، قاي جاستا بولسا دا، ادام ومىرىندەگى دوستىقتىڭ ورنى بولەك. سوندىقتان وعان وتە جاۋاپكەرشىلىكپەن، بايسالدى قاراۋ قاجەت. ف. فرانكلين ايتقانداي، دوستى اسىقپاي تاڭداۋ قاجەت.
دوستىقتىڭ نەگىزى – دوستاردىڭ ومىرگە كوزقاراستارى مەن تۇسىنىكتەرىنىڭ ۇقساستىعى، بىرلىگى.
قيىن كەزدەردە ءبىر - بىرىنە كومەك كورسەتىڭدەر.
* دوسىڭدى الداماي، وعان ادال بول.
* دوسىڭدى قورلاما.
* دوسىڭمەن قىزىقتى شاقتاردى بولىسە ءبىل.
* دوسىڭدى باردا دا سىنا، جوقتا دا سىنا.
* دوسىڭنىڭ كەمشىلىگىن كەشىرە ءبىل.
وسىمدىكتەر قالاي دوس بولادى
3. 1وسىمدىكتەر اراسىنداعى دوستىق
دوستىق مۇمكىن ادام پايدا بولعانان بۇرىن بولعان بولۋى كەرەك. العاشقى ادامدار جەكە جۇرگەننەن گورى بىرىگىپ اق اۋلاپ ءومىر سۇرگەن جەڭىلىرەك بولعانىنا كوز جەتكىزگەن بولۋ كەرەك. مۇمكىن دوستىق ادامداردان دا بۇرىن بولۋى مۇمكىن. وسىمدىكتەر مەن ادامدار اراسىندا، وسىمدىكتەر مەن وسىمدىكتەر اراسىندا بولۋى مۇمكىن.
3. 3 جەمىستەر مەن كوكونىستەر اراسىنداعى دوستىق.
كەيبىر وسىمدىكتەر قاتار سەبىلسە ءبىرىن - ءبىرى قالاماسا دۇرىس وسپەي قالادى. جەمىستى دە دۇرىس بەرمەۋى مۇمكىن. مىسالى المانى كاپۋستا مەن قياردىڭ جانىنا ساقتاۋعا بولمايدى. ال قىزاناق المانىڭ جانىندا تەز قىزارادى.
3. 4 بيولوگيالىق دوستىق.
كوپتەگەن ساڭىراۋقۇلاقتار اعاشتىڭ تامىرلارىمەن دوستاسادى. ساڭىراۋقۇلاقتار اعاشتارعا سۋ ىشۋىنە، مينەرالدى تىڭايتقىشتارمەن كورەكتەنۋىنە كومەكتەسەدى.
V. ءبولىم
ادامدار اراسىنداعى دوستىق.
دوستىق
عاجاپ قوي مىنا ومىردە دوس دەگەنىڭ،
كوبەيگەنىن دوسىمنىڭ قوش كورەمىن.
كورگەن جانعا جىلى قاباق تانىتسام،
ءار بالاسىن قازاقتىڭ دوس كورەمىن.
دوستارىممەن ءارقاشان ماقتانامىن،
وزدەرىڭمەن ومىردەن ب ا ق تابامىن.
ۇلى ۇعىم بولسا - داعى ءۇش ءارىپ،
سولار مەنىڭ بايلىعىم مەن اپپاق ارىم.
قۇداي سۇيگەن جاسامايتىن كۇنالار،
دوستارىم بار ءبىر مەن ءۇشىن تىم ادال.
مەن قايعىرسام مەنىمەن بىرگە قايعىرىپ،
مەن قۋانسام، شىن جۇرەكتەن قۋانار.
جۇرەگىمنىڭ جىر باعىنان جىر ءۇزىپ،
دوستىق جايلى ولەڭ جازدىم ءبىر ۇزىك.
جۇرگەن دوسقا جانىڭداعى نە جەتسىن،
جۇرەگىڭدى جۇرەگىڭمەن ءتۇسىنىپ.
جامال ەرمەگيايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى ساكەن مەرۋەرت
عىلىمي جۇمىستىڭ جەتەكشىسى: مۋقاتايەۆا جازيرا، ءوزىن - ءوزى تانۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
دوستىق ادامنىڭ اينىماس سەرىگى
كىرىسپە
زەرتتەۋ وزەكتىلىگى. ءار ادامعا ومىردە ءبىر - بىرىمەن ارالاسۋى ادامدارعا ۇلكەن اسەر ەتىپ، ماڭىزدى رول اتقارادى. ادامگەرشىلىك، ادامشىلىق، دوستىقتا جوعارى باعالانادى. ەشقاشان دوستىققا ناقتى باعا بەرىلمەيدى، قانشا ادام بولسا سونشا پىكىر، ويلار بار سوندىقتان اركىم دوستىقتى ءوز قالاۋىنشا تۇسىنەدى
ءبىزدىڭ سىنىپ وتە تاتۋ، انام سەنىڭ دوسىڭ سىنىپتاستارىنىڭ اراسىندا بارما دەپ سۇرادى، مەن كوپ قۇربىم بار دەپ جاۋاپ بەردىم. ال سونىڭ ىشىندە ەڭ جاقىن دوسىڭ كىم دەگەن كەزدە مەنى بۇل سۇراق تاڭ قالدىردى كوپ دوس بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ەڭ جاقىن دوسىن بىرنەشەۋ عانا بولۋى كەرەك دەگەن جاۋاپقا ويلانىپ قالدىم. سونىمەن ناعىز دوس دەگەن نە ماعىنا بەرەدى. دوستىق بالالىق شاقتان باستالادى، ءومىر بويى جالعاسادى. دوستىقتى ساتىپ الا المايسىڭ، نە ونى ۇستاپ، نە كورە الۋعا بولمايدى. بارلىق ادامداردا جولداس كوپ، بىرەۋلەردە دوس بولسا، بىرەۋلەردە مۇلدەم جوق. بارلىق ادام ءوزىن قورشاعان ورتادا ۇستاي ءبىلۋ كەرەك.
زەرتتەۋ جۇمىسىندا دوستىقتى قالاي تۇسىندىرىلەدى جانە قالاي پايدا بولاتىندىعىن انىقتادىم
دوستىق ادامنىڭ قىزىعۋشىلىعىنان تۋىپ، ءبىر - بىرىمە كومەكتەسۋگە، قايعى مەن قۋانىشتى بولىسۋگە، كومەك كەرەك كەزدە ءبىر - بىرىنە كومەكتەسەدى. بۇل تاقىرىپ باستاۋىش سىنىپتا ەڭ وزەكتى ماسەلە.
ماقساتىم
دوستىق تۋرالى ءوز بەتىمشە مالىمەتتەر جيناقتاپ، دوستىق تۋرالى ءتۇسىنىپ بارىپ، ول قالاي پايدا بولدى، دوستىقتىڭ تۇرلەرىن انىقتاۋ.
زەرتتەۋ وبەكتىسى - دوستىقتى ءتۇسىنۋ
زەرتەۋ ءپانى - ادامداردىڭ اراسىنداعى دوستىق، ادامدار مەن جانۋارلار، وسىمدىكتەر مەن ادامدار اراسىنداعى دوستىق.
ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن الدىما مىنانداي تاپسىرمالار قويدىم.
1. دوستىق دەگەن نە؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ.
2. جانۋارلار، وسىمدىكتەر اراسىنداعى ايعاقتاردى تابۋ.
زەرتتەۋ ءادىسى
1. ادەبيەتتەردەن دەرەكتەر جيناۋ
2. ەرەسەكتەردەن ماسەلە تۋرالى سۇراۋ
3. سىنىپتاستاردان ساۋالناما سۇراۋ
4. ينتەرنەت ماتەريالدارىن پايدالانۋ.
5. تاجىريبەلەردى جيناقتاۋ.
6. باقىلاۋ
زەرتتەۋ بارىسىندا ادەبي شىعارمالاردى، ينتەرنەتتەن بىلگەنىم كەيبىر ادامدار دوستىقتارىن ماڭگى ساقتاپ كەيبىرەۋلەرى ۋاقىتى وتە كەلە ۇمىتىلعاندارىن كورسەتەدى
وتكەن ادامداردىڭ دوستىقتارى بەرىك بولسا، ال وسى زامانعا ادامداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دوستىقتارى تۇراقسىز بولعانىن بايقاۋعا بولدى
دوستىقتا شەكارا جوق، ول جۇرەكتەن جۇرەككە جەتەدى، ەگەر ناعىز دوس بولسا، قانشا قاشىقتا جۇرسە دە ولاردىڭ اراسىندا تەلەفون، حات، سۋرەت، تۇسىرىلگەن فيلمدەر سەبەپشى بولادى
دوستىق تەك ادامداردىڭ اراسىندا عانا ەمەس ءتىرى جانۋارلاردىڭ بارىندە بولدى دەپ ەسەپتەيمىن.
1 ءبولىم. دوستىق دەگەنىمىز نە؟
1 دوستىق تۋرالى تۇسىنىك.
دوستىق دەگەنىمىز نە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن بىرنەشە دەرەك كوزدەرىن جيناقتادىم.
دوستىق[1] – ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە ادال، قالتقىسىز سەنىپ، ءبىر مۇددەلى، ورتاق كوزقاراستا بولاتىن قاسيەتى. دوستىق ءوزارا جاۋاپكەرشىلىك پەن قامقورلىقتىڭ، رۋحاني جاقىندىقتىڭ بەلگىسى. ناعىز دوستىق كىسىگە شابىت بەرىپ، ومىردە كەزدەسەتىن ءتۇرلى ساتسىزدىكتەرگە مويىماۋعا، باسقا تۇسكەن قايعى مەن قيىنشىلىقتى بىرگە كوتەرۋگە جاردەمدەسەدى. دوس - جارانداردىڭ مىنەزدەرى ءار ءتۇرلى بولىپ كەلۋى مۇمكىن. مىسالى، بىرەۋىندە قىزبالىق نە شاباندىق، ەكىنشىسىندە تۇيىقتىق نە جىگەرسىزدىك بايقالسا دا، بۇلار دوستىققا كەدەرگى بولا المايدى، قايتا ناعىز دوستىق وسىنداي كەمشىلىكتەردەن ارىلۋعا كومەكتەسەدى. ساتقىندىق، ەكى جۇزدىلىك، وتىرىكشىلىك، وزىمشىلدىك دوستىقپەن سىيىسپايدى. قازاقتىڭ ءداستۇرلى ادەپ جۇيەسىندە دوستىققا ۇلكەن كوڭىل بولىنەدى. حالىق اراسىندا دوستىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر جەتكىلىكتى: “دوس جىلاتىپ، دۇشپان كۇلدىرىپ ايتادى”، “دوسى جاقسىنىڭ، ءوزى دە جاقسى”، “دۇنيەدە ادامنىڭ جالعىز قالعانى — ولگەنى، قايعىنىڭ ءبارى سونىڭ باسىندا”. دوستىققا قاراما - قارسى ۇعىم — قاستىق پەن كۇنشىلدىك. مۇنداي سەزىمگە ەرىك الدىرعاندار باسقانىڭ قۋانىش - قىزىعىن، ىرىس - باعىن كوتەرە المايدى، دوس دەگەننىڭ نە ەكەندىگىن بىلمەيدى. دۇرىس دوس تاڭداي ءبىلۋ — ومىرلىك ماقساتتاردىڭ ءبىرى؛ ساياساتتانۋداعى دوستىق ۇعىمى مەملەكەتتەر اراسىنداعى ساياسي، ەكونوميكالىق، مادەني مۇددە تۇرعىسىنان ىنتىماقتاستىق ورناتۋ شارالارىن بەينەلەۋ ءۇشىن قولدانىلىپ ءجۇر.[2]
ناعىز دوستىق كىسىگە شابىت بەرىپ، ومىردە كەزدەسەتىن ءتۇرلى ساتسىزدىكتەرگە مويىماۋعا، باسقا تۇسكەن قايعى مەن قيىنشىلىقتى بىرگە كوتەرۋگە جاردەمدەسەدى.
دوستىق – ادامداردىڭ ءبىر - ءبىرىن جانى قالاپ، شىن جاقىن كورىپ، قالتقىسىز سەنىپ، تىلەكتەس، مۇراتتاس بولۋى.
ەرتە زاماننىڭ ويشىلى جانە اسقان شەشەن سيسەرون: «دوستىق ءوز بويىنا قانشاما سان الۋان پايدالى نارسەلەردى بىرىكتىرگەن دەسەڭىزشى! قايدا بارساڭىز دا ول سىزگە قىزمەت ەتەدى، ول بارلىق جەردە بار، ول ەشقاشان دا مەزى قىلمايدى، ەشقاشان دا ورىنسىز كيلىگەتىن جەرى بولمايدى؛ ول ساتتىلىككە جاڭا ساۋلەت بەرەدى، ول ورتاقتاسقان ساتسىزدىكتەر دە كوپ مولشەردە ءوزىنىڭ ۋىتىن جوعالتادى» - دەيدى.
دوستىق – ادامنىڭ، ءومىردىڭ وزىندەي سان بوياقتى، كوپ قىرلى، قاسيەتتى، سوندىقتان بىرەر سوزبەن ونىڭ انىقتاماسىن بەرۋ مۇمكىن ەمەس.
قاي كەزدە، قاي جاستا بولسا دا، ادام ومىرىندەگى دوستىقتىڭ ورنى بولەك. سوندىقتان وعان وتە جاۋاپكەرشىلىكپەن، بايسالدى قاراۋ قاجەت. ف. فرانكلين ايتقانداي، دوستى اسىقپاي تاڭداۋ قاجەت.
دوستىقتىڭ نەگىزى – دوستاردىڭ ومىرگە كوزقاراستارى مەن تۇسىنىكتەرىنىڭ ۇقساستىعى، بىرلىگى.
قيىن كەزدەردە ءبىر - بىرىنە كومەك كورسەتىڭدەر.
* دوسىڭدى الداماي، وعان ادال بول.
* دوسىڭدى قورلاما.
* دوسىڭمەن قىزىقتى شاقتاردى بولىسە ءبىل.
* دوسىڭدى باردا دا سىنا، جوقتا دا سىنا.
* دوسىڭنىڭ كەمشىلىگىن كەشىرە ءبىل.
وسىمدىكتەر قالاي دوس بولادى
3. 1وسىمدىكتەر اراسىنداعى دوستىق
دوستىق مۇمكىن ادام پايدا بولعانان بۇرىن بولعان بولۋى كەرەك. العاشقى ادامدار جەكە جۇرگەننەن گورى بىرىگىپ اق اۋلاپ ءومىر سۇرگەن جەڭىلىرەك بولعانىنا كوز جەتكىزگەن بولۋ كەرەك. مۇمكىن دوستىق ادامداردان دا بۇرىن بولۋى مۇمكىن. وسىمدىكتەر مەن ادامدار اراسىندا، وسىمدىكتەر مەن وسىمدىكتەر اراسىندا بولۋى مۇمكىن.
3. 3 جەمىستەر مەن كوكونىستەر اراسىنداعى دوستىق.
كەيبىر وسىمدىكتەر قاتار سەبىلسە ءبىرىن - ءبىرى قالاماسا دۇرىس وسپەي قالادى. جەمىستى دە دۇرىس بەرمەۋى مۇمكىن. مىسالى المانى كاپۋستا مەن قياردىڭ جانىنا ساقتاۋعا بولمايدى. ال قىزاناق المانىڭ جانىندا تەز قىزارادى.
3. 4 بيولوگيالىق دوستىق.
كوپتەگەن ساڭىراۋقۇلاقتار اعاشتىڭ تامىرلارىمەن دوستاسادى. ساڭىراۋقۇلاقتار اعاشتارعا سۋ ىشۋىنە، مينەرالدى تىڭايتقىشتارمەن كورەكتەنۋىنە كومەكتەسەدى.
V. ءبولىم
ادامدار اراسىنداعى دوستىق.
دوستىق
عاجاپ قوي مىنا ومىردە دوس دەگەنىڭ،
كوبەيگەنىن دوسىمنىڭ قوش كورەمىن.
كورگەن جانعا جىلى قاباق تانىتسام،
ءار بالاسىن قازاقتىڭ دوس كورەمىن.
دوستارىممەن ءارقاشان ماقتانامىن،
وزدەرىڭمەن ومىردەن ب ا ق تابامىن.
ۇلى ۇعىم بولسا - داعى ءۇش ءارىپ،
سولار مەنىڭ بايلىعىم مەن اپپاق ارىم.
قۇداي سۇيگەن جاسامايتىن كۇنالار،
دوستارىم بار ءبىر مەن ءۇشىن تىم ادال.
مەن قايعىرسام مەنىمەن بىرگە قايعىرىپ،
مەن قۋانسام، شىن جۇرەكتەن قۋانار.
جۇرەگىمنىڭ جىر باعىنان جىر ءۇزىپ،
دوستىق جايلى ولەڭ جازدىم ءبىر ۇزىك.
جۇرگەن دوسقا جانىڭداعى نە جەتسىن،
جۇرەگىڭدى جۇرەگىڭمەن ءتۇسىنىپ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.