InfoHub Logo

دۇمپىلدەك - بالالاردىڭ ويىنى، 7-8 جاسىنان تارتىپ 20 جاسقا كەلگەنشە وينايدى. ەركەك بالالارمەن قىزدار ارالاسىپ ويناي بەرەدى. كوبىنشە
ءتۇن ىشىندە اي جارىقتا وينالادى. جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنىڭ قايسى كەزىندە بولسا دا وينالا بەرەدى. ارتىقشا جازدى كۇنى بولادى. كۇن جىلى بولسا، قورانىڭ شەتىندە بالالار جيىلادى دا، -ا- دەپ دۇمپىلدەك ويناعانعا كىرىسەدى.

ويىننىڭ ءتارتىبى مىناداي بولادى: ويناعاندار كوپ بولسا 14، از بولسا 4 ادام بولۋعا ءتيىس. ونان كوبى كوپ بولىپ كەتەدى، ازى ازدىق قىلادى. ەكى جاق بولىپ ءبولىنىپ، ەكى جاعى دا وزدەرىنە باسشى سايلايدى، ءبىر تارابى جەرگە شاپاندارىن، توندارىن دەگەندەي شامكەنىپ ءتىزىلىپ ۇيمەكتەپ جاتادى. باسشى بولعان بالا قولىنا ۇزىندىعى 5 كەز بەن 10 كەزدىڭ اراسىنداي ءجىپتى (ارقاندى) الىپ، ءبىر ۇشىن جاتقانداردىڭ بىرەۋىنە قارمانىپ، ەكىنشى ۇشىن ءوزى قارماپ جاتقان بالالارىن قورعايدى. ەندى 2 جاعى (جاتپاعاندار) كيىمدەرىن جەڭىلدەتىپ، جالاڭ اياقتانىپ، قولدارىنا تەبەتەيلەرىن، بايپاقتارىن بولماسا قۇرىم جۇلىعىن شەشىپ الىپ، جاتقانداردى قاشىرىپ، ءتيىپ، قاشىپ ساباي باستايدى. جاتقانداردىڭ باسشىسى الگى ءجىپتى جەتكەن جەرىنە شەيىن انالاردى قۋالاپ ساباتپاستان امالىن ىستەي قورعايدى. ەگەر قورعاۋشى قاراماسا، تيسە ءىس قىلىپ قاشىپ ساباپ جۇرگەندەردىڭ بىرەۋىنە بارىپ تيگەندىگى انىقتالسا، جاتقاندار تۇرىپ، ولاردىڭ ورنىنا انا ساباپ جۇرگەندەر كەلىپ جاتادى. ولاردى دا وزدەرىنىڭ باستىعى قورعايدى. باسشى بولعان بالا، ياعني قورعاۋشى بالالاردىڭ ىشىندەگى پىسىق، مىقتىراعى بولۋعا كەرەك. جۇگىرگەندە بەت قارمالاپ الا تۇرعان، ءوزى كۇشتى دەگەندەي... قورعاۋشى، ساباپ جۇرگەندەردى قۋىپ قارماعاندا، ءجىپتى قويا بەرىپ بارىپ قارماسا، جەتسە ول ەسەپكە الىنبايدى. جاتقانداردىڭ ءجىپ قارماعاندا قويا بەرۋگە بولمايدى. ءوستىپ ويناي بەرەدى دە اياعىندا كوپ جاتپاي، كوپ ساباعانداردىڭ مەرەيى ۇستەم بولىپ، كوپ جاتقاندار جەڭىلگەنگە ەسەپتەلەدى. ساباعان ۋاقىتتا ەتتەرىن اۋىرتقانداي، جانىنا باتقانداي قىلىپ جىبەرۋگە بولمايدى. ا، دەپ ويىن باستالاردا بۇرىن جاتىپ كەزەك بەرۋگە ەكى جاعى دا كونبەيدى. ول تۋرالى ەكى جاعى دا ەكى پالۋان بالا الىپ شىعىپ كۇرەستىرەدى دە، جىعىلعان جاعى بۇرىن جاتادى. ال بولماسا ەكى جۇيرىك بالانى الىپ شىعىپ جارىستىرادى دا قالعان جاعى جاتادى. مۇنان باسقا دا ءشوپ جاسىرىپ، قارا كوتەر قارمالاپ دەگەندەي بىرنەشە ءتۇرلى جەرەبەلەرى بار. قوي الدىرعان جاعى جاتىپ كەزەك بەرەدى. ويناپ جۇرگەن ۋاقىتتا اراسىندا ءبىر شۋ-شاتاق شىعا قالسا، بالالاردان بىرەۋ «اق شەپ باسى» دەپ ايتا سالادى. اق ءشوپ باسى دەگەندى، قورعاۋشى قارماعاندى قويسىن، انالار ساباعاندى توقتاتسىن، سويلەسىپ كەلىسەلىك دەگەنى. اق ءشوپ ايتىلعاننان كەيىن بارلىعى تەڭ توقتاپ شاتاقتى بىتىرەدى. اق ءشوپ باسى ايتىلعان كەزدە قورعاۋشىنىڭ قارماعانى، انالاردىڭ ساباعانى ەسەپكە الىنبايدى. ەگەر ىستەلىپ قالسا ويىننىڭ ءتارتىبىن بۇزعان بولىپ جارامايدى. باسشىلار تىيىپ قويادى. مۇنان باسقا «شاپ كەتتى» دەگەن ءسوز بار، شاپ كەتتى دەگەنى ويىن باستالدى، قاشقىلا، قولعا ءتۇسىپ قارمانىپ قالماعىلا دەگەنى. مۇنى دا ويىننىڭ باسشىلارى ايتادى. جاتقان بالالار ەشبىر ىسكە قاتىسۋعا قاقىسى جوق. ولاردىڭ ءىسى جالعىز جاتۋ عانا.

---