- 13 قار. 2015 00:00
- 413
قىمبات تاي
ەلىمىزدىڭ ورتاسىندا جەتىدە ءبىر، ەندى ەكى بولاتىن بازارىمىز بار (بولاتىن) ەدى. اناۋ كۇنگى الاساپىراندا دۇكەننەن قانت، شاي الىپ شىقسام، ءبىزدىڭ ماقاش سوعىلقاسىندا تامىر - سوقىر يۆان بار، تورى شولاعىنا ءمىنىپ، ءبىر تايدى قوسارعا الىپ جەلە جورتىپ بارا جاتقانىن كوردىم. بۇل قۇرعىر نەعىپ يۆانشىل بولىپ كەتتى، اۋىلعا قايتپاي ما ەكەن دەپ، سوڭىنان «ماقاش، ماقاش، توقتا» دەپ داۋىستاپ ەدىم، ماقاشىم ماعان ءبىر قارادى دا، يۆانعا ءبىر نارسە سىبىرلاعانداي بولىپ شوقىتا جونەلدى.
وسىنشا جاسقا كەلگەنشە كۇداي مۇنى جەلىكتىرىپ الدى عوي، قوراسىندا ءتىس شۇقيتىن ءشوپ جوق. اينالدىرعان ەكى سيىرى كورشىنىڭ شوبىنە ءتۇسىپ، ءمۇيىزىن قاقتىرىپ قانسىراپ جاتىر، قاتىقسىز قارا كوجەگە قامالىپ قاتىن-بالاسى ۇيىندە شۋلاپ وتىر.
مۇنىڭ مۇندا ءبىر كوتەرەم تايعا دۇنيەنىڭ قازىناسىن الاتىنداي يۆاننىڭ ۇيىنەن شىقپاي ساندالىپ جۇرگەنى مىناۋ دەپ كەيىپ، ارتىنان ات بازارىنا مەن دە كەلدىم. كەلسەم ماقاشتى بەس-التى ورىس ورتاعا العان. بەتىنەن مايى شىققان، اۋزى-باسىن تۇك قاپتاعان الەكسەي تايىن ساۋدالاپ تۇر ەكەن.
- تاي ساتاسىڭ تامىر؟
- ساتام.
- قانشا سۇرايسىڭ؟
- ءجۇز سوم.
- ءتىفۋ! قۇتىردىڭ با، ماقاشقا، ايتار ەدىم ماس بولعان، اراق جوق. ءجۇز سوم سۇرايسىڭ، ۇيات قايدا؟
- ىزناكوم، بۇل تاي ارعىماق بالاسى، اتاسى ۇلى دۇبىردە بايگە العان قارا ارعىماق. ونى مىنا يۆان دا بىلەدى، - دەپ ماقاش قورازدانىپ، قامشىسىمەن ءبۇيىرىن تايانىپ، تورى شولاقتىڭ مىنەر جاعىنا تامان قيسايىڭقىراپ وتىردى.
- اتاسى قارا ارعىماق! قارا ارعىماك بولسا منە كاكوە دەلو، سەنىكى اتاسىن ساتپايدى، مىناۋ تۇرعان جامان بالاسىن ساتادى.
- باي، الماساڭ دا تايىمدى جامانداما، جانۋاردا وسى كۇنى سىن بار ما، جازدىگۇنى كورسەڭ ءبىر ءجۇز تۇگىل ەكى ءجۇز بەرەر ەدىڭ. وندا ماقپالداي قارا ەدى، ءقازىر ءجۇن وڭىپ، ازىپ قۇباقان بولىپ كەتتى.
سوقىر يۆان الىكسەيگە ورىسشالاپ: - تاي ارعىماق تۇقىم ەكەنى راس، ماقاش وتىرىك سويلەمەيتىن جىگىت، جازدىگۇنى كورگەنىمدە كومىردەن قارا، سۋرەتتەن سۇلۋ ەدى، اتتەڭ اقشام جوق، ءوزىم الار ەدىم. تايىن يۆان ماقتاعان سوڭ، ماقاش بۇرىنعىدان دا ارتىق كوتەرىلىپ:
- انا جىلى وسى تايمەن ءبىر ەنەدەن تۋعان ارعىماقتى مىڭ جارىمعا ساتتىم، - دەپ ماقتاندى. مۇنىسى الدە وتىرىك، الدە راس، ايتەۋىر الىكسەي نانىپ: بالتاي-ششالتاي نە كەرەك، ساتار بولساڭ، تامىر ولەر جەرىن ءبىر-اق ايت، - دەدى. ەكەۋى ءبىر ساعاتتاي ساۋدالاسىپ، اقىرىندا 50 سومعا كەلىسىپ، قول قاعىستى.
ماقاشتىڭ ەپتىلىگىنە ءسۇيسىنىپ، مانادان بەرى قاراپ تۇرعان مەن دە الىكسەيگە:
- باي، بيىك ارزان الدىڭىز، تەرىسىن قىمبات ساتارسىز! - دەدىم. قازاقشاعا شوركاق الىكسەي بۇل سوزىمە نە ءتۇسىنسىن، تايدى جەتەلەپ ۇيىنە تارتتى.