InfoHub Logo

دۇنيە جۇزىندە 300 جاقىن مەملەكەت بار. بۇل مەملەكەتتەردىڭ ءتىلى، ءدىنى، حالىق سانى، تەرريتورياسى ءار ءتۇرلى بولادى. ەۆروپا مەملەكەتىنىڭ  تەرريتوريسى كىشى، حالىق سانى كوپ. ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ تەرريتورياسى ۇلكەن، حالىق سانى از. دۇنيە جۇزىندە 7 ميلليارددان اسقان ادام ءومىر سۇرەدى. ادامنىڭ ءومىر جاسىنىڭ ورتاشا ۇزاقتىعىنا ەلدەگى ەكونوميكالىق كورسەتكىش، الۋمەتتىك تۇراقتىلىق ەكولوگيالىق جاعداي جانە  دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتى تىكەلەي اسەر ەتەدى. بۇل كورسەتكىش تاريحي  كەزەڭدەرگە ۇلكەن وزگەرىستەرگە ۇشىراپ وتىرعان. جەر شارى  حالقى العاشىندا وتە باياۋ وسكەن. مۇنى ادامنىڭ تابيعات اپاتتارىنا تاۋەلدىلىگىمەن، ءجيى بولعان سوعىستارمەن جانە جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ كەڭ تارالۋىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى. ءوندىرىستىڭ جەتىلۋى ادامداردىڭ تۇرمىس جاعدايىنىڭ جاقسارۋى جانە مەديسينانىڭ العا باسۋى ناتيجەسىندە  دۇنيە ءجۇزى حالقى جىلدام قارقىنمەن وسە باستادى. اسىرەسە حح عاسىردا حالىق سانىنىڭ ايرىقشا جىلدام ارتۋى بايقالدى. مىسالى: 1930 جىلى جەر شارى حالقى 2 ميلليارد ادام بولسا، قازىرگى ۋاقىتتا 7 ميللياردقا جەتتى. حالىق سانىنىڭ مۇنداي كۇرت ءوسۋى دەموگرافيالىق  جارىلىس دەپ اتالادى. بۇل قۇبىلىستى ادامنىڭ ءومىر، جاسىنىڭ ۇزارۋى، سابيلەر ءولىمىنىڭ ازايۋى جاعدايىندا تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ وزگەرىسسىز  قالۋىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى. دەگەنمەن 1980 جىلداردىڭ ورتاسىنا قاراي حالىق سانىنىڭ ءوسۋى باياۋلاي  باستادى. بۇل تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ كۇرت كەمۋىمەن بايلانىستى  بولدى. دامىعان ەلدەردىڭ كوپشىلىگىندە حالىق سانىنىڭ ءوسۋى تۇراقتانىپ، كەيبىر ەلدەردە تابيعي ءوسۋ مۇلدە توقتادى. ءبىراق باسقا ەلدەردە حالىق سانىنىڭ وسۋىنە سەبەبى، باسقا ەلدەردەن ادامداردىڭ كوشىپ  كەلۋى. حالىق سانى بويىنشا كوپ مەملەكەتتەر: جۇڭگو حالىق سانى بويىنشا ءبىرىنشى ورىندا، حالىق سانى 1 ملرد 308 ميلليون ادام.

ەكىنشى ورىندا ءۇندىستان، حالىق سانى 1 ميلليارد 298 ميلليون ادام. ءۇشىنشى ورىندا اقش، حالىق سانى 321 ميلليون ادام. جەكە ەلدەردەگى  ادامنىڭ ءومىر جاسىنىڭ ورتاشا ۇزاقتىعى 25-30 جىل ءومىر سۇرسە، حح عاسىردىڭ ورتا شەنىندە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا بۇل كورسەتكىش 46 جاسقا جەتتى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ادامنىڭ ءومىر جاسىنىڭ ورتاشا ۇزاقتىعى 67 جاسقا تەڭ: ايەلدەردە-72، ەر ادامدار ءۇشىن 61 جاستى قۇرايدى. دۇنيە جۇزىندە جاڭادان پايدا بولعان مەملەكەتتەر بار. حالىق سانى وسۋىنە ارەكەت جاساپ جاتقان مەملەكەتتەر بار. ولارعا: ساۋد ارابيا، قازاقستان، رەسسەي، وزبەكىستان تاعى باسقالار. ساۋد ارابيا ەڭ دامىعان مەملەكەتتەردەن ءبىرى، ءبىراق حالىق سانىن كوبەيتۇگە ارەكەت قىلىپ جاتىر.

وقو، تۇركىستان قالاسى
ش.نيازوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
10 "ا" سىنىپ وقۋشىسى: حايدارحانوۆ تەمۋرحان گاليبجان ۇلى
جەتەكشىسى: پاحيردينوۆ اليمجون اكيمجانوۆيچ

---