د.ي.مەندەلەيەۆ جاساعان حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ پەريودتىق زاڭى جانە پەريودتىق جۇيەسى
م.اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ،
حيميا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ءابىلوۆا اسەل تولەۋ قىزى
تاقىرىپ: د.ي.مەندەلەيەۆ جاساعان حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ پەريودتىق زاڭى جانە پەريودتىق جۇيەسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: د.ي.مەندەللەيەۆ جاساعان پەريودتىق جۇيەسى مەن زاڭىنا كىرىسپە. حيميالىق ەلەمەنتتەردى جىكتەۋدىڭ ناتيجەسىندە پەريودتىق زاڭنىڭ اشىلۋى.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلارعا مەتالدار مەن بەيمەتالدار ۇعىمىن قالىپتاستىرۋ. ەكىدايلى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەردىڭ توپتارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
تاربيەلىلىگى: ەلەمەنتتەردىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزىن، قولدانىلۋ اياسىن تۇسىندەرە وتىرىپ، حيميا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تۇرمىستا قولدانىلاتىن كەيبىر مەتالدار مەن بەيمەتالدار ۇلگىلەرى. مىرىش، سىناۋىقتار، تۇز قىشقىلى، ناتريي گيدروكسيدى. ۆەنن دياگرامماسى، تىرەك - سىزبا نۇسقاسى.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلارعا مەتالدار مەن بەيمەتالدار ۇعىمىن قالىپتاستىرۋ. ەكىدايلى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەردىڭ توپتارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباق يگەرۋ
4. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
وقۋشىلاردى تەكسەرىپ، ساباققا نازارىن اۋدارۋ (پسيحولوگيالىق دايىندىق).
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
تاراۋدى قورىتىندىلاۋ ماقساتىندا تەست تاپسىرماسىن بەرۋ.
تەست تاپسىرماسى
1. سۋدىڭ فيزيكالىق قاسيەتى: ا) ءتۇسسىز، ءيىسسىز، ءدامسىز سۇيىقتىق ب) ءتۇسسىز، اششى ءيىستى سۇيىقتىق ۆ) ءيىسسىز، ءدامدى، قاتتى زات
2. تۇزداردىڭ جىكتەلۋى
ا) ورتا، نەگىزدىك، قىشقىلدىق
ب) نەگىزدىك، تۇز، ورتا
ۆ) قىشقىلدىق، ەكىدايلى، ورتا
3. قىشقىلداردىڭ جىكتەلۋى
ا) وتتەكتى، ەكىدايلى
ب) نەگىزدىك، وتتەكسىز
ۆ) وتتەكتى، وتتەكسىز
4. نەگىزدەردىڭ جىكتەلۋى
ا) سۋدا ەريتىن، سۋدا ەرىمەيتىن، قىشقىلدىق
ب) سۋدا ەريتىن، سۋدا ەرىمەيتىن، ەكىدايلى
ۆ) سۋدا ەريتىن، سۋدا ەرىمەيتىن، تۇز
5. وكسيدتەردىڭ جىكتەلۋى
ا) نەگىزدىك، ەكىدايلى، قىشقىلدىق
ب) نەگىزدىك، قىشقىلدىق، تۇز
ۆ) قىشقىلدىق، ەكىدايلى، ورتا
وي شاقىرۋ كەزەڭى.
ءبىز وتكەن ساباقتارىمىزدا جاي زاتتاردىڭ مەتالدار مەن بەيمەتالداردان تۇراتىنىن بىلدىك.
ەندى بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدا سول جاي زاتىمىز ەلەمەنتتىڭ جىكتەلۋىنە توقتالامىز.
ماعىنانى تانۋ.
جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋ.
XIح عاسىردىڭ ءىى جارتىسىندا استام ەلەمەنتتەر بەلگىلى بولدى. ولاردى وزدەرىنە ءتان ورتاق فيزيكالىق جانە حيميالىق قاسيەتتەرىنە بايلانىستى مەتالدار جانە بەيمەتالدار دەپ ءبولدى.
توپتاستىرۋ ءادىسى.
ەلەمەنتتەردى جىكتەۋ كەزىندە فيزيكالىق قاسيەتى مەتالعا، ال حيميالىق قاسيەتى جاعىنان ەكى جاقتى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەر توبى بولدى.
سوندىقتان ەلەمەنتتەردى ەكى توپقا جىكتەۋ از بولعاندىقتان ەكى جاقتى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەر توبىن ەكىدايلى (امفوتەرلى) ەلەمەنتتەر دەپ اتالادى.
ولاردىڭ وكسيدتەرى مەن گيدروكسيدتەرى دە ەكى جاقتى قاسيەت كورسەتەدى.
مىرىش فيزيكالىق قاسيەتى جاعىنان مەتالل، ال حيميالىق قاسيەتى ەكى جاقتى. ول ءارى نەگىزبەن، ءارى قىشقىلمەن دە ارەكەتتەسەدى.
قىزىعۋشىلقتى وياتۋ
دەمونستراسيالىق ساباق
مىرىشتىڭ تۇز قىشقىلىمەن، كاليي گيدروكسيدىمەن ارەكەتتەسۋ تاجىربيەسىن جاساپ، وقۋشىلاردىڭ كوزىن جەتكىزۋ.
وكسيدى مەن گيدروكسيدىن قاراستىراتىن بولساق ولاردا ەكى جاقتى قاسەت كورسەتەدى.
قىشقىلمەن دە، سىلتىمەن دە ارەكەتتەسەتىن زاتتار ەكىدايلى (امفوتەرلى) دەپ اتالادى. (داپتەرمەن جۇمىس)
4. ساباقتى قورتىندىلاۋ
تىرەك سىزبا نۇسقاسىن، ۆەنن دياگرامماسىن قولدانا وتىرىپ جاڭا ساباقتى بەكىتۋ، وقۋشىلاردىڭ جاڭا ساباقتى تولىق مەڭگەرگەندىگىن باقىلاۋ.
سلايدتى جۇكتەۋ
حيميا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ءابىلوۆا اسەل تولەۋ قىزى
تاقىرىپ: د.ي.مەندەلەيەۆ جاساعان حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ پەريودتىق زاڭى جانە پەريودتىق جۇيەسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: د.ي.مەندەللەيەۆ جاساعان پەريودتىق جۇيەسى مەن زاڭىنا كىرىسپە. حيميالىق ەلەمەنتتەردى جىكتەۋدىڭ ناتيجەسىندە پەريودتىق زاڭنىڭ اشىلۋى.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلارعا مەتالدار مەن بەيمەتالدار ۇعىمىن قالىپتاستىرۋ. ەكىدايلى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەردىڭ توپتارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
تاربيەلىلىگى: ەلەمەنتتەردىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزىن، قولدانىلۋ اياسىن تۇسىندەرە وتىرىپ، حيميا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تۇرمىستا قولدانىلاتىن كەيبىر مەتالدار مەن بەيمەتالدار ۇلگىلەرى. مىرىش، سىناۋىقتار، تۇز قىشقىلى، ناتريي گيدروكسيدى. ۆەنن دياگرامماسى، تىرەك - سىزبا نۇسقاسى.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلارعا مەتالدار مەن بەيمەتالدار ۇعىمىن قالىپتاستىرۋ. ەكىدايلى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەردىڭ توپتارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباق يگەرۋ
4. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
وقۋشىلاردى تەكسەرىپ، ساباققا نازارىن اۋدارۋ (پسيحولوگيالىق دايىندىق).
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
تاراۋدى قورىتىندىلاۋ ماقساتىندا تەست تاپسىرماسىن بەرۋ.
تەست تاپسىرماسى
1. سۋدىڭ فيزيكالىق قاسيەتى: ا) ءتۇسسىز، ءيىسسىز، ءدامسىز سۇيىقتىق ب) ءتۇسسىز، اششى ءيىستى سۇيىقتىق ۆ) ءيىسسىز، ءدامدى، قاتتى زات
2. تۇزداردىڭ جىكتەلۋى
ا) ورتا، نەگىزدىك، قىشقىلدىق
ب) نەگىزدىك، تۇز، ورتا
ۆ) قىشقىلدىق، ەكىدايلى، ورتا
3. قىشقىلداردىڭ جىكتەلۋى
ا) وتتەكتى، ەكىدايلى
ب) نەگىزدىك، وتتەكسىز
ۆ) وتتەكتى، وتتەكسىز
4. نەگىزدەردىڭ جىكتەلۋى
ا) سۋدا ەريتىن، سۋدا ەرىمەيتىن، قىشقىلدىق
ب) سۋدا ەريتىن، سۋدا ەرىمەيتىن، ەكىدايلى
ۆ) سۋدا ەريتىن، سۋدا ەرىمەيتىن، تۇز
5. وكسيدتەردىڭ جىكتەلۋى
ا) نەگىزدىك، ەكىدايلى، قىشقىلدىق
ب) نەگىزدىك، قىشقىلدىق، تۇز
ۆ) قىشقىلدىق، ەكىدايلى، ورتا
وي شاقىرۋ كەزەڭى.
ءبىز وتكەن ساباقتارىمىزدا جاي زاتتاردىڭ مەتالدار مەن بەيمەتالداردان تۇراتىنىن بىلدىك.
ەندى بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدا سول جاي زاتىمىز ەلەمەنتتىڭ جىكتەلۋىنە توقتالامىز.
ماعىنانى تانۋ.
جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋ.
XIح عاسىردىڭ ءىى جارتىسىندا استام ەلەمەنتتەر بەلگىلى بولدى. ولاردى وزدەرىنە ءتان ورتاق فيزيكالىق جانە حيميالىق قاسيەتتەرىنە بايلانىستى مەتالدار جانە بەيمەتالدار دەپ ءبولدى.
توپتاستىرۋ ءادىسى.
ەلەمەنتتەردى جىكتەۋ كەزىندە فيزيكالىق قاسيەتى مەتالعا، ال حيميالىق قاسيەتى جاعىنان ەكى جاقتى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەر توبى بولدى.
سوندىقتان ەلەمەنتتەردى ەكى توپقا جىكتەۋ از بولعاندىقتان ەكى جاقتى قاسيەت كورسەتەتىن ەلەمەنتتەر توبىن ەكىدايلى (امفوتەرلى) ەلەمەنتتەر دەپ اتالادى.
ولاردىڭ وكسيدتەرى مەن گيدروكسيدتەرى دە ەكى جاقتى قاسيەت كورسەتەدى.
مىرىش فيزيكالىق قاسيەتى جاعىنان مەتالل، ال حيميالىق قاسيەتى ەكى جاقتى. ول ءارى نەگىزبەن، ءارى قىشقىلمەن دە ارەكەتتەسەدى.
قىزىعۋشىلقتى وياتۋ
دەمونستراسيالىق ساباق
مىرىشتىڭ تۇز قىشقىلىمەن، كاليي گيدروكسيدىمەن ارەكەتتەسۋ تاجىربيەسىن جاساپ، وقۋشىلاردىڭ كوزىن جەتكىزۋ.
وكسيدى مەن گيدروكسيدىن قاراستىراتىن بولساق ولاردا ەكى جاقتى قاسەت كورسەتەدى.
قىشقىلمەن دە، سىلتىمەن دە ارەكەتتەسەتىن زاتتار ەكىدايلى (امفوتەرلى) دەپ اتالادى. (داپتەرمەن جۇمىس)
4. ساباقتى قورتىندىلاۋ
تىرەك سىزبا نۇسقاسىن، ۆەنن دياگرامماسىن قولدانا وتىرىپ جاڭا ساباقتى بەكىتۋ، وقۋشىلاردىڭ جاڭا ساباقتى تولىق مەڭگەرگەندىگىن باقىلاۋ.
سلايدتى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
حرومتاۋ اۋدانى، سارىساي ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
