ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق – زامان تالابى
قازاق ءتىلى 11 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق – زامان تالابى
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ اينالا قورشاعان تابيعاتقا دەگەن جاۋاپكەرشىلىك قارىم – قاتىناسىن، تابيعات رەسۋرستارىنا ۇقىپتىلىقپەن، ۇنەمشىلىكپەن قاراۋدى قالىپتاستىرۋ، وي - ءورىسى دامىعان، ءبىلىمدى، ەكولوگيالىق ساۋاتتى، مادەنيەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، ەكولوگيالىق ساناسىن ارتتىرۋ، تاقىرىپ بويىنشا سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ؛
- دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، دۇنيەتانىمىن دامىتۋ، كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتەرىن: جۇيەلى سويلەۋ، نەگىزگى ويدى انىقتاۋ، سۇراق قويۋ جانە وعان دالەلدى جاۋاپ بەرۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛
- تاربيەلىك: تابيعاتتى ايالاۋعا، ءوز ەلىن ماقتان تۇتىپ قادىرلەۋگە، ۇلتجاندى ازامات بولۋعا تاربيەلەۋ؛ جۇپتا، توپتا جۇمىس ىستەۋدى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. سالەمدەسۋ
2. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
3. جاعىمدى ەموسيالىق كۇيگە بولەۋ. - پسيحولوگيالىق احۋال:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: كوڭىل - كۇيلەرىڭ قالاي؟ ءيا. سەندەرگە بۇگىن جۇمىستارىڭ ناتيجەلى بولۋ ءۇشىن، جاقسى كوڭىل - كۇي، كۇش - جىگەر كەرەك.
- جىگەر (ۆوليا) دەگەن - مەن. كۇش (سيلا) دەگەن - مەن. مەيىر دەگەن – مەن. جەڭىمپاز دەگەن – مەن. ماحاببات (ليۋبوۆ) دەگەن - مەن. كەشىرىم (پروششەنيە) دەگەن - مەن. قۇدىرەت (ۆەليچيە) دەگەن – مەن.
حورمەن: ءبارى ماعان بايلانىستى.
- جاستىق شاق (مولودوست) دەگەن – مەن. دەنساۋلىق (زدوروۆە) دەگەن – مەن. ادالدىق (چەستنوست) دەگەن – مەن. عاجايىپ (ۋديۆيتەلنىي - ديۆو) دەگەن – مەن. جارىقتىق (ياركوست، سۆەت) دەگەن – مەن. جومارتتىق دەگەن – مەن. سۇلۋلىق (كراسوتا) دەگەن – مەن.
حورمەن: ءبارى مەنىڭ قولىمدا.
- ءيا، بالالار، بۇگىنگى ساباق تا، بۇگىنگى كۇن دە، بولاشاقتارىڭ دا - ءبارى سەندەرگە بايلانىستى. ءبارى سەندەردىڭ قولىڭدا.
قايىرلى كۇن شاكىرتتەرىم، دوستارىم،
كۇن قايىرلى بولسىن.
قاسيەتتى بۇگىنگى جۇما كۇن
ساتتىلىككە، قۋانىشقا تولسىن.
بۇگىن الار باعالارىڭ،
كىلەڭ «بەستىك» بولسىن.
II. ساباقتىڭ تاقىرىبىن انىقتاۋ.
1. ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: بالالار، مىنا سۋرەتتەرگە قاراپ، بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبىن بولجاپ ايتۋعا بولا ما؟
2. سۋرەتتەردى كورسەتۋ.
3. «ويلان، ءبولىس!» ءادىسى
III. ساباقتىڭ ماقساتى: «ەكولوگيا ساۋاتتىلىعى – زامان تالابى» تاقىرىبى بويىنشا وقۋشىلاردىڭ قازاقشا سويلەۋ تىلدەرىن جەتىلدىرۋ، ەكولوگيا ماسەلەلەرىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىنۋ، جاقسارتۋ جولدارىن ىزدەستىرىپ، پايدالانۋ، نەگىزگى ويدى انىقتاۋ، سۇراق قويۋ جانە وعان دالەلدى جاۋاپ بەرۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ەپيگرافى:
وي - ءورىسى دامىعان، ءبىلىمدى، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ - جاڭا عاسىردىڭ كۇن تارتىبىندە تۇرعان باستى ماسەلە.
ن. ءا. نازاربايەۆ
1. ساباقتىڭ تاقىرىبىنا سۇراق قويىڭدارشى؟ وسى ءتاسىلدى پايدالانۋ ارقىلى، سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ – بۇل ساباقتا العا قويعان ماقساتتارىن انىقتاۋ. وقۋشىلار ءوز الدىنا ماقسات قويۋ كەرەك.
IY. ميعا شابۋىل
1. بۇگىنگى ساباقتىڭ تىرەك ءسوزى قانداي؟
2. ەكولوگيا، تابيعات سوزدەرىمەن بايلانىستى سىن ەسىم، ەتىستىك جاسامىز.
Y. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1). جوبا جۇمىسىن قورعاۋ - قازاقستاننىڭ ەكولوگياسى سەنى تولعاندىرا ما؟
تاپسىرمانى توپتا باعالاۋ
YI. ماتىنمەن جۇمىس. كلوۋز تەست ورىنداۋ.
قازاقستان ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ ورتالىق بولىگىندە ۇلان بايتاق جەردى الىپ جاتىر. ول جەردىڭ اۋماعى جونىنەن دۇنيەجۇزى بويىنشا 9 ورىندا. قازىرگى تاڭدا قازاقستان دۇنيە جۇزىندەگى ەكولوگيالىق زارداپتاردى كوپ كورىپ وتىرعان مەملەكەتتىڭ ءبىرى. ادام وزىنە كەرەكتىڭ ءبارىن تابيعاتتان الادى. سول ارقىلى تابيعاتتى وزگەرتەدى. نەمىس عالىمى الەكساندر گۋمبولت «ادامنىڭ الدىنان ورمان كەزدەسسە، ارتىندا ءشوپ قالادى.» دەپ ءدال ايتقان. تابيعاتتىڭ وزگەرۋىنەن ەلگە ەكونوميكالىق شىعىندار كەلەدى. جەر كليماتى وزگەرەدى. وسىدان بارىپ ەكولوگيالىق ءقاۋىپ پايدا بولادى.
قازاقستاندا جاسىل ەكونوميكاعا كوشۋ باعىتىن الدى. 2017 جىلى استانا قالاسىندا حالىقارالىق ەكسپو كورمەسى ءوتتى. ونىڭ تاقىرىبى بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى.
Y. ۆيدەو كورىنىس - ميعا شابۋىل.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى.
بۇگىن ساباقتا قازاقستاننىڭ ەكولوگياسى، ونىمەن تىعىز بايلانىستى تابيعات تۋرالى ايتتىق.
مەتا تاپسىرما:
«تابيعات – ادامزاتقا امانات»
قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ەۆريستيكالىق سۇراق:
1 توپ: «سەن تابيعاتسىڭ» - سەنىڭ جاعدايىن قالاي؟
- «سەن بىلەسىڭ بە...» - قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ايماقتارى؟
«سەن بىلەسىڭ بە؟» دەگەن تاسىلمەن قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ايماقتارىن ايتۋ كەرەك.
2 توپ: «سەن تابيعاتتى جاقسى كورەتىن ادامسىڭ» - تابيعاتتىڭ جاعدايىن قالاي جاقسارتاسىڭ، نە ىستەيسىڭ؟
- 2 توپ: تابيعاتتى قورعاۋشى ادامسىڭدار. «ەگەر مەن...» - قازاقستان ەكولوگياسىنا قالاي كومەكتەسەسىڭ؟ جاۋابىڭدى «ەگەر مەن...» تاسىلىمەن (سوزدەرىمەن ) باستاۋىن كەرەك.
باعالاۋ: جاۋاپتىڭ
- وزەكتىلىگى – اكتۋالنوست - 1 ۇپاي
- جۇيەلىلىگى - لوگيچنوست - 1 ۇپاي
- ەرەكشەلىگى - وريگينالنوست - 1 ۇپاي
- وزىندىگى - ساموستوياتەلنوست - 1 ۇپاي
- ساۋاتتىلىعى - گراموتنوست - 1 ۇپاي
بارلىعى: 5 ۇپاي
توپتار ءبىر - ءبىرىن باعالاۋ
YI. ۇلگىمەن سالىستىرۋ
و، تابيعات!
تاعدىرىمسىڭ سەن مەنىڭ،
سەنىڭ بارلىق وزەن، تاۋ مەن كولدەرىڭ.
اۋاڭ، سۋىڭ، وسىمدىگىڭ بولماسا،
دۇنيەدە قالاي ءومىر سۇرەمىن.
قۇدىرەتى مول تابيعات، مەن ساعان،
ءارقاشاندا العىسپەن باس يەمىن...
VII. قورىتىندىلاۋ.
قورىتا ايتقاندا، قازاقستانداعى قازىرگى ەكولوگيالىق جاعدايلار كىمدى بولسا دا تولعاندىردى. ويتكەنى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەكولوگيالىق جاعدايى جاعىنان قازاقستان 133 ەلدىڭ ىشىندە 70 ورىندا.
ەلىمىزدىڭ ەكولوگياسىن جاقسارتۋدا عىلىمي وزىق تەحنولوگياسىن وندىرىسكە كەڭىنەن ەنگىزۋ، ەكولوگياسى تازا ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋعا بارىنشا كوڭىل ءبولۋ ت. ب قاجەت.
ادامزات بالاسىنىڭ الدىندا شەشەتىن ماسەلەلەر بار.
ولار:
1. الەمدە بەيبىتشىلىك ورناتۋ.
2. ادامنىڭ سانا - سەزىمىن دامىتۋ.
3. تابيعاتتى قورعاۋ.
جاعدايات: ءبىزدىڭ «ليسەي» جۋرنالىندا جاڭا ايدار اشىلدى «ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق...»
ماقالادا نەتۋرالى جازار ەدىڭ، «قۇندى پىكىر» ءادىسىن قولدان.
YIII. رەفلەكسيا. «اياقتالماعان سويلەمدەر» ءادىسى.
ساباققا قويعان ماقساتارىنا جەتتىڭدەر مە؟
بۇگىن ساباقتا مەن... ءبىلدىم
بۇگىن ساباقتا ماعان وتە قىزىقتى بولدى،...
بۇگىن ساباقتا ماعان قيىن بولدى،...
بۇگىن ساباقتا مەنىڭ جەتىستىگىم...
بۇگىن ساباقتا مەنى... ويلاندىردى.
IX. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
كەستە تولتىرۋ
X. ۇيگە تاپسىرما
1. «تابيعاتتى قورعاۋ - ءوزىڭدى قورعاۋ»،«قازاقستاننىڭ ەكولوگياسى مەنى قاتتى ويلاندىرادى» تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرىن تاڭداپ ەسسە جازۋ.
3. «ءبىر تال كەسسەڭ، ون تال ەك» - قالاي تۇسەنەسىڭ؟
4. تاقىرىپ بويىنشا 10 ماقال - ماتەل جاتتاۋ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى ەرمۋحانوۆا ز. ا.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق – زامان تالابى
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ اينالا قورشاعان تابيعاتقا دەگەن جاۋاپكەرشىلىك قارىم – قاتىناسىن، تابيعات رەسۋرستارىنا ۇقىپتىلىقپەن، ۇنەمشىلىكپەن قاراۋدى قالىپتاستىرۋ، وي - ءورىسى دامىعان، ءبىلىمدى، ەكولوگيالىق ساۋاتتى، مادەنيەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، ەكولوگيالىق ساناسىن ارتتىرۋ، تاقىرىپ بويىنشا سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ؛
- دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، دۇنيەتانىمىن دامىتۋ، كوممۋنيكاتيۆتىك قۇزىرەتتەرىن: جۇيەلى سويلەۋ، نەگىزگى ويدى انىقتاۋ، سۇراق قويۋ جانە وعان دالەلدى جاۋاپ بەرۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ؛
- تاربيەلىك: تابيعاتتى ايالاۋعا، ءوز ەلىن ماقتان تۇتىپ قادىرلەۋگە، ۇلتجاندى ازامات بولۋعا تاربيەلەۋ؛ جۇپتا، توپتا جۇمىس ىستەۋدى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. سالەمدەسۋ
2. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
3. جاعىمدى ەموسيالىق كۇيگە بولەۋ. - پسيحولوگيالىق احۋال:
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: كوڭىل - كۇيلەرىڭ قالاي؟ ءيا. سەندەرگە بۇگىن جۇمىستارىڭ ناتيجەلى بولۋ ءۇشىن، جاقسى كوڭىل - كۇي، كۇش - جىگەر كەرەك.
- جىگەر (ۆوليا) دەگەن - مەن. كۇش (سيلا) دەگەن - مەن. مەيىر دەگەن – مەن. جەڭىمپاز دەگەن – مەن. ماحاببات (ليۋبوۆ) دەگەن - مەن. كەشىرىم (پروششەنيە) دەگەن - مەن. قۇدىرەت (ۆەليچيە) دەگەن – مەن.
حورمەن: ءبارى ماعان بايلانىستى.
- جاستىق شاق (مولودوست) دەگەن – مەن. دەنساۋلىق (زدوروۆە) دەگەن – مەن. ادالدىق (چەستنوست) دەگەن – مەن. عاجايىپ (ۋديۆيتەلنىي - ديۆو) دەگەن – مەن. جارىقتىق (ياركوست، سۆەت) دەگەن – مەن. جومارتتىق دەگەن – مەن. سۇلۋلىق (كراسوتا) دەگەن – مەن.
حورمەن: ءبارى مەنىڭ قولىمدا.
- ءيا، بالالار، بۇگىنگى ساباق تا، بۇگىنگى كۇن دە، بولاشاقتارىڭ دا - ءبارى سەندەرگە بايلانىستى. ءبارى سەندەردىڭ قولىڭدا.
قايىرلى كۇن شاكىرتتەرىم، دوستارىم،
كۇن قايىرلى بولسىن.
قاسيەتتى بۇگىنگى جۇما كۇن
ساتتىلىككە، قۋانىشقا تولسىن.
بۇگىن الار باعالارىڭ،
كىلەڭ «بەستىك» بولسىن.
II. ساباقتىڭ تاقىرىبىن انىقتاۋ.
1. ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: بالالار، مىنا سۋرەتتەرگە قاراپ، بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبىن بولجاپ ايتۋعا بولا ما؟
2. سۋرەتتەردى كورسەتۋ.
3. «ويلان، ءبولىس!» ءادىسى
III. ساباقتىڭ ماقساتى: «ەكولوگيا ساۋاتتىلىعى – زامان تالابى» تاقىرىبى بويىنشا وقۋشىلاردىڭ قازاقشا سويلەۋ تىلدەرىن جەتىلدىرۋ، ەكولوگيا ماسەلەلەرىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىنۋ، جاقسارتۋ جولدارىن ىزدەستىرىپ، پايدالانۋ، نەگىزگى ويدى انىقتاۋ، سۇراق قويۋ جانە وعان دالەلدى جاۋاپ بەرۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ەپيگرافى:
وي - ءورىسى دامىعان، ءبىلىمدى، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋ - جاڭا عاسىردىڭ كۇن تارتىبىندە تۇرعان باستى ماسەلە.
ن. ءا. نازاربايەۆ
1. ساباقتىڭ تاقىرىبىنا سۇراق قويىڭدارشى؟ وسى ءتاسىلدى پايدالانۋ ارقىلى، سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ – بۇل ساباقتا العا قويعان ماقساتتارىن انىقتاۋ. وقۋشىلار ءوز الدىنا ماقسات قويۋ كەرەك.
IY. ميعا شابۋىل
1. بۇگىنگى ساباقتىڭ تىرەك ءسوزى قانداي؟
2. ەكولوگيا، تابيعات سوزدەرىمەن بايلانىستى سىن ەسىم، ەتىستىك جاسامىز.
Y. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1). جوبا جۇمىسىن قورعاۋ - قازاقستاننىڭ ەكولوگياسى سەنى تولعاندىرا ما؟
تاپسىرمانى توپتا باعالاۋ
YI. ماتىنمەن جۇمىس. كلوۋز تەست ورىنداۋ.
قازاقستان ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ ورتالىق بولىگىندە ۇلان بايتاق جەردى الىپ جاتىر. ول جەردىڭ اۋماعى جونىنەن دۇنيەجۇزى بويىنشا 9 ورىندا. قازىرگى تاڭدا قازاقستان دۇنيە جۇزىندەگى ەكولوگيالىق زارداپتاردى كوپ كورىپ وتىرعان مەملەكەتتىڭ ءبىرى. ادام وزىنە كەرەكتىڭ ءبارىن تابيعاتتان الادى. سول ارقىلى تابيعاتتى وزگەرتەدى. نەمىس عالىمى الەكساندر گۋمبولت «ادامنىڭ الدىنان ورمان كەزدەسسە، ارتىندا ءشوپ قالادى.» دەپ ءدال ايتقان. تابيعاتتىڭ وزگەرۋىنەن ەلگە ەكونوميكالىق شىعىندار كەلەدى. جەر كليماتى وزگەرەدى. وسىدان بارىپ ەكولوگيالىق ءقاۋىپ پايدا بولادى.
قازاقستاندا جاسىل ەكونوميكاعا كوشۋ باعىتىن الدى. 2017 جىلى استانا قالاسىندا حالىقارالىق ەكسپو كورمەسى ءوتتى. ونىڭ تاقىرىبى بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى.
Y. ۆيدەو كورىنىس - ميعا شابۋىل.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى.
بۇگىن ساباقتا قازاقستاننىڭ ەكولوگياسى، ونىمەن تىعىز بايلانىستى تابيعات تۋرالى ايتتىق.
مەتا تاپسىرما:
«تابيعات – ادامزاتقا امانات»
قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ەۆريستيكالىق سۇراق:
1 توپ: «سەن تابيعاتسىڭ» - سەنىڭ جاعدايىن قالاي؟
- «سەن بىلەسىڭ بە...» - قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ايماقتارى؟
«سەن بىلەسىڭ بە؟» دەگەن تاسىلمەن قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق ايماقتارىن ايتۋ كەرەك.
2 توپ: «سەن تابيعاتتى جاقسى كورەتىن ادامسىڭ» - تابيعاتتىڭ جاعدايىن قالاي جاقسارتاسىڭ، نە ىستەيسىڭ؟
- 2 توپ: تابيعاتتى قورعاۋشى ادامسىڭدار. «ەگەر مەن...» - قازاقستان ەكولوگياسىنا قالاي كومەكتەسەسىڭ؟ جاۋابىڭدى «ەگەر مەن...» تاسىلىمەن (سوزدەرىمەن ) باستاۋىن كەرەك.
باعالاۋ: جاۋاپتىڭ
- وزەكتىلىگى – اكتۋالنوست - 1 ۇپاي
- جۇيەلىلىگى - لوگيچنوست - 1 ۇپاي
- ەرەكشەلىگى - وريگينالنوست - 1 ۇپاي
- وزىندىگى - ساموستوياتەلنوست - 1 ۇپاي
- ساۋاتتىلىعى - گراموتنوست - 1 ۇپاي
بارلىعى: 5 ۇپاي
توپتار ءبىر - ءبىرىن باعالاۋ
YI. ۇلگىمەن سالىستىرۋ
و، تابيعات!
تاعدىرىمسىڭ سەن مەنىڭ،
سەنىڭ بارلىق وزەن، تاۋ مەن كولدەرىڭ.
اۋاڭ، سۋىڭ، وسىمدىگىڭ بولماسا،
دۇنيەدە قالاي ءومىر سۇرەمىن.
قۇدىرەتى مول تابيعات، مەن ساعان،
ءارقاشاندا العىسپەن باس يەمىن...
VII. قورىتىندىلاۋ.
قورىتا ايتقاندا، قازاقستانداعى قازىرگى ەكولوگيالىق جاعدايلار كىمدى بولسا دا تولعاندىردى. ويتكەنى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەكولوگيالىق جاعدايى جاعىنان قازاقستان 133 ەلدىڭ ىشىندە 70 ورىندا.
ەلىمىزدىڭ ەكولوگياسىن جاقسارتۋدا عىلىمي وزىق تەحنولوگياسىن وندىرىسكە كەڭىنەن ەنگىزۋ، ەكولوگياسى تازا ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋعا بارىنشا كوڭىل ءبولۋ ت. ب قاجەت.
ادامزات بالاسىنىڭ الدىندا شەشەتىن ماسەلەلەر بار.
ولار:
1. الەمدە بەيبىتشىلىك ورناتۋ.
2. ادامنىڭ سانا - سەزىمىن دامىتۋ.
3. تابيعاتتى قورعاۋ.
جاعدايات: ءبىزدىڭ «ليسەي» جۋرنالىندا جاڭا ايدار اشىلدى «ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىق...»
ماقالادا نەتۋرالى جازار ەدىڭ، «قۇندى پىكىر» ءادىسىن قولدان.
YIII. رەفلەكسيا. «اياقتالماعان سويلەمدەر» ءادىسى.
ساباققا قويعان ماقساتارىنا جەتتىڭدەر مە؟
بۇگىن ساباقتا مەن... ءبىلدىم
بۇگىن ساباقتا ماعان وتە قىزىقتى بولدى،...
بۇگىن ساباقتا ماعان قيىن بولدى،...
بۇگىن ساباقتا مەنىڭ جەتىستىگىم...
بۇگىن ساباقتا مەنى... ويلاندىردى.
IX. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
كەستە تولتىرۋ
X. ۇيگە تاپسىرما
1. «تابيعاتتى قورعاۋ - ءوزىڭدى قورعاۋ»،«قازاقستاننىڭ ەكولوگياسى مەنى قاتتى ويلاندىرادى» تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرىن تاڭداپ ەسسە جازۋ.
3. «ءبىر تال كەسسەڭ، ون تال ەك» - قالاي تۇسەنەسىڭ؟
4. تاقىرىپ بويىنشا 10 ماقال - ماتەل جاتتاۋ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى ەرمۋحانوۆا ز. ا.