InfoHub Logo

مۋحتaرoۆa Aيگeريم مۋرaت قىزى

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ 2-كۋرc مaگيcترaنتى

عىلىمي جeتeكشici: ءتولeبaeۆ تۇرعaنجaن ءابeۋ ۇلى ت.ع.د.، پرoفeccoر

 

ەلەكتروندىق قۇجاتتار ءارحيۆى – بۇل ءىس قاعازدارىن جۇرگىزۋ قىزمەتى مەن قۇجات اينالىمىن اۆتوماتتاندىرۋدى ارنايى باعدارلامالارمەن جابدىقتاۋشىلار ويلايتىنداي جاي عانا دەربەس سەرۆەر، كومپيۋتەر نەمەسە اقپاراتتى دەرەك كوزدەرىن ساقتايتىن ورىن عانا ەمەس؛ بۇل جانە پايدالانۋشىعا كەرەكتى ەلەكتروندىق اقپاراتتى تاۋىپ بەرۋگە ارنالعان ىزدەستىرۋ جۇيەسى دە عانا ەمەس. جالپى، ماقسات، مىندەتى جاعىنان ەلەكتروندى قۇجاتتار ءارحيۆى (سونىڭ ىشىندە اسىرەسە مەملەكەتتىك ارحيۆ) كادىمگى ءداستۇرلى ارحيۆتەن ەشقانداي ايىرماشىلىعى جوق. بۇل، ەڭ اۋەلى، قۇجاتتاردىڭ قۇندىلىعىن ساراپتاۋدان باستاپ، ولاردى پايدالانۋعا دەيىنگى ارحيۆتىك ساقتاۋ ءىسىنىڭ بۇكىل سيكلىن قامتاماسىز ەتەتىن تەحنولوگيالار مەن وندىرىستىك پروسەستەر بولىپ تابىلادى. ول قۇجاتتاردىڭ ەسەبىن الۋ، سيپاتتاۋ، ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە عىلىمي-انىقتامالىق اپپاراتتارىن جەتىلدىرۋ سەكىلدى ءىس-شارالار ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

بولاشاق ءارحيۆشى مامانداردىڭ ەلەكتروندى قۇجاتتار ءارحيۆىنىڭ تەوريالىق نەگىزدەرى مەن قولدانبالى اسپەكتىلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ، ەلەكتروندى قۇجات اينالىمى جۇيەسىندە جۇمىس جاساۋ داعدىلارىن دامىتۋ ماقساتىندا، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ، تاريح، ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا فاكۋلتەتىندە «ەلەكتروندىق قۇجاتتار ارحيۆتەرى: تەوريا، ادىستەمە جانە تاجىريبە» وقۋ كۋرسى وقىلادى.

ءپاندى مەڭگەرۋ ناتيجەسىندە ءبىز، ماگيسترانتتار:

- ەلەكتروندى قۇجاتار ءارحيۆىنىڭ تەوريالىق نەگىزدەرىن جانە قولدانبالىق اسپەكتىلەرىن انىقتاۋ؛

- ەلەكتروندى قۇجاتتىڭ قولدانۋدىڭ جانە ارحيۆتە ساقتاۋدى ۇيىمداستىرۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرىن جۇيەلەۋ؛

- ەلەكتروندى قۇجاتتارمەن جۇمىس جاساۋدى جانە ارحيۆ ءىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگيالارىن قولدانۋ؛

- ماتىندىك، كەستە، سىزبا، مۋلتيمەديالىق قۇجاتتاردى جانە مالىمەتتەر بازاسىن قۇرۋدا زاماناۋي كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالاردى تالداۋ؛

- اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەلەردى ارحيۆ جۇمىسىنا ەنگىزۋدىڭ نەگىزگى ساتىلارىن انىقتاۋ سياقتى داعدىلاردى ۇيرەندىك.

ءپاندى وقىپ-ۇيرەنۋدە كەلەسى اسپەكتىلەردى زەرتتەدىك:

• ەلەكتروندى قۇجات، ەلەكتروندى قۇجاتتىڭ زاڭدىق كۇشى، ەلەكتروندى قولتاڭبا، ەلەكتروندى ارحيۆتەر، ەلەكتروندى قۇجاتتار ارحيۆتەرى؛
• ەلەكتروندى قۇجاتتامانىڭ ارحيۆتىك ساقتاۋ نىسانى رەتىندەگى ەرەكشەلىكتەرى:
• ەلەكتروندى قۇجاتتاردى ساقتاۋدىڭ قۇقىقتىق اسپەكتىلەرى؛
• ەلەكتروندى قۇجاتتاردى ساقتاۋ بويىنشا جالپى تەوريالىق جانە تاجىريبەلىك ۇسىنىمدارى؛
• قۇجاتتاردى ءداستۇرلى تاسىمالداعىشتاردا سيفرلاۋ ەلەكتروندى ارحيۆ قۇرۋدىڭ ساتىسى رەتىندە؛
• كورپوراتيۆتى ەلەكتروندى ارحيۆتەر؛
• ەلەكتروندى قۇجاتتاردى مەملەكەتتىك ارحيۆتەردە ساقتاۋدى ۇيىمداستىرۋ؛
• ەلەكتروندى ارحيۆتەردى قۇرۋعا قاجەتتى زاماناۋي اپپاراتتىق-باعدارلامالىق قۇرالدار؛
• ەلەكتروندى قۇجاتتاردى ساقتاۋ تەحنولوگياسى جانە اقپاراتتىق جۇيەلەردەگى اقپاراتتى قورعاۋ.

ءقازىر ەلەكتروندىق قۇجاتتار بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ ىسىندە مىناداي پروبلەمالار بار: ەلەكتروندىق قۇجاتتار بويىنشا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردى نورماتيۆتىك-ادىستەمەلىك قۇرالدارمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى اقپاراتتىق-تەحنولوگيالىق تۇرعىدا قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىنەن ارتتا قالىپ كەلەدى. اتقارۋشى بيلىك ورگاندارىنداعى ەلەكتروندىق قۇجاتتار بويىنشا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستارعا قولدانىلاتىن تەحنيكالىق جابدىقتاردىڭ ءار تەكتىلىگى. باسقارۋ ورگاندارىنداعى قۇجاتتامانى باسقارۋ ءىسىن اۆتوماتتاندىرۋ جونىندە قولدانىلاتىن باعدارلامالىق قۇرالداردىڭ ءار تۇرلىلىگى. قۇجاتتاردى باسقارۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەسى مەن قۇجاتتاردى مۇراعاتتىق ساقتاۋ ءىسىنىڭ ۇشتاسپاۋى.

«ەلەكتروندىق قۇجاتتار ارحيۆتەرى: تەوريا، ادىستەمە جانە تاجىريبە» وقۋ كۋرسى، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جانە شەتەلدە ەلەكتروندى قۇجات اينالىمىنىڭ تاريحىن جانە قازىرگى كۇيىن جۇيەلى تۇردە تانىستىرۋ جانە ءتۇسىنۋ مۇمكىندىگى، بولاشاق ماماندارعا جوعارىدا ايتىلعان پروبلەمالاردى شەشۋدەگى تاجىريبەسىن زەرتتەۋگە جانە ارحيۆتا ەلەكتروندىق قۇجاتتى ساقتاۋ پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى يدەياسىن مەڭگەرۋگە نەگىز بولدى.

---