ەلىم دەپ جىرلاعان ءۇش بايتەرەك
تاقىرىبى: «ەلىم دەپ جىرلاعان ءۇش بايتەرەك» (مانەرلەپ وقۋ سايىسى)
ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى بەيىمبەت، ءىلياس، ساكەن جايلى تىڭ دەرەكتەرمەن تانىستىرۋ، تالداۋ، قولدانۋ، جۇيەلەۋ، سالىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ. سىرى اشىلماعان دايەكتەمەلەر ارقىلى دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىلىگى: سۇلۋلىققا سۇيسىنۋگە، تالعامپازدىققا، وتانسۇيگىشتىككە، ەلىن جەرىن، ءتىلىن قۇرمەتتەي بىلۋگە، ەڭبەكقورلىققا باۋلۋ، پاتريوتتىق سەزىمدى بويلارىنا ءسىڭىرۋ
كورنەكىلىگى: 1. ينتەراكتيۆتى تاقتا
2. ادەبي كىتاپتار
3. گازەت - جۋرنالدار
4. سۋرەتتەر
بارىسى:
قۇرمەتتى ۇستازدار جانە بۇگىنگى سايىسقا قاتىسۋشى سايىسكەرلەر! بۇگىن ءى. قالنيازوۆ اتىنداعى «جاس ۇرپاق» بىرلەستىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «ەلىم دەپ جىرلاعان ءۇش بايتەرەك» اتتى مانەرلەپ وقۋ سايىسىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
سايىستى باستاماس بۇرىن بۇگىنگى سايىسقا باعىن سىناعالى كەلىپ وتىرعان سايىسكەرلەرىمىزدى جانە ءادىل قازى مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ وتەيىن:
5 سىنىبى بويىنشا: اراپا ەسەن، پالۋانبەك نۇرسۇلتان، ءسادۋاقاس ەرقۇلان
6 سىنىبى بويىنشا: مىرزاباي ماعجان، جاڭعازى نازيرا
7ا سىنىبى بويىنشا: تەمىرحان ايجان، قۇدايبەرگەن تامارا، الماسبەكوۆا ايىمكۇل
7ب سىنىبى بويىنشا: اسىلبەك تالانت، رامانقۇل نۇربولات
8ا سىنىبى بويىنشا: تولىبايەۆا ماريا، امىرەيەۆ اباي
8ب سىنىبى بويىنشا: اراپا ينديرا، ءابىلوۆا شىنار
ءادىل قازى مۇشەلەرى: قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ مۇعالىمدەرى: ابدەشوۆا باعىم، ابىتوۆا وركەن، نوكەشوۆا زۇلحيا.
كىرىسپە
ساكەن، بەيىمبەت، ءىلياس! ۇشەۋىنىڭ دە جورگەگى – ۇلانعايىر ءبىر دالانىڭ توپىراعى. بىرەۋى – سونىڭ كىندىك ورتاسىندا، بىرەۋى تەرىسكەي، بىرەۋى – كۇنگەي شالعايىندا ءبىر جىل تۋىپتى. ۇشەۋى دە ءبىر جازدىڭ مايساسىنان العاش ءنار تاتىپ، ءبىر قىستىڭ ىزعارىنان العاش قار باسىپتى.
ءۇش بايتەرەك.... ۇشەۋىنىڭ تۋىسى قانداي بىردەي بولسا، تۇرىسى قانداي ءار بولەك. بىرەۋى – ءدايىم بيىككە تالپىنىپ، العا ۇمتىلعان ءور حالىقتىڭ اسىل ارمانىنداي اسقاق، بىرەۋى – تالايدى باستان كەشىپ، تاۋقىمەتكە ءتوزىپ وسكەن قاۋىمنىڭ سارقىلماس سابىرىنان جاراتىلعانداي سوم، مىعىم. بىرەۋى – كوپتى كورىپ، كوپتى سۇيگەن حالىقتىڭ پاراسات – پارقىن، ارمان – اڭسارىن، مۇقالماس جىگەرىن كەڭ قامتىپ، كەمەل سىڭىرگەندەي قۋاتتى دا ءنارلى. ۇشەۋى دە – حالقى مەن زاماننىڭ اۋىزدارىنان تۇسە قالعانداي ادال ۇل.
س. سەيفۋللين اتامەكەن بولاشاعىنىڭ نۇرلى، جارقىن بولۋىن تىلەدى، بارلىق سانالى عۇمىرىن، كۇش جىگەرىن وسى ىزگىلىكتى ىسكە ارنادى. ساكەن اينالاسى جيىرما جىلدىڭ ىشىندە قازاق داۋلەتى شالقىعان، ونەر - ءبىلىمى گۇلدەنگەن حالىقتاردىڭ قاتارىنا قوسۋدى ارماندادى.
قاراڭعىلىق، دارمەنسىزدىك، قوس ۇرەي قورقاقتىق قۇرساۋىندا تالماۋسىراعان قالىڭ بۇقارانى ازاتتاندىرۋ، ەركىن دە جارىق الەمگە شىعارۋ، وزىق جۇرتتار ساناتىنا قوسۋ، ونەر - بىلىممەن قارۋلاندىرىپ، باقىتتى ءومىر جاسارداي دارەجەگە جەتكەرۋ ب. ءمايليننىڭ ەس بىلە كوكىرەگىنە ۇيالاعان اڭساۋلى ارمانى، ىنتىعا ىزدەگەن نىساناسى ەدى.
جاڭا زاماندا بوستاندىققا قولى جەتىپ، باقىتتى ءومىر سۇرگەن، حالقىمەن جيىرما جىلداي بىرگە جاساسىپ جانە جاقسى بىلگەن ءومىرىن ايقىن بەينەلەپ، تۋعان حالقىنىڭ جالىندى جىرشىسى بولعان ءى. جانسۇگىروۆ پوەزيانىڭ كەڭ ارنالى ەپيكالىق، تەرەڭ سىرلى ليريكالىق سالالارىندا جارقىراپ كوزگە ءتۇستى دە، شىن حالىقتىق، ناعىز ۇلتتىق پوەزيانىڭ ورنەكتى ۇلگىلەرىن سالدى. كەڭەس زامانىندا ءبىلىمى دە، تاجىريبەسى دە، تالانتى دا جەتىلگەن كەشەگى اۋىل اقىنى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ادەبيەت شەبەرلەرىنىڭ الدىڭعى ساپىنا شىعىپ، قازاقتىڭ جاس سوۆەت ادەبيەتىنىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭىندە دە قاتارعا جەتىپ كەمەلدەنگەن كەزىندە دە وزىنە لايىق ارداقتى ورنىن الدى. ءسويتىپ ونىڭ ەسىمى تۋعان ەل ادەبيەتىنىڭ تاريحىندا «اسپاننىڭ ءتوسىن اردا ەمگەن» الاتاۋداي ءزاۋلىم شوقىنىڭ ءبىرى بولىپ قالدى.
ەندى سايىسكەرلەرىمىز دايىن بولسا، ساتتىلىك تىلەپ ورتاعا شاقىرايىق.
قۇلپىتاس
جاراسقان ءابدىراش
تالاي ۇرپاق بىزدەن كەيىن كەلسە دە،
تاعزىم ەتەر دۇعا وقىپ زەيىندەپ.
مىنا دالا بولسا ەگەر مىنا بەل،
سول ارادا جاتىر مايلين بەيىمبەت.
ەجەلدەن - اق ەكى كوزدىڭ ءبىرى قاس،
وزىق تۋعان، ويى جۇيرىك، جىرى جاس.
اقاڭنىڭ دا قۇلاگەرى بار دەسەك،
سول قۇلاگەر – جانسۇگىروۆ ءىلياس.
تەڭەۋىن حالىق توكسە دە،
بايلامىن ايتقان بەكەمدەپ.
سۇلۋى جەردىڭ كوكشەتاۋ،
سۇلۋى ەردىڭ ساكەن دەپ.
سايىسكەرلەرگە الداعى ۋاقىتتا دا تەك قانا جەڭىس تۇعىرىنان كورىنە بەرۋلەرىنە تىلەكتەسپىز
ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى بەيىمبەت، ءىلياس، ساكەن جايلى تىڭ دەرەكتەرمەن تانىستىرۋ، تالداۋ، قولدانۋ، جۇيەلەۋ، سالىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ. سىرى اشىلماعان دايەكتەمەلەر ارقىلى دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىلىگى: سۇلۋلىققا سۇيسىنۋگە، تالعامپازدىققا، وتانسۇيگىشتىككە، ەلىن جەرىن، ءتىلىن قۇرمەتتەي بىلۋگە، ەڭبەكقورلىققا باۋلۋ، پاتريوتتىق سەزىمدى بويلارىنا ءسىڭىرۋ
كورنەكىلىگى: 1. ينتەراكتيۆتى تاقتا
2. ادەبي كىتاپتار
3. گازەت - جۋرنالدار
4. سۋرەتتەر
بارىسى:
قۇرمەتتى ۇستازدار جانە بۇگىنگى سايىسقا قاتىسۋشى سايىسكەرلەر! بۇگىن ءى. قالنيازوۆ اتىنداعى «جاس ۇرپاق» بىرلەستىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «ەلىم دەپ جىرلاعان ءۇش بايتەرەك» اتتى مانەرلەپ وقۋ سايىسىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
سايىستى باستاماس بۇرىن بۇگىنگى سايىسقا باعىن سىناعالى كەلىپ وتىرعان سايىسكەرلەرىمىزدى جانە ءادىل قازى مۇشەلەرىمەن تانىستىرىپ وتەيىن:
5 سىنىبى بويىنشا: اراپا ەسەن، پالۋانبەك نۇرسۇلتان، ءسادۋاقاس ەرقۇلان
6 سىنىبى بويىنشا: مىرزاباي ماعجان، جاڭعازى نازيرا
7ا سىنىبى بويىنشا: تەمىرحان ايجان، قۇدايبەرگەن تامارا، الماسبەكوۆا ايىمكۇل
7ب سىنىبى بويىنشا: اسىلبەك تالانت، رامانقۇل نۇربولات
8ا سىنىبى بويىنشا: تولىبايەۆا ماريا، امىرەيەۆ اباي
8ب سىنىبى بويىنشا: اراپا ينديرا، ءابىلوۆا شىنار
ءادىل قازى مۇشەلەرى: قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ مۇعالىمدەرى: ابدەشوۆا باعىم، ابىتوۆا وركەن، نوكەشوۆا زۇلحيا.
كىرىسپە
ساكەن، بەيىمبەت، ءىلياس! ۇشەۋىنىڭ دە جورگەگى – ۇلانعايىر ءبىر دالانىڭ توپىراعى. بىرەۋى – سونىڭ كىندىك ورتاسىندا، بىرەۋى تەرىسكەي، بىرەۋى – كۇنگەي شالعايىندا ءبىر جىل تۋىپتى. ۇشەۋى دە ءبىر جازدىڭ مايساسىنان العاش ءنار تاتىپ، ءبىر قىستىڭ ىزعارىنان العاش قار باسىپتى.
ءۇش بايتەرەك.... ۇشەۋىنىڭ تۋىسى قانداي بىردەي بولسا، تۇرىسى قانداي ءار بولەك. بىرەۋى – ءدايىم بيىككە تالپىنىپ، العا ۇمتىلعان ءور حالىقتىڭ اسىل ارمانىنداي اسقاق، بىرەۋى – تالايدى باستان كەشىپ، تاۋقىمەتكە ءتوزىپ وسكەن قاۋىمنىڭ سارقىلماس سابىرىنان جاراتىلعانداي سوم، مىعىم. بىرەۋى – كوپتى كورىپ، كوپتى سۇيگەن حالىقتىڭ پاراسات – پارقىن، ارمان – اڭسارىن، مۇقالماس جىگەرىن كەڭ قامتىپ، كەمەل سىڭىرگەندەي قۋاتتى دا ءنارلى. ۇشەۋى دە – حالقى مەن زاماننىڭ اۋىزدارىنان تۇسە قالعانداي ادال ۇل.
س. سەيفۋللين اتامەكەن بولاشاعىنىڭ نۇرلى، جارقىن بولۋىن تىلەدى، بارلىق سانالى عۇمىرىن، كۇش جىگەرىن وسى ىزگىلىكتى ىسكە ارنادى. ساكەن اينالاسى جيىرما جىلدىڭ ىشىندە قازاق داۋلەتى شالقىعان، ونەر - ءبىلىمى گۇلدەنگەن حالىقتاردىڭ قاتارىنا قوسۋدى ارماندادى.
قاراڭعىلىق، دارمەنسىزدىك، قوس ۇرەي قورقاقتىق قۇرساۋىندا تالماۋسىراعان قالىڭ بۇقارانى ازاتتاندىرۋ، ەركىن دە جارىق الەمگە شىعارۋ، وزىق جۇرتتار ساناتىنا قوسۋ، ونەر - بىلىممەن قارۋلاندىرىپ، باقىتتى ءومىر جاسارداي دارەجەگە جەتكەرۋ ب. ءمايليننىڭ ەس بىلە كوكىرەگىنە ۇيالاعان اڭساۋلى ارمانى، ىنتىعا ىزدەگەن نىساناسى ەدى.
جاڭا زاماندا بوستاندىققا قولى جەتىپ، باقىتتى ءومىر سۇرگەن، حالقىمەن جيىرما جىلداي بىرگە جاساسىپ جانە جاقسى بىلگەن ءومىرىن ايقىن بەينەلەپ، تۋعان حالقىنىڭ جالىندى جىرشىسى بولعان ءى. جانسۇگىروۆ پوەزيانىڭ كەڭ ارنالى ەپيكالىق، تەرەڭ سىرلى ليريكالىق سالالارىندا جارقىراپ كوزگە ءتۇستى دە، شىن حالىقتىق، ناعىز ۇلتتىق پوەزيانىڭ ورنەكتى ۇلگىلەرىن سالدى. كەڭەس زامانىندا ءبىلىمى دە، تاجىريبەسى دە، تالانتى دا جەتىلگەن كەشەگى اۋىل اقىنى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ادەبيەت شەبەرلەرىنىڭ الدىڭعى ساپىنا شىعىپ، قازاقتىڭ جاس سوۆەت ادەبيەتىنىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭىندە دە قاتارعا جەتىپ كەمەلدەنگەن كەزىندە دە وزىنە لايىق ارداقتى ورنىن الدى. ءسويتىپ ونىڭ ەسىمى تۋعان ەل ادەبيەتىنىڭ تاريحىندا «اسپاننىڭ ءتوسىن اردا ەمگەن» الاتاۋداي ءزاۋلىم شوقىنىڭ ءبىرى بولىپ قالدى.
ەندى سايىسكەرلەرىمىز دايىن بولسا، ساتتىلىك تىلەپ ورتاعا شاقىرايىق.
قۇلپىتاس
جاراسقان ءابدىراش
تالاي ۇرپاق بىزدەن كەيىن كەلسە دە،
تاعزىم ەتەر دۇعا وقىپ زەيىندەپ.
مىنا دالا بولسا ەگەر مىنا بەل،
سول ارادا جاتىر مايلين بەيىمبەت.
ەجەلدەن - اق ەكى كوزدىڭ ءبىرى قاس،
وزىق تۋعان، ويى جۇيرىك، جىرى جاس.
اقاڭنىڭ دا قۇلاگەرى بار دەسەك،
سول قۇلاگەر – جانسۇگىروۆ ءىلياس.
تەڭەۋىن حالىق توكسە دە،
بايلامىن ايتقان بەكەمدەپ.
سۇلۋى جەردىڭ كوكشەتاۋ،
سۇلۋى ەردىڭ ساكەن دەپ.
سايىسكەرلەرگە الداعى ۋاقىتتا دا تەك قانا جەڭىس تۇعىرىنان كورىنە بەرۋلەرىنە تىلەكتەسپىز
You Might Also Like
