ەرلىك - داستان، جەڭىس - دۋمان
ەرلىك - داستان، جەڭىس - دۋمان
وقۋشى بويىنا پاتريوتتىق سەزىمدى ۇيالاتۋعا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋگە، وتانشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە باۋلۋدا اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ بەرەرى وتە زور. وقۋشىعا ءتالىم - تاربيە بەرۋدە ءبىر ءسات رولدىك ويىنداردى ويناتۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن رۋحىن، كوتەرۋگە بولادى. سوندىقتان دا وتكەن جىلدارىندا ۇيىمداستىرىلعان «باستاۋىش پەداگوگيكاسى» بولىمىنە قاراستى ءىى كۋرس وقۋشىلارىمەن وتكىزىلگەن «ەرلىك – داستان، جەڭىس - دۋمان» تاقىرىبىنداعى اشىق تاربيە ساعاتىمدى ۇسىنىپ وتىرمىن.
ءتۇرى: تەاترلاندىرىلعان ادەبي مۋزىكالىق، كومپوزيسيالىق كەش
ماقساتى: جەڭىس سالتاناتىن كورە الماي كەتكەن بوزداقتاردىڭ، بۇگىندە سانى ازايىپ قالعان مايدانگەرلەردىڭ رۋحىنا باس يە وتىرىپ، وقۋشىلاردى وتاندى قورعاۋعا ەرلىك ىستەرىنە تاعزىم ەتۋگە باتىل دا بات ىر ەرجۇرەك بولۋعا ۇيرەتۋ، ەلىن جەرىن جاۋدان قورعاي بىلۋگە، باتىرلاردىڭ ءومىر ۇلگىسىندە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلى وتان سوعىسى باتىرلارىنىڭ سۋرەتتەرى، كىتاپ جۋرنالدار كورمەسى گۇل شوقتارى ەرلىك تۋرالى ناقىل سوزدەر ينتەراكتيۆتى تاقتادان بەينە كورسەتىلەدى
تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى
1. 1941 جىل. مەكتەپ بىتىرۋشىلەر كەشى.
( جاستار ورتادا بيلەپ جۇرەدى)
2. سوعىستىڭ باستالعانى تۋرالى راديوحابار جىبەرىلەدى.
3. جىگىتتەردىڭ ىشىنەن بىرەۋى ولەڭدى جاتقا ايتادى.
ورىنداۋشى: -------------------------
قوش بول ەلىم قان مايدانعا جونەلدىم
جانىم باردا جاۋدىڭ جولىن بوگەرمىن
يا بولماسا ومىراۋىمنان وق ءتيىپ
جۇرەگىمنىڭ قانىن جەرگە توگەرمىن.
( وسى كەزدە سولداتتار كىرىپ كەلەدى).
سولداتتار: جىگىتتەر ساپقا تۇرىڭدار. بىزدەر ەلىمىز ءۇشىن، جەرىمىز ءۇشىن حالىق ءۇشىن مايدانعا اتتانۋىمىز كەرەك. بارلىعىمىز وتان ءۇشىن قان كەشۋگە دايىنبىز با؟
جىگىتتەر: يا، دايىنبىز! (جىگىتتەر شىعىپ كەتەدى، قىزدار شىعارىپ سالادى)
4. ەكراننان مايدان كورىنىسى كورسەتىلەدى. (6 مينۋت)
5. كينو داۋسى باسەڭدەتىلەدى.
6. “شەشە مەن كەلىن كورىنىسى”. (ساحنادا: كيىز ءۇي، قازان وشاق، اۋىلدىڭ بەينەسى كورسەتىلەدى )
7. ( كەلىن وشاق باسىندا وتىرادى كەلىنگە مايداننان حات تاسۋشىسى حات اكەلىنەدى) “جەڭەشە، جەڭەشە مايداننان حات كەلدى، اعامنان حات كەلدى!”
(حات اكەلۋشى: ەلىكەنوۆا ءمولدىر)
كەلىن ءسوزى:
- قارا قاعاز! اپا مەنىڭ راحىمىمنان كەلگەن قارا قاعاز! قايدا مەنىڭ راحىمىم، ولگەنى راس پا؟ جوق، مەن ونى بۇل ومىردە جوق دەگەنگە سەنبەيمىن! جوق!
(قاسىنا ەنەسى تىزەرلەپ كەلەدى )
ەنەسىنىڭ ءسوزى:
كينو قايتا كورسەتىلەدى. سولداتتار مايداندا وتىرعانداي ساحناعا شىعىپ ءار جەرگە وتىرا قالادى.
سولداتتارعا حات اكەلىنەدى. “جىگىتتەر، اۋىلدان، تۋعان جەردەن حات كەلدى!”
سولداتتار: - ماعان! جوق ماعان!
11. ءان: “ زەمليانكا ”
(ءان ورىندالىپ جاتقاندا سولداتتار حاتتارىن وقىپ وتىرادى، ولەڭ اياقتالىپ قالعاندا جايمەن ەنە مەن كەلىن دە، مايدانداعى سولداتتار دا شىعىپ كەتەدى).
8. كينو كورسەتىلەدى. (كينودا جەڭىسكە جەتىپ، قۋانىپ جاتقان حالىق كورسەتىلەدى
9. كوڭىلدى مۋزىكا وينايدى. (مايداننان جارالانعان ساربازدار كەلەدى، قىزدارى كۇتىپ الادى. بارلىعى ءبىر بىرىمەن قاۋىشادى)
10. ماقپالعا حات بەرىلەدى (ماقپال جىلاپ تۇرىپ جىگىتىنە ارناپ ولەڭ وقيدى)
11. ءان: “ سوعىستان قايتقان سولداتتار”
12. مۋزىكا وينالادى.
جۇرگىزۋشى ءسوزى:
الپىس بەس جىل - بەيبىت كوكتەم تاڭ اتقالى،
الپىس بەس جىل – شۋاقتى كۇن تاراتتى ءانىن
ەسىمدە سونان بەرى الپىس بەس رەت
اشىلدى جەڭىس كۇننىڭ پاراقتارى
الپىس بەس جىل - ۇزىلمەدى قۇستار ءانى
كەتتى ەندى سۇم سوعىستىڭ قىسپاعى ءانى
الپىس بەس جىل - جاۋىمىزدىڭ اجال وعى
ءبىزدىڭ ەل ۇستىمەنەن ۇشپاعالى
تالاي قۇس سودان بەرى قايتا ورالدى
تالاي ب ا ق الەمىنە قايتا ورنادى
سوعىستا ولگەندەر تەك ورالمايدى
تەك ۇرپاق ولار جايلى ايتادى ءانى.
جەڭىس وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. جەڭىس جولىندا وتان ءۇشىن سۋ كەشىپ تالاي ميلليونداعان اسىل ازاماتتار مەرت بولدى. جاۋىمەن جان اياماي شايقاسىپ، ەرلىكتىڭ ەرەن ۇلگىلەرىن كورسەتتى. انا جارىنان ايىرىلعان جەسىر، بالا اكەسىنەن، اناسىنان ايىرىلعان جەتىم اتاندى. فاشيستتەردىڭ تۇتقىن لاگەرىندە انا مەن بالا ايۋاندىقپەن ءولتىرىلدى. ال، تىلدا قالعان قارتتار، انالار مەن بەسىكتەن بەلى شىقپاعان بالالار سوعىستىڭ قايعى قاسىرەتىن ارقالاي ءجۇرىپ، بىردە اش، بىردە توق تىنباي جۇمىس ىستەدى. ءبىراق ەشكىمنىڭ ساعى سىنبادى. ولاردىڭ بويىنداعى وتانشىلدىق سەزىم، قولىنا قارۋ الىپ ساپقا تۇرعان كوپتەگەن ۇلت وكىلدەرىنىڭ تىزە قوسقان بىرلىگى مەن ەرلىگى جەڭىس ساعاتىن جاقىنداتا ءتۇستى.
ەكى قولمەن شوق توسەپ ويناعاندار،
كەۋدەسىن وققا توسەپ لاۋلاعاندار
ءبىر ساتكە سول ەرلەردى ەسكە الايىق
جەڭىس تويىن 65 جىل تويلاعاندار!
(ءبىر مينۋت ۇنسىزدىك)
جۇرگىزۋشى ءسوزى:
جەڭىس، جەڭىس!
سەنىڭ اتىڭ ۇلى ارمان
باتىرلىق پەن قايسارلىقتان قۇرالعان
مەن بۇل كۇنى استاڭ-كەستەڭ وي كەشپەي
مەن بۇل كۇنى تەبىرەنبەي تۇرا المان.
( سوعىس تۋرالى، ەرلىك تۋرالى ولەڭدەر وقىلادى.)
ورىندايتىندار: ----------------------------
13. بي: “ سمۋگليانكا”
جۇرگىزۋشى ءسوزى:
جەڭىس دەگەن شات كۇلكىسى بالانىڭ
تىنىشتىعى جەر مەن جاھان دالانىڭ
جەڭىس دەگەن سىلدىر كۇلكى، اسقاق ءان
تىنىشتىعىڭ سول جەڭىستەن باستالعان
قورىتىندى ءسوز:
ءان: “ دەن پوبەدى”
وقۋشى بويىنا پاتريوتتىق سەزىمدى ۇيالاتۋعا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋگە، وتانشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە باۋلۋدا اشىق تاربيە ساعاتىنىڭ بەرەرى وتە زور. وقۋشىعا ءتالىم - تاربيە بەرۋدە ءبىر ءسات رولدىك ويىنداردى ويناتۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن رۋحىن، كوتەرۋگە بولادى. سوندىقتان دا وتكەن جىلدارىندا ۇيىمداستىرىلعان «باستاۋىش پەداگوگيكاسى» بولىمىنە قاراستى ءىى كۋرس وقۋشىلارىمەن وتكىزىلگەن «ەرلىك – داستان، جەڭىس - دۋمان» تاقىرىبىنداعى اشىق تاربيە ساعاتىمدى ۇسىنىپ وتىرمىن.
ءتۇرى: تەاترلاندىرىلعان ادەبي مۋزىكالىق، كومپوزيسيالىق كەش
ماقساتى: جەڭىس سالتاناتىن كورە الماي كەتكەن بوزداقتاردىڭ، بۇگىندە سانى ازايىپ قالعان مايدانگەرلەردىڭ رۋحىنا باس يە وتىرىپ، وقۋشىلاردى وتاندى قورعاۋعا ەرلىك ىستەرىنە تاعزىم ەتۋگە باتىل دا بات ىر ەرجۇرەك بولۋعا ۇيرەتۋ، ەلىن جەرىن جاۋدان قورعاي بىلۋگە، باتىرلاردىڭ ءومىر ۇلگىسىندە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلى وتان سوعىسى باتىرلارىنىڭ سۋرەتتەرى، كىتاپ جۋرنالدار كورمەسى گۇل شوقتارى ەرلىك تۋرالى ناقىل سوزدەر ينتەراكتيۆتى تاقتادان بەينە كورسەتىلەدى
تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى
1. 1941 جىل. مەكتەپ بىتىرۋشىلەر كەشى.
( جاستار ورتادا بيلەپ جۇرەدى)
2. سوعىستىڭ باستالعانى تۋرالى راديوحابار جىبەرىلەدى.
3. جىگىتتەردىڭ ىشىنەن بىرەۋى ولەڭدى جاتقا ايتادى.
ورىنداۋشى: -------------------------
قوش بول ەلىم قان مايدانعا جونەلدىم
جانىم باردا جاۋدىڭ جولىن بوگەرمىن
يا بولماسا ومىراۋىمنان وق ءتيىپ
جۇرەگىمنىڭ قانىن جەرگە توگەرمىن.
( وسى كەزدە سولداتتار كىرىپ كەلەدى).
سولداتتار: جىگىتتەر ساپقا تۇرىڭدار. بىزدەر ەلىمىز ءۇشىن، جەرىمىز ءۇشىن حالىق ءۇشىن مايدانعا اتتانۋىمىز كەرەك. بارلىعىمىز وتان ءۇشىن قان كەشۋگە دايىنبىز با؟
جىگىتتەر: يا، دايىنبىز! (جىگىتتەر شىعىپ كەتەدى، قىزدار شىعارىپ سالادى)
4. ەكراننان مايدان كورىنىسى كورسەتىلەدى. (6 مينۋت)
5. كينو داۋسى باسەڭدەتىلەدى.
6. “شەشە مەن كەلىن كورىنىسى”. (ساحنادا: كيىز ءۇي، قازان وشاق، اۋىلدىڭ بەينەسى كورسەتىلەدى )
7. ( كەلىن وشاق باسىندا وتىرادى كەلىنگە مايداننان حات تاسۋشىسى حات اكەلىنەدى) “جەڭەشە، جەڭەشە مايداننان حات كەلدى، اعامنان حات كەلدى!”
(حات اكەلۋشى: ەلىكەنوۆا ءمولدىر)
كەلىن ءسوزى:
- قارا قاعاز! اپا مەنىڭ راحىمىمنان كەلگەن قارا قاعاز! قايدا مەنىڭ راحىمىم، ولگەنى راس پا؟ جوق، مەن ونى بۇل ومىردە جوق دەگەنگە سەنبەيمىن! جوق!
(قاسىنا ەنەسى تىزەرلەپ كەلەدى )
ەنەسىنىڭ ءسوزى:
كينو قايتا كورسەتىلەدى. سولداتتار مايداندا وتىرعانداي ساحناعا شىعىپ ءار جەرگە وتىرا قالادى.
سولداتتارعا حات اكەلىنەدى. “جىگىتتەر، اۋىلدان، تۋعان جەردەن حات كەلدى!”
سولداتتار: - ماعان! جوق ماعان!
11. ءان: “ زەمليانكا ”
(ءان ورىندالىپ جاتقاندا سولداتتار حاتتارىن وقىپ وتىرادى، ولەڭ اياقتالىپ قالعاندا جايمەن ەنە مەن كەلىن دە، مايدانداعى سولداتتار دا شىعىپ كەتەدى).
8. كينو كورسەتىلەدى. (كينودا جەڭىسكە جەتىپ، قۋانىپ جاتقان حالىق كورسەتىلەدى
9. كوڭىلدى مۋزىكا وينايدى. (مايداننان جارالانعان ساربازدار كەلەدى، قىزدارى كۇتىپ الادى. بارلىعى ءبىر بىرىمەن قاۋىشادى)
10. ماقپالعا حات بەرىلەدى (ماقپال جىلاپ تۇرىپ جىگىتىنە ارناپ ولەڭ وقيدى)
11. ءان: “ سوعىستان قايتقان سولداتتار”
12. مۋزىكا وينالادى.
جۇرگىزۋشى ءسوزى:
الپىس بەس جىل - بەيبىت كوكتەم تاڭ اتقالى،
الپىس بەس جىل – شۋاقتى كۇن تاراتتى ءانىن
ەسىمدە سونان بەرى الپىس بەس رەت
اشىلدى جەڭىس كۇننىڭ پاراقتارى
الپىس بەس جىل - ۇزىلمەدى قۇستار ءانى
كەتتى ەندى سۇم سوعىستىڭ قىسپاعى ءانى
الپىس بەس جىل - جاۋىمىزدىڭ اجال وعى
ءبىزدىڭ ەل ۇستىمەنەن ۇشپاعالى
تالاي قۇس سودان بەرى قايتا ورالدى
تالاي ب ا ق الەمىنە قايتا ورنادى
سوعىستا ولگەندەر تەك ورالمايدى
تەك ۇرپاق ولار جايلى ايتادى ءانى.
جەڭىس وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. جەڭىس جولىندا وتان ءۇشىن سۋ كەشىپ تالاي ميلليونداعان اسىل ازاماتتار مەرت بولدى. جاۋىمەن جان اياماي شايقاسىپ، ەرلىكتىڭ ەرەن ۇلگىلەرىن كورسەتتى. انا جارىنان ايىرىلعان جەسىر، بالا اكەسىنەن، اناسىنان ايىرىلعان جەتىم اتاندى. فاشيستتەردىڭ تۇتقىن لاگەرىندە انا مەن بالا ايۋاندىقپەن ءولتىرىلدى. ال، تىلدا قالعان قارتتار، انالار مەن بەسىكتەن بەلى شىقپاعان بالالار سوعىستىڭ قايعى قاسىرەتىن ارقالاي ءجۇرىپ، بىردە اش، بىردە توق تىنباي جۇمىس ىستەدى. ءبىراق ەشكىمنىڭ ساعى سىنبادى. ولاردىڭ بويىنداعى وتانشىلدىق سەزىم، قولىنا قارۋ الىپ ساپقا تۇرعان كوپتەگەن ۇلت وكىلدەرىنىڭ تىزە قوسقان بىرلىگى مەن ەرلىگى جەڭىس ساعاتىن جاقىنداتا ءتۇستى.
ەكى قولمەن شوق توسەپ ويناعاندار،
كەۋدەسىن وققا توسەپ لاۋلاعاندار
ءبىر ساتكە سول ەرلەردى ەسكە الايىق
جەڭىس تويىن 65 جىل تويلاعاندار!
(ءبىر مينۋت ۇنسىزدىك)
جۇرگىزۋشى ءسوزى:
جەڭىس، جەڭىس!
سەنىڭ اتىڭ ۇلى ارمان
باتىرلىق پەن قايسارلىقتان قۇرالعان
مەن بۇل كۇنى استاڭ-كەستەڭ وي كەشپەي
مەن بۇل كۇنى تەبىرەنبەي تۇرا المان.
( سوعىس تۋرالى، ەرلىك تۋرالى ولەڭدەر وقىلادى.)
ورىندايتىندار: ----------------------------
13. بي: “ سمۋگليانكا”
جۇرگىزۋشى ءسوزى:
جەڭىس دەگەن شات كۇلكىسى بالانىڭ
تىنىشتىعى جەر مەن جاھان دالانىڭ
جەڭىس دەگەن سىلدىر كۇلكى، اسقاق ءان
تىنىشتىعىڭ سول جەڭىستەن باستالعان
قورىتىندى ءسوز:
ءان: “ دەن پوبەدى”
You Might Also Like
