InfoHub Logo

اۋداندىق سەمينار
تاقىرىبى: ەرتەگى تەراپيا (تاجىربيە الماسۋ)
ماقساتى: بالا ءتىلىن دامىتۋدا حالىق اۋىز ادەبيەتىن ورىندى، جۇيەلى پايدالانا بىلگەن ءاربىر پەداگوگ، بالانىڭ ساناسىن ارتتىرا وتىرىپ، تۇسىنىگىن كەڭەيتىپ ۇعىمىن بايىتادى. تەاتىرلاندىرىلعان قويىلىمدار ارقىلى مەكتەپكە دەيىنگى جاستاعى بالالاردىڭ بايلانىستىرىپ سويلەۋلەرىن قالىپتاستىرۋ. سونىمەن قاتار، بالانىڭ ويلاۋ بەلسەندىلىگى ارتادى، ءوز بەتىمەن جۇمىس ءتۇرى داميدى، ءسوز قۇرىلىمىن مەڭگەرەدى، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە الادى.
ەرتەگى تەراپياسى دەگەنىمىز نە؟
ءبىرىنشى باسىمىزعا كەلەتىن نارسە - ەرتەگى مەن ەمدەۋ دەگەن وي. ءبىراق، ەرتەگى مەن ەرتەگى تەراپياسى شاتىستىرۋعا بولمايدى. ەرتەگى تەراپياسى – بۇل كەز - كەلگەن باسقا دا پسيحوتەراپيا سياقتى، جان دۇنيەنى تانۋ جانە ەمدەۋدىڭ ءتۇرى باسقاشا ايتاقاندا دامىتۋ.
ەرتەگى تەراپياسىندا ەمنىڭ قانداي قاتىسى بار؟
ەرتەگى تەراپياسى پسيحودياگنوستيكانىڭ تۇزەتۋدىڭ جاڭە دامۋ پرينسيپتەرى گۋمانيستىك، پوزيتيۆتىك تەراپيانىڭ پرينسيپتەرىنە جاقىن بولىپ كەلەدى. ەرتەگى تەراپيا مىنەز - قۇلىقتىڭ نەگاتيۆتىك فورمالارىن ديرەكتيۆتى وزگەرتەدى. ياعني، جاقسى نارسەگە ءۇمتىلۋعا كوپتەگەن ۇلگىلەر ۇسىنىلادى. بالا ءوزىن كەيىپكەرگە ساناسىز تۇردە سالىستىرىپ بولاشاقتا بولدىرماۋعا مۇمكىندىك الادى. ەرتەگى ەشكىم بالانى دۇرىس ءومىر سۇرۋگە ۇيرەتە المايدى. ءبىراق، ويلاندىرادى.
ەرتەگى تەراپياسى – پسيحوتەراپيانىڭ قۇرامداس بولىگى. بالانىڭ ەرتەگى سيۋجەتىنە اسەرلەنۋى، كەيىپكەردىڭ قيىنشىلىقتارىنا الاڭداۋى ونىڭ كەلەشەكتە ءوز الدىندا پايدا بولاتىن كەدەرگىلەردەن قينالماي وتۋىنە ىشتەي دايىندىعىن تۋىنداتادى. بۇگىنگى تاڭدا ەرتەگى تەراپياسى بۇل جاڭا، ءارى وتە جاس جانە پسيحولوگياداعى دەربەس باعىت. بالانىڭ جاقسىلىق پەن جاماندىقتى ايىرۋىنا، مىنەز - قۇلىقتىق ستەرەوتيپتەردى تانۋىنا كومەكتەسىپ، ادامداردىڭ ومىردە الدىنان شىعاتىن سان ءتۇرلى قيىنشىلىقتى ەڭ سوڭىندا جەڭە الارىنا دەگەن سەنىمىن نىعايتادى.
ەرتەگى تەراپيامەن اسەر ەتۋ ەرتەگىنىڭ 4 ءتۇرىنىڭ كومەگىمەن جۇزەگە اسادى:
1. كوركەمدىك ەرتەگىلەر – حالىق ەرتەگىلەرىنە قاراعاندا نازىك كەلدى. ادامنىڭ ومىرىندەگى جەكە ومىرىنەن ماعلۇمات بەرەدى.
2. حالىق ەرتەگىلەر – وقۋ ماتەريالىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن
قولدانىلادى.
3. اۆتورلىق ەرتەگىلەر – بالانى ەرتەگىگە قىزىقتىرۋ، زەيىندى
دامىتۋ.
4. پسيحوكوررەكسيالىق ەرتەگىلەر – بالانىڭ ءىس - ارەكەتىنە
جايمەن تۇزەتۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
ەرتەگى تەراپيانىڭ جەتىستىكتەرى:
 بالانىڭ سويلەۋىن دامىتادى، سوزدىك قورىن بايىتادى، دۇرىس ديالوگ قۇرۋعا كومەكتەسەدى، بايلانىستى لوگيكالىق سويلەۋى، سۇراقتار قويا ءبىلۋ شەبەرلىگى داميدى؛
 بالانىڭ ەموسيالارىن دامىتادى، بالا ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن ەلەستەتە وتىرىپ، كەيىپكەرلەردىڭ ىشكى دۇنيەسىن ۇعىنۋدى، ولارعا جاناشىرلىق تانىتۋدى ۇيرەنەدى؛
 مىنەز - قۇلىق پەن قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزدەرىن جاسايدى، بالا جاقسىلىقتىڭ كۇشىنە سەنۋگە ۇيرەنەدى؛
 بالانىڭ قيالى، شىعارماشىلىق قابىلەتى ارتادى؛
 بالاعا جاعىمدى ەموسيونالدىق كوڭىل - كۇي سىيلايدى؛
 بالانىڭ مىنەز - قۇلقىن تۇزەتەدى جانە جاقسارتادى، قالىپتاسىپ كەلە جاتقان تۇلعانىڭ جاعىمسىز جاقتارىن جەڭۋگە كومەك بەرەدى؛
 بالانىڭ ەرتەگى كىتاپقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى ويانىپ، ارتىستىك قابىلەتى ارتادى.
ەرتەگىلەردى وتكىزۋ تۇرلەرى:
كىتاپشا تەاترى - ءبىرىن - ءبىرى اۋىستىراتىن يلليۋستراسيالىق وقيعالار كورسەتىلەدى. ستەند - كىتاپشانىڭ بەتتەرىن اشۋ ارقىلى جۇرگىزۋشى ءار ءتۇرلى سيۋجەتتەردى كورسەتتەدى.
سيۋجەتتىك - رولدىك كورسەتىلىم – بالالار رولگە ءبولىنىپ، ەرتەگىنى ساحناعا شىعىپ كورسەتەدى. بۇل كورسەتىلىم بالانى ساحنا تورىندە ۇيالماي، قوبالجۋدان ءوز ويىن جەتكىزە بىلۋگە ۇيرتەدى. بالالاردىڭ كوڭىل - كۇيىن كوتەرەدى. سوزدىك قورىن دامىتادى جانە ت. ب.
كولەڭكەلى تەاتر. جارىق وتە جاقسى تۇسكەن ەكراندا ادامدار، جانۋارلار جانە قۇستاردىڭ پىشىندەرىنىڭ قوزعالىسىنا قاراۋدى بالالار وتە جاقسى كورەدى. ەرتەگى، اڭگىمە، ولەڭ، اندەردى كولەڭكە تەاترى ارقىلى ايتۋعا بولادى. كولەڭكە تەاتردىڭ قويىلىمىن كورسەتۋگە ءۇش پەداگوگ نەمەسە بالالار قاتىسادى. بىرەۋى مازمۇنىن وقيدى، ەكەۋى كورىنىستى كورسەتەدى. كولەڭكە تەاتردىڭ ساحناسى ەكران بولادى. ەكراندى اق ماتادان جاسايدى، ءتۇرلى دەكوراسيا جاسايدى. كەيىپكەرلەردى كورسەتۋ ءۇشىن – ونى ەكراننىڭ ارت جاعىنان ۇستايدى. كەيىپكەرلەردى قارا تۇسپەن جۇقا كاردوننان جاسايدى، ءجىپ ارقىلى قوزعالتادى. كەيىپكەرلەردى كورسەتكەندە قول كورىنبەۋ كەرەك. بۇل كورىنىستەر بالالاردىڭ شىعارماشىلىقتارىن ارتتىرادى، وي ورىستەرى دامىتادى.

تەرەكتى اۋدانى
مكقك «اق جەلكەن» بوبەكجاي
دايىنداعان: پەداگوگ - پسيحولوگ بايگۋجينا ن. ج.
ەرتەگى تەراپياسى جۇكتەۋ