سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 اپتا بۇرىن)
FACEBOOK ادەپ پەن سەنزۋرا ماسەلەسىن تالقىلاۋعا شاقىرادى

Facebook الەۋمەتتىك جەلى پاراقشاسىندا نەنى جاريالاۋعا بولاتىنى تۋرالى قولدانۋشىلارمەن اقىلداسپاق بولىپ شەشتى.

كومپانيا الەۋمەتتىك جەلىدەگى سەنزۋرا ماسەلەسىن تالقىلاۋعا قاتىسۋلارىڭىزدى سۇرايدى. وسى تالقىلاۋ ناتيجەسى بويىنشا كومپانيا الەۋمەتتىك جەلىگە نەنى جاريالاۋعا بولاتىنىن، ونىڭ قاۋىپسىزدىگىن جانە ءارتۇرلى پىكىرلەردى جاريالاۋ مۇمكىندىگىن قالاي قامتاماسىز ەتۋ كەرەگىن، ءارتۇرلى مادەني نورمالاردى قالاي ەسەپكە الۋ كەرەگىن شەشەدى. ول ءۇشىن Facebook جاۋاپتارىڭىزدى hardquestions@fb.com مەكەن-جايىنا جىبەرۋگە بولاتىن ءبىرقاتار سۇراقتاردىڭ ءتىزىمىن جاريالادى.  

Facebook ءوز پاراقشاسىندا ءارقايسىنىڭ لوگيكاسىن ساراپتاي وتىرىپ، تالاس تۋدىرعان ءارتۇرلى تاقىرىپتاردى جاريالاۋدى جانە عالامتوردا لاڭكەستىكتى تاراتۋ، زورلىق-زومبىلىقپەن جانە قاتىگەزدىكپەن كۇرەس سياقتى ماسەلەلەردى تالقىلاۋدى جوسپارلاپ وتىر. ءبىرىنشى جازبا لاڭكەستىككە قارسىلىققا ارنالعان.

Facebookء-تىڭ قولدانۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ تالقىلاۋىنا سالعان ەڭ قيىن ماسەلەلەردىڭ ءتىزىمى:

پلاتفورما لاڭكەستەردى عالامتور ارقىلى ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزۋدەن قالاي تيا الادى؟

بۇرىن Facebook لاڭكەستىك پيعىلدى اشىق ناسيحاتتايتىن پاراقشالاردى نەمەسە ەسەپتىك جازبالاردى جاۋىپ تاستايتىن. الايدا، ءدال بۇرىنعىداي ءقازىر دە كومپانيانىڭ الدىنان ءبىر ماسەلە شىعا بەرەدى – ونىڭ مۇنداي قاتاڭ شەشىمى ۇنەمى «كومپانيا ءسوز بوستاندىعىن بۇزىپ جاتىر» دەگەن سىنعا قالىپ جاتىر. پىكىرتالاس پەن ناسيحاتتىڭ شەكاراسى قايدا؟

ادام دۇنيەدەن وتكەننەن كەيىن ونىڭ ونلاين-اككاۋنتىن نە ىستەۋ كەرەك؟

ءقازىر Facebook اككاۋنتتاردى قايتىس بولعان ادام بايلانىسۋشى تۇلعا ەتىپ بەلگىلەگەن تاڭداۋلى ادام مودەراسيالاي الاتىن مەموريالدى پاراقشالارعا اينالدىرادى. ءبىراق، يەسى ەشقانداي تاڭداۋ جاساماعان جانە ءوز اككاۋنتىن باسقا ادامعا سەنىپ تاپسىرماعان جانداردىڭ اككاۋنتتارىن نە ىستەۋ كەرەك؟ 

الەۋمەتتىك مەديا داۋلى حابارلامالار مەن بەينەلەردى قالاي قاداعالاپ جانە ءوشىرۋى كەرەك؟ ءارتۇرلى مادەني نورمالارى بار الەمدەگى نەنىڭ داۋلى، نەنىڭ رۇقسات ەكەنىن كىم شەشەدى؟

ءقازىر Facebook ءار ءتۇرلى جاسقا ارنالعان قوسىمشالارىنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جارناما بەرۋشىلەردىڭ تالاپتارىن قاتار الۋعا تىرىسىپ، قىزۋ تالقىلاناتىن تاقىرىپتاردىڭ سىنالۋىنان قاشۋعا تىرىسادى. سوعان قاراماستان Facebook  ءبىر كونتەنتتىڭ پۋبليكاسياسىنا جانە ەكىنشىسىنىڭ بۇعاتتالىپ قالۋىنا بايلانىستى ماسەلەلەرمەن ءجيى كەزدەسىپ قالادى. بىرنەشە اپتا بويى بۇكىل الەم Facebook-تە ۆەتنامداعى سوعىستىڭ سۇمدىقتارىن بەينەلەگەن سۋرەتتەردى جاريالاعان اككاۋنتتىڭ بۇعاتتالىپ قالعانىن قىزۋ تالقىلادى.

مارك سۋكەربەرگ Facebook ادامدارعا ءوز سۇزگىسىنىڭ پارامەترلەرىن ورناتۋعا مۇمكىندىك بەرگەنىن – ءار ادامنىڭ ءوز لەنتاسىندا قانداي جاڭالىقتاردى كورگىسى كەلەتىنىن شەشە الاتىنىن قالايدى. ال نەگىزگى كورسەتكىش رەتىندە Facebook بۇل سۇزگىنىڭ ايماقتاعى ورتاشا كورسەتكىشىن پايدالانۋدى جوسپارلاپ وتىر. سوعان قاراماستان، Facebook ءبارىبىر ۇنامسىز كونتەنتكە نەمەسە سەنزۋراعا قاتىستى سىنعا ۇشىراي بەرەتىن بولادى. Facebook-تى جاھانداندىرۋ تۋرالى ويدىڭ نەگىزىندە – جەرگىلىكتى نورمالاردىڭ جاھاندىق نورمالارمەن سايكەس كەلمەي، شيەلەنىسىپ كەتەتىن داۋلى جاعدايلارى جاتىر.

فەيك جاڭالىقتار مەن ساياسي مالىمدەمەلەردى كىم اجىراتا الادى؟ 

Facebook-تى 2016-جىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ كەزىندەگى الەۋمەتتىك جەلىنىڭ ءرولى ءۇشىن قاتتى سىنعا الىپ، كومپانيانى فەيك-جاڭالىقتاردى بۇعاتتاۋعا جانە تاراتپاۋعا جەتكىلىكتى كۇش سالمادى دەپ ايىپتادى. سول كەزدەرى Facebook - جوعارى جاقتاعىلارعا جاعىنىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە دونالد ترامپ باسىمدىققا يە بولدى دەپ ويلايتىن،  قاستاندىق تەورياسىن ۇناتاتىنداردىڭ باستى نىسانىنا اينالدى.

ەگەر Facebook شارتتى تۇردە «شىندىق پوليسياسىنا» اينالسا، وندا ول ءوز قولدانۋشىلارىنىڭ كەرتارتپا توپتارىن كەرى قايتارىپ، قوعامدى بارىنشا تازارتا الار ەدى.  ءبىراق، ەگەر كومپانيا فەيكتەردىڭ تارالۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەي، تەك قانا باقىلاپ وتىرسا، وندا مۇنىڭ جاھاندىق سيپاتتاعى سالدارى قيىن بولۋى ابدەن مۇمكىن.

الەۋمەتتىك مەديا دەموكراتيا ءۇشىن جاقسى ما؟

Facebook-تە رەداكتورلار ۇجىمىن جاڭالىقتاردى سۇرىپتاۋ ءۇشىن پايدالانسا، وندا بۇل وقىرمانداردى فەيكتەر مەن جالعان اقپاراتتاردان قورعار ەدى. الايدا، الەۋمەتتىڭ جەلىلەردىڭ الگوريتمى فەيك بولسا دا كوپ وقىلعان جاڭالىقتار جەلى ىشىندە ءبارىبىر تەز تارالاتىنداي قۇرىلعان. Facebook جاقىندا عانا ءبارىن الگوريتمنىڭ وزگەرىسى تۋرالى جانە فەيكتەردى بەلگىلەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرالداردى ەنگىزگەنى تۋرالى قۇلاقتاندىردى. الايدا، مۇنداي ارەكەتتەردىڭ  قولدانۋشىلاردى قاراما-قارسى كوزقاراستاردان وقشاۋلاپ تاستاۋ ءقاۋپى بار.

الەۋمەتتىك جەلى ادامداردىڭ سەنىمىن بۇزىپ الماي، ءار ادامنىڭ پايداسى ءۇشىن مالىمەتتەردى  قالاي پايدالانا الادى؟

Facebook بۇگىندە – ءبىز قالاساق تا، قالاماساق تا مالىمەتتەردى شىعاراتىن ماشيناعا اينالدى.

قولدانۋشىلاردى دەربەستەندىرۋ مەن مالىمەتتەرىن جيناۋ كۇشى ولارعا ماقساتتى جارنامانى كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ءبىراق، ەكىنشى جاعىنان مۇنداي جاعدايدا Facebook ءبىزدىڭ ءومىرىمىز بەن ونىڭ ءار ساتتەرىنە ۇلكەن اسەر ەتۋى مۇمكىن. ءتىپتى ءبىزدىڭ قۇپيامىزدى دا اشىپ تاستاۋى عاجاپ ەمەس. ويتكەنى بارلىق نارسەنىڭ اسەرى تەك پايدالى بولا بەرمەيدى.

جاس عالامتور قولدانۋشىلارى ءۇشىن ءوزىن كورسەتۋدىڭ قانداي ادىستەرى قول جەتىمدى بولۋ كەرەك؟

ەرەسەكتەردىڭ كونتەنتى نەمەسە ەرەسەكتەردىڭ كوڭىل كوتەرۋى بالالار ءۇشىن كۇتپەگەن جاعداي بولۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى Facebook جاس قولدانۋشىلارعا بىر-بىرىمەن ارالاسۋىنا مۇمكىندىك بەرىپ، ولاردى جامان ويلى ادامداردان قورعاپ قالاتىن قولداۋ كورسەتۋ جەلىسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. الەۋمەتتىك جەلى ەرەسەكتەردىڭ بالالاردى ىزدەۋ قىزمەتىن شەكتەدى. سونداي-اق، اتا-انالارعا ارنالعان كوپتەگەن رەسۋرستاردى ۇسىنادى. ءبىراق، سونىمەن قاتار Facebook كامىلەتكە جاسى تولماعانداردىڭ بەيتانىس ادامدارمەن ارالاسۋعا يتەرمەلەيتىن جاعدايلاردى جاريالاۋلارىنا رۇقسات بەرەدى.

دەرەككوزى: uip.me


You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما