- 05 ناۋ. 2024 01:07
- 239
فۋنكسيا ۇعىمى جانە ونىڭ فورمۋلامەن بەرىلۋ تاسىلدەرى
تاقىرىبى: فۋنكسيا ۇعىمى جانە ونىڭ فورمۋلامەن بەرىلۋ تاسىلدەرى (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى فۋنكسيانىڭ شىعۋ تاريحىمەن، پراكتيكادا پايدالانۋىمەن تانىستىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: ويلاۋ، ەسەپتەۋ ەرەجەنى ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. وقۋلىقتان تىس اقپاراتتى پايدالانۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ شىعارعان ەسەپتەرىن سىزۋ جۇمىستارى ارقىلى باعالاۋعا، ۇيىمشىلدىق قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: زەرتتەۋلىك جۇمىستار، پراكتيكۋم ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، تۇسىندىرمەلى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبا پلاكاتتار، سلايد، ماتەماتيكتەردىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراك تاقتا.
تەحنولوگيا ءتۇرى: زەرتتەۋلىك جۇمىس، سارالاپ دەڭگەيلەپ وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ەلەمەنتتەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: قوعامتانۋ، گەومەتريا، فيزيكا، تاريح.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ؛
نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. وتكەن ماتەريالداردى ەسكە ءتۇسىرۋ.
1. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
تاريحي مالىمەتتەر.
1. فۋنكسيانىڭ العاشقى انىقتاماسىن دەكارت «گەومەتريا» اتتى ەڭبەگىندە ۇسىندى.
2. «ح - تەن فۋنكسيا» تەرمينىن العاش گ. ۆ. لەيبنيس پەن شاكىرتى ي. بەرنۋللي قولداندى.
3. 1698 جىلدان باستاپ لەيبنيس اينىمالى جانە «كونستانتا» ( تۇراقتى ) تەرميندەرىن ەنگىزدى.
4. 1718 جىلى شۆەيساريالىق ماتەمەتيك ي. بەرنۋللي فۋنكسياعا دالىرەك انىقتاما بەردى:
«اينىمالى شامانىڭ فۋنكسياسى دەپ وسى اينىمالى مەن تۇراقتىدان قانداي دا ءبىر تاسىلمەن قۇرىلعان شامانى ايتادى».
5. قازىرگى كەزدە قابىلدانعان فۋنكسيانىڭ بەلگىلەنۋىن ل. ەيلەر ەنگىزگەن.
ەسەپ. كۆادراتتىڭ قابىرعاسى ا سم. ونىڭ پەريمەترىن (ر) تابۋ. مۇنداعى، ا=2؛ 5؛ 7
شەشۋى: ەگەر ا=2 بولسا، ر=4▪2=8 سم
ا=5 بولسا، ر=4▪5=20 سم
ا=8 بولسا، ر=4▪7=28 سم
ر=4▪ا (ا - تاۋەلسىز اينىمالى)
(ر – تاۋەلدى اينىمالى نەمەسە فۋنكسيا)
تاۋەلسىز اينىمالى ارگۋمەنت دەپ اتالادى.
تاۋەلدى اينىمالى وسى ارگۋمەنتتىڭ فۋنكسياسى نەمەسە فۋنكسيا.
تاۋەلسىز اينىمالىنىڭ ءاربىر مانىنە تاۋەلدى انىمالىنىڭ ءبىر اعنا ءمانى سايكەس كەلەتىن تاۋەلدىلىكتى فۋنكيونالدىق تاۋەلدىلىك نەمەسە فۋنكسيا دەپ اتايدى.
الدىمەن فۋنكسيا ۇعىمىنا قاتىستى شامالارعا توقتالامىز.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى فۋنكسيانىڭ شىعۋ تاريحىمەن، پراكتيكادا پايدالانۋىمەن تانىستىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: ويلاۋ، ەسەپتەۋ ەرەجەنى ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. وقۋلىقتان تىس اقپاراتتى پايدالانۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ شىعارعان ەسەپتەرىن سىزۋ جۇمىستارى ارقىلى باعالاۋعا، ۇيىمشىلدىق قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: زەرتتەۋلىك جۇمىستار، پراكتيكۋم ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، تۇسىندىرمەلى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبا پلاكاتتار، سلايد، ماتەماتيكتەردىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراك تاقتا.
تەحنولوگيا ءتۇرى: زەرتتەۋلىك جۇمىس، سارالاپ دەڭگەيلەپ وقىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ ەلەمەنتتەرى.
ءپانارالىق بايلانىس: قوعامتانۋ، گەومەتريا، فيزيكا، تاريح.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ؛
وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ؛
نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. وتكەن ماتەريالداردى ەسكە ءتۇسىرۋ.
1. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
تاريحي مالىمەتتەر.
1. فۋنكسيانىڭ العاشقى انىقتاماسىن دەكارت «گەومەتريا» اتتى ەڭبەگىندە ۇسىندى.
2. «ح - تەن فۋنكسيا» تەرمينىن العاش گ. ۆ. لەيبنيس پەن شاكىرتى ي. بەرنۋللي قولداندى.
3. 1698 جىلدان باستاپ لەيبنيس اينىمالى جانە «كونستانتا» ( تۇراقتى ) تەرميندەرىن ەنگىزدى.
4. 1718 جىلى شۆەيساريالىق ماتەمەتيك ي. بەرنۋللي فۋنكسياعا دالىرەك انىقتاما بەردى:
«اينىمالى شامانىڭ فۋنكسياسى دەپ وسى اينىمالى مەن تۇراقتىدان قانداي دا ءبىر تاسىلمەن قۇرىلعان شامانى ايتادى».
5. قازىرگى كەزدە قابىلدانعان فۋنكسيانىڭ بەلگىلەنۋىن ل. ەيلەر ەنگىزگەن.
ەسەپ. كۆادراتتىڭ قابىرعاسى ا سم. ونىڭ پەريمەترىن (ر) تابۋ. مۇنداعى، ا=2؛ 5؛ 7
شەشۋى: ەگەر ا=2 بولسا، ر=4▪2=8 سم
ا=5 بولسا، ر=4▪5=20 سم
ا=8 بولسا، ر=4▪7=28 سم
ر=4▪ا (ا - تاۋەلسىز اينىمالى)
(ر – تاۋەلدى اينىمالى نەمەسە فۋنكسيا)
تاۋەلسىز اينىمالى ارگۋمەنت دەپ اتالادى.
تاۋەلدى اينىمالى وسى ارگۋمەنتتىڭ فۋنكسياسى نەمەسە فۋنكسيا.
تاۋەلسىز اينىمالىنىڭ ءاربىر مانىنە تاۋەلدى انىمالىنىڭ ءبىر اعنا ءمانى سايكەس كەلەتىن تاۋەلدىلىكتى فۋنكيونالدىق تاۋەلدىلىك نەمەسە فۋنكسيا دەپ اتايدى.
الدىمەن فۋنكسيا ۇعىمىنا قاتىستى شامالارعا توقتالامىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.