- 05 ناۋ. 2024 01:07
- 236
قوسىندىنى سانعا ءارتۇرلى تاسىلمەن ءبولۋ
ماتەماتيكا 3 كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوسىندىنى سانعا ءارتۇرلى تاسىلمەن ءبولۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ەسەپتەر شىعارۋ. قوسىندىنى سانعا ءارتۇرلى تاسىلمەن ءبولۋدى ءتۇسىندىرۋ، ۇيرەتۋ. ەسەپ شىعارۋدى مەڭگەرتۋ. شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىنداۋ، وي - ءورىسىن، زەيىنىن، ءوز بەتىنشە شەشىم جاساۋ، ويىن قورىتىندىلاپ، سوزبەن جەتكىزۋگە، اۋىزشا ەسەپتەۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. شاپشاڭدىققا، ويشىلدىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ويىن، لوگيكالىق ەسەپتەر، تاپسىرمالار، سۋرەتتەر.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەتتىك وقۋ، دەنە شىنىقتىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
پسيحولوگيالىق دايىندىق
كۇلىمدە كۇن، كۇلىمدە...
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ح∙7=330 - 274 -------------------502+a=1000 - 98
ح∙7=56 --------------------------- 502+a=902
ح=56: 7 -------------------------- a=902 - 502
ح=8 ------------------------------- a=400
8∙7=330 - 274 -------------------502+400=1000 - 98
56=56 --------------------------- 902=902
ح∙30=365+536 ---------------- x: 4=100 - 22
x∙30=900 ---------------------- x: 4=78
x=900: 30 --------------------- x=78∙4
x=30 --------------------------- x=312
30∙30=365+535 -------------- 312: 4=100 - 22
900=900 ---------------------- 78=78
وتكەندى پىسىقتاۋ
«كۇندى بۇلتتان قورعاۋ» ويىنى
كۇننىڭ بەتىن بۇلتتار باسىپ تۇرادى. كۇندى بۇلتتان قورعاۋ ءۇشىن بۇلتتاردىڭ تاپسىرماسىن ورىندايمىز.
(وقۋشىلار 3 توپقا ءبولىنىپ، بۇلتتارداعى امالداردى اۋىزشا ەسەپتەپ تۇسىندىرەدى)
اۋىزشا ەسەپتەۋلەر
1 بۇلت 2 بۇلت
45: 15= 3 ----------- 23∙3=69
36: 12=3 ----------- 41∙3=123
99: 33=3 ----------- 32∙2=64
42: 21=2 ----------- 24∙2=48
48: 24=2 ---------- 16∙3=48
3 بۇلت
424: 2=212
804: 4=201
936: 3=312
903: 3=301
426: 2=213
كوركەم جازۋ
9، 4، 2 سيفرلارىنان ەڭ كىشى جانە ەڭ ۇلكەن ءۇش تاڭبالى ساندار قۇراستىرىپ جاز
942، 249؛ 942 - 249=693
963، 369؛ 963 - 369=594
954، 459؛ 954 - 459=495
ءارتۇرلى تاسىلمەن ەسەپتەپ شىعار.
№ 2 (45+15) ∙5=60∙6=300
45∙5+15∙5=225+75=300
(180+140): 2=320: 2=160
180: 2+140: 2=90+70=160
№ 3 ا) 9 قوراپقا - ءارقايسىسى 15 دانادان
سونشا قوراپقا - ءارقايسىسى 18 دانادان
1 كۇندە -؟
9∙15+9∙18=135+162=297
(15+18) ∙9=33∙9=297
جاۋابى: 1 كۇندە قوراپتارعا 297 ماشينا سالىندى.
ءا) اۋىزشا
1 كۇندە - 11 جانە 19 بولشەك
5 كۇندە -؟ بولشەك
(11+19) •5=30∙5=150
11∙5+19•5=55+95=150
جاۋابى: 5 كۇندە 150 بولشەك جاسادى.
№ 4 امالداردى ورىندا:
896: 2 - 672: 4+(1000 - 703)=567
438 - 168=240
240+297=567
(234∙4 - 918: 3)+(870 - 573)=927
936 - 306=630
630+297=927
سەرگىتۋ ءساتى
وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق.
بەسكە بەستى قوسقاندا
بولادى ەكەن ون ساۋساق.
جازا - جازا ساۋساعىم
السىرەدى شارشادى.
وڭعا، سولعا بۇرامىز،
سوسىن قايتا جازامىز.
№ 5
ا) قابىرعالارى 43 سم بولاتىن شارشى سىز، ونىڭ پەريمەترىن تاپ
43سم=4سم3مم
ر=4سم3مم+4سم3مم+4سم3مم+4سم3مم=17سم2مم (16سم12مم)
ر=4سم3مم∙4=17سم2مم
ءا) قابىرعالارى 32 مم جانە 27 مم بولاتىن تىكتورتبۇرىش سىز.
ر=32مم+27مم+32مم+27مم=118مم=11سم8مم
(32مم+27مم) ∙2=11سم8مم
17سم2مم - 11سم8مم=54مم=5سم4مم
شارشىنىڭ پەريمەترى ارتىق
№7
7²+60=7∙7+60=109
5²+125=5∙5+125=150
9²- 25=9∙9 - 25=56
10²- 82=10∙10 - 82=18
№8 اجەي بيسكۆيتتى پيروجنىي ءپىسىردى. ول ونىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن شوكولادپەن بەزەندىردى. قالعان پيروجنىيدىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىن جاڭعاقپەن اسەمدەدى. ودان قالعان پيروجنىيدىڭ جارتىسىن جەمىستەرمەن جانە قالعان 15 پيروجنىيدى كوپىرشىتىلگەن قايماقپەن بەزەندىردى. اجەي بارلىعى نەشە پيروجنىي ءپىسىردى؟ (16 پيروجنىي)
م: كۇن شۋاعىن بۇلت تورلاعاندا.... ب: رەنجىدىم، تۋھ!
م: قۇربىلارىم قاتەلەسكەندە.... ب: كيىدىم، ي - ي!
م: تاقتاعا شىقپاي قالعان ساتتە... ب: اشۋلاندىم، ەح!
م: تاپسىرمالاردى مۇلتىكسىز ورىنداپ، ءبىلىمدى تەرەڭدەتكەن كەزدە... ب: قۋاندىم، يا!
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
بۇگىنگى ساباقتا نە ۇنادى؟
قانداي تاپسىرمالار بولدى؟
ۇيگە تاپسىرما: №2 - 3 باعان،№4 - 2 باعان
ساباق اياقتالدى!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوسىندىنى سانعا ءارتۇرلى تاسىلمەن ءبولۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ەسەپتەر شىعارۋ. قوسىندىنى سانعا ءارتۇرلى تاسىلمەن ءبولۋدى ءتۇسىندىرۋ، ۇيرەتۋ. ەسەپ شىعارۋدى مەڭگەرتۋ. شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىنداۋ، وي - ءورىسىن، زەيىنىن، ءوز بەتىنشە شەشىم جاساۋ، ويىن قورىتىندىلاپ، سوزبەن جەتكىزۋگە، اۋىزشا ەسەپتەۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. شاپشاڭدىققا، ويشىلدىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ويىن، لوگيكالىق ەسەپتەر، تاپسىرمالار، سۋرەتتەر.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەتتىك وقۋ، دەنە شىنىقتىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
پسيحولوگيالىق دايىندىق
كۇلىمدە كۇن، كۇلىمدە...
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ح∙7=330 - 274 -------------------502+a=1000 - 98
ح∙7=56 --------------------------- 502+a=902
ح=56: 7 -------------------------- a=902 - 502
ح=8 ------------------------------- a=400
8∙7=330 - 274 -------------------502+400=1000 - 98
56=56 --------------------------- 902=902
ح∙30=365+536 ---------------- x: 4=100 - 22
x∙30=900 ---------------------- x: 4=78
x=900: 30 --------------------- x=78∙4
x=30 --------------------------- x=312
30∙30=365+535 -------------- 312: 4=100 - 22
900=900 ---------------------- 78=78
وتكەندى پىسىقتاۋ
«كۇندى بۇلتتان قورعاۋ» ويىنى
كۇننىڭ بەتىن بۇلتتار باسىپ تۇرادى. كۇندى بۇلتتان قورعاۋ ءۇشىن بۇلتتاردىڭ تاپسىرماسىن ورىندايمىز.
(وقۋشىلار 3 توپقا ءبولىنىپ، بۇلتتارداعى امالداردى اۋىزشا ەسەپتەپ تۇسىندىرەدى)
اۋىزشا ەسەپتەۋلەر
1 بۇلت 2 بۇلت
45: 15= 3 ----------- 23∙3=69
36: 12=3 ----------- 41∙3=123
99: 33=3 ----------- 32∙2=64
42: 21=2 ----------- 24∙2=48
48: 24=2 ---------- 16∙3=48
3 بۇلت
424: 2=212
804: 4=201
936: 3=312
903: 3=301
426: 2=213
كوركەم جازۋ
9، 4، 2 سيفرلارىنان ەڭ كىشى جانە ەڭ ۇلكەن ءۇش تاڭبالى ساندار قۇراستىرىپ جاز
942، 249؛ 942 - 249=693
963، 369؛ 963 - 369=594
954، 459؛ 954 - 459=495
ءارتۇرلى تاسىلمەن ەسەپتەپ شىعار.
№ 2 (45+15) ∙5=60∙6=300
45∙5+15∙5=225+75=300
(180+140): 2=320: 2=160
180: 2+140: 2=90+70=160
№ 3 ا) 9 قوراپقا - ءارقايسىسى 15 دانادان
سونشا قوراپقا - ءارقايسىسى 18 دانادان
1 كۇندە -؟
9∙15+9∙18=135+162=297
(15+18) ∙9=33∙9=297
جاۋابى: 1 كۇندە قوراپتارعا 297 ماشينا سالىندى.
ءا) اۋىزشا
1 كۇندە - 11 جانە 19 بولشەك
5 كۇندە -؟ بولشەك
(11+19) •5=30∙5=150
11∙5+19•5=55+95=150
جاۋابى: 5 كۇندە 150 بولشەك جاسادى.
№ 4 امالداردى ورىندا:
896: 2 - 672: 4+(1000 - 703)=567
438 - 168=240
240+297=567
(234∙4 - 918: 3)+(870 - 573)=927
936 - 306=630
630+297=927
سەرگىتۋ ءساتى
وڭ قولىمدا بەس ساۋساق،
سول قولىمدا بەس ساۋساق.
بەسكە بەستى قوسقاندا
بولادى ەكەن ون ساۋساق.
جازا - جازا ساۋساعىم
السىرەدى شارشادى.
وڭعا، سولعا بۇرامىز،
سوسىن قايتا جازامىز.
№ 5
ا) قابىرعالارى 43 سم بولاتىن شارشى سىز، ونىڭ پەريمەترىن تاپ
43سم=4سم3مم
ر=4سم3مم+4سم3مم+4سم3مم+4سم3مم=17سم2مم (16سم12مم)
ر=4سم3مم∙4=17سم2مم
ءا) قابىرعالارى 32 مم جانە 27 مم بولاتىن تىكتورتبۇرىش سىز.
ر=32مم+27مم+32مم+27مم=118مم=11سم8مم
(32مم+27مم) ∙2=11سم8مم
17سم2مم - 11سم8مم=54مم=5سم4مم
شارشىنىڭ پەريمەترى ارتىق
№7
7²+60=7∙7+60=109
5²+125=5∙5+125=150
9²- 25=9∙9 - 25=56
10²- 82=10∙10 - 82=18
№8 اجەي بيسكۆيتتى پيروجنىي ءپىسىردى. ول ونىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن شوكولادپەن بەزەندىردى. قالعان پيروجنىيدىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىن جاڭعاقپەن اسەمدەدى. ودان قالعان پيروجنىيدىڭ جارتىسىن جەمىستەرمەن جانە قالعان 15 پيروجنىيدى كوپىرشىتىلگەن قايماقپەن بەزەندىردى. اجەي بارلىعى نەشە پيروجنىي ءپىسىردى؟ (16 پيروجنىي)
م: كۇن شۋاعىن بۇلت تورلاعاندا.... ب: رەنجىدىم، تۋھ!
م: قۇربىلارىم قاتەلەسكەندە.... ب: كيىدىم، ي - ي!
م: تاقتاعا شىقپاي قالعان ساتتە... ب: اشۋلاندىم، ەح!
م: تاپسىرمالاردى مۇلتىكسىز ورىنداپ، ءبىلىمدى تەرەڭدەتكەن كەزدە... ب: قۋاندىم، يا!
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
بۇگىنگى ساباقتا نە ۇنادى؟
قانداي تاپسىرمالار بولدى؟
ۇيگە تاپسىرما: №2 - 3 باعان،№4 - 2 باعان
ساباق اياقتالدى!