فيزيكا جانە استرونوميا ءپانىن ۇلتتىق پەداگوگيكا تاعىلىمدارىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقىتۋ
«فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىن ۇلتتىق پەداگوگيكا تاعىلىمدارىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقىتۋ
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋدىڭ نەگىزگى ماسەلەسى – زامان تالابىنا ساي ءبىلىم ساپاسىن جاقسارتۋ جانە قوعام مەن مەملەكەتتىڭ، تۇلعانىڭ كەلەشەكتە ماڭىزدى قاجەتتىلىكتەرىنە ساي ءبىلىم جۇيەسىنىڭ بارلىق كومپونەنتتەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ.
جاھاندانۋ زامانىندا ينتەللەكتۋالدى ازامات قالىپتاستىرۋ، قويىلعان مىندەتتەر بويىنشا جاستاردىڭ دۇنيەتانىمىن وزگەرتىپ، ولاردىڭ جاڭاشا ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋعا، بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىعىن وياتۋعا، وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىن ودان ءارى دامىتۋعا باعىتتالىپ وتىر، باسەكەگە قابىلەتتى ازاماتتاردى دايارلاۋعا عانا ەمەس، ولاردىڭ ەل ەكونوميكاسىن، مادەنيەتىن العا تارتاتىن كۇش رەتىندە ورنىقتىرۋعا دا بايلانىستى. ءبىلىم جۇيەسىن الەمدىك دامىعان يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالارمەن جابدىقتاۋ، ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ حالىقارالىق ستاندارتىن مەڭگەرۋ، ساپالى ءبىلىم بەرۋگە قول جەتكىزۋ، قوعام سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرەتىن بىلىكتى مامان دايارلاۋ.
«فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىن ۇلتتىق پەداگوگيكا تاعىلىمدارىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقىتۋ مەن ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىنىڭ دامۋى جانە ينتەگراسيالانۋىنىڭ ماقساتى:
الەمدىك ءبىلىم بەرۋ جاعدايىندا ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ دامۋى جانە ينتەگراسيالانۋىنىڭ كەزەڭىندە جاستارعا بەرىلەر ءبىلىمىنىڭ مازمۇنىن ۇلتتىق قۇندىلىقتارمەن، مادەنيەتارالىق تۇسىنىكتەرمەن، اقپاراتتىق جەتىستىكتەرمەن، تىلدىك بايلىقپەن تولىقتىرۋ.
جاستاردىڭ بويىنا قوعامنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سالاسىنا دەگەن ۇلتتىق تانىم نەگىزىن قالىپتاستىرىپ، ءوزىنىڭ وتباسىنىڭ، دوستارىنىڭ، اينالاسىنىڭ، جالپى قوعامنىڭ ءال - اۋقاتىن ويلايتىن جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىندىرۋ.
ۇلتتىق ءبىلىم – ەركىندىك پەن تاڭداۋدىڭ كوزى ءارى دەم بەرۋشىسى. بىلىمگە الەۋمەتتىك تاپسىرىس بەرۋشى – جالعىز مەملەكەت ەمەس، مۇددەلى مەكەمەلەر، ويلى دا ىسكەر ادامدار بولۋى ءتيىس.
الداعى ۋاقىتتا دا، زامان تالابىنا ساي، ءبىلىمدى الەمدىك دەڭگەيگە جەتكىزۋدىڭ بىردەن - ءبىر جولى، بۇل – يننوۆاسيالىق قىزمەت. سول ءۇشىن ءار ۇستازدىڭ الدىنا «فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىن ۇلتتىق جاڭا پەداگوگيكا تاعىلىمدارىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقىتۋدىڭ مازمۇنىن جاڭارتۋ، ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتۋ مەن شەبەرلىگىن شىڭداپ وزىق تەحنولوگيانى جەتىك مەڭگەرىپ، ءار كۇنگى ساباعىنا ءتيىمدى ءادىس - ءتاسىلدى پايدالانۋ، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى سانالاتىن – ءبىلىمدى ۇلتتىق ۇرپاق تاربيەلەۋ مىندەتى بولىپ تابىلادى.
ۇلتتىق پەداگوگيكا مەن ۇلتتىق پسيحولوگيا تاعىلىمدارىن پايدالانۋ، «فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىنىڭ ءار تاراۋلارىنان ساباق تۇرلەرى وقۋشىلارىنىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ، تاراۋدى پىسىقتاۋ كەزەڭىن ساپالى وتكىزۋگە، ماتەريالدى تولىق مەڭگەرۋگە كومەكتەسەدى. سونىمەن بىرگە، وقۋشى ويىن دامىتىپ، وزىندىك پىكىر ايتۋعا ۇيرەتەدى. وقۋشىلاردى قۇرعاق جاتتاندىلىقتان اۋلاقتاتىپ دەربەس ويلاپ، ارەكەت ەتۋگە جەتەلەيدى. جەكەلەگەن تاقىرىپتاردا ۇلتتىق بۇيىم، ۇلتتىق ۇعىمداردى پايدالانۋعا بولادى. مىسالى، بىلەزىك – فيزيكالىق دەنە، كۇمىس – زات؛ كەلى - كەلساپ - فيزيكالىق دەنە، اعاش – زات؛ تورسىق - فيزيكالىق دەنە، بىلعارى – زات. زاتتىڭ ءۇش كۇيىنە، شوشىعان بالاعا قورعاسىننان قورىقتىق قۇيۋ، قورعاسىننىڭ قاتتى، سۇيىق كۇيلەرىن تۇسىندىرە وتىرىپ ايتۋعا بولادى.
جىل مەزگىلدەرى تۋرالى: فيزيكالىق شاما ۋاقىتتى ۇيرەتۋ بارىسىندا كوشپەلى قازاقتار ۋاقىتتى كەڭىستىككە بارىنشا كىرىپتار بولۋى ءبىر جىلدى ءتورت ماۋسىمعا ءبولىپ، ءار ماۋسىمدى ۇشكە جىكتەگەن. بەس ساۋساقتى ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋلەرگە پايدالانعان. ماسەلەن، ءار ساۋساقتى بۋىن سانى ۇشتەن، ءتورت ساۋساق جىلدىڭ مەزگىلىنە سايكەس كەلەدى. ساۋساقتىڭ سالىستىرمالى ۇزىندىعى جىل مەزگىلىندەي كۇننىڭ ۇزاقتىعىن كورسەتىپ تۇرادى.
«بالاڭ ۇيرەك» - ناۋرىز، كوكەك، مامىر (كوكتەم)
«ورتان تەرەك» - ماۋسىم، شىلدە، تامىز (جاز)
«شىلدىر شۇمەك» - قىركۇيەك، قازان، قاراشا (كۇز)
«كىشكەنە بوبەك» - جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان (قىس)
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋدىڭ نەگىزگى ماسەلەسى – زامان تالابىنا ساي ءبىلىم ساپاسىن جاقسارتۋ جانە قوعام مەن مەملەكەتتىڭ، تۇلعانىڭ كەلەشەكتە ماڭىزدى قاجەتتىلىكتەرىنە ساي ءبىلىم جۇيەسىنىڭ بارلىق كومپونەنتتەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ.
جاھاندانۋ زامانىندا ينتەللەكتۋالدى ازامات قالىپتاستىرۋ، قويىلعان مىندەتتەر بويىنشا جاستاردىڭ دۇنيەتانىمىن وزگەرتىپ، ولاردىڭ جاڭاشا ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋعا، بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىعىن وياتۋعا، وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىن ودان ءارى دامىتۋعا باعىتتالىپ وتىر، باسەكەگە قابىلەتتى ازاماتتاردى دايارلاۋعا عانا ەمەس، ولاردىڭ ەل ەكونوميكاسىن، مادەنيەتىن العا تارتاتىن كۇش رەتىندە ورنىقتىرۋعا دا بايلانىستى. ءبىلىم جۇيەسىن الەمدىك دامىعان يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالارمەن جابدىقتاۋ، ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ حالىقارالىق ستاندارتىن مەڭگەرۋ، ساپالى ءبىلىم بەرۋگە قول جەتكىزۋ، قوعام سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرەتىن بىلىكتى مامان دايارلاۋ.
«فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىن ۇلتتىق پەداگوگيكا تاعىلىمدارىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقىتۋ مەن ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىنىڭ دامۋى جانە ينتەگراسيالانۋىنىڭ ماقساتى:
الەمدىك ءبىلىم بەرۋ جاعدايىندا ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ دامۋى جانە ينتەگراسيالانۋىنىڭ كەزەڭىندە جاستارعا بەرىلەر ءبىلىمىنىڭ مازمۇنىن ۇلتتىق قۇندىلىقتارمەن، مادەنيەتارالىق تۇسىنىكتەرمەن، اقپاراتتىق جەتىستىكتەرمەن، تىلدىك بايلىقپەن تولىقتىرۋ.
جاستاردىڭ بويىنا قوعامنىڭ ۇلتتىق ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سالاسىنا دەگەن ۇلتتىق تانىم نەگىزىن قالىپتاستىرىپ، ءوزىنىڭ وتباسىنىڭ، دوستارىنىڭ، اينالاسىنىڭ، جالپى قوعامنىڭ ءال - اۋقاتىن ويلايتىن جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىندىرۋ.
ۇلتتىق ءبىلىم – ەركىندىك پەن تاڭداۋدىڭ كوزى ءارى دەم بەرۋشىسى. بىلىمگە الەۋمەتتىك تاپسىرىس بەرۋشى – جالعىز مەملەكەت ەمەس، مۇددەلى مەكەمەلەر، ويلى دا ىسكەر ادامدار بولۋى ءتيىس.
الداعى ۋاقىتتا دا، زامان تالابىنا ساي، ءبىلىمدى الەمدىك دەڭگەيگە جەتكىزۋدىڭ بىردەن - ءبىر جولى، بۇل – يننوۆاسيالىق قىزمەت. سول ءۇشىن ءار ۇستازدىڭ الدىنا «فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىن ۇلتتىق جاڭا پەداگوگيكا تاعىلىمدارىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ وقىتۋدىڭ مازمۇنىن جاڭارتۋ، ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىن دامىتۋ مەن شەبەرلىگىن شىڭداپ وزىق تەحنولوگيانى جەتىك مەڭگەرىپ، ءار كۇنگى ساباعىنا ءتيىمدى ءادىس - ءتاسىلدى پايدالانۋ، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى سانالاتىن – ءبىلىمدى ۇلتتىق ۇرپاق تاربيەلەۋ مىندەتى بولىپ تابىلادى.
ۇلتتىق پەداگوگيكا مەن ۇلتتىق پسيحولوگيا تاعىلىمدارىن پايدالانۋ، «فيزيكا جانە استرونوميا» ءپانىنىڭ ءار تاراۋلارىنان ساباق تۇرلەرى وقۋشىلارىنىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ، تاراۋدى پىسىقتاۋ كەزەڭىن ساپالى وتكىزۋگە، ماتەريالدى تولىق مەڭگەرۋگە كومەكتەسەدى. سونىمەن بىرگە، وقۋشى ويىن دامىتىپ، وزىندىك پىكىر ايتۋعا ۇيرەتەدى. وقۋشىلاردى قۇرعاق جاتتاندىلىقتان اۋلاقتاتىپ دەربەس ويلاپ، ارەكەت ەتۋگە جەتەلەيدى. جەكەلەگەن تاقىرىپتاردا ۇلتتىق بۇيىم، ۇلتتىق ۇعىمداردى پايدالانۋعا بولادى. مىسالى، بىلەزىك – فيزيكالىق دەنە، كۇمىس – زات؛ كەلى - كەلساپ - فيزيكالىق دەنە، اعاش – زات؛ تورسىق - فيزيكالىق دەنە، بىلعارى – زات. زاتتىڭ ءۇش كۇيىنە، شوشىعان بالاعا قورعاسىننان قورىقتىق قۇيۋ، قورعاسىننىڭ قاتتى، سۇيىق كۇيلەرىن تۇسىندىرە وتىرىپ ايتۋعا بولادى.
جىل مەزگىلدەرى تۋرالى: فيزيكالىق شاما ۋاقىتتى ۇيرەتۋ بارىسىندا كوشپەلى قازاقتار ۋاقىتتى كەڭىستىككە بارىنشا كىرىپتار بولۋى ءبىر جىلدى ءتورت ماۋسىمعا ءبولىپ، ءار ماۋسىمدى ۇشكە جىكتەگەن. بەس ساۋساقتى ءار ءتۇرلى ەسەپتەۋلەرگە پايدالانعان. ماسەلەن، ءار ساۋساقتى بۋىن سانى ۇشتەن، ءتورت ساۋساق جىلدىڭ مەزگىلىنە سايكەس كەلەدى. ساۋساقتىڭ سالىستىرمالى ۇزىندىعى جىل مەزگىلىندەي كۇننىڭ ۇزاقتىعىن كورسەتىپ تۇرادى.
«بالاڭ ۇيرەك» - ناۋرىز، كوكەك، مامىر (كوكتەم)
«ورتان تەرەك» - ماۋسىم، شىلدە، تامىز (جاز)
«شىلدىر شۇمەك» - قىركۇيەك، قازان، قاراشا (كۇز)
«كىشكەنە بوبەك» - جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان (قىس)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
