عابيت مۇسىرەپوۆ "انانىڭ اناسى"
پرەزەنتاسياسىمەن
ماقساتى: وقۋشىلارعا جازۋشىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعىنان مالىمەتتەر بەرۋ جانە ونىڭ اڭگىمەسىن وقىپ، مازمۇنىن اشۋ.
دامىتۋشىلىق: ىزدەنگىشتىك قاسيەتتەرىن ارتتىرا وتىرىپ، دالەلدى پىكىر ايتۋعا ۇيرەتۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس ىستەي بىلۋگە، وزىنشە
تۇجىرىمدى وي ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك: شىعارما يدەياسى نەگىزىندە وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، اتا - انانى قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
ءادىسى: ستو ستراتەگيالارى ( وي قوزعاۋ، ماعىنانى)، سۇراق - جاۋاپ، تىرەك - سىزبا
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
كورنەكىلىك: جازۋشى ومىرىنە بايلانىستى جيناقتالعان سلايد، ءسوزجۇمباق
بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
( بالالارمەن امانداسۋ، ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ)
ءىى. جاڭا ساباق
ساباققا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
«ءسوز سىرىنا ساياحات» بولىمىندە ءسوزجۇمباق شەشۋ
1. كوركەم شىعارمادا ءومىردىڭ جاعىمسىز جاقتارىن كۇلكى ەتە، مىسقىلداي سۋرەتتەۋ (ساتيرا)
2. ەسىمدىكتىڭ ءبىر ءتۇرى ( وزدىك)
3. تۇراقتى ءسوز تىركەسى ( فرازەولوگيا)
4. ساۋساقپەن ساناعانداي (از)
5. جانسىز زاتتى جانداندىرا سۋرەتتەۋ ( كەيىپتەۋ)
6. – ىنشى،- ءىنشى جۇرناقتارى ارقىلى قانداي سان ەسىم جاسالادى ( رەتتىك)
7. شامادان تىس اسىرا سۋرەتتەۋ ( گيپەربولا)
8. ءتىل دىبىستارىن سۋرەتتەيتىن سالا ( فونەتيكا)
9. ولەڭ تارماقتارىندا بەلگىلى ءبىر ءسوز نە ءسوز تىركەسىنىڭ جول باسىندا قايتالانۋى ( انافورا)
10. ۋاق ءسوزىنىڭ ءانتونيمى ( ءىرى)
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى
- ءسوزجۇمباقتان قانداي ءسوز وقۋعا بولادى؟
- ءسوز زەرگەرى دەگەن ءسوز وقۋعا بولادى.
- دۇرىس. ءبىز بۇگىن ءسوز زەرگەرى اتانعان جازۋشى ع. مۇسىرەپوۆتىڭ ءومىرى، شىعارما -
شىلىعى جانە اڭگىمەسىمەن تانىسامىز.
- سەندەر جازۋشى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ تومەنگى سىنىبىنا ونىڭ قانداي اڭگىمەلەرىمەن وقىپ تانىستىق؟
(بالالاردىڭ جاۋابىن تىڭداۋ)
3ء-بولىم «بىلگەن سايىن كەلەدى بىلە بەرگىم...» دەپ اتالادى. بۇل بولىمدە بالالارعا جازۋشى ومىرىنەن دايىندالعان سلايد كورسەتىلەدى.
بايانداۋ. تۋعان جىلى 1902 - 1985 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن.
سولتۇستىك قازاقستان وبل. جامبىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1923 - 1926 جىلدارى ورىنبور قالاسىندا جۇمىسشى فاكۋل. وقىعان.
«قازاقستان» باسپاسىندا رەداكتور (30 جىلدارى)
«قازاقستان ادەبيەتى»، «سوس. قازاقستان» گازەتتەرىندە باس رەداكتور.
ع. مۇسىرەپوۆ - جازۋشى، دراماتۋرگ. اۋدارماشى.
ونىڭ شىعارمالارىن ايتۋ (رومان، اڭگىمەلەرى، پەسالارى)
جازۋشى 1933 جىلى ورىس جازۋشىسى گوركييدىڭ «ادامنىڭ تۋۋى»، «ءولىمدى
جەڭگەن انا» دەگەن اڭگىمەلەرىن قازاق تىلىنە اۋداردى. گۋمانيست جازۋشى م. گوركييدىڭ ادام دەگەن ارداقتى اتتى جوعارى باعالاۋى، ومىرگە رۋح سەبۋشى، تىرشىلىك يەسى انالاردىڭ قوعامداعى ءرولى جازۋشىعا ۇلكەن وي سالدى. جازۋشىنىڭ ايەل وبرازدارى كۇشتى جاسالعان وسى شىعارمالارىنا قاتتى قىزىعىپ، ءوزى دە انا تۋرالى «انانىڭ اناسى»، «انانىڭ اراشاسى»، «اشىنعان انا»، «ەر انا»، «اقليما» اتتى اڭگىمەلەر جازدى.
ءبىز بۇگىنگى تالقىلايتىن اڭگىمەمىز جازۋشىنىڭ «انانىڭ اناسى» اتتى اڭگىمەسى.
مەن سەندەرگە بۇل اڭگىمەنى ءوز بەتتەرىڭمەن وقىپ، مازمۇنىن ءبىلىپ كەلىڭدەر دەگەن بولاتىنمىن.
(ءسوز كەزەگى وقۋشىلاردا)
4. كىتاپپەن سويلەۋ ستراتەگياسى.
( وقىعاندارىن ەسكە ءتۇسىرۋ )
مازمۇنىن قىسقاشا بايانداتۋ.
5. داپتەرمەن جۇمىس
كەيىپكەرلەر بەينەسىن توپتاستىرىپ جازۋ. تالداۋ
( بالالاردان جازعاندارىن سۇراۋ)
بالا بي انا
كەيىپكەرلەرى: مولدا، جالپاق بالۋان، ايتىلەس، سارىباي، رامازان ساۋداگەر، جاناي بالۋان
نەگىزگى كەيىپكەرلەردى انىقتاۋ، ولارعا مىنەزدەمە بەرۋ.
- نەگىزگى كەيىپكەرلەر كىمدەر؟
- جالپاق بالۋان، انا.
- توپتاستىرۋ ادىسىمەن اناعا مىنەزدەمە بەرۋ.
(تاقتادا جازۋ)
انا
↓
جاسقانبايدى
ەر مىنەزدى
كوزى اشىق
وتقا تۇسۋگە ءازىر
باتىل
وتكىر ءسوزدى
قايراتتى
6. سۇراق قويۋ «ماعىنانى تانى»
- قايراتتى دەدىك، ونىڭ بويىنا قايرات ءبىتىرىپ تۇرعان قانداي كۇش؟
- انالىق ماحاببات.
- انانىڭ باتىرلىعى نەدە؟
- ول وقتاي ۇشقىر جۇيرىك تورىمەن جۇلدىزداي اعىپ كەلىپ، جاۋ قالىڭ جىلقىنى ايىرىپ الادى دا، ءوزى توبەگە شىعىپ، زورلىقشىلاردى قاسىنا شاقىرادى. سەسكەنبەيدى، قورىقپايدى.
وقۋلىقتان انانىڭ ءسوزىن تاۋىپ وقىتۋ.
( مەنىڭ اتىم - ايەل، مىنا قىزدىڭ اناسىمىن! ءبارىڭ دە انادان تۋدىڭدار! انامەن الىسپايدى دا، اتىسپايدى دا. نەڭ بار ەدى مەنىڭ جالعىزىمدا؟ كەل بوتام، وزىمە!- دەگەندە قولىمداعى قىزدىڭ قالاي ىرشىپ قالاي ىرشىپ كەتكەنىن بىلمەيمىن، سەكىرىپ بارىپ شەشەسىنىڭ موينىنا اسىلدى،- دەيدى.
- ال جالپاق بالۋان تۋرالى نە ايتاسىڭدار؟
جالپاق بالۋان:
↓
ءوز بيلىگى جوق
ادامگەرشىلىگى جوق
اڭقاۋ
نادان
ومىردە اداسىپ جۇرگەن ادام
- قالاي ويلايسىڭدار، قىرىق جىگىت پەن جالپاقتى تىزە بۇكتىرگەن قانداي كۇش، نەندەي قۇدىرەت؟
(ايەل ءوزىنىڭ باسىنداعى اۋىر ءحالدى، ءوزى كۇندە كورىپ جۇرگەن تەڭسىزدىكتى ايتادى)
جالپاق انانىڭ سوزىنەن كەيىن قانداي كۇيدە بولدى؟
(تاۋدان قۇلاعانداي)
- انانىڭ ناقتى ەسىمى ايتىلمايدى؟ سەبەبى نە؟
(بالالاردىڭ جاۋابىن تىڭداۋ)
7. شىعارماشىلىق جۇمىس
ويتولعاۋ جازۋ
«انا دەگەن اسىل جان عوي ءارقاشان...
بالالاردىڭ جازعاندارىن وقىتۋ.
8. ۇيگە تاپسىرما. اڭگىمە قۇرىلىسىن تالداۋعا دايىندالۋ.
9. باعالاۋ
ماقساتى: وقۋشىلارعا جازۋشىنىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعىنان مالىمەتتەر بەرۋ جانە ونىڭ اڭگىمەسىن وقىپ، مازمۇنىن اشۋ.
دامىتۋشىلىق: ىزدەنگىشتىك قاسيەتتەرىن ارتتىرا وتىرىپ، دالەلدى پىكىر ايتۋعا ۇيرەتۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق جۇمىس ىستەي بىلۋگە، وزىنشە
تۇجىرىمدى وي ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
تاربيەلىك: شىعارما يدەياسى نەگىزىندە وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، اتا - انانى قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
ءادىسى: ستو ستراتەگيالارى ( وي قوزعاۋ، ماعىنانى)، سۇراق - جاۋاپ، تىرەك - سىزبا
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
كورنەكىلىك: جازۋشى ومىرىنە بايلانىستى جيناقتالعان سلايد، ءسوزجۇمباق
بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ
( بالالارمەن امانداسۋ، ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ)
ءىى. جاڭا ساباق
ساباققا قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
«ءسوز سىرىنا ساياحات» بولىمىندە ءسوزجۇمباق شەشۋ
1. كوركەم شىعارمادا ءومىردىڭ جاعىمسىز جاقتارىن كۇلكى ەتە، مىسقىلداي سۋرەتتەۋ (ساتيرا)
2. ەسىمدىكتىڭ ءبىر ءتۇرى ( وزدىك)
3. تۇراقتى ءسوز تىركەسى ( فرازەولوگيا)
4. ساۋساقپەن ساناعانداي (از)
5. جانسىز زاتتى جانداندىرا سۋرەتتەۋ ( كەيىپتەۋ)
6. – ىنشى،- ءىنشى جۇرناقتارى ارقىلى قانداي سان ەسىم جاسالادى ( رەتتىك)
7. شامادان تىس اسىرا سۋرەتتەۋ ( گيپەربولا)
8. ءتىل دىبىستارىن سۋرەتتەيتىن سالا ( فونەتيكا)
9. ولەڭ تارماقتارىندا بەلگىلى ءبىر ءسوز نە ءسوز تىركەسىنىڭ جول باسىندا قايتالانۋى ( انافورا)
10. ۋاق ءسوزىنىڭ ءانتونيمى ( ءىرى)
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى
- ءسوزجۇمباقتان قانداي ءسوز وقۋعا بولادى؟
- ءسوز زەرگەرى دەگەن ءسوز وقۋعا بولادى.
- دۇرىس. ءبىز بۇگىن ءسوز زەرگەرى اتانعان جازۋشى ع. مۇسىرەپوۆتىڭ ءومىرى، شىعارما -
شىلىعى جانە اڭگىمەسىمەن تانىسامىز.
- سەندەر جازۋشى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ تومەنگى سىنىبىنا ونىڭ قانداي اڭگىمەلەرىمەن وقىپ تانىستىق؟
(بالالاردىڭ جاۋابىن تىڭداۋ)
3ء-بولىم «بىلگەن سايىن كەلەدى بىلە بەرگىم...» دەپ اتالادى. بۇل بولىمدە بالالارعا جازۋشى ومىرىنەن دايىندالعان سلايد كورسەتىلەدى.
بايانداۋ. تۋعان جىلى 1902 - 1985 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن.
سولتۇستىك قازاقستان وبل. جامبىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1923 - 1926 جىلدارى ورىنبور قالاسىندا جۇمىسشى فاكۋل. وقىعان.
«قازاقستان» باسپاسىندا رەداكتور (30 جىلدارى)
«قازاقستان ادەبيەتى»، «سوس. قازاقستان» گازەتتەرىندە باس رەداكتور.
ع. مۇسىرەپوۆ - جازۋشى، دراماتۋرگ. اۋدارماشى.
ونىڭ شىعارمالارىن ايتۋ (رومان، اڭگىمەلەرى، پەسالارى)
جازۋشى 1933 جىلى ورىس جازۋشىسى گوركييدىڭ «ادامنىڭ تۋۋى»، «ءولىمدى
جەڭگەن انا» دەگەن اڭگىمەلەرىن قازاق تىلىنە اۋداردى. گۋمانيست جازۋشى م. گوركييدىڭ ادام دەگەن ارداقتى اتتى جوعارى باعالاۋى، ومىرگە رۋح سەبۋشى، تىرشىلىك يەسى انالاردىڭ قوعامداعى ءرولى جازۋشىعا ۇلكەن وي سالدى. جازۋشىنىڭ ايەل وبرازدارى كۇشتى جاسالعان وسى شىعارمالارىنا قاتتى قىزىعىپ، ءوزى دە انا تۋرالى «انانىڭ اناسى»، «انانىڭ اراشاسى»، «اشىنعان انا»، «ەر انا»، «اقليما» اتتى اڭگىمەلەر جازدى.
ءبىز بۇگىنگى تالقىلايتىن اڭگىمەمىز جازۋشىنىڭ «انانىڭ اناسى» اتتى اڭگىمەسى.
مەن سەندەرگە بۇل اڭگىمەنى ءوز بەتتەرىڭمەن وقىپ، مازمۇنىن ءبىلىپ كەلىڭدەر دەگەن بولاتىنمىن.
(ءسوز كەزەگى وقۋشىلاردا)
4. كىتاپپەن سويلەۋ ستراتەگياسى.
( وقىعاندارىن ەسكە ءتۇسىرۋ )
مازمۇنىن قىسقاشا بايانداتۋ.
5. داپتەرمەن جۇمىس
كەيىپكەرلەر بەينەسىن توپتاستىرىپ جازۋ. تالداۋ
( بالالاردان جازعاندارىن سۇراۋ)
بالا بي انا
كەيىپكەرلەرى: مولدا، جالپاق بالۋان، ايتىلەس، سارىباي، رامازان ساۋداگەر، جاناي بالۋان
نەگىزگى كەيىپكەرلەردى انىقتاۋ، ولارعا مىنەزدەمە بەرۋ.
- نەگىزگى كەيىپكەرلەر كىمدەر؟
- جالپاق بالۋان، انا.
- توپتاستىرۋ ادىسىمەن اناعا مىنەزدەمە بەرۋ.
(تاقتادا جازۋ)
انا
↓
جاسقانبايدى
ەر مىنەزدى
كوزى اشىق
وتقا تۇسۋگە ءازىر
باتىل
وتكىر ءسوزدى
قايراتتى
6. سۇراق قويۋ «ماعىنانى تانى»
- قايراتتى دەدىك، ونىڭ بويىنا قايرات ءبىتىرىپ تۇرعان قانداي كۇش؟
- انالىق ماحاببات.
- انانىڭ باتىرلىعى نەدە؟
- ول وقتاي ۇشقىر جۇيرىك تورىمەن جۇلدىزداي اعىپ كەلىپ، جاۋ قالىڭ جىلقىنى ايىرىپ الادى دا، ءوزى توبەگە شىعىپ، زورلىقشىلاردى قاسىنا شاقىرادى. سەسكەنبەيدى، قورىقپايدى.
وقۋلىقتان انانىڭ ءسوزىن تاۋىپ وقىتۋ.
( مەنىڭ اتىم - ايەل، مىنا قىزدىڭ اناسىمىن! ءبارىڭ دە انادان تۋدىڭدار! انامەن الىسپايدى دا، اتىسپايدى دا. نەڭ بار ەدى مەنىڭ جالعىزىمدا؟ كەل بوتام، وزىمە!- دەگەندە قولىمداعى قىزدىڭ قالاي ىرشىپ قالاي ىرشىپ كەتكەنىن بىلمەيمىن، سەكىرىپ بارىپ شەشەسىنىڭ موينىنا اسىلدى،- دەيدى.
- ال جالپاق بالۋان تۋرالى نە ايتاسىڭدار؟
جالپاق بالۋان:
↓
ءوز بيلىگى جوق
ادامگەرشىلىگى جوق
اڭقاۋ
نادان
ومىردە اداسىپ جۇرگەن ادام
- قالاي ويلايسىڭدار، قىرىق جىگىت پەن جالپاقتى تىزە بۇكتىرگەن قانداي كۇش، نەندەي قۇدىرەت؟
(ايەل ءوزىنىڭ باسىنداعى اۋىر ءحالدى، ءوزى كۇندە كورىپ جۇرگەن تەڭسىزدىكتى ايتادى)
جالپاق انانىڭ سوزىنەن كەيىن قانداي كۇيدە بولدى؟
(تاۋدان قۇلاعانداي)
- انانىڭ ناقتى ەسىمى ايتىلمايدى؟ سەبەبى نە؟
(بالالاردىڭ جاۋابىن تىڭداۋ)
7. شىعارماشىلىق جۇمىس
ويتولعاۋ جازۋ
«انا دەگەن اسىل جان عوي ءارقاشان...
بالالاردىڭ جازعاندارىن وقىتۋ.
8. ۇيگە تاپسىرما. اڭگىمە قۇرىلىسىن تالداۋعا دايىندالۋ.
9. باعالاۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
سان ەسىم تۋرالى بۇرىنعى العان بىلىمدەرىن قايتالاۋ، ەسكە ءتۇسىرۋ؛ سان ەسىمنىڭ ەسەپتىك، رەتتىك ءتۇرىن اجىراتا ءبىلۋ؛ سويلەم ىشىنەن سان ەسىمدەردى تاۋىپ، دۇرىس سۇراق قويا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
