InfoHub Logo

مۇقاعالي دەگەن ەسىمدى ەستىگەندە تۇلا بويىمدا ءبىر ماحاببات ويانا باستايدى. سەبەبى اقيىق اقىن ولەڭدەرى ويىمنان ءبىر ساتكە دە شىققان ەمەس. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ولەڭدەرى مەن ءۇشىن بولەك ءارى عاجايىپ الەم ىسپەتتى. ونىڭ ۇرپاققا قالدىرىپ كەتكەن پوەزياسى مەن پوەماسى- بۇگىنگى زاماننىڭ سيمۆولى سەكىلدى. ويتكەنى وندا ايتىلعان وي دا، جازىلعان ءسوز دە جۇرەكتەن شىعىپ، جۇرەككە جەتەدى... اقىن ىشىندەگى قايعىسى  مەن قۋانىشىن، جاقسىلىعى مەن جاماندىعىن جاسىرماي، كاۋسار سەزىم مەن توياتتاماس كوڭىلدى قاعاز بەتىنە تۇسىرە ءبىلدى. كەيدە ويلايمىن، قالايشا وسىنداي ادەمى سوزدەردى حالىقتى ەلىتىپ اكەتەتىندەي سوزدەرمەن باۋراپ الۋعا بولادى ەكەن؟! مەكتەپ كەزەڭىندە مۇقاعالي جارىستارىنا قاتىسا ءجۇرىپ، اقىندى باسىنان اياعىنا دەيىن زەرتتەپ شىققانداي بولدىم. ءتىپتى ونىڭ ءبىر شۋماق ولەڭىن وقىعان كەزىمدە ەرەكشە كۇيگە بولەنىپ، ءوزىمدى باسقا الەمدە جۇرگەندەي سەزىنەتىنمىن.

مۇقاعالي ماقاتايەۆتى پوەزيانىڭ اتاسى دەپ ايتار ەدىم. ويتكەنى ونىڭ ءوز، ەلىنە، جەرىنە، تۋعان قىزى مەن جارنا، قاراساز اتالاتىن اۋىلىنا دەگەن ولەڭدەرى كوركەم تىلمەن، ادەمى ۇيقاسپەن، كىرشىكسىز ماحابباتپەن جازىلعان. «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» پوەماسى ەڭ ەسىمدە قالعان، جۇرەگىمە جەتكەن پوەما بولدى.  ونداعى اقىننىڭ بەينەلەگەن كەيىپكەرلەرىنىڭ ءبارى شىن ومىردە كوز الدىمنان ءوتىپ جاتىرعانداي كۇي كەشتىم. اققۋدىڭ كيەسى مەن، انانىڭ بالاعا دەگەن وسىنشاما ىستىق ىقىلاسى، ءبارى- ءبارى قازىرگى زامانىمىزدىڭ كەيبىر ادامدارىنا ارنالىپ جازىلعان سىڭايلى كورىنەدى ماعان.  

اقىن جالپىحالىقتىق، ۇلتتىق تۇلعا بولىپ سانالادى. ونىڭ ءاربىر ولەڭىن وقىعاندا قازاق ەكەنىن جازباي تانيسىڭ. سەبەبى ءار ولەڭىندە ۇلتتىق رۋحتىڭ لەبى سەزىلىپ تۇراتىنداي. جالپى ۇلتتىق رۋح دەگەندە، مىناداي باستى قۇندىلىقتارىمىزدى العا تارتار ەدىك. ولار – تۋعان جەر، وسكەن ولكەمىز، انا ءتىلىمىز، تاريحىمىز، ءدىنىمىز، ءسالت-داستۇرىمىز. مىنە وسى قۇندىلىقتاردىڭ قاي-قايسىسى بولسا دا مۇقاعالي ولەڭدەرىنىڭ التىن ارقاۋى. مىسالى ۇشاققا وتىرىپ ساپار شەككەن ءاربىر قازاق بالاسىنىڭ ويىنا مۇقاعاليدىڭ:
 
ىرگەلى قازاق بولدىق. ساقتار قالىپ،
قۇس مىندىك تەمىرقانات، اتتار قالىپ،
ايتسە دە ماقتانبالىق، ماقتانبالىق! – دەگەن جىر جولدارى تۇراتىنداي.
اينالايىن اتا مەكەن، اق مەكەن!
قانداي قازاق ىزدەپ سەنى تاپتى ەكەن؟!
تۋعان ولكە ءتاتتى ەكەن عوي،
ءتاتتى ەكەن! – دەگەندە، بويىڭدا
وتانعا دەگەن سەزىم ويانادى.

مۇزبالاق اقىن − مۇقاعاليداي اقىنى بولعان، ءبىز باقىتتىمىز! سەبەبى ونىڭ قانداي دا بولماسىن شىعارماسى وزىندىك ۇيلەسىم تاۋىپ، قيسىنى كەلىپ شىعا سالادى. اسىرەسە ەستەتيكا جانرىن تالعاممەن قولدانىپ، ونى بىزگە ادەبي، قاراپايىم تىلدە جەتكىزە بىلگەن.

قازىرگى ءاربىر جاس مۇقاعاليدىڭ پوەزياسىن وقىپ، ودان وزىنشە وي ءتۇيىپ، تۋعان جەرى مەن تۋىستارىنا ماحابباتپەن قاراسا ەكەن دەيمىن. ويتكەنى مىناۋ بەس كۇندىك جالعان فانيدە بىر-بىرىمىزگە قىرعي قاباق بولماي، وسىنداي اقىندارىمىزدىڭ ولەڭدەرىن دارىپتەپ، رۋحاني ازىعىمىزدى كەڭەيتىپ، ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى جوعالتپاي، الەمگە قازاقتىڭ ادەمىلىكپەن ۇشتاسقان ءتىلىن تانىتا بەرسەك ەكەن دەپ قورىتىندىلايمىن...

جالمۇقاشيەۆا ەركەناز لەس قىزى
ابىلاي حان اتىنداعى قازاق حالىقارالىق قاتىناستار جانە الەم تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 1 كۋرس ستۋدەنتى

---