ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل
ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل
اۋىل ءمۇعالىمى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ وشپەس ەرلىگى
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ اتى اڭىزعا اينالعان باتىرى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ قايتالانباس ەر تۇلعاسى مەن قاھارماندىق ەرلىگىن، مۇعالىمدىك بەينەسىن جان - جاقتى اشىپ كورسەتۋ؛
باتىردىڭ ەرلىك ىستەرىن ءون بويىنا ءسىڭىرىپ، ەلىن، جەرىن قورعاي بىلۋگە، قاھارماندىلىققا، ەرلىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ؛
وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ بويىنا ەلىنە، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن قۇرمەتىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىگى: سلايدتار، باتىردىڭ پورترەتى، 100 جىلدىققى ارناپ شىعارىلعان كىتاپتار.
بارىسى:
جەرلەس اقىنىمىز زيادين ابدۋالييەۆ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ ەرلىگى تۋرالى «وشپەگەن جالىن» داستانىنان.
1. اۋىل ءمۇعالىمى
2. قاھار بوپ سوقتى قىرىق ءبىر
3. جيىرما جىل كۇتتى - ءجاميلا
4. دنەپر شايقاسى
5. قۋانىشتى حابار
كىرىسپە
ءمۇعالىم: سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار جانە قوناقتار! ات اۋىزدىعىنان سۋ ءىشىپ، ەر ەتىگىمەن سۋ كەشكەن زاماندا جاۋعا شىعىپ ەلىن، جەرىن قورعاعان ەرجۇرەك، قاھارمان باتىرلارىمىز قانشاما دەسەڭىزشى! وسىنداي باتىر بولمىستى، قايسار رۋحتى، بيىك تۇلعالاردىڭ ءبىرى - كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءوزىمىزدىڭ جەرلەسىمىز، اۋىل ءمۇعالىمى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆ.
ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆ 1912 جىلى 16 ساۋىردە اقتوبە وبلىسى، شالقار اۋدانىنداعى تالدىقۇم دەگەن اۋىلدا دۇنيەگە كەلەدى. اكەسىنەن 5 جاسىندا جەتىم قالادى. اقتوبە پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن بىتىرگەن سوڭ، تۋعان اۋىلىندا باستاۋىش مەكتەپ
مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقارىپ جۇرەدى.
“تۋعان ۇلدان نە پايدا، قولىنا نايزا الماسا، اتانىڭ جولىن قۋماسا” دەپ جاۋىنگەر اقىن ماحامبەت ايتقانداي، مىڭداعان ەرلەر قاتارىندا ءى. ۇرگەنىشبايەۆ تا 1942 جىلدىڭ قاڭتارىندا مايدانعا اتتانادى. قالامىن ۆينتوۆكا مەن اۆتوماتقا اۋىستىرعان كەشەگى اۋىل ءمۇعالىمىنىڭ تار جول، تايعاق كەشۋدە ازاماتتىق تۇلعاسى تاعى ءبىر قىرىنان جارقىراپ كورىنەدى.
ىدىرىستەن قالعان جالعىز بالاسى ەسەنگەلدى 1942 جىلى 28 تامىزدا اياققۇمدا دۇنيەگە كەلەدى.
بيىل كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولىپ وتىر. وسىعان وراي «اۋىل ءمۇعالىمى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ وشپەس ەرلىگى» اتتى تاربيە ساعاتىن باستايمىز.
ءى ءبولىم. «اۋىل ءمۇعالىمى»
1 - وقۋشى:
جايدارى، كوركەم جاز ەدى،
جايقالتقان مايسا شالعىنىن.
بالاقايلارمەن ءماز ەدى،
ءتىزىمىن الىپ شاكىرتتىڭ،
ءتىل تاۋىپ، شارۋا - حالىقپەن،
ۇلاننىڭ ءبارىن شاقىرتىپ،
ۇستاتىپ ءبىر - ءبىر «الىپپە»
ىزدەنتىپ ءبىلىم سىرلارىن،
ءىدىرىس اعا تىنبايتىن.
2 - وقۋشى:
بولاشاق ءۇشىن بۇل دارىن
بولاتتاي ءىستى شىڭدايتىن.
اعانىڭ جانى ۇعاتىن
ارماننىڭ مىڭ ءدۇرسىل لەبىن،
ايالاپ ءدايىم تۇراتىن
اۋىلدىڭ بۇلدىرشىندەرىن.
بالاقايلاردى قىرانداي
«قاناعاتتاندىرسام» دەيتۇعىن.
«ساپارعا سۇڭقار ۇلاندار
سان اتتاندىرسام دەيتۇعىن»
3 - وقۋشى:
پايىمداپ وتىر ءىدىرىس،
پاراعىن ويدىڭ اقتارىپ.
سانادا سول ءبىر ءدۇبىر ءىس،
ساۋاتىن اشقان حات تانىپ.
قاراڭعى ەدى ەل ءىشى،
حالىققا تاعار سىن قانداي؟
ەسكىلىك ءداستۇر جەلىسى
ەتەكتەن تارتىپ تۇرعانداي.
ءىى ءبولىم. «قاھار بوپ سوقتى قىرىق ءبىر»
4 - وقۋشى:
ءومىردىڭ كوشىن قوزعاسىپ،
ىزگىلىك جولعا بۇرىپ كىل.
بەسجىلدىقتارداي تەز باسىپ،
باستالدى سول جىل - قىرىق ءبىر.
5 - وقۋشى:
شىلدەدە سوققان ىزعارداي،
شارپىعان ورتتەي تۇتقيىل.
سۋماڭداپ سۋىق جىلانداي،
سول حابار جەتىپ شالعايدان:
«فاشيستىك وردا - ىلاڭ جاي،
باستادى،- دەدى،- قان مايدان»
«سوعىس!» - دەپ ايتقان سۋىق ءسوز
سىرەسىپ قاتقان مۇز - قارداي.
6 - وقۋشى:
«وتانعا ءقاۋىپ تۋدى كۇن،
ەرلىگىڭ ەلدىڭ سىنايتىن»
«جۇرمەيدى بىزگە كۇش - ءامىر،
قىلىشپەن قاندى كەزەنگەن
جەڭەمىز جاۋدى، ءىسى - ءادىل،
قاھارمان ەلمىز ەجەلدەن»
قانقۇيلى جاۋدىڭ سورىنا
قاھار بوپ سوقتى، قىرىق ءبىر.
ءىىى ءبولىم. «جيىرما جىل كۇتتى - ءجاميلا»
7 - وقۋشى:
قانشاما جىل ەلەڭدەپ،
جەتكەندە كۇنى جەڭىستىڭ
«ازامات امان كەلەر!»- دەپ
ارمانداي كۇتتى نە مۇسكىن.
جول قاراۋشى ەدى بالالار،
ءجاۋدىر كوزدەرى جاۋتاڭداپ
ورالدى قانشا اعالار
ورداسىن جاۋدىڭ تالقانداپ.
8 - وقۋشى:
قان مايداندا ار ءۇشىن
قيىلىپ قىرشىن ارماندار.
ورالماي بوزداق - ارىسى،
ويسىراپ ورنى قالعان بار.
سولاردىڭ ءبىرى - ءجاميلا
سارىلعان حابار حات كۇتىپ،
تىرشىلىك، ءومىر قامىندا،
تاعدىرىن دوستىق پاك تۇتىپ.
9 - وقۋشى:
جانىمدا جارا كۇيزەلىس،
دۇنيەنى شارلاپ قيالىم
تاپپادىم دەرەك – بەلگىڭدى.
وزىڭنەن قالعان تۇياعىڭ -
ءوسىردىم ەسنگەلدىڭدى.
جەتىمەگىڭ دە جەتىلدى،
جوعالمايدى ەكەن ورنى بار.
جازىلماس سىرقات سەكىلدى.
10 - وقۋشى:
جەسىرلەر - مەندەي سورلىلار،
لاعىنەت ايتىپ سوعىسقا،
جانىمدى جۇندەي تۇتەيىن.
ارمان جوق تاعدىر توعىسسا،
ارىسىم سەنى كۇتەيىن.
ۇيدە بول، مەيلى، توپقا بار،
ۇندەمەي تاعدىر قارىسقان.
جيىرما جىل ءوتتى، جوق حابار
مايدانعا كەتكەن ارىستان.
اۋىل ءمۇعالىمى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ وشپەس ەرلىگى
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ اتى اڭىزعا اينالعان باتىرى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ قايتالانباس ەر تۇلعاسى مەن قاھارماندىق ەرلىگىن، مۇعالىمدىك بەينەسىن جان - جاقتى اشىپ كورسەتۋ؛
باتىردىڭ ەرلىك ىستەرىن ءون بويىنا ءسىڭىرىپ، ەلىن، جەرىن قورعاي بىلۋگە، قاھارماندىلىققا، ەرلىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ؛
وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ بويىنا ەلىنە، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن قۇرمەتىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىگى: سلايدتار، باتىردىڭ پورترەتى، 100 جىلدىققى ارناپ شىعارىلعان كىتاپتار.
بارىسى:
جەرلەس اقىنىمىز زيادين ابدۋالييەۆ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ ەرلىگى تۋرالى «وشپەگەن جالىن» داستانىنان.
1. اۋىل ءمۇعالىمى
2. قاھار بوپ سوقتى قىرىق ءبىر
3. جيىرما جىل كۇتتى - ءجاميلا
4. دنەپر شايقاسى
5. قۋانىشتى حابار
كىرىسپە
ءمۇعالىم: سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار جانە قوناقتار! ات اۋىزدىعىنان سۋ ءىشىپ، ەر ەتىگىمەن سۋ كەشكەن زاماندا جاۋعا شىعىپ ەلىن، جەرىن قورعاعان ەرجۇرەك، قاھارمان باتىرلارىمىز قانشاما دەسەڭىزشى! وسىنداي باتىر بولمىستى، قايسار رۋحتى، بيىك تۇلعالاردىڭ ءبىرى - كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءوزىمىزدىڭ جەرلەسىمىز، اۋىل ءمۇعالىمى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆ.
ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆ 1912 جىلى 16 ساۋىردە اقتوبە وبلىسى، شالقار اۋدانىنداعى تالدىقۇم دەگەن اۋىلدا دۇنيەگە كەلەدى. اكەسىنەن 5 جاسىندا جەتىم قالادى. اقتوبە پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن بىتىرگەن سوڭ، تۋعان اۋىلىندا باستاۋىش مەكتەپ
مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقارىپ جۇرەدى.
“تۋعان ۇلدان نە پايدا، قولىنا نايزا الماسا، اتانىڭ جولىن قۋماسا” دەپ جاۋىنگەر اقىن ماحامبەت ايتقانداي، مىڭداعان ەرلەر قاتارىندا ءى. ۇرگەنىشبايەۆ تا 1942 جىلدىڭ قاڭتارىندا مايدانعا اتتانادى. قالامىن ۆينتوۆكا مەن اۆتوماتقا اۋىستىرعان كەشەگى اۋىل ءمۇعالىمىنىڭ تار جول، تايعاق كەشۋدە ازاماتتىق تۇلعاسى تاعى ءبىر قىرىنان جارقىراپ كورىنەدى.
ىدىرىستەن قالعان جالعىز بالاسى ەسەنگەلدى 1942 جىلى 28 تامىزدا اياققۇمدا دۇنيەگە كەلەدى.
بيىل كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولىپ وتىر. وسىعان وراي «اۋىل ءمۇعالىمى ءىدىرىس ۇرگەنىشبايەۆتىڭ وشپەس ەرلىگى» اتتى تاربيە ساعاتىن باستايمىز.
ءى ءبولىم. «اۋىل ءمۇعالىمى»
1 - وقۋشى:
جايدارى، كوركەم جاز ەدى،
جايقالتقان مايسا شالعىنىن.
بالاقايلارمەن ءماز ەدى،
ءتىزىمىن الىپ شاكىرتتىڭ،
ءتىل تاۋىپ، شارۋا - حالىقپەن،
ۇلاننىڭ ءبارىن شاقىرتىپ،
ۇستاتىپ ءبىر - ءبىر «الىپپە»
ىزدەنتىپ ءبىلىم سىرلارىن،
ءىدىرىس اعا تىنبايتىن.
2 - وقۋشى:
بولاشاق ءۇشىن بۇل دارىن
بولاتتاي ءىستى شىڭدايتىن.
اعانىڭ جانى ۇعاتىن
ارماننىڭ مىڭ ءدۇرسىل لەبىن،
ايالاپ ءدايىم تۇراتىن
اۋىلدىڭ بۇلدىرشىندەرىن.
بالاقايلاردى قىرانداي
«قاناعاتتاندىرسام» دەيتۇعىن.
«ساپارعا سۇڭقار ۇلاندار
سان اتتاندىرسام دەيتۇعىن»
3 - وقۋشى:
پايىمداپ وتىر ءىدىرىس،
پاراعىن ويدىڭ اقتارىپ.
سانادا سول ءبىر ءدۇبىر ءىس،
ساۋاتىن اشقان حات تانىپ.
قاراڭعى ەدى ەل ءىشى،
حالىققا تاعار سىن قانداي؟
ەسكىلىك ءداستۇر جەلىسى
ەتەكتەن تارتىپ تۇرعانداي.
ءىى ءبولىم. «قاھار بوپ سوقتى قىرىق ءبىر»
4 - وقۋشى:
ءومىردىڭ كوشىن قوزعاسىپ،
ىزگىلىك جولعا بۇرىپ كىل.
بەسجىلدىقتارداي تەز باسىپ،
باستالدى سول جىل - قىرىق ءبىر.
5 - وقۋشى:
شىلدەدە سوققان ىزعارداي،
شارپىعان ورتتەي تۇتقيىل.
سۋماڭداپ سۋىق جىلانداي،
سول حابار جەتىپ شالعايدان:
«فاشيستىك وردا - ىلاڭ جاي،
باستادى،- دەدى،- قان مايدان»
«سوعىس!» - دەپ ايتقان سۋىق ءسوز
سىرەسىپ قاتقان مۇز - قارداي.
6 - وقۋشى:
«وتانعا ءقاۋىپ تۋدى كۇن،
ەرلىگىڭ ەلدىڭ سىنايتىن»
«جۇرمەيدى بىزگە كۇش - ءامىر،
قىلىشپەن قاندى كەزەنگەن
جەڭەمىز جاۋدى، ءىسى - ءادىل،
قاھارمان ەلمىز ەجەلدەن»
قانقۇيلى جاۋدىڭ سورىنا
قاھار بوپ سوقتى، قىرىق ءبىر.
ءىىى ءبولىم. «جيىرما جىل كۇتتى - ءجاميلا»
7 - وقۋشى:
قانشاما جىل ەلەڭدەپ،
جەتكەندە كۇنى جەڭىستىڭ
«ازامات امان كەلەر!»- دەپ
ارمانداي كۇتتى نە مۇسكىن.
جول قاراۋشى ەدى بالالار،
ءجاۋدىر كوزدەرى جاۋتاڭداپ
ورالدى قانشا اعالار
ورداسىن جاۋدىڭ تالقانداپ.
8 - وقۋشى:
قان مايداندا ار ءۇشىن
قيىلىپ قىرشىن ارماندار.
ورالماي بوزداق - ارىسى،
ويسىراپ ورنى قالعان بار.
سولاردىڭ ءبىرى - ءجاميلا
سارىلعان حابار حات كۇتىپ،
تىرشىلىك، ءومىر قامىندا،
تاعدىرىن دوستىق پاك تۇتىپ.
9 - وقۋشى:
جانىمدا جارا كۇيزەلىس،
دۇنيەنى شارلاپ قيالىم
تاپپادىم دەرەك – بەلگىڭدى.
وزىڭنەن قالعان تۇياعىڭ -
ءوسىردىم ەسنگەلدىڭدى.
جەتىمەگىڭ دە جەتىلدى،
جوعالمايدى ەكەن ورنى بار.
جازىلماس سىرقات سەكىلدى.
10 - وقۋشى:
جەسىرلەر - مەندەي سورلىلار،
لاعىنەت ايتىپ سوعىسقا،
جانىمدى جۇندەي تۇتەيىن.
ارمان جوق تاعدىر توعىسسا،
ارىسىم سەنى كۇتەيىن.
ۇيدە بول، مەيلى، توپقا بار،
ۇندەمەي تاعدىر قارىسقان.
جيىرما جىل ءوتتى، جوق حابار
مايدانعا كەتكەن ارىستان.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: ابايدىڭ مۋزىكالىق مۇراسى تۋرالى تەرەڭ تانىتۋ، ۇعىندىرۋ. اقىن اندەرىندەگى ەرەكشە اۋەن، ىرعاق تۋرالى بىلىمدەرىن قالىپتاستىرۋ. اباي اندەرىنىڭ وپەراعا ۇلاسۋى، اقىن تۇلعاسىمەن وپەراداعى بەينەسى...
